Нури Нуробод

   ДАВЛАТИ ҲАЙТОЛИЁН ҚАБИЛАҲОИ ҲАЙТОЛӢ. Дар бораи пайдоишн ҳайтолиён дар илми таърих то ҳол фикри ягона вуҷуд надорад. Як гурӯҳ олимон онҳоро "шарқиэронӣ", гурӯҳи дигар "йӯҷиҳо", гурӯхи сеюм "гуннҳо" ва гурӯхи чорум "туркҳо" хаёл мекунад. Вале олимоне, ки хат ва забони ҳайтолиёнро хуб омӯхтаанд, бар он ақидаанд, ки ҳайтолиён ба гурӯхи мардуми шарқиэронӣ тааллуқ доштаанд. Дар маъхазе гуфта мешавад, ки ҳайтолиҳо қариб сад ҳазор нафар мебошанд. Дар ватани онҳо шаҳрҳо набуда, дар ҷойҳои серобу алаф ва дар кулбаҳои намадин зиндагӣ мекунанд. Аз рӯи маъхази дигар муқаррар карда шудааст, ки ҳайт

ТАЪСИСЁБИИ ДАВЛАТИ СОСОНИЁН. Аз таърихи дунёи қадим дар ёд доред, ки баъд аз парокандашавии империяи Искандари Мақдунӣ дар қисмати шарқии он якчанд давлатҳои мустақил ташкил ёфтанд, ки дар байни онҳо калонтаринаш Порт буд. Ба қаламрави ин давлати пуриқтидору паҳновар лашкари рим тез-тез ҳамла карда, онро хароб ва заиф мегардонд. Ҷангҳои дуру дароз бар зидди таҷовузкорони римӣқабилаҳои югҷӣ ва низову харҳашаҳои дохилии сулолаи Аршакиён давлати Портро аз байн бурданд. Ардашери I Бобакон, ки ҳокими вилояти Истахр буд, соли 224 Аршакии охирнн - Артабони V-ро шикаст дода, дар Форс ба ҳокимият соҳиб шуд. Давлати нав ташкилкардаи Ардашер номи давлати Сосониёнро гирифт. Бобои Ардашери I Сосон ном д