Ҳасрати зан ё шуҳрат? Ҳарзасароӣ дар шоу-бизнеси тоҷик
Ҳама ончиро ки баъзе сарояндаҳо зери мусиқӣ мехонанд намешавад суруд гуфт. Гапҳои кӯчабозориро зери мусиқӣ иҷро кардан набояд суруд ном дошта бошад.
Номи муносибтаре барои он шояд ҳарзасароист. Ҷумлаҳои берабту низом, ки бо лаҳҷа ва дағалу нофорам иҷро шудаву бӯйе аз вазну қофия набурдаанд. Азбаски дар таҳхонаи шоубизнеси тоҷик аз ин “чормағзҳои пуч” ғарам-ғарам хобидаасту ҳамвора ҷувол-ҷувол аз ин ҳарзаҳо ба он илова мешавад, тасмим гирифтем онҳоро ба бахшҳо ҷудо карда, ба баҳсу баррасӣ кашем...
Қуръа ба ҳарзаҳое бо номи “зангирӣ” уфтод. Мавзӯе, ки бозораш ҳамеша доғ аст ва ба ном сурудҳову намоҳангҳои ба ин мавзӯъ бахшидашуда миллионҳо бинандаву шунаванда доранд. Табиист, ки ин “луқмаи лаҳм” аз назари ҳарзасароҳои лайкгадову бинандагадо пинҳон намемонад...
Аксар вақт каллаи урёни ҳарзатаронаҳоро бо кӯлоҳи ҳаҷву танз пинҳон кардан мехоҳанд
“Дон жуан” – асосгузори зангиримания?
Як бандаи хокӣ аст бо номи Рафоат, ки насабаш Ҷамшед аст. Ҳамоне ки бо навору суҳбатҳои бепардааш дар шабакаҳои иҷтимоӣ доимо гирди номаш гапу калочаи зиёд буд ва ҳоло ҳам ҳаст. Ҳамоне ки дар наворе барои ин корҳояш аз тамоми мардум узр хост.
Боз як бандаи хокии дигар аст, ки Дӯстмурод ном дорад. Ҳамоне ки бо тахаллуси “Дон жуан” замоне масхарабозӣ ва ҳунарнамоӣ мекард, бале ҳамоне ки вақте матн менависад, ҷумлаҳояш пури иштибоҳанд. Хулоса, тухми “клипсериалҳо”-ро дар мавзӯи зангирӣ дар замини нимашӯразадаву нимаҳосилхези санъати поп ҳамин ду бандаи Худо коридаанд. Ва нақши онҳо дар бузург шудани дарахте ки ҳарзамева медиҳад, андак нест.
Ин ду ва ду-дуҳову як-якҳои дигаре буданд, ки матнҳои харобро мисли аҷриқи баҳорӣ ба кишзори санъати попи тоҷик паҳн сохтанд. Дӯстмуроду Рафоат чанд сол пеш сериоли зангирӣ доштанд, ки иборат аз 7 ё 8 қисм буду “Зангир нестум” ном дошт. Бо намоҳангҳое, ки бемаънитару бемаззатар аз ҳамдигар буданд, дар осмони ҳарзандагӣ ғул-ғула афканданд. Намунае аз қисмати аввали он:
Дӯстмурод:
“Тра чанд бор гуфтум оли ма зангир нестум
Акам дар расияҳай бояд манш бестм
Неке рузм надодӣ хурди дилу ҷигарма
СМС рӯйи ҳамай вақте хестум ай ховм”
Рафоат:
“Намеша и баҳона рои кн хостгорора
Авал фикри туя кн бад дигари корора
Фикри аката накн биёя ай Расия
Апаи Гулсумбима метиюмш нсия”
Дӯстмурод:
“Зангир набудм зангирум кардӣ
Дар проблемаҳот занҷирум кардӣ”
Барои қалинг бфамон т отаву очата
Сабуктарш бгиран, наган ситаву чилта
Ки бо бади туймон якҷоя бошем ҳардумон
Нашава ки бади туй як ҳафта бад Расия...”
Рафоат:
“Асалҷон парво накн дар барам бош ҳамеша
Очам беинсоф нестай бистада розӣ меша
Бо далши расходи туй медони ки ай хдтай
Дига арзон накн очам девона меша”
Гӯиё ин як силсиласуруди ҳаҷвист, аммо аз шуниданаш эҳсоси гиря зӯрӣ мекунад, то табассум. Талош шуда, ки дар намоҳанг лаҳзаҳои хандадор истифода шавад, дуруст мисли ҳамон филмҳое, ки замоне Дӯстмурод бо гуруҳаш месохтанд ва дар онҳо талош мешуд, ки бинандаро бо сару либосу нағмаву усули булаҷабу беаҷабашон хандонанд. Шояд эҳсос карда буданд, ки ҳарфҳое, ки истифода мешаванд чандон хандаи одамро намеоранд?
Ба назар мерасад, бештари бинандаҳо дӯст медоранд, ки аз обгинаи матнҳои подарҳаво ташнагии маънавӣ бишкананд ва бо тамошои намоҳангҳои пастмазмун гуруснагиро рафъ кунанд.
Сериолҳои “Зангирум”-и Азизбек
Нафари дигаре, ки “зангирӣ” як бахши муҳими “эҷодиёташ”-ро ташкил медиҳад Азизбек Ҷӯраев аст. Ӯ ин мавзӯъро мисли сериолҳои туркӣ силсила кардааст. Чӣ тавр силсила ҳам накунад, вақте намоҳангҳояш то беш аз 9 миллион бор тамошо мешаванд?
Матни серияи аввали “Зангирум” бо каме шарҳи сенарияи намоҳанги ӯро, ки мисли ҳамаи намоҳангҳояш бо як муқаддимаи дуру дарози бемаънӣ сар мешавад, пешниҳод мекунем. Аз чор як дақиқаи расои намоҳанг ба сабзигузорӣ даруни калуши модару занги телефонии ошиқу маъшуқ, ки масъалаи хостгорӣ рафтани волидони писарро баррасӣ доранд, мегузарад. Матннавис барои навиштани матни ин тарона худро зиёд азият надодааст, ҳар ҷумлае, ки дар зеҳнаш расида, онро навиштааст:
“Очам мега Азизбекҷон бхе Расия бра
У дхтари бойи бадай ҳеҷ намегира тра
Намедонм чи кор кнм очамда ма чӣ бгум
Оҳ очаҷон, ҷон очаҷон зангирум”
Инҷо як зан, ки нақши модари ӯро мебозад:
“Э бачаҷон пота чени курпат дароз кн
Оташ бой, очаш бой, қалингоша фикр кн
Очашда, оташда бугу ки ма зангирум
Наметан, наметан вой тда”
Ва Азизбек:
“Зан, зан, зангирумо, зангирум, зангирум
Зангир, зангир, зангирумо, зангирум, зангирум
Зангирумо зангирум вой зангирум...
Эй асалак бобом мега бро бра Расия
Дар бепули дхтаршона наметиян насия
Алам дорум чанҷо рафтум намегиран мада кор
Намедонум ки чи кунум, зангирум”
Ва Фараҳноз Шарифова, ки нақши хушдорашро иҷро мекунад, мастона мехонад:
“Т зиқ наша дар хонамон се чор мошинча
Отам бой акам бой хонада ма эркача
Отата очата бгу биян хостгорӣ
Розиян, метиян ҷон т да”
Ва боз фазо “занборон” мешавад:
“Зан, зан, зангирумо, зангирум, зангирум
Зангир, зангир, зангирумо, зангирум, зангирум
Зангирумо зангирум вой зангирум”
Ин намоҳанги булаҷаб зернависи русӣ ҳам дорад, ки пур аз ғалати грамматикӣ буда, маълум нест мухотаби он кӣ аст?
Серияи дуюми ин “заннома” ҳам бо муқаддимаи бемаънитар аз серияи аввал шурӯъ шуда, пасон бо қатор кардани як қатор ҷумла дар зери мусиқӣ ба он суруд гуфтаанд:
“Оҳ саракум дард мекуна пчир-пчира сар мекуна
Э тағаҷон т мара бфам дар саракм монд дарду ғам
Ва марде, ки нақши падари хушдорашро бозӣ мекунад:
“Ҷанг ҷанг ҷанг мекна хдма гаранг мекна
Ҳоли ягон гапш бгум бо вағ-ваға сар мекна”
Фараҳноз:
“Ҳамаи корора мекнм
Авқоту хамира мекнм
Дили очама т биёв
дигаша ма ҳал мекнм”
Азизбек:
“Дили очат сита мега
Тилову ҳам нқра мега
Барой болои дастархон
Бо шаст кило писта мега”
Фараҳноз:
“Хай хай хай чи кнам
Ба гуфти т чи кор кнм
Хезм равм пеши очам
Қалингома кам бкнм?”
Азизбек:
“Не асалак т мара бфам
Инсоф даркорай кам кам
Коре накнен бади туй
Бгардм ба миёни хам”
Фараҳноз:
“Оҳ очаҷони ҷони ма
Вой дилу ҷони ҷони ма
Қалинга иқа кам кнен
Барои Азизбекҷони ма”
Модараш:
“Дхтарма т намезани
Чашмта ай у намекани
Агар ягон нағма карди
Қаврта ба дастот меканӣ”
Ва Азизбек:
“Рақс, рақс, рақс мекнем
Хрсандии сахт мекнем
Дар рузи тӯи ҳардумон
Аҳлидина ҷаҳд мекнем”
Ин ҳарза қисми сеюм ҳам дорад, ки аз дуи аввал дида бемазза аст, аммо бо ин ду иктифо мекунему асабҳои нимахаробро барои сурудҳои дигар ҳифз мекунем.
Дар ҷаҳон ҳар чиз чизе ҷазб кард,
Гарм гармеро кашиду сард сард.
Мавлоно
Азизбек по монду Равшан по бардошт
Равшан Анаев бо Азизбек як себи дукафонанд. Албатта чеҳраҳояшон монандӣ надорад, инҷо гап сари “эҷодашон” меравад. Чӣ дар матнҳо ва чӣ дар мазмуни намоҳангҳо монандиҳои зиёдеро мешавад мушоҳида кард. Ҳатто номи сурудҳояшон як аст. Мисли болоҳо тамоми “репертуар”-и ӯро тагу рӯ намекунем, танҳо барои намуна як пораро пешниҳод мекунем, зеро эҳсос мекунем ки ҳар чӣ бештар торҳои асабҳоятон тарангтар мешавад. Намуна аз таронаи “Зангирум”:
“Зангирум, зангирум накунум хафа
Дигаркаса мегирум талхат мекафа”
Аҷиб ин аст, ки дар намоҳанги ин суруд ду тан аз занҳунармандони хушсалиқаи тоҷик нақшофарӣ мекунанд. Онҳое ки ҳунари хуби нақшофарӣ ва мухлисони зиёде доранд. Хеле аҷиб аст ки онҳо чӣ гуна бо матни ин тарона эътироз накардаанд?
Ва қисмати дигари “репуртуар”-и “пурғановат”-аш аз калимаҳои подарҳаво “Зан бтен” аст:
“Эй очаҷон зангир шидум
Дар тоқагӣ дилгир шидум
Разветка кн ҳамсояра
Ба духтаруш ошиқ шудам
Зан бте, зан бте, зан бте очаҷон
Ма мерам Расия ба мешен пушаймон
Ҷурама бин ки зан гирифт
Оҳ дили ма алов гирифт
Охир то кай тоқат кунум
Оҳ ҷигарум зардов гирифт”
“Занномаҳо”-и Даянчу Хайриддину Ҷонибек...
Дар рӯйхати сӯхтаву пухтаҳои зан Даянч Ҷумъаевро ҳам пайдо мекунед, ки суруди “Зан мегум”-аш пур аз “зан мегум” аст.
“Зан мегум, зан мегум, зан мегум
Эй очаҷон, эй очаҷон зан мегум
Очаҷон мара фаҳмен, охи маҳам бачаюм
Ҷогаи гарм мехом, токая дар кӯчаюм
Очаҷон як духтарака сахти бад дӯст медорум
Медонум ма дар ӯ ҳам ганда-ганда мефорум”
Ва инҷо дӯстдухтари ӯ:
“Осақолӣ кай меёен, мара яке шӯ натан
Ҳоли акат ай пештай, мегуй ки навбата метан?
Даянч:
“Мада фарқ надора ма бояд зан бигирум,
Деги майда тез ҷӯшид, дига тоқат надорум”
Кӯзаи оби Азизбеку Равшану Даянч аз як чашма пуроб мешавад. Шеваи сароидан, мусиқӣ, мазмуни намоҳангҳояшон монанданд. Ҳатто қаҳрамонҳои намоҳангҳояшон ҳам. Ҳамон як зан дар ҳамаи намоҳангҳо ё дар нақши модари ин бачаҳои дар ҳасрати зан ё модари дӯстдухтарҳояшон қарор дорад.
Ва барои имрӯз аз силсилаи чандбародарон (Азизбеку Равшану Даянч) охириниро муаррифӣ мекунем, ки Ҷонибеки Ҷӯрабек ном дорад. Ба фарқ аз сеи боло, ки сину солашон иҷозат медиҳад, ки нолишҳои безанӣ сар бидиҳанд, аз даҳони инаш ба қавли маъруф ҳанӯз “бӯи шир меояд”, аммо ӯ ҳам суруди “зангирӣ” дорад:
“Отаҷон, бобоҷон гуш кнен зан мегум
Да пиёлаи чоюм о маҳам қанд мегум
Мефорам ки қатим як арусча боша
Хонаи дарунги кунем мегум ҷоша”
Як сарояндаи дигар аст, ки Хайриддин ном дорад. Намешавад агар аз ӯ ҳам дар ин матлаб ёд накунем. Зеро ҳоло дар шабакаҳои иҷтимоӣ ин суруди бемазза зиёд маззадор шудааст:
“Номш контактмда занакҷон,
Мебинмш мегира кайфом.
Ганда ширинаки т ҳайвон
Номша наген зиёд меша дардом...”
Дардҳои мо ҳам аз ин ҳарзаҳои бесарунугу бесарусомон зиёд мешавад, аз ин хотир бе он ки таронаҳои дигаре аз ин силсиларо кафлез бизанем, сарпӯши деги ҳарзаатоларо сахт мебандем.
Нуктае ки бояд таъкид шавад, ин аст ки бештари ҳарзасароён сарояндаҳои тӯйгарданд, аммо доираи мухотабонашон танҳо дар доираи як маъракаи хурсандӣ дар кадом як деҳаи кӯҳистону кадом як тӯйхонаи замонавии маркази пойтахту шаҳрҳои кишвар маҳдуд намешавад.
Саҳфаҳояшон дар шабакаҳои иҷтимоӣ, ки намунаҳои мо ҳам аз он буд, миллионҳо бинанда доранд. Миллионҳо нафар ин “шоҳкорҳо”-ро мебинанд, “лаззат” мебаранд ва шояд ҳам онҳоро намунаи як фарҳангу санъати баланд меҳисобанд.
Пайнавишт. Шояд баъзеҳо эрод мегиранд, ки инҳо таронаҳои ҳаҷвисту набояд хӯрдагирӣ кард. “Занакҷон”-и Ҳасани Чилла ба ҳаҷв наздик аст, вазну қофияи дуруст дорад, ҳарфҳояш ҳам ба ҳадди ифрот кӯчабозорӣ нестанд, барои ҳамин аз рӯйхат уфтод. Аммо куҷои он чизе ки болотар гуфтем ҳаҷв аст? Завқи мо ки набояд то ин дараҷа, то зери таҳхонаи безавқӣ биравад.
Ё нодуруст гуфтам?
__________
Муаллиф: Маҳбуби Ганҷалӣ, махсус барои “Asia-Plus”