Fir’avn o‘zini iloh deb hisoblar edi
(bu haqda keyinroq yana so‘z
yuritamiz) va Muso Payg‘ambar
(a.s.)ning «Allohga imon keltir», deb
qilgan murojaatlariga u do‘q-po‘pisa
bilan javob qaytarar edi. Fir’avnning
bunday kekkaygan muomalasi u
suvga cho‘kayotib, o‘lim bilan
yuzma-yuz bo‘lguncha davom etdi.
Qur’onda ta’kidlanishicha, Fir’avn
Allohning jazosi bilan to‘qnash
kelgan zahoti imon keltiradi:
Isroil avlodini dengizdan o‘tkazdik.
Fir’avn va uning lashkarlari ular
ortidan zo‘ravonlik va zulm
yuzasidan ergashdilar. Unga
(Fir’avnga) g‘arqbo‘lish (soati)
yetishganda aytdi: «Imon
keltirdimki, Isroil avlodi imon
keltirgan Zotdan o‘zga iloh yo‘qdir.
Men ham
musulmonlardanman.» («Yunus»
surasi, 90-oyat)
Biroq samimiy bo‘lmaganligi bois,
uning bunday imonga kelishi
inobatga olinmadi. Alloh bu haqda
shunday xitob qiladi:
(Alloh dedi): «Endimi?! Axir, sen
ilgari itoatsizlik qilganding va
buzg‘unchilardan eding-ku! Mana
bugun sendan keyingilarga belgi
(ibrat) bo‘li...ЕщёFir’avn o‘zini iloh deb hisoblar edi
(bu haqda keyinroq yana so‘z
yuritamiz) va Muso Payg‘ambar
(a.s.)ning «Allohga imon keltir», deb
qilgan murojaatlariga u do‘q-po‘pisa
bilan javob qaytarar edi. Fir’avnning
bunday kekkaygan muomalasi u
suvga cho‘kayotib, o‘lim bilan
yuzma-yuz bo‘lguncha davom etdi.
Qur’onda ta’kidlanishicha, Fir’avn
Allohning jazosi bilan to‘qnash
kelgan zahoti imon keltiradi:
Isroil avlodini dengizdan o‘tkazdik.
Fir’avn va uning lashkarlari ular
ortidan zo‘ravonlik va zulm
yuzasidan ergashdilar. Unga
(Fir’avnga) g‘arqbo‘lish (soati)
yetishganda aytdi: «Imon
keltirdimki, Isroil avlodi imon
keltirgan Zotdan o‘zga iloh yo‘qdir.
Men ham
musulmonlardanman.» («Yunus»
surasi, 90-oyat)
Biroq samimiy bo‘lmaganligi bois,
uning bunday imonga kelishi
inobatga olinmadi. Alloh bu haqda
shunday xitob qiladi:
(Alloh dedi): «Endimi?! Axir, sen
ilgari itoatsizlik qilganding va
buzg‘unchilardan eding-ku! Mana
bugun sendan keyingilarga belgi
(ibrat) bo‘lishing uchun jasadingni
qutqarurmiz. Haqiqatan,
odamlarning aksariyati
oyatlarimizdan
g'ofildirlar.» («Yunus» surasi, 91-92-
oyatlar)
Fir’avnning jasadi keyingi avlod
uchun ibrat bo‘lishi to‘g‘risidagi
ma’lumot uning jasadi chirimasligini
nazarda tutayotgan bo‘lishi mumkin.
Qohiradagi Misr muzeyida oliy
tabaqa vakillarining mo‘miyolangan
tanalari saklanadigan xonada
ko‘rgazma qilib qo‘yilgan
mo‘miyolangan jasad mana shu
zolimga tegishli,
debhisoblanmoqda.Suvga g‘arq
bo‘lgandan so‘ng Fir’avnning jasadi
qirg‘oqqa qalqib chiqqan va
misrliklar tomonidan topilib,
mo‘miyolangan, shu tariqa, oldindan
tayyorlab qo‘yilgan dafn qilish
daxmasiga keltirilgan bo‘lishi
ehtimoldan xoli emas.
Makkaning fath etilishi haqidagi
xabarlar boshqa oyatlarda
quyidagicha nozil qilingan:
U(Alloh) Makkaning ichkarisida
(kechgan jangda) ularning (Makka
mushriklarining) ustidan sizlarni
yulib qildirganidan keyin ularning
qo‘llarini sizlardan, sizlarning
qo‘llaringizni ulardan to‘sgan
(jangni to‘xtatgan) zotdir. Alloh
qilayoggan amallaringizni ko‘rib
turuvchidir. («Fath» surasi, 24-oyat)
(Ey, Muhammad!) Biz Sizga anits fath
(g‘alaba) baxsh etdik. (Bu fath) Siz
uchun Allohning oldingi va keyingi
gunohlaringizni kechishi, Sizga O’z
ne’matini mukammal qilib berishi,
Sizni To‘g‘ri yo‘lga hidoyat qilishi,
shuningdek, Allohning Sizga kuchli
yordam berishi uchundir. («Fath»
surasi, 1-3-oyatlar)
«Isro» surasining 76-oyatida
mushriklar Makkada uzoq qola
olmasligi haqida xabar beriladi:
Ular Sizni (bu) yerdan (Makkadan)
chiqarib yuborish uchun qo‘zg‘ab
yuborishlariga oz qoldi. U taqdirda
o‘zlari ham Sizdan keyin ozgina
(muddat) tura olardilar, xolos.
(«Isro» surasi, 76...ЕщёMakkaning fath etilishi haqidagi
xabarlar boshqa oyatlarda
quyidagicha nozil qilingan:
U(Alloh) Makkaning ichkarisida
(kechgan jangda) ularning (Makka
mushriklarining) ustidan sizlarni
yulib qildirganidan keyin ularning
qo‘llarini sizlardan, sizlarning
qo‘llaringizni ulardan to‘sgan
(jangni to‘xtatgan) zotdir. Alloh
qilayoggan amallaringizni ko‘rib
turuvchidir. («Fath» surasi, 24-oyat)
(Ey, Muhammad!) Biz Sizga anits fath
(g‘alaba) baxsh etdik. (Bu fath) Siz
uchun Allohning oldingi va keyingi
gunohlaringizni kechishi, Sizga O’z
ne’matini mukammal qilib berishi,
Sizni To‘g‘ri yo‘lga hidoyat qilishi,
shuningdek, Allohning Sizga kuchli
yordam berishi uchundir. («Fath»
surasi, 1-3-oyatlar)
«Isro» surasining 76-oyatida
mushriklar Makkada uzoq qola
olmasligi haqida xabar beriladi:
Ular Sizni (bu) yerdan (Makkadan)
chiqarib yuborish uchun qo‘zg‘ab
yuborishlariga oz qoldi. U taqdirda
o‘zlari ham Sizdan keyin ozgina
(muddat) tura olardilar, xolos.
(«Isro» surasi, 76-oyat)
Payg‘ambarimiz (s.a.v.) hijratdan
so‘ng 8 (milodiy 630) yilda Makkaga
kirib, uni fath qildilar. Ikki yildan
so‘ng, xuddi Alloh vahiy qilganidek,
mushriklar Makkadan chiqib
ketadilar. Bu yerda e’tiborga molik
narsa shundaki, Payg‘ambarimiz
(s.a.v.) mo‘minlarga xushxabar
yetkazganlarida hech qanday
ortiqcha savol tug‘ilmagandek edi.
Aslida, vaziyat aksincha tus olgan va
mushriklar Makkaga mo‘minlarni
hech qachon kiritishga yo‘l
qo‘ymaslikka ahd qilishgan edi.
Natijada odamlar Payg‘ambarimiz
(s.a.v.) ning so‘zlariga ham shubha
bilan qaray boshladilar. Ammo
Payg‘ambarimiz (s.a.v.) Allohga
ishonar va shirk keltiruvchilarning
so‘zlariga parvo qilmas edilar hamda
Allohning unga vahiy qilganini
odamlarga so‘zlar edilar. Qur’on
uning so‘zlarini tasdiqladi va
bashorat shundan so‘ng qisqa vaqt
ichida ro‘yobga chiqdi.
Комментарии 3
(bu haqda keyinroq yana so‘z
yuritamiz) va Muso Payg‘ambar
(a.s.)ning «Allohga imon keltir», deb
qilgan murojaatlariga u do‘q-po‘pisa
bilan javob qaytarar edi. Fir’avnning
bunday kekkaygan muomalasi u
suvga cho‘kayotib, o‘lim bilan
yuzma-yuz bo‘lguncha davom etdi.
Qur’onda ta’kidlanishicha, Fir’avn
Allohning jazosi bilan to‘qnash
kelgan zahoti imon keltiradi:
Isroil avlodini dengizdan o‘tkazdik.
Fir’avn va uning lashkarlari ular
ortidan zo‘ravonlik va zulm
yuzasidan ergashdilar. Unga
(Fir’avnga) g‘arqbo‘lish (soati)
yetishganda aytdi: «Imon
keltirdimki, Isroil avlodi imon
keltirgan Zotdan o‘zga iloh yo‘qdir.
Men ham
musulmonlardanman.» («Yunus»
surasi, 90-oyat)
Biroq samimiy bo‘lmaganligi bois,
uning bunday imonga kelishi
inobatga olinmadi. Alloh bu haqda
shunday xitob qiladi:
(Alloh dedi): «Endimi?! Axir, sen
ilgari itoatsizlik qilganding va
buzg‘unchilardan eding-ku! Mana
bugun sendan keyingilarga belgi
(ibrat) bo‘li...ЕщёFir’avn o‘zini iloh deb hisoblar edi
(bu haqda keyinroq yana so‘z
yuritamiz) va Muso Payg‘ambar
(a.s.)ning «Allohga imon keltir», deb
qilgan murojaatlariga u do‘q-po‘pisa
bilan javob qaytarar edi. Fir’avnning
bunday kekkaygan muomalasi u
suvga cho‘kayotib, o‘lim bilan
yuzma-yuz bo‘lguncha davom etdi.
Qur’onda ta’kidlanishicha, Fir’avn
Allohning jazosi bilan to‘qnash
kelgan zahoti imon keltiradi:
Isroil avlodini dengizdan o‘tkazdik.
Fir’avn va uning lashkarlari ular
ortidan zo‘ravonlik va zulm
yuzasidan ergashdilar. Unga
(Fir’avnga) g‘arqbo‘lish (soati)
yetishganda aytdi: «Imon
keltirdimki, Isroil avlodi imon
keltirgan Zotdan o‘zga iloh yo‘qdir.
Men ham
musulmonlardanman.» («Yunus»
surasi, 90-oyat)
Biroq samimiy bo‘lmaganligi bois,
uning bunday imonga kelishi
inobatga olinmadi. Alloh bu haqda
shunday xitob qiladi:
(Alloh dedi): «Endimi?! Axir, sen
ilgari itoatsizlik qilganding va
buzg‘unchilardan eding-ku! Mana
bugun sendan keyingilarga belgi
(ibrat) bo‘lishing uchun jasadingni
qutqarurmiz. Haqiqatan,
odamlarning aksariyati
oyatlarimizdan
g'ofildirlar.» («Yunus» surasi, 91-92-
oyatlar)
Fir’avnning jasadi keyingi avlod
uchun ibrat bo‘lishi to‘g‘risidagi
ma’lumot uning jasadi chirimasligini
nazarda tutayotgan bo‘lishi mumkin.
Qohiradagi Misr muzeyida oliy
tabaqa vakillarining mo‘miyolangan
tanalari saklanadigan xonada
ko‘rgazma qilib qo‘yilgan
mo‘miyolangan jasad mana shu
zolimga tegishli,
debhisoblanmoqda.Suvga g‘arq
bo‘lgandan so‘ng Fir’avnning jasadi
qirg‘oqqa qalqib chiqqan va
misrliklar tomonidan topilib,
mo‘miyolangan, shu tariqa, oldindan
tayyorlab qo‘yilgan dafn qilish
daxmasiga keltirilgan bo‘lishi
ehtimoldan xoli emas.
xabarlar boshqa oyatlarda
quyidagicha nozil qilingan:
U(Alloh) Makkaning ichkarisida
(kechgan jangda) ularning (Makka
mushriklarining) ustidan sizlarni
yulib qildirganidan keyin ularning
qo‘llarini sizlardan, sizlarning
qo‘llaringizni ulardan to‘sgan
(jangni to‘xtatgan) zotdir. Alloh
qilayoggan amallaringizni ko‘rib
turuvchidir. («Fath» surasi, 24-oyat)
(Ey, Muhammad!) Biz Sizga anits fath
(g‘alaba) baxsh etdik. (Bu fath) Siz
uchun Allohning oldingi va keyingi
gunohlaringizni kechishi, Sizga O’z
ne’matini mukammal qilib berishi,
Sizni To‘g‘ri yo‘lga hidoyat qilishi,
shuningdek, Allohning Sizga kuchli
yordam berishi uchundir. («Fath»
surasi, 1-3-oyatlar)
«Isro» surasining 76-oyatida
mushriklar Makkada uzoq qola
olmasligi haqida xabar beriladi:
Ular Sizni (bu) yerdan (Makkadan)
chiqarib yuborish uchun qo‘zg‘ab
yuborishlariga oz qoldi. U taqdirda
o‘zlari ham Sizdan keyin ozgina
(muddat) tura olardilar, xolos.
(«Isro» surasi, 76...ЕщёMakkaning fath etilishi haqidagi
xabarlar boshqa oyatlarda
quyidagicha nozil qilingan:
U(Alloh) Makkaning ichkarisida
(kechgan jangda) ularning (Makka
mushriklarining) ustidan sizlarni
yulib qildirganidan keyin ularning
qo‘llarini sizlardan, sizlarning
qo‘llaringizni ulardan to‘sgan
(jangni to‘xtatgan) zotdir. Alloh
qilayoggan amallaringizni ko‘rib
turuvchidir. («Fath» surasi, 24-oyat)
(Ey, Muhammad!) Biz Sizga anits fath
(g‘alaba) baxsh etdik. (Bu fath) Siz
uchun Allohning oldingi va keyingi
gunohlaringizni kechishi, Sizga O’z
ne’matini mukammal qilib berishi,
Sizni To‘g‘ri yo‘lga hidoyat qilishi,
shuningdek, Allohning Sizga kuchli
yordam berishi uchundir. («Fath»
surasi, 1-3-oyatlar)
«Isro» surasining 76-oyatida
mushriklar Makkada uzoq qola
olmasligi haqida xabar beriladi:
Ular Sizni (bu) yerdan (Makkadan)
chiqarib yuborish uchun qo‘zg‘ab
yuborishlariga oz qoldi. U taqdirda
o‘zlari ham Sizdan keyin ozgina
(muddat) tura olardilar, xolos.
(«Isro» surasi, 76-oyat)
so‘ng 8 (milodiy 630) yilda Makkaga
kirib, uni fath qildilar. Ikki yildan
so‘ng, xuddi Alloh vahiy qilganidek,
mushriklar Makkadan chiqib
ketadilar. Bu yerda e’tiborga molik
narsa shundaki, Payg‘ambarimiz
(s.a.v.) mo‘minlarga xushxabar
yetkazganlarida hech qanday
ortiqcha savol tug‘ilmagandek edi.
Aslida, vaziyat aksincha tus olgan va
mushriklar Makkaga mo‘minlarni
hech qachon kiritishga yo‘l
qo‘ymaslikka ahd qilishgan edi.
Natijada odamlar Payg‘ambarimiz
(s.a.v.) ning so‘zlariga ham shubha
bilan qaray boshladilar. Ammo
Payg‘ambarimiz (s.a.v.) Allohga
ishonar va shirk keltiruvchilarning
so‘zlariga parvo qilmas edilar hamda
Allohning unga vahiy qilganini
odamlarga so‘zlar edilar. Qur’on
uning so‘zlarini tasdiqladi va
bashorat shundan so‘ng qisqa vaqt
ichida ro‘yobga chiqdi.