Муаллиф: Гулбаҳор Рахматуллаева (Хазонрезги)
Зудлик билан чақирилган "Тез ёрдам" шифокорлари Умиднинг қон босими кескин ошиб кетганлигини , шу сабаб организм бу ҳолатга дош беродмаганини айтиб дарҳол биринчи ёрдам учун керакли муолажани қилишди.
- Тинчликми? -сўради улардан ёши каттароғи,- бирор нохуш ҳодиса юз бердими?
Сурайё опа жавоб ўрнига без бўлиб қотиб туравергач:
- Ўғлингизнинг асабларини асрашингиз керак,- деди Сурайё опага қараб,- янаям худо бир асрабди. Йиқилганда бошига қон қуйилганда борми? Шу туришда ҳам кризис ҳолати тўлиқ ўтиб кетмаган. Юраги қаттиқ зўриқиш ҳолатида. Ҳозирги қилган уколларимиз уни бўшаштириб ухлатади. Аммо тез орада касалхонага ётқизиб бир курс муолажа олдирмасангиз бўлмайди. Агар савол туғилса мана бу рақамга қўнғироқ қилинг.
Шифокорлар хонани тарк этаётиб даҳлизда уларнинг жавобини кутиб турган Осиёга дуч келишди:
- Синглим, сизнинг ҳам тобингиз йўқми дейман? - деди улардан бири вазиятни ўзича чамалаб,- бирор ёрдам керак эмасми?
Осиё "йўқ" дегандек бош чайқади.
Шифокорларни кузатиб қайтган Сурайё опа изига қайтиб Осиёга чақчайди:
- Кўнглинг жойига тушдими, ифлос!? Ё боламни бошини емагунча тинчимоқчимасмисан? Бўл , уйимни наҳс бостирмай тез қури!
Осиё бошини баланд кўтарди:
- Ўғлингиз жавобимни бермагунча ҳеч қаерга кетмайман!? Ундан кейин мени жирканч сўзлар билан ҳақорат қилишни бас қилинг! Айбдор эмаслигимни, ҳаммаси сизнинг фисқ-у фасод ишларингиз эканлигини тўрт киши биламиз!
- Тўрт киши?! Ўзингча нималарни алжираяпсан? Ким экан ўша тўрт киши?! -жазаваси баттар қўзиди Сурайё опанинг
- Мен! Сиз! Ўша мараз ҳамтовоғингиз худобехабар Одил!
- Хўш айт тўртинчисиниям. Тилларинг жуда бурро эди- ку !? Нега тўхтаб қолдинг бирдан?! Нима ёлғон тўқишга илҳоминг келмай қолдими?
- Ҳамма илҳом сизда! Шунчалик пухта режа тузибсиз- ки, хатто Нобель мукофоти олган буюклар ҳам сизга тан беришса ажабмас. Афсус-ки, бу иқтидорингиз бузғунчиликка хизмат қилиши қайғули. Эссиз одамгарчилик?!- Осиёнинг рангпар чеҳрасига чексиз изтироб қалқиб чиқди
- Сен гапни бурма, ҳозиргина тўртинчи гувоҳ бор деяётгандинг. Айт ким у? Ё айтишга айтиб қўйиб кимни кўрсатишни билмай гаранг бўляпсанми?- Сурайё опа Осиёга ғолибона мазаҳли назар ташлади
- Йўқ нега?! Мен ёлғон гапириб одатланмаганман. Тўртинчи гувоҳим бор ва у энг асосийси! У нафақат гувоҳ, балки энг олий ҳакам ҳам! Гап сиз-у, мени, манави мунофиқ ўйинингизда иштирок этган Одил маразни, яхши-ки сизга эмас, отасига тортган кўнгли софдил ўғлингизни яратган Қодир Эгамдир! Ўйлайсиз-ки, у шунча ноҳақликни кўриб барини ўз ҳолига ташлаб қўядими? Бир бандасининг ҳақини иккинчисига ўтказиб қўядими? Мен ана шундан қўрқаман?! Вақти келиб қилмишларингизга жавоб берсангиз аҳволингиз қандай кечаркан?
Тўғрисини айтайми? Мен Аллоҳдан қўрқмаган бандадан жуда қўрқаман... Жудаям...
- Ўчир овозингни?! - Сурайё опа Осиё айтган сўзларнинг ваҳшатини ҳис қилиб юраги орқага тортиб кетганди,- мен онаман! Тушундингми?! Бу мени оқлайдиган ягона далилим. Боламни бахти учун ҳеч нарсадан тоймайман, тушундингми, тоймайман!
- Сизга гапирганни фойдаси йўқ! Қолаверса қилар ишни қилиб бўлдингиз...- Осиё бурилиб хонасига кета бошлади.
- Бу ерда нималар бўляпти?!
Осиё хонасига кирганда даҳлиздан қайнотасининг овозини эшитди ва... эшикни ичкаридан маҳкам зичлаб ёпди...
- Ҳа адаси, ишдан барвақт келдингизми?- Сурайё опа эрига ағрайиб қаради
- Умид билан бирга ишлайдиган Комилжон телефон қилиб қолди. "Домла, тинчликми? Ўғлингиз ҳеч кимга қарамай дарсини ташлаб кетиб қолди. Машинасини учиртириб кетганидан ҳавотирга тушиб қолдик биз ҳам" деб кўнглимга ғулғула солди. Телефон қилсам ҳеч биринг жавоб қайтармайсан. Нима гап ўзи? Умид қаерда?
- Э адаси , сўраманг. Эл-у юртга шарманда-ю шармисор бўлдик,- йиғлагудек жавоб қайтарди Сурайё опа
- Обидийдангни йиғиштириб бор гапни бир бошдан гапир,-асаби бузилди Адҳам аканинг
- Пешона бир бўлар экан деганлари рост экан. Ўғлим шўрликнинг пешонасига нуқул шунақа телефондан эр топадиган шалтоқлар учрабди.
- Гапни чувалаштирма дедим сенга!-Адҳам ака қисқа-қисқа нафас олар экан.
- Осиё яшшамагурни ўйнаши бор экан, адаси. Ман вилоятга кетганимда уйимизга чақириб олиб роса...Ўша жувонмарг йигит бир вақтлар мен билан ишлаган Одил экан. Ман уни ярим йилдан буён кўрмасдим. Булар ҳов ўшанда топишволишган экан-да. Хуллас ўша Одилнинг хотини ўғлизга хат ёзиб бу бузуқиларни фош қилибди. Қанийди-я? - Сурайё опа бориб дераза токчасида турган хат билан суратларни олиб келди,-мана! Мана исботи! Бунга яна нима дейсиз?
Адҳам ака кўкрак чўнтагига қистирилган кўзойнагини олиб титроқ қўллари билан хатни очиб ўқиди, сўнгра суратларни бирма-бир кўрди.
- Энди нима дейсиз, адаси?-лаби лабига тегмай бобиллади Сурайё опа,- менга қолса ичимдаги шайтоним "Ўша манжалақини сочидан судраб кўчага олиб чиқиб от" деяпти.
- Ўзингни бос!-оғир тин олди Адҳам ака,- салкам элликка кириб унча- мунча одамни танийман деб юргандим. Ҳозир ҳам шу! Менимча бу ерда бир гап борга ўхшаяпти. Ҳаммадан ҳам бу воқеалар айнан сенинг қўшни вилоятга кетганингда бўлгани қизиқ. Яна уйимизга бир вақтлар келиб кетиб юрган йигит билан.
- Бу билан нима демоқчисиз, адаси? - кўзлари олайди Сурайё опанинг,- ана суратларни кўринг, барчасини айтиб турибди-ку бу суратлар?
- Нимани айтиб турибди бу суратлар хўш?! Нимани кўрдинг бу ерда? Келинингни ўша йигитга суйкалган жойи борми? Хўп биттасида қўлига алланима тутқазаяпти? Аммо нима тутқазган билмайсан-ку?
- Смслар-чи? Уларга нима дейсиз?
- Уларгаям ҳеч нима демайман! Ички ишлар идораларига бориб битта ариза ёзамиз-у, телефон компаниясидан ўша смсларнинг тўлиқ вариантини олдирамиз. Умуман олганда бу масалани ойдинлаштириш учун ички ишларга мурожаат қилишга тўғри келади. Мен келинимнинг поклигига ишонаман. Керак бўлса исботлаб, бу ишларнинг ортида ким турганини ойдинлаштирмагунча тинчимайман. Ўша одам топилганда эса қонун олдида ҳам, менинг ёнимда ҳам жавоб беради, ҳа! Ана шундай! - Адҳам ака каловланиб қолган аёлига қараб бош силкиди,- сендан Умид қани деб сўрадим?
- Умидми? Умиднинг бўлган ишлардан тоби қочиб қолди. Қон босими кескин ошиб кетиб... Яқинда "Тез ёрдам" келиб укол қилиб кетди. Ҳозир ухлаяпти.
-Ҳа, ўғлингни босиш ўрнига ёнига кириб оловга обдон керосин сепган бўлсанг керак-да?-Адҳам ака хотинининг эътирозга лаб жуфтлаганини кўриб қўли билан "шошмай тур" деган ишора қилди,- "Йўқ" дейишга шошилма, сени билмасам экан. Феълинг кафтимдаги чизиқлардан ҳам таниш менга. Менга қара, сенга аввалам айтганман, ҳозирам айтаман. Ёшларни ўз ҳолига қўй.
Адҳам ака шундай деб Умиддан хабар олишга кириб кетди. Ўғлининг дорилар таъсирида бир текис ухлаётганини кўриб кўнгли жойига тушди ва изига қайтиб чиқиб яна аёлига юзланди:
- Осиё қани?!
- Қаерда бўларди?- тўнғирлади Сурайё опа,- хонасида.
- Бу ерга чақир, овқатланиб олсин. Ҳали ичига иссиқ ҳам кирмай беҳол бўлиб ўтиргандир. Туҳмат балоси каммиди унга?
- Балки туҳмат бўлмаса-чи? - икки қўлини белига қўйиб чақчайди Сурайё опа,- унда нима дейсиз?
- Нима дейишимни ўшанда кўрасан!- асаби бузилди Адҳам аканинг,-айби исботланмаган гумондорларга ҳам жиноятчиларга ўҳшаб муомала қилинмайди. Осиёнинг айби исботландими? Йўқми? Ҳали бир-иккита расмингни менга пеш қилма! Уларни далил деб ҳисобламайман, тушундингми?
- Бўпти,- деди Адҳам ака гапга ҳулоса ясаган оҳангда,-мен борай. Соат тўртда илмий кенгаш бошланади. Қатнашмасам бўлмайди. Сен эса,- қўли билан атай таъкидлади у,- ақл-ҳушингни бир ерга йиғиб, бошланишига келинни чақириб овқатлантир. Кейин Умид уйғонса икки ёшни муроса-ю мадорага чорлаб насиҳат қилиб тур. Умидга менинг сўзларимни етказ. Бу ишда шошма-шошарлик ярашмаслигини тушунтир. Умид боя жаҳл устида қизишган бўлса, эди босилиб қолар. Мен ўғлимдан ҳам кўпроқ Осиёга ишонаман. У барибир оғир-босиқлигига боради. Шунинг учун барига кўниб келишимни кутиб туради.
Тушундинг-а? Ё яна такрорлайми?
- Туш... тушундим, адаси, - шоша-пиша бош силкиди Сурайё опа, - тушунмай ўлибманми? Гапларингиздан анча ўзимга келиб қолдим. Сиз бемалол ишга бориб келаверинг. Биздан ҳавотир олманг. Барини сиз айтгандек қиламан.
- Яхши. Унда кечга чиройли қилиб ош дамлаб туринглар. Саккизларда тайёр бўлсин. Бугун бироз кеч қайтаман-да. Унгача...
- Бўлди, адаси. Ишларингизни бемалол битириб келаверинг. Уйдан кўнглингиз тўқ бўлсин...- Сурайё опа эрини ширин сўзлар билан кўча юзига кузатиб қўйди.
У ичкарига киргач бироз ўйланди-ю, Умиднинг ёнига йўл олди.
- Болам, туззукмисан?-деди Сурайё опа Умидни кўз очганини кўриб,- ҳеч қаеринг безовта қилмаяптими?
- Яхшиман,- дея инграганча жавоб қайтарди Умид. У боя ҳушини йўқотган вақти боши билан полга қаттиқ йиқилган экан. Ҳозир боши ва ўнг ёнбоши сим-сим оғриқ бераётган эди,- ойи, ташқаридан адамларни овозлари эшитилгандек бўлдими?
- Ҳаа, ишхонангдагилар "Ўғлингиз ўқдек отилиб чиқиб кетди, тинчликми ўзи?" дея қўнғироқ қилишган экан, ҳавотир олиб келибдилар. Бизларга қўнғироқ қилганларида ҳеч биримиз жавоб бермабмиз.
- Телефонга қарайдиган аҳволда эмасдик-да, ойи,- хўрсинди Умид,- хўп адамларга нима дедингиз?
- Нима дердим?! Бор гапни айтдим. Шундай-шундай воқеалар бўлди дедим.
- Улар нима дедилар?
- Уларми? "Бу масалани шундоқ қолдириб бўлмайди. Ҳозир муҳим йиғилишим бор. Бормасам бўлмайди. Ишдан бироз кеч келаман ва ўшанда масалани бир ёқли қиламиз" дедилар,- Сурайё опа шундай деб кўзларини олиб қочди,- ўзи бояги жанжал сабаб дилимни ўйнаши ҳали босилгани йўқ эди. Энди кечга қанақа машмаша бўлар экан деб юрагим така-пука... Инсон қариган чоғида ҳаловат берсин экан-да...
-Юрагингиз така-пука бўлмасин, ойи... Осиё қаерда?
- Хонасида... Бизни бу аҳволга солиб ўзи бир ёстиқ бўлиб ухлаб ётгандир. Сени "Аҳволинг нима бўлди"ям демади-я ноинсоф. Мен бўлсам бу ёқда кечга нима бўларкин деб юрагимни ҳовучлаб ўтирсам...
- Айтдим-ку, ойи. Юрагингизни ҳовучламанг. Бу иш кечга бормайди,- Умид ўрнидан оғир қўзғалди.
-Умид, болам, қўй шуни. Фалокати ўзига урсин. Борма ёнига. Сенга бирон кор-ҳол бўлиб ўтирмасин яна...- Сурайё опа ўғлининг қўлтиғига киришга уринди,- ўзинг юра оласанми?
Умид онасини қўли билан оҳиста итарди:
- Ўзим, ойи... Ўзим...
Умид хоналарига кирганда Осиё трюмо олдида оилавий расм альбомига тикилганча тошдек қотиб ўтирарди. У эрининг хонага кирганини ҳис қилса-да, парво қилмай ўша ҳолатида ўтираверди.
Умид оғир қадамлар билан унинг ёнига бориб Осиёга қаттиқ тикилди:
- Менга нимадир демоқчимасмисан? - деди у қуруқшаган лаблари билан.
- Йўқ! - эрига қарамай қатъий жавоб қайтарди Осиё
- Менинг эса сенга айтадиган сўзларим кўп,- чуқур нафас олди Умид,- аммо қайси бирини айтишни билмаяпман. Майли. Энг асосийсини айта қоламан. Ўшанда олти ойга муҳлат сўраб сени уйга қайтариб олиб келганимдан афсусдаман. Мен ношуд яна "Олти ой муддат ўтса Осиёни қайси баҳоналар билан ушлаб қоламан?!" деб қанча тунлари уйқум ўчибди-я? Сени деб ўз онамга қарши бўлибман... Бари... Бари буларга арзимас бир аёл учун...
Ҳозир эса жуда хафаман... Тақдир сени менга раво кўрганидан хафаман. Сени менга ҳамроҳ, умр йўлдоши қилганидан хафаман. Сен менинг жонимнинг жазоси экансан. Аслида тушларим мени неча йиллар "Шу қиздан эҳтиёт бўл" деб огоҳлантирган экан-у...
Мен бўлсам у тушларимни нотўғри таъбир қилибман...
Энди билсам... Сенинг аслингни танимабман...
Афсус...
Минг афсус...
- Ҳаа...- тилга кирди Осиё,- сиз мени ҳақиқатдан ҳам танимадингиз. Ҳақиқатдан ҳам...
Осиё ўрнидан аста туриб суратлар альбомини оҳиста ёпди. Сўнгра трюмо устида турган сумкасини олиб елкасига осди ва эшикка йўл олди. У остонага етганда бир зум тўҳтади. Ортига ўгирилиб қарашни жуда-жуда истади, бироқ ўзини маҳкам тутиб дадил қадамлар билан хонадан чиқиб кетди.
Осиё остонадан ҳатлаётган вақтда кўзидан узилиб тушиб оёқ остида қўним топган бир томчи кўзёшни эса ҳеч ким кўрмади. Ҳатто даҳлиздаги қўшни хонанинг деразасини қия очиб уларни кузатиб турган Сурайё опа ҳам...
Сурайё опа келинининг дарвозадан чиқиб кетганини кўриб "Ҳайрият" дея чуқур хўрсинди-ю, чаққон ҳаракатлар билан ўғлининг хонасига йўл олди:
- Умид,- деди у хонада бошини чангаллаб ўтирган ўғлига яқин бориб,- нима гап, тинчликми?
- Тинчлик, ойи, тинчлик,- бўғиқ овозда жавоб қайтарди Умид бошини кўтармай,- Осиё кетди. Бутунлай.
Бари тамом...
Бари тугади...
- Тугагани рост бўлсин, илойим,- енгил нафас олди Сурайё опа,- мен аввал бошдан қарши эдим бу никоҳга. Кўнглим ўшанда сезган экан-да, бу яшшамагурни мана бунақа қилиқлари борлигини
- Ойиии,- Сурайё опанинг сўзини бўлди Умид,- бироз ухлаб олай майлими? Кўзларим юмилиб кетяпти...
- Майли, болам, майли,- ўғлини эркалаган оҳангда сочларини силаб деди Сурайё опа,- сен бемалол ухлаб ол. Мен бориб кечки овқатнинг ҳаракатини қилай бўлмасам. Аданг ош буюриб кетгандилар...
- Яхши, ойи, - деди Умид кайфиятсиз, - борақолинг...
- Кетяпман, болам. Сен ҳеч нарсанинг ташвишини қилмай мириқиб ҳордиқ ол. Ордона қолгур хотининг... Ўша собиқ хотинингни ҳам ўйлаб ўтирма. Шу бўйи қутилганимиз рост бўлсин.
Умид онасига жавоб қайтармай ётоққа чўзилиб кўзларини юмди.
Сурайё опа ошхонага келиб учиб- қўниб ош тайёрлашга киришди. У ошнинг зирвагини милтиратиб қайнатиб қўйгач, ҳафсала билан аччиқ-чучук тайёрлади, туз қўшмасдан музлатгичга жойлади . Сурайё опа айни дамда ўзи уйдан чиқиб кетиб мушкулини осон қилган Осиёдан жуда миннатдор эди. У эри келиб Осиёни сўраса ҳеч нарсадан хабари йўқлигини айтишни ҳам режа қилиб олди. "Айби бордир-ку, қочиб қолган келинингиз!" дейди энди эрига.
Қош қораяётганда Адҳам акага қўнғироқ қилиб унинг бир соатларда уйда бўлишидан хабардор Сурайё опа Умидни уйғотиш учун унинг хонасига йўл олди.
- Умид, Умид,- ўғлининг эшигини оҳиста чертди Сурайё опа. Ичкаридан жавоб бўлмагач, негадир юрагига ҳадик оралаб эшикни қаттиқ итарди. Қош қорайгани учун хона қоп-қоронғи бўлиб кетганди.
- Умид...
Сурайё опа пайпаслаб чироқни ёқди. Унинг кўзлари қоронғиликдан ёруғликка кўникишига бироз вақт керак бўлди.
Умиднинг ётоқхонаси ер билан битта қилиб йиртиб ташланган сурат альбоми варақлари билан тўзиб кетганди...
Сурайё опа юзтубан ётган ўғли ёнига яқинлашиб... аввалига ҳеч нарсани тушунмади.
Сўнг... Бор овози билан чинқирди:
- Умиииииддд, болаааммм. Нима ишлар қилиб қўйдииинг!??
Ётоқда Умид икки билак томирини кесиб... ташлаб... қоп- қора қонига беланиб ётар эди...
🔳 🔳 🔳
Умидни кўриш учун эртаси куни тушдан сўнг руҳсат беришди.
- Унутманг! - деди бош шифокор ота-онани қабул қилганда Адҳам акага алоҳида таъкидлаб,- ўғлингиз нақд у дунёнинг остонасидан қайтиб келди. Яна ҳам танаси бақувват экан. Аммо эътиборга олиб қўйинг-ки, шунча йўқотилган қоннинг ўрни ҳали бери тўлмайди. Сизга маслаҳатим унга яхши сўзлардан гапиринглар. Кўнглига тегадиган мавзуларни четлаб ўтинг. Ҳозир унинг руҳий мувозанати издан чиққан. Танасидаги жароҳатдан ҳам кўра руҳидаги ана шу жароҳат ҳавфлироқ билсангиз.
Хуллас мени тушундингиз деб ўйлайман.
Адҳам аканинг қадди бир кечада чўкиб қолган эди. У шифокорнинг барча сўзларини бошини эгганча индамай тинглади ва суҳбат якуни олдидан икки оғиз миннатдорчилик билдира олишга куч топди:
- Раҳмат доктор. Сиз бизга ҳаётимизнинг мазмунини қайтариб бердингиз.
- Раҳматни менга эмас,- ҳўрсинди шифокор, - бандасининг яшашига изн бериб, унга яна бир имкон берган энг олий табиб- Қодир Эгамга айтинг. Агар унинг иродаси бўлмаганда биз нима ҳам қила олардик...
Шифокорнинг сўзларини эшитиб шундоқ ҳам бўлари бўлиб турган Сурайё опанинг оёқларидан мадор қочди. Қаршисидаги шифокор унга Осиёнинг сўзларини ёдига солиб юборган эди. Шу топда Сурайё опанинг қулоқлари остида Осиёнинг бир кун аввал айни шу вақтларда титраб-қақшаб айтган сўзлари жаранг сочди: "Тўртинчи гувоҳим бор ва у энг асосийси! У нафақат гувоҳ, балки энг олий ҳакам ҳам! Гап сиз-у, мени, манави мунофиқ ўйинингизда иштирок этган Одил маразни, яхши-ки сизга эмас, отасига тортган кўнгли софдил ўғлингизни яратган Қодир Эгам тўғрисидадир! Ўйлайсиз-ки, у шунча ноҳақликни кўриб барини ўз ҳолига ташлаб қўядими? Бир бандасининг ҳақини иккинчисига ўтказиб қўядими? Мен ана шундан қўрқаман?! Вақти келиб қилмишларингизга жавоб берсангиз аҳволингиз қандай кечаркан?"
Аёлининг ранги қув ўчиб кетганини кўрган Адҳам ака унинг қўлидан тутди.
- Онаси , тобинг қочдими? -Сурайё опа аранг "йўқ" дея бош силкиди,- сен яхшиси шу ерда ўтира тур. Мен ўзим Умидни шундоққина бирров кўриб чиқаман.
- Мен ҳам...-Сурайё опанинг назарида ичидан олов отилгандек туюлди,- мен ҳам бир кўрай ўғлимни...
- Сени бу аҳволда кўрса Умиднинг яна...
- Олиб боринг мени боламга! - Сурайё опа олдинга талпинди.
Ота-онаси палатага киришганда ҳам Умид шифтга тикилганча чурқ этмай ётаверди.
- Ўғлим... Болам...- Адҳам ака Умидга нима дейишни билмай каловланди, сўнг ўзини қўлга олганча деди, - ҳали барчаси изига тушиб кетади. Бу кунлар ҳам ўтиб кетади. Жон болам, эс- ҳушингни йиғиб ол. Ўзингни ўйламасанг ҳам бизларни ўйла. Тезроқ тузалишни ўйла. Яна шуни билки, дунёда сен тараф бўлган, дардингни дарди деб билган отанг бор. Мен...- овози титраб кетди Адҳам аканинг,- мен сен учун қўлимдан келганини қиламан... Ишон менга...
Умид отасининг сўзларини эшитиб миқ этмай ётаверди...
- Болам... Умид...- Сурайё опанинг бўғзига нимадир тиқилгандек базўр тилга кирди,- мени кечир... Кечир...
Умид ҳамон аввалгидек ҳаракатсиз ётар, бироқ мижжасидан сизиб чиққиб бемажол юмалаган кўз ёши унга жуда оғирлигини билдириб ота-онасининг куйган юрагини янада куйдирар эди.
🔳 🔳 🔳
- Ўғлинг хотинини шунчалар севар экан-а,- чуқур оҳ тортди Адҳам ака аёлига,- бу ёғига нима қиламиз? Осиёнинг бедарак кетганини қандоқ айтамиз унга?
Осиё ҳам эрини жондан ортиқ кўрарди. У ҳам жаҳл устида ўзини бирор нима қилиб қўйган бўлса- я? Буларнинг уволи кимнинг бўйнига тушади энди? Бу ишларнинг туҳмат эканлиги кундай равшан эди. Илойим туҳмат қилганларнинг уйи куйсин...
Сурайё опа эрининг ёнида жим кетар, чеҳраси сокин кўрингани билан ич-ичидан "Ўша бадкирдорнинг уйи аллақачон куйиб бўлди, адаси!" дея ҳайқирар эди.
Адҳам ака эса ўз хаёллари билан андармон эди:
- Инсонларнинг кўнгил уйини бузиш гуноҳи каъбани вайрон қилишдан ҳам оғирроқ баҳоланар экан, онаси... Негаки, инсон кўнгил каъбасининг эгаси Яратган Эгамнинг ўзидир...
Икки ёшга шундоқ ҳам осон эмасди. Ҳар бир тонгни "Фарзанд хуш хабари бормикан?" деб умид билан кутиб олиш, кун бўйи шу умид илинжида яшаш, тунда эса яна ўша умидни ҳамроҳ қилиб кўзлари илинишини кутиш...осон иш эдими сенингча?
Умид-ку бағримизда...Аммо Осиё қаерда экан? Ўзига тегишли барча ҳужжатларни олиб чиқиб кетганга қараганда унинг кўзлаган аниқ бир режаси бўлган.Ишқилиб топилсин-да...
Йўқса ота-онасига нима деймиз? "Уйингиздан ваъда бериб олиб чиққан баҳорингизни қаҳратонга олдириб қўйдик" деймизми?
Ё "Биз шундай ношуд инсонлармиз, ўғлимизни руҳан мажруҳ, келинимизни қалбан майиб-у ногирон қилдик" деймизми?- Адҳам ака афсус билан бош чайқади,- умрим давомида минглаб китоб ўқибман-у, аммо ҳаёт китобини беэътибор қолдирибман. Дунёнинг энг гўзал илми-фарзанд эканлигини унутиб қўйибман. Энди бунинг бадалини қандай тўлайман? Қачонгача тўлайман? Эээҳҳҳ...
🔳 🔳 🔳
Умид касалхонадан беш кун деганда чиқди. Бу кунлар мобайнида Осиё ҳақида бир оғиз савол сўрамади.У энди уззукун хонасидан чиқмай шифтга термулиб ётар, юрагини олдириб қўйган Сурайё опанинг кун-у тун қиладиган иши ўғлини пойлашдан иборат бўлиб қолган эди.
Адҳам ака шу кунлар ичида ҳаракат қилиб Одилнинг изини топди, тўғрироғи у ҳақдаги хабарни. Одил Умиднинг қўлига аёли ҳақидаги туҳмат хати келишидан бир кун аввал чет давлатга чиқиб кетган ва энг алам қиладиган жойи у шу вақтгача уйланмаган экан... "Демак, бу хат иғводан иборатлиги ўз-ўзидан аён, - бир тўҳтамга келди Адҳам ака,- аммо ким учун керак эди бу нағмалар? Барча саволларнинг жавоби Одил билан бирга четга чиқиб кетди. Муаммолар тугуни усиз ечилмайди. Аммо масаланинг туҳмат эканлигини исботлангани ҳам яхши бўлди. Эҳҳ, рашк кўзларини кўр қилган Умид болам-а? Нима ишлар қилиб қўйдинг? "Муҳаббат ва нафратнинг ораси бир қадам деганлари" шу экан-да. Чамамда "Асл севги эгаларининг тақдирига бирга бўлиш ёзилмайди" деган гапда жон борлиги ростми дейман. Ишқлари қанчалар буюк бўлса арзимаган сабаб туфайли ажралишлари шу қадар осон бўлар экан... Йўқса Осиё бир неча кун уйга келиб кетган йигит ҳақида на менга, на Умидга бир оғиз индамаган. Мана шу унинг хатоси бўлди. Аммо бунинг учун Осиёни айблаш ҳам ноўрин. Ахир Сурайёнинг савдоси сабаб уйимиз карвонсаройнинг ўзи эди-ку? Бир кунда ўнлаб, йигирма нафарлаб мижоз эшик қоқиб келарди. Уларнинг кўпчилиги билан муомалани Осиёнинг ўзи қилиб юборарди. Ҳисобни эса Сурайёга топширарди. Бу ишлар Сурайё уйда йўқлигида бўлгани сабаб Осиёнинг йигитнинг ташрифи хаёлидан кўтарилгандир.Ахир унинг ҳам хаёлида мактабнинг минг битта ташвиши бор."Яқинда аттестациядан ўтаман, адажон" деб кун-у тун тайёргарлик кўриб ҳаяжонланиб юрган эди-я, қизим бояқиш. Ундан кейин ўша йигит унга тутқазган ўрам ошхона жавони тортмасидан чиқди. Хатто очилмаган ҳам экан. Ўрамни очган биз бўлдик. Шунча машмашага сабаб бўлган нарса бир ҳовуч шоколад экан. Агар Осиё билан Одилнинг ўртасида бирор гап бўлганда бир ҳовуч шоколад каби нарҳи ҳаминқадар нарса ҳал қилмаган бўларди муносабатларини...
Энди бу гапларни Умидга қандай айтаман? "Бари бўлмағур уйдирма экан, аёлингнинг номуси булоқ сувидек пок экан" десам бу сўзим ўлганнинг устига тепгандек бўлса керак?
Бир ёқда Осиёнинг дараги чиқмаяпти. Аммо негадир қудалар жим. Ундан кўра келиб ёқамиздан олиб бетимизга тупурсалар енгилроқ бўлармиди?
Биздан шунчалар кўнгиллари қолгандир-ки, тиш ёриб бир оғиз сўз демадилар. Хаттоки Умид ўз жонига қасд қилганини эшитиб ҳам ҳол сўраб қўймадилар,- Адҳам ака эзгин аҳволда чуқур ҳўрсинди-ю, ўзига ўзи таъна қилишда давом этди,- биз улар боғидаги чечакни топтасак-у, бунга жавобан яна биздан ҳол сўрашлари керакми? Бундай олиб қараганда биз киммиз ўзи?
Адҳам аканинг хаёлларини телефон қўнғироғи бузди. У телефон экранига қараб шошиб қолди:
- Ассалому алайкум, Икромжон ака? Лаббай?! Осиё қизим...
- Ваалейкум ассалом, Адҳам ака. Сиз билан бафуржа гаплашиб олишимиз керак. Сизни Мевазордаги кафеда кутаман...
Адҳам ака жавоб қайтаргунга қадар алоқа узилганди.
Адҳам ака қудаси Икромжон ака белгилаган учрашув жойига боргунча бўлари бўлди. Унга ҳамма вақт мулозаматли бўлган қудасини ўзича бу қадар совуққон муносабатда бўлиши юрагини ўртаб юборганди: "Икромжон ака нега бунчалар ғамнок?-ўйлади у юраги орзиқиб,- ишқилиб Осиё соғ-саломат бўлсин-да?"
Икки қуда қўл бериб сўрашар экан, Адҳам ака дарҳол юрагини ўртаган саволга жавоб олишни истади:
- Тинчликми, Икромжон ака? Осиё қизимдан бирор хабар борми?
- Ҳаа,- оғир тин олди Икромжон ака, -Осиё бизга хабар жўнатибди. Қаердагилигини айтмаган бўлса, аммо минг шукр соғ ва саломат эканлигидан хабардор бўлдик.
- Э худо, ўзингга шукр!- енгил тин олди Адҳам ака,- ҳайрият...
- Адҳам ака, гапни чувалаштириб вақтингизни олмоқчи эмасман. Мен бу ерга Осиё ҳақида...
- Осиё қизимга қарши ҳеч қандай даъвоимиз йўқ,- деди қудасининг оғзидан сўзини олиб Адҳам ака,- бўлган ишларнинг бари тушунмовчилик ортидан келиб чиққан экан.
- Бўлган иш бўлиб ўтди. Аммо мен ҳозир у ҳақда гапирмоқчи эмасман. Мен қизим билан гаплашганда у бир қарорга келганини айтди. Унга ёрдам беришимни сўради. Адҳам ака, биласиз, Умиджон сизнинг якка-ю ёлғиз фарзандингиз бўлгани каби Осиё ҳам менинг кўзимнинг оқ-у қароси. Унинг бармоғига қадалган тикан, менинг юрагимни ҳанжар бўлиб ўяди. Хуллас... Осиё турмуши ортиқ бу аҳволда давом этишини истамаяпди. У ўғлингиз билан ажралишга қатъий қарор қилибди,- Икромжон ака қудасининг безовталанганини кўриб дарҳол эътирозга шошилди,
- Адҳам ака, шошманг, қизишманг. Икковлари мана тўрт йил турмуш қуришди. Шу йиллар давомида бир оғиз сан-манга боришмади. Биласиз Осиё қизим бир марта уйга қайтганида Умиджон олиб кетгандилар. Ўшанда улар ўзаро келишиб олган экан. Маълум муддат яна сабр қилишга. Назаримда бу сафар бари жиддий. Осиёга яна бироз сабр қилишни айтсам, қизим энди давомига кўра-била туриб ўғлингизни вақтини олиш инсофсизлик эканлигини айтди. Тўғри, ҳақиқатга тик қараш осон иш эмас, бироқ мен ҳам аҳвол шу бўлгач, кунда мунғайиб, эзилиб яшагандан кўра қизим танлаган йўл афзал деб ўйлаб қолдим.
- Икромжон ака... Ахир...
- Адҳам ака... Осиё кейинги хафталарга қайтишини айтди. Келиши билан ажралишга ариза берар экан. Орада фарзанд бўлмаганлиги учун уларнинг ажралиш ишида ортиқча муаммо бўлмас экан. Энди менга руҳсат... Умиджонга ётиғи билан барчасини тушунтириб қўярсиз,- Икромжон ака эътирозга ўрин қолдирмайдиган тарзда сўзини якунлаб юзига фотиҳа тортди,- орамизда яхши-ёмон гаплар ўтган бўлса рози бўлиб қўярсизлар...
🔳 🔳 🔳
- Қудаларимиз жуда қалби кенг инсонлар экан,- изтироб билан Сурайё опага бўлган гапларни гапириб берар экан Адҳам ака, -бўлиб ўтган воқеалар ҳусусида бир оғиз чурқ этмасдан, таъна қилмасдан, қўлларини кўксиларига қўйдилар-у "Биз айбдор" деб ўйиндан чиқиб кетдилар. Ёмон иш бўлди, онаси, жуда ёмон иш...
- Нимаси ёмон экан бунинг?- бўшашиб сўради Сурайё опа,- ҳар ёмоннинг бир яхшиси бор дейишади, шу баҳона Умиднинг ҳам йўли очилиб кетса ажабмас.
-Ҳмм,- надомат билан заҳарханда кулимсиради Адҳам ака,- сен бир нарсага аҳамият бермаяпсан. Ўйлайсан-ки, Қодир Эгам сенга солиҳ бандаларини рўбаро қилаверади, сен эса зериксанг улардан осонгина воз кечиб яна янгиларини кутиб қоласан. Кечириб қўясан, онаси, ҳар қандай увол қилинган неъматнинг ҳам жавоби бор. Ҳудди шунингдек ҳаётимизга ҳамроҳ қилиб берилган азиз инсонларнинг ҳам.
- Нима, ёлғиз ўғлимнинг фарзандли бўлишини исташим гуноҳми? -алам билан шивирлади Сурайё опа,- ўз ёғимга ўзим қовурилиб юрганда бу иддаоларингиз ортиқча, адаси. Айбсиз ким бор? Ўзингиз ҳам набира, набира деб, ҳали туғилмаган, ҳаттоки бунёд бўлмаган гўдакнинг ташвишини қилмадингизми? Элбурутдан исм танлаб, қўйиб олмадингизми? Шажарамиз, шажарамиз деяверганингизга бу уйда ҳеч ким юрак ютиб бола асраб олиш ҳақида ҳатто ўйлаб ҳам кўрмади. Ҳуддики, Ибрагимовлар сулоласига бегона қон аралашса дунёнинг оҳири бўладигандек. Тўғри мен катта ўқишда ўқимагандирман, аммо у даражада оми ҳам эмасман.
Сиз ҳам ўз-ўзидан бу даражага етишмагандирсиз!? Кўнглингиз тинчиб илм қилишни ўзи бўлиб қолмагандир?! Ёшгина бошимдан эмизикли боламни ташлаб, юртма-юрт кезиб, қўлим қавариб, белим букилиб ҳам сизни, ҳам ука-сингилларингизни қорин ғамини емаганмидим? Иккинчи бора бўйимда бўлганимни сезмай қолиб оғир юк ташиб ҳомиламдан айрилганим, шу кўйи қайта фарзанд кўролмайдиган бўлиб қолганимни ким ҳам биларди?! Ҳаа, адаси, сиз осмонда учганингизда менинг чекимга ерда юриш тушди. Юрганда ҳам ер тимдалаб, таъна-ю маломатлар ўқига нишон бўлиб эмаклаб юриш тушди. Сизнинг таомингизни ҳеч қачон гўштсиз сузмадим, ўзим эса ойлаб бир тишлам гўшт татимаганман. Аммо буни ким ҳам билган дейсиз? Сизга энг оҳирги русумдаги бўйинбоғни боғлаганимда, ўзим икки йиллик пайпоғимга қирқинчи ямоқни солганларим энди чўпчак. Булар ҳақда ҳатто сиз ҳам билмагансиз.Биладиган даражада эътиборли эмасдингиз сиз! Ҳали ҳам шундай. Ҳали ҳам барча таъна менинг бўйнимда. Яна менга инсонларнинг уволи ҳақида гапираяпсизми? Менинг уволим-чи? Менинг уволим кимнинг бўйнида? Шу даражага келиб қолганим, тирикчилик измида дийдам қотиб тош бўлиб кетгани, кўнгил деганлари билан икки пуллик ишим бўлмай қолганлиги... Сизнингча булар ўз-ўзидан бўлиб қолганми? Буларнинг бадали кимнинг бўйнида? Уволини тўлагувчи ким?
Ҳаа! Эси бор инсон бу ишларда мантиқ кўрмайди... Энг осони четдан туриб баҳо бериш-қўйиш... Улар учун бари дараҳт куртак ёзиб, гуллаб, сўнгра муаттар ҳидли олма пишиб қолгани каби оддий... Осон... Аммо ўша тарам меванинг етилиб пишиши учун табиатда қанчадан қанча кўзга кўринмайдиган механизмлар иш бажаргани билан ҳеч кимнинг иши йўқ...
Танганинг иккинчи томони эса доимо эътибордан, назардан четда...
Яна чет-четда "Шундоқ профессорнинг аёли ана шундай оддий аёл" деганлари ажойиб. Ўйлашмайдики, генералнинг аёли турмушга чиққанда эри оддий солдат бўлган...
Ана шунақа профессор Ибрагимов жаноблари...
Энди эса Умидга куяйми ? Ёки Осиёгами? Ёки тенги йўқ қудаларингиздан кечирим сўраб оёқларига йиқилишим керакми?
Хафа бўлманг-у, тўғрисини айтаман!
Осиё тўғри қарор қилибди! Бир дона фарзанд туғиб беролмаса бу даргоҳда елкасини қисиб, муъте яшашидан нима маъно бор? Мен-ку майли, мен одаммидим... Аммо Осиё бу қарорга келганда ҳаммадан ҳам кўп сизни ўйлаган! Сизни орзу-умидларингизни, ўша шарафли шажарангизни ўйлаган у!?
Энди ҳам бирон нарса денг, адаси?! Сал аввал бийронгина эдингиз-ку? Мен барини кафтим чизиқларидек очиқ кўриб турибман. Сиз тарихшунос олим бўлсангиз, мен эршунос олима бўлиб кетганман. Фақат менда ўша шапалоқдек диплом йўқ холос. Сизни ҳозир энг қийнаётган нарса нималигини айтайми? Унда эшитинг: Сиз ажралиш ҳақидаги хабарни Умидга қандай айтишни билмай безиллаяпсиз. Жонингиз ҳалак бўляпти. Унга ҳар доимгидек ёмон кўрингингиз йўқ! Яна камига эл-юртдан "Профессор Ибрагимовнинг ўғлининг турмуши бўлмабди" деган таъналарни эшитишни ўйлаб ҳам сиқилаётганингиз рост. Тўғри айтаяпманми сўзамол профессорим, - Сурайё опа эрига тик боқди,- жавоб беринг. Кутаяпман!
Адҳам аканинг бурун катаклари кенгайиб қисқа-қисқа нафас ола бошлади. Ҳаво етмаганидан сал аввал аёли сўзида гап теккизиб ўтган қимматбаҳо бўйинбоғини тасмасидан бўшатди. Адҳам Ибрагимовга ўз аёли тутган кўзгудаги аксига боқиш жуда оғирлик қилган эди...
- Ойиии!
Эр-хотин баравар овоз эшилган айвон тарафга бемажол назар ташлашди. У ерда сийрак соқоллари чақир тиканакдек чўкиртак ўсган, кўз атрофлари кўкимтир тусга кирган, ранги бўздек оқариб кетган Умид ота-онасига бежо боқиб турарди.
- Илтимос, гап талашманглар. Ажралиш бўлса ажралиш-да,- Умид изига бурилар экан, оҳирги сўзларини деяли шивирлаб айтди,- шу ишнинг тезроқ битгани яхши эди... Қуриб кетсин ҳаммаси...
Умид паст овозда гапирган бўлишига қарамай, Адҳам ака ҳам, Сурайё опа ҳам барибир унинг сўзларини эшитишган эди.
🔳 🔳 🔳
Ажралиш учун суд залига борган Осиё ўтган кунлар орасида Умиднинг бунчалик тушкунликка тушиб қолган дея таҳмин қилмаган эди. Саноқли кунлар ичида гўёки Умид бошқа бир инсонга алмаштириб қўйилган каби эди. Дастлаб Осиё ушбу суд залидан эндиликда "собиқ" номини олиб чиқиб кетишга маҳкум эрига қараб юраги туз сепгандек ачишди. Бироқ кўп ўтмай ўзига тикилган бир жуфт кўзларда илгариги муҳаббат тафти эмас, балки бепарво совуқликни кўриб Осиёнинг эти сесканиб кетди.
Суд орадаги бирма-бир, чирт-чирт узилган муносабатлар каби совуққина ўтди. На Умид "Қол" , на Осиё "Мени олиб қолинг" демади. Ҳар иккалалари ҳаттоки суд тугагач бир оғиз "Хайр" демоққа лойиқ кўрмадилар бир-бирларини. Тўрт йил оташин муҳаббат измида яшаган ошиқ юракларнинг интиқоси шундай сокин ва ҳиссиз тугади. Тамом...
Бироқ бу... Кўринишидан шундай эди. Умид ҳам, Осиё ҳам ўзларича зада муҳаббатларини юрак қаърига дафн қилиб устини лоқайд хазонлар билан кўмган, шу йўл орқали бу муҳаббат ҳотирасини-да ўзгалар топташидан ҳимоя қилиш чорасини кўрган эдилар...
Умид ва Осиё муҳаббати ҳотимасига шу тариқа видо имзоси қўйилди. Ана шу имзо қўйилиши учун кимлардир қанчалар гуноҳнинг оғир юкини ортмоқладилар, кимлардир қанчалик курашишларига қарамай бари ёшларнинг зарарига ишлагани учун ўртандилар, куйдилар, ёндилар... Бироқ қани энди бундан бир фойда бўлса экан? Бариси учун кеч эди энди... Кеч...
🔳 🔳 🔳
Суд бўлиб ўтганига икки хафта бўлгач туни билан юраги ўйнаб чиққан Осиёнинг тонгга яқин кўзи илинди. У кўм-кўк майсалар ва митти чечакларга беланган ялангликда оппоқ, этаклари узун либосда турган эмиш. Майсалар бағри дона-дона шудринг эмиш-у аммо у шудринглар Осиёнинг либоси, яланг оёқларини хўл қилмас, балки ўзгача ором берар эмиш.
Шу пайт Осиёнинг қаршисида юзлари нурли бир мўйсафид пайдо бўлиб Осиёга бежирим йўргакланган гўдак узатибди:
- Ол қизим,- дебди у ҳайратда қолган Осиёга,- ҳар бир инсон ўз амалларининг ажрини олиши керак... Ҳоҳ у яхши бўлсин, ҳоҳ ёмон... Сенга эса ўзинг учун энг муносиби раво кўрилди...
Осиё беиҳтиёр гўдакни олиб уни бағрига босди. Гўдакдан ёмғир иси келар эди... Ҳудди-ки осмоний фаришталар ҳар томчисини меҳр билан олиб тушиб ерга индириб кетадиган ёмғир иси...
Осиё кўрган туши таъсирида энтикиб кўзини очганда теварак-атрофни эзгулик нурларига белаб оппоқ тонг отиб келар эди.
#орадан_етти_йил_ўтди...
- Умид уч кунларда уйга қайтиб қолар экан,- деди Сурайё опа остонада писта чақиб ўтирган Мафтунага,- ҳозиргина у билан телефонлашдим.
У шундай деб эрининг келиши ҳақидаги хабар заррача қизиқтирмаган келинига қараб ғаши келди:
- Шу зормандани ошхонага кириб чақсангиз бўлмайдими? Чиқ-чиқ қилиб асабларимни еб юбордингиз!
- Ҳайрият, ўғлингизни эсларига уйлари борлиги тушибди. Энди хотинлари ва қизлари борлигини эсласалар ҳам зўр иш бўларди-да,-Мафтуна шундай деб ўрнидан эринибгина туриб этагидаги қоғозга йиғиб ўтирган писта пўчоқларини зинага сочиб ташлади,- ўзи уйдан яқинда чиқдингиз-у, ойи, қаердан писта чаққанимга асабингиз бузила қолди?
-Вой, Мафтуна!? Нима қилганингиз бу? Карима яқиндагина тозалаганди бу ерларни?
- Тозалаган бўлса яна тозалайди! Пулини олгандан кейин ҳалоллаб ишласин! - Мафтуна шундай деб ичкарига қараб писанда билан овоз берди,- тётя Карима?! Зинани яхши тозаламабсиз?! Чиннидек қилиб қўйинг, хўп?! -ичкаридан "Ҳўп бўлади, Мафтунахон" деган жавобни эшитиб, Мафтуна Сурайё опага қараб қош қоқди,- испасибка!
У соллона қадамлар билан ичкарига кириб кетиб тез орада билагига жимитдек сумкачасини осганча қайтиб чиқди. Сурайё опа унинг қаёққадир отланганини кўриб:
- Ҳа йўл бўлсин?! - деди ўзини босишга ҳаракат қилиб
- Мамул, уйда ўтириб диққинафас бўлиб кетдим, писта чақсам бировни асабини бузмайдиган жойларни бир айланиб келай.
Сурайё опа бу келинга гапиришни фойдаси йўқлигини билиб унинг калта-култа кофта, тор шим кийиб қилпиллаб кетаётган ортидан нафрат билан
қараб қарғаб қолди:
- Ҳе, мамул деган тилингга тирсак чиқсин! Ҳе, балогинанинг кўнгдалангига учра-я?! -сўнг афсус билан қўшиб қўйди,- балоям ҳазар қилади бу алвастидан. Шайтоннинг урғочисига опалик қилади бу!
Сурайё опа "Нима гап?" дея деразадан мўралаган Карима опага:
- Эътибор берманг!- деркан батафсил изоҳ беришни лозим топди,- ойимтилла яқинда алмаштирган машиналарида айланишга кетдилар. Ҳай майли уни қўйинг. Битта аччиққина чой дамланг, маслаҳатли иш бор. Умиджон чет элдан қайтяпти.
Аслида Умид Россия пойтаҳти Москвага ишлаб малака ошириш бир баҳона, балки иккинчи бор уйланган аёли Мафтунадан қочиб кетганлигини Адҳам ака ҳам, Сурайё опа ҳам яхши ҳис қилиб турар эдилар.
Мафтунани ҳам Сурайё опа дараклаб топган, Осиё билан ажралишгандан кейин уч йил уйланишга кўнмай куйдирган ўғлини базўр кўндирган ҳам ўзи эди. Ўша уч йил ичида Сурайё опа обдон тавбасига таянган, Умид собиқ келинини жонидан ортиқ кўришини тан олган ҳам эди. Кейинги йиллар ичида Умид таниб бўлмас даражада ўзгариб кетганди. Илмни оро йўлда қолдириб, ичкиликка ружу қўйган, аёл зоти ҳақида эшитгиси ҳам йўқ, дийдаси тош эркакка айланиб қолган эди Умид. Сурайё опа бу мушкулларнинг чораси биргина инсон- у ҳам бўлса Осиё эканлигини фаҳмлаган кунининг ўзида келинининг остонасига бош уриб борди. Бироқ на Осиёни, на унинг ота-онасини топа олди. Улар уйларини сотиб шаҳардан кўчиб кетишган, аммо янги манзилларини ҳеч ким билмас эди. Сурайё опа бош эгиб Икромжон аканинг ота уйига борди, собиқ келинининг дарагини сўради, бироқ воқеа устига келиб қолган Осиёнинг ўктамгина аммаси унга икки оғиз гап билан кўчани кўрсатиб қўйди:
"Тешик мунчоқ ерда қолармиди, эгачи?- деди у ҳар сўзида ўйиб-ўйиб,- шундоқ лобар қизимиз ҳам кўчада қолмади, алҳамдулиллаҳ. Сиз қадрига етмаган бўлсангиз қадрига етадиганларни топиб узатиб юбордик. Ҳа айтганча, балки сизга қизиқмасдир, аммо маълумот учун билиб қўйинг. Ҳозир сиз туғмас деб даргоҳингиздан қувиб солган Осиёхонимизнинг тиқмачоқдек ўғил фарзанди бор. Ҳадемай қизалоқлик бўлиб қолса ҳам ажабмас. Шунақа гаплар. Ҳай кетяпсизми?! Ора-орада меҳмонга келиб туринг, янгиликлардан ўртоқлашамиз, эгачи"
Сурайё опа ўша куни уйига судралиб қайтди. Аланг-оташ бўлиб қовжираб кўрпа-ёстиқ қилиб ётиб қолди. Шу кўйи бир хафта бош кўтармади. Ҳеч нарса емай, ичмай қўйди. Ахири уни зўрлаб шифокорга олиб борган Адҳам ака аёлининг қанд касалининг оғир формасига учраганини аниқлатиб билди.
- Ўзингга ачинмасанг ҳам онангга ачин,- деди ўша куни Адҳам ака Умидни ёнига чақириб,- мана бу анализларни жавобини кўр. Онангни қонидаги қанд миқдори шу даражага ошибди-ку, қон у ёқда турсин ҳатто пешобини ҳам эгаллаб бўлибди. Шифокорларнинг айтиши бўйича аҳвол шунчалик жиддий экан-ки, онанг исталган вақтда комага тушиб қолиши мумкин эмиш. У бўлса даволанишдан бош тортяпти. Нега дейсанми? "Умидни бахтсиз қилган мен. Боламни шу аҳволда кўргандан ўлиб қўяқолганим яхши" деди онанг.
Адҳам ака Сурайё опага тегишли бир даста лаборатория таҳлиллари жавобини стол устига ташлаб хонани тарк этди.
Умид таҳлил натижаларини яна қайта кўздан кечирди. Отаси мутлоқ ҳақ эканини билган Умид бир қарорга келиб онасининг ёнига йўл олди.
- Ойи, анча яхшимисиз? -деди Умид сўлғин овозда,-илтимос даволанишга кўнинг. Мен ҳамма айтганингизга розиман. Сиз соғ бўлсангиз бўлди.
Сурайё опа жавоб ўрнига титроқ қўллари билан ўғлининг сочларини аста силади.
- Мени кечир, болам,- деди у базўр,- сени бахтсиз қилган мен бўлдим.
Умид онасининг хонасидан чиққанда ҳавонинг чеҳраси тунд бўлиб кетган , осмондан ёмғир томчилари бир-бир севалаб томчилай бошлаган эди.
Умид ҳовлининг ўртасига туриб ҳовур босган кўксини ёмғирга тутди. Аста бошлаган ёмғир тез орада кучайиб шовуллаб қуяётган жалага айланди...
Умид эса ўзини жала бағридан олгиси келмас эди...
- Осиё... - шивирлади Умид умидсиз оҳангда. Уни ёмғирдан бошқа ҳеч зоғ эшитмади...
Умидга бу сафар кимга уйланишининг аҳамияти қолмаган эди. У эндиги турмуши фақат ота-онасининг кўнгил ҳуши учунлигини аниқ билар эди.
Умиднинг розилик билдирган жавобидан сўнг Сурайё опага яна жон кириб қолгандек бўлди. У қариндош-уруғлари, гапчи дугоналари орасида келинликка номзод дараклашни бошлаб юборди. Келин бўлмиш ҳам тезда топила қолди. "Атиги уч ой турмуш қурган экан, кейин эрининг иккинчи хотини борлигини билиб ҳаётлари бузилиб кетган" деган маълумот билан Мафтунанинг қўлини сўрашга борган Сурайё опа уйга бир олам таассурот билан қайтди.
-Вой, адаси, у қизнинг ўзи бир жаҳон, ҳусни бир жаҳон экан,-деди у эрига оғзидан бол томиб,-онасини айтмайсизми? Бўлажак аёл қуда қизининг ёнида она эмас, унинг опасига ўхшаб турибди. Гап-сўзлари бир маъноли. Меҳмон кутишига-ю, умуман гап йўқ.
- Ҳамма гап ўғлингда қолган,- деди Адҳам ака ҳафсаласизлик билан,-унга ёқса бўлди. Яшайдиган у...
Умидга эса юқорида таъкидлангандек бу ёғига ким билан яшашнинг аҳамияти йўқ эди. У Мафтуна билан туззук-қуруқ гаплашиб ҳам кўрмай тўйга розилигини билдириб юборди.
Тез орада тўй куни ҳам белгиланди. Тўйнинг асосий ҳаражатларини Мафтунанинг катта корпорациянинг раҳбари бўлмиш отаси ўз орзу-ҳавасини пеш қилиб бўйнига ола қолди. Гарчи Умиднинг ҳам, Мафтунанинг ҳам иккинчи турмуши бўлишига қарамай тўйнинг барча урф-одатлари бекаму кўст ўтказилди. "Оғзи қийшиқ бўлса ҳам бойнинг боласи гапирсин" деганлари рост экан. Мафтуна яна оҳорли оқ кўйлак кийди, эр кўрган жувон бўлишига қарамай яна илк бор тўйи бўлган бўй қиз каби юзига ҳаррир тутиб давра тўрида бошини эгиб ўтирди. Сўнг эса қиз тарафнинг ҳоҳишига кўра "Келин салом" маросими ҳам, ч
"Чаллари"," Куёв чақирди" -буларнинг бари-бариси таомилга кўра бўлиб ўтди. Сурайё опанинг қайтадан сўнгги русмдаги мебеллар билан безатилган хоналари энди бошқача жило соча бошлади. "Чаллар" да Мафтунага, "Куёв чақирди" да Умидга совға сифатида калити топширилган чет элнинг фалон минг долларлик енгил машиналари ҳовлида савлат тўкиб ўз жойига эга бўлдилар.
Энг қизиғи "Келин салом"дан сўнг бўлди. Қиз тарафдан узатишиб келган аёллар йўлга тушар эканлар янги қуда Махсума Сурайё опани бир четга тортди:
- Опажон. Сизга" Қизим бироз эркароқ" десам, "Қанча эркалиги бўлса мана менга тан" дедингиз. Ростини айтсам қизим шу ёшга киргунча бир дона туҳум ҳам қовурмаган, бир дона рўмолча ҳам чаймаган. Сабаби бунга уйимизда ҳожат бўлмаган. Бу ишларни қилиш учун уйимизда ҳизматчиларимиз бор. Шу сабаб Мафтуна қизим келинлик хизматларини қилиб чарчаб қолмаслиги учун Карима опани қолдириб кетаяпмиз. У киши бундан буён сизларнинг ҳам хизматингизда бўлади.
Янги қудасининг сўзларидан Сурайё опанинг оғзи очилиб ҳанг-манг бўлиб қолган эди. Бошида Карима опанинг уйларида юриши, рўзғорига аралашиши эриш туюлган бўлса-да, кейинчалик бунга ўрганиб кетган Сурайё опа "Яхшиям шу Карима бор экан" деб ўзига ўзи кўп бора такрорлайдиган бўлди. Карима опа сидқидилдан ишлар, ҳар олти ойда Мафтунанинг отаси долларда тўлайдиган хизмат ҳаққини ҳалоллаб олар эди. Агар Карима опа бўлмаса сочлари тўзғиб пешингача ухлаб ётадиган Мафтунанинг айби очилиб қолган бўларди. У Мафтунанинг ўрнига тонг ўтмай кўча ҳовлиларни ярақлатиб супуриб, сув сепар, нонушта тайёрлар, Умиднинг кийим-бошини ювиб, дазмоллаб ишга кузатар, кичкина Мунисани фалон пуллик боғчага олиб бориб, қайтиб олиб келар эди.
Дарвоқе Муниса... Ҳозир мактабга қатнаётган бу қизча у вақтда боғча ёшида эди. Мафтуна келин бўлиб тушганидан ўн беш кун ўтиб "Аммажонисини соғиниб ичикиб қолибди" деб бир-икки кунга ташлаб кетилган қизалоқнинг келинининг ортидан "Ойижон" дея эргашганда Сурайё опа ҳайрон қолмаган эди. "Ҳаа, дея ўйлаган эди ўшанда Сурайё опа,-Мафтуна акасининг қизига хўпам меҳр берган экан-да" . Бироқ орадан бир хафта, икки хафта, бир ой ўтса-да қайтиб уйига олиб кетилмаган, камига Умидни "Адажон" деб чақира бошлаган қизалоққа тикилиб Сурайё опа:
- Умид, бу қиз аммасини соғиниб ичикар экан-у, нега ўз онасини соғинмайди?- дея ҳайрон бўлиб сўради.
Умид истеҳзо билан мийиғида кулимсиради:
- Онасининг ёнида бўлгандан кейин соғинмайди-да, ойи!? Ҳалиям тушунмадингизми? Бу қиз Мафтунанинг ўз қизи-ку!? Ҳайрият-ки, бошқалардан эмас, никоҳли биринчи турмушидан бўлган экан.
- Вой шўриим, вооой ўлмасаам...-юзини тимдалади Сурайё опа,-нега? Нега қизи борлигини айтмабди бизга?
- Сиз совчиликка борганингизда ундан ёки онасидан "Мафтунанинг боласи борми?" деб сўраганмидинглар? Сўрамаганинглардан кейин айтишмаган-да?! Сиз сўраган саволларга жавоб беришган улар...
- Ахир... Ахир Мафтунани дараклаган Салимахон ҳам унинг болалик жувон эканлигини аймаганди? Атиги уч ой турмуш қурган деб...
- Ойи. Биринчидан Мафтунани боласи борлигини кўпчилик билмас экан. Мунисани ҳақиқатдан ҳам акасини қизи деб овоза қилишган экан халққа. Ким билсин бу қиз келажакда онасининг бахтига тушов бўлмасин дейишгандир-да. Иккинчидан, гапингиз қизиқ, ойи. Уч ой турмуш қурган одам фарзандли бўлолмайдими? Ҳамма мен эмас, тўрт йилда ҳам битта тирноққа зор бўлган,- сўнгги сўзларни айтар экан Умиднинг чеҳрасига изтироб ифодаси қалқиб чиқди, бироқ тез орада ўзини қўлга олди,-хуллас, ойи, мана сизга тайёргина ўзингиз орзу қилган набира. Ўз оёғи билан бувижон деб ҳаётингизга кириб келганини хатто сезмай ҳам қолдингиз. Дуо қилиб турсангиз шу қизнинг ортидан қўшалоқлашиб ўғил набиралик ҳам бўларсиз.
Умид ортиқ гапирмай ташқарига йўл олди. У Мафтунанинг телефонда аллақайси дугонасига "Фууу, ҳали бери фарзанд кўрмоқчи эмасман, ёшликда ҳаётдан завқланиб яшаб қолиш керак. Авваламбор бунинг чорасини кўриб қўйганман, қолаверса эрим биринчи турмушидан боласи бўлмагани учун ажрашган. Ким билсин айб балки унинг ўзидадир, йўқса хотини ҳиёнат қилиб қўлга тушмагунча унинг жавобини берган бўлмасмиди? Тили қисиқ жойи бордир-ки, ўзи ҳам шунча йил қисиб юрган. Собиқ кундошим ҳам бекорга ҳиёнат қилмагандир?" деган сўзларини эшитиб қолиб адо-и тамом бўлган, бироқ тили ўн беш қарич Мафтунанинг олдида ўзини оқлашга ҳафсала ҳам қилмаган эди. Сабаби Умид оқлаган тақдирда Мафтунанинг олдида қадри янада паст тушишини, ўзини гуноҳкор деб тан олгудек бўлишини ҳис қилар эди. Шу тариқа уч ойга қолмай Умид билан Мафтунанинг омонатгина қурилган турмушлари ич-ичидан дарз кета бошлаганди.
Сурайё опа Умиднинг ортидан жавоб қайтара олмай изтироб билан сўзсиз тикилиб қолди. У вазият бутунлай ўз измидан чиқиб кетганлигини, тақдир Сурайё опанинг ҳисларини ҳам унинг ўзи каби ўйин қила бошлаганини англаб ичи куяр эди.
"Тағин ҳам Умид Осиёнинг фарзанд кўрганидан хабари йўқ,- ўртаниб ўйланди Сурайё опа,- билганда борми?
Айтишларича, фарзанд онасини елкасида опичлаб Ҳажнинг барча амалларини бажартирса онасининг бир кеча оқ сут бериб қараган ҳаққини адо этар эмиш... Мен эса фарзандида ҳеч қандай ҳаққи қолмаган нобакорман.
Тунов куни Санобар опам "Чўчқанинг гўшти нимага ҳаром биласанми?" деб сўрадилар. Мен қайдан билай деб елка қисдим. Уларнинг айтишларича чўчқа қорни очса ўйлаб ўтирмай нафси кўйида ўз боласини паққос тушурар эмиш. Улар яна айтдилар-ки, қуён янги болалаганда болаларини шунчалар яхши кўрар экан-ки, муҳаббати ичига сиғмаганидан жўшиб уларни еб қўяр экан. Мен-чи мен? Булардан қайси бирига ўхшайман? Шу даражада ўзимни ўйлайдиган ҳудбинман-ми ёки боласини қаттиқ яхши кўрганидан абгор қилишгача олиб борадиган ноинсофми? Эээ, нима фарқи бор? Ҳар икки ҳолатда ҳам фарзанд қисмати фожиа билан тугаганидан кейин...
Ёшлигимизда маҳалламизда Ҳуррият опа деган қўшнимиз бўлгувчи эди. Ўша аёл ёш болаларни шунчалик яхши кўрар эди-ки, йўлида учраган ширинтойларни маҳкам мижиб қучоқлар, юз-бўйнилари кўкариб қолгунча қаттиқ ўпар эди. Кейинчалик билсам ўша аёлнинг уч ўғли бебахт бўлибди.
Айтишларича ҳамма нарсанинг ортиқчаси бўлар эмиш-у, аммо меҳрнинг ортиқчаси бўлмасмиш. Мен эса бугун меҳрнинг ҳам ортиқчаси ортиқча экан деган тўҳтамга келдим. Ҳудди-ки ҳаёт фаолияти учун зарур бўлган тузнинг, шакарнинг, уннинг ортиқчаси ортиқча бўлгани каби...
Сурайё опа куни кеча шифокор қабулига борганда унинг "Учта" оқ"дан ўзингизни тийинг, сизнинг касалингизда бу оқлар жуда ҳавфли" деганда ҳайрон бўлганди. Унинг ҳолатини кузатиб турган шифокор батафсил тушунтириб берди. Учта оқ булар- туз, шакар, ун ва улардан тайёрланган маҳсулотлар бўлиб, қанд касаллигида уларнинг истеъмол қилишда эҳтиёт бўлиш кераклигини обдон уқтирган эди.
Шифокор қабулидан чиққан Сурайё опа битта нарсани фаҳмлаб қолди. У қанд касалига чалинганидан буён айнан ана шу "учта оқ"га борган сари ружу қўйиб бораётган экан. "Демак,- ўзича хулоса чиқарган бўлди Сурайё опа,- инсонга ўзичалик ҳеч ким душманлик қилолмайди. Инсоннинг асл душмани унинг нафси, кибри, манманлиги... Мана мен ҳам борлиқни ўз кўзим билан ўзим истагандек кўришни истаб Умид ва Осиёнинг ҳаётини ўз қўлларим билан барбод қилдим. Бунинг ортидан энг кўп азият чекаётган ҳам ўзим. Умид, Осиё ва бошқалардан фарқли мен энг олий жазога раво кўрилдим. Бу виждон азоби... Умримнинг охиригача таъқиб қиладиган ва қутилишим мумкин бўлмаган оғир дард бу..."
Сурайё опа Мафтуна мисолида ўз жазосини олаётганини тан олиб турар эди. Камига эри унга бир оғиз таъна қилмаса ҳам ораларидаги аввалги илиқлик энди йўқ, Адҳам ака уни ўз ҳолига ташлаганча бутунлай ўз олами билан бўлиб кетган эди. Афтидан Адҳам ака Осиё воқеасини айнан ўз аёли уюштирганлигини фаҳмлаган, бироқ Сурайё опанинг оғир дардга чалингани учун ўтган ишларни ковлаштирмай барини тақдир измига топшириб қўя қолган эди.
Тақдир эса Адҳам ака сингари кўнгилчан эмас эди. У адолатли эди ва аста-секин барини ўз ўрнига қўйишни бошлаганди...
Тез орада Сурайё опа Мафтунага қўшилиб Карима опанинг ўз хонадонларида бежизга пайдо бўлмаганлигини фаҳмлади. Карима опа ўз номи билан тозаловчи эди. Унинг асосий вазифаси супур-судир, йиғ-тер эмас, балки Мафтунанинг ҳурмача қилиқларини беркитиш-ортини тозалашдан иборат бўлиб, кези келганда тан олиб айтиш керак-ки, Карима опа бу вазифасини қойилмақом уддалар эди. Сурайё опа кўп ой, кўп кунлар давомида келинининг сигарет чекиши, ичкилик ичиши, тунлари нобоп давраларда юришини таҳмин қилиб келди, бироқ уни фош қилишга аввалги қуввати, тўғрироғи журъати йўқ эди. Начора, зўр зўрни кўрганда бўйнини қисар экан-да. Сурайё опа энди Мафтунага бурнидан ошириб бирор сўз айтса, бир оғиз сўзининг дамида ош пишадиган казо-казо қудалари ўғлига азият бериб қўйишидан чўчир эди. Мафтуна эса аста-секин чирмовиқдек ўрмалаб бутун танани эгаллаб олгач ўзлигидан дарак бергувчи бедаво дард каби беҳузур аёл эди...
Умид эса бу муаммоларга ўзича ечим топди. У Мафтуна билан турмуш қурганининг иккинчи йили дастлаб "Москвада малака ошириб келаман" деб йўлга отланди-ю, шу кўйи малака оширишдан сўнг у ерда ишлаб қолиб кетди. Шунга ҳам икки йилдан ошиб кетибди. Икки йил ичида уч марта келиб кетган Умиддан бугун уйга бутунлай қайтиши ҳақида хабарни эшитган Сурайё опанинг юраги соғинчдан орзиқиб кетганди.
"Ойи, ҳозир Москва вилоятидаман. Дўстим Колянинг уйида меҳмондамиз,- деди Умид тўлқинланиб, -насиб қилса кечга йўлга чиқамиз. Орадаги майда-чуйда ишларни битириб, узоғи индинга ўзимизнинг уйда бўлиб қоламан"
-Умид, болам...-энтикди Сурайё опа,- сени шунчалар соғиндим-кии. Дийдорингга етишга икки кун бор экан. Ана шу икки куннинг ўтишини айт энди?! Майли сен яхши кўрган егуликларни тайёрлаб вақтни ўтказишга ҳаракат қиларман...
Пешиндан сўнг Сурайё опа Каримани ёнига олиб бозор-ўчар қилиб келди. Кечки овқат вақтида ўғлининг қайтишини айтиб эридан суюнчи олган Сурайё опа таомдан сўнг бугун қаттиқ толиққанини ҳис қилиб хонасига кириб ўрнига чўзилди.
Дарровда кўзи илинган Сурайё опа туш кўрибди.
Тушида қоп-қора булут қоплаган ваҳшатли ботқоқлик эмиш. Ботқоқ ўртасида ўғли Умид белигача ботқоққа ботган, нуқул "Ойиии, ойиии, мени қутқаринг!" - дея зорланиб қўлларини олдинга чўзиб талпиниб илтижо қилар ва борган сари ботқоққа чўкиб борар эмиш... Аввал елкасигача, кейин бўғзигача ботган Умиднинг кўп ўтмай оғзига ботқоқ массаси тўлиб уни бутунлай ўчибди...
Сурайё опа ўғлининг ҳалокатини кўриб турар эмиш-ку, аммо томоша қилишдан бошқа ҳеч бир ишга ярамас эмиш...
У Умиднинг билқ-билқ қилиб ботқоқлик қаърига чўкиб кетаётганига ортиқ чидай олмай ўзини ботқоқ қаърига отибди. Бироқ кўринмас аллақандай кучлар уни жойига қайтариб олиб келиб қўйиб яна жигарпорасининг ҳалокатини кўришга мажбур қилар эмиш.
Оҳирида ботқоқ қаърида Умиднинг икки қўли қолибди. Улар ҳам онаси томонга бир, икки бор ожизгина силкиниб талпинибди-ю...
Сурайё опа ғарқ терга пишиб кўзини очганида дераза ортида ўзи каби ҳомуш тонг элас-элас бўзариб келар эди.
У оғир-оғир нафас олиб атрофга назар ташлар экан, биринчи хаёлига келган нарса "Ҳайрият, тушим экан" деган фикр бўлди. Сурайё опа томоғи қаттиқ қақраб кетганидан тумба устида турган графиндаги сувдан олиб ичмоқчи бўлди, бироқ тинимсиз титраётган бармоқлари билан буни уддалай олмади. У эридан ёрдам сўраб чап курагида чим-чим санчаётган аччиқ оғриққа аранг бас келиб, базўр ёнига ўгирилди. Бироқ эри ўрнида йўқ, у ором оладиган жой бўм-бўш эди...
- Адаси...- Сурайё опа эрини чақирмоқчи бўлди, бироқ овози ўзига ҳам эшитилмади.
Сурайё опа шу аҳволда ўз аҳволига ҳўрлиги келиб қанча вақт ётди билмади. Бир вақт даҳлиздан Адҳам аканинг ҳунук овозда ҳўнграб, ўкириб йиғлаётганини эшитиб, кўрган туши ёдига тушди:
- Умииид!
Сурайё опанинг бу сафар ҳам овози чиқмади.
Бироқ бу сафар Адҳам аканинг овози баралла эшитилаётган эди:
- Отанг ўлсееен, болааам! Отангинанг ўлсееен, болажоним!
Сурайё опа ётган жойида теварак-атроф чирпирак бўлиб қуюндек айлана бошлади. У ҳатто ўзи ётган диваннинг бу қадар тезлик билан чириллаб айланишига бас кела олмай тўшагини маҳкам чангалламоқчи бўлди, бироқ бу ишнинг уддасидан чиқа олмай юраги бўғзига қадалди. Шу орада чирпирак бўлиб айланиш аста секинлаша бошлади ва яна ботқоқда "Ойиии, ёрдам беринг!" дея илтижо қилаётган Умид кўринди. Сал аввал қимирлашга мадори бўлмаган Сурайё опа бу сафар танасидаги мислсиз куч қаердан келаётганини билмай ўзининг Умиднинг бағрига отди. Бу сафар боласини бағрига боса олган Сурайё опа юрагида бошқача қониқиш туйди. Миясининг аллақаерида "Индинга Умид болам уйга қайтар экан" деб эрига айтган суюнчили хабар "йилт" этди ва шундан сўнг ҳеч нимани ҳис қилмай қўйди...
🔳 🔳 🔳
- Аёлингиз у дунё остонасидан қайтди. Илтимос уни эҳтиёт қилинг, уйғонганда фақат яхши, кўнгилни кўтарадиган гаплардан гапиринг...
Сурайё опа кўзини очмай тепасида турган бегона инсоннинг сўзларини эшитиб хаёлга толди.
"Қаерда эшитган эди-я бу сўзларни? Жудаям таниш? Қачон эшитганди? Ҳа, ёдига тушди! Бу сўзларни бундан саккиз йил аввал Умид ўз жонига қасд қилиб базўр ҳаётга қайтаришганда уни даволаган шифокор айтганди. Ўшанда Умид...
Умид...,- ўғли ёдига тушиб йиғлай бошлади Сурайё опа,- болам... Мени тириклайин ўлдириб кетган болам. Булар, мени нимамни эҳтиёт қилишлари керак? Ажал ҳам ҳазар қилган аёлман мен. Битта қабрга лойиқ кўрилмаган тирик мурда... Салкам беш ойдан буён ярим нимтаси ишламай тўшакка михланган мажруҳ. Яримта сўзни гапира олмай ғўлдираб қолган майиб... Аслида бу ҳам кам менга. Ҳали кўргилигим маромига етмаган шекилли кунда ажалимни сўраб ёлворсам-да ҳамон тирикман...
-Ҳаа, онаси? Яна йиғлаяпсанми? -шифокорни кузатиб хонага қайтган Адҳам ака унинг бошигаэгилди. Аёлининг кўз ёшларини авайлаб артар экан ўзининг ҳам кўнгли бузилди,- сен бунақа йиғлаб турсанг мен қандай қилиб симпозиумга бориб келаман? У ерларда ҳотиржам юра олмайман. Яхшиси сафарни қолдирсаммикан?
Сурайё опа" Йўқ" деган маънода бош силкиди:
-Ббб оооррр... ииингггг... Боооррр...
- Ҳўп, онаси, ўзингни қийнама. Фақат бир шарт билан бораман. Чароснинг айтганини қилиб дори ва овқатларинингни вақтида ичасан. Келишдикми?
- Кккеееелшш... иик...
- Жуда соз! Мен овқатдан хабар олайчи. Сенга ўз қўлларим билан бедана шўрва пишираётган эдим.
Сурайё опа эрининг елкалари осилиб букчайиб қолган гавдасига қараб ҳўрсинди:
#давоми_бор
Присоединяйтесь к ОК, чтобы подписаться на группу и комментировать публикации.
Комментарии 3