Предыдущая публикация
ЁРУҒ КУННИ СОҒИНИБ
Муаллиф: Наргиза Усанбоева
Қисса
30-қисм
У ошхона шифтида осилиб турган лампочкага тикилди. Сўнг меҳмонхонадан битта стул олиб келиб қўйди. Тугундан онасининг рўмолини олди.
“Ўзимни оссам, қийналиб ўлмасмиканман? Томоғим оғриса керак. Чидайман!”
У қўллари билан ўзини бўғиб кўрди.
“Унча оғримайди, шекилли...”
Стулга чиқиб, рўмолнинг бир учини лампочка уланган симга боғлади. Иккинчи учини томоғига боғлаётганида ошхонага Камол кириб қолди:
— Нима қиляпсиз? — у аввалига ажабланиб қаради. Кейин кўзлари ёшга тўлиб, лаблари титради: — Опа-а-а, унақа қилманг! Опа-а-а! Тушинг, тушинг пастга! Ўлиб қоласиз. Сиз ўлиб қолсангиз, бизга ким қарайди? Дадам ойимни урганида биз нима қиламиз? Опа-а-а!
У овозини баралла қўйиб йиғлай бошлади. Унинг ортидан кириб келган Жавлон гарчи ҳеч нарсага тушунмаган бўлса-да, акасига жўр бўлди.
— Опа-а-а! — иккови баравар илтижоли кўзларини тикиб йиғларди.
Муниса стулдан сакраб тушди. Эндигина бири саккиз, бири беш ёшни қаршилаётган укаларига термулиб кўнгли бузилди.
“Мени яхши кўрадиганлар ҳам бор экан. Мен ҳам керак эканман. Укаларим учун керак эканман. Укажонларим...”
У иккисини ҳам қучиб олди. Укалари ҳамон овозини баралла қўйиб йиғларди.
— Йиғламанглар! Мен ҳеч нарса қилмадим. Рўмолни отиб ўйнагандим, лампочкага илиниб қолди. Шуни олаётгандим, — ёлғонлади у.
— Ўзингизни осмайсиз, а? Битта кинода болаларнинг онаси ўзини шунақа қилиб осиб ўлиб қолганди-ку!
— Жиннимисан? Мен рўмолни ечиб олдим. Илиниб қолганди. Нега ўзимни осаман?
“Осмайман, ўзимни Камол, осмайман! Ҳечам ўзимни ўлдирмайман! Мен ўлсам, сизларга ким қарайди, ахир? Онам рўзғорга қарайдими, сизларга? Мен сизларга керакман-ку!”
Муниса бироз енгил тортди. Укаларига овуниб куннинг ўтганини ҳам сезмади. Кечки пайт онаси тўлиб-тошиб келди:
— Кетмаймиз энди. Бозорнинг бошлиғи билан гаплашдик. Менга жой берадиган бўлди...
Мунисанинг қалбини илиқ нимадир эгаллагандек бўлди. Севинчи ичига сиғмасди. Шундан кейин негадир отаси ҳам келмай қўйди. Худди улар учун яхши кунлар бошлангандек. Муниса тушгача онасига бозорда ёрдам берар, сўнг укалари ёнига қайтиб тушлик қиларди.
Бир куни энди укалари ёнига шошиб кетаётганида уни кимдир чақиргандек бўлди. Атрофга аланглаган қизалоқ у сари келаётган аёлни кўриб, қотиб қолди:
— Каромат опа?
Қишлоқдаги қўшниси Каромат опа келиб уни қучганидаги ўзига келди:
— Каромат опа, — деди у яна кўзларини катта-катта очиб.
— Муниса, сени бирам соғиниб кетдимки... — юзларидан чўлпиллатиб ўпди Каромат опа. — Ойинг қани? Топа олмасам, керак деб ўйлагандим. Бирдан сенга кўзим тушиб қолди.
Онаси Каромат опани қучиб йиғлаб юборди. Каромат опанинг ҳам кўзлари ёшланди. Сўнг учаласи бирга уйга қайтишди.
— Худога шукр, яхши яшаётган экансизлар. Роса хавотирдан ўлдим. Эрингиз тинмай ичадиган бўлган. Тунов куни хўжайнимга “Муниса билан онасини ўлдириб келдим, энди мени қамашади”, дебди. Эрим ранги-қути учиб, менинг олдимга келди. Оёқ-қўлимда жон қолмади. Мастликда айтгандир-да, деб у кишига тасалли бердим. Аммо ўзимдан ўтганини ўзим биламан. Калтаклаган бўлса ўлдириб қўйдимикан, ҳам деб ўйладим. Кўнгил қурғур душман-да! Кейин эримга “Мунисаларнинг қаерда яшаганини секин дадасидан сўраб олинг”, дедим. Маст пайтида “бозорда картошка-пиёз сотиб кун кўраётганди, мен уриб ўлдириб қўйдим”, деб бозорнинг отини айтибди. Эрталаб ўрнимдан тура солиб шу бозорга югурдим.
— Нега келмай қўйди, десам бизни ўлдириб қўйдим, деб юрган экан-да, — онасининг юзи маюслашди. — Қаранг, ўлдириб қўйса ҳам қарамас экан. Ўша куни ёмон урди. Тишим синиб, лабим ёрилибди. Оғзимдан қон оққан. Шуни кўриб, ўлди деб ўйлаган-у қочган. Болаларимнинг ҳам юраги ёрилганди ўшанда.
Каромат опа кечгача ўтирди. Палов пиширишди, ейишди, суҳбатлашишди.
— Шукр, саломат экансизлар. Келиб тураман кўргани, — деди кетаётганида.
Орадан бир ҳафта ўтиб эса яна отаси пайдо бўлди. У ғирт маст эди:
— Ёмонга ўлим йўқ! Ёмонлигингдан тирик қолгансан, мана энди ўлдираман...
У роса жанжал кўтарди. Маҳалла нозири келиб қаттиқ-қаттиқ гапиргач, қайтиб кетди.
Улар қишни шу тарзда ўтказишди. Отаси келиб жанжал кўтарар, нозирнинг, қўшниларнинг қаршилиги билан қайтиб кетарди. Баъзан Мунисанинг отасига раҳми келади. Чунки у озиб кетган, доим маст ва кийимлари кир-чир.
31-қисм
Бу орада Каромат опа яна бир бор келиб кетди.
— Эрим эрингизни хотинимни ўлдириб қўйдим, деган ғамдан ичяпти, деб ўйлаб, менинг кўргани келганимни, яхшилигингизни айтибди. Буни қаранг, бошингизга яна ташвиш орттирибмиз, — деди у минг хижолат бўлиб.
— Э-э, барибир бир кун биларди-да! Нега сиқиласиз? — онаси кўнглини кўтаргач, хотиржам бўлиб кетди Каромат опа.
Шунчаки бақир-чақирдан натижа чиқмаслиги билган отаси эса бошқача йўлга ўтди:
— Қишлоққа бормасанг, Мунисани ўлдираман! Майли, қамалиб кетсам ҳам. Ўлдираман!
У ҳар келганида шундай дер, чўнтагидан пичоқ чиқариб уқталарди. Бир-икки бор бозордан қайтаётган Мунисани қувлади ҳам. Буни эшитган онасининг ранги ўчиб, тили танглайига ёпишиб қолди.
— Мастликда ўлдириб қўйишдан ҳам тоймайди, — Муяссар опага йиғлади онаси. — Қишлоққа кетайми? Кетсам бундан ҳам баттар бўлади.
— Менга қара, сенга бир яхши йўлини айтайми? Мана шу уйнинг эгаси бор-ку, укам. У яқинда ишлаётган жойидан қайтмоқчи. Икки ҳафталар ичида келиб қолади. Келганидан уйлантирамиз. Кел, қиз излаб юрмай, қуда бўламиз. Муниса эрга тегса, эринг ҳеч нарса қила олмайди. Сен ҳам қўрқиб яшашдан қутуласан...
— Муниса эндигина ўн тўртдан ошди... Укангиз...
— Укам йигирма саккиз ёшда. Шу пайтгача уйланмай, ишлаб юрганди. Келиб машина ҳам олади. Муниса ҳечам кичкина эмас. Илгари қизларни ўн уч ёшда ҳам узатишган.
Мунисанинг онаси ўйга толиб қолди. Назарида, бу энг яхши йўл...
— Ўйлаб кўрай, қариндошлар билан маслаҳатлашай, — деди онаси ерга қараб.
— Нимасини ўйлайсан? Мен бошқа жойга совчиликка борсам ҳам жон деб қизларини беришади. Тайёр уй, тайёр машина, қайнона йўқ. Кимга ёқмайди, бунақа шароит? Сен ўйлаб кўрай деганингга ўлайми? — лабини буриб чиқиб кетди Муяссар опа.
Онаси ўйга толиб қолди. Муниса эса аллақандай ғалати туйғулар ичида қолди.
“Энди мени келин қилишса-я! Оппоқ, чиройли кўйлак кияман. Ҳаммага эгилиб, таъзим қиламан. Қишлоқдаги қизларни узатиб кетишаётганда отасининг оёғига бош уриб хайрлашарди. Мен кимга шунақа қиламан? Балки тўйим бўлаётганини эшитиб дадам келса... Йўқ, келмайди. Ахир ҳақиқий дадам эмас-ку! Муяссар опанинг укаси қанақа экан?”
Кейин у кўрмаган-билмаган куёв ҳақида ўйлади. Қанча ҳаракат қилмасин, унинг кўз олдига негадир Каромат опанинг ўғли Икром келди.
“Икром ака ўқишдан “йиқилганди”. “Энди қаттиқ тайёрланаман”, деганди. Тайёрланаётган эканми?”
Қиз анча пайтгача хаёл суриб ўтирди. Қишлоғи, мактаби, синфдошлари, ўқитувчилари ҳамма-ҳаммасини эслади. Айни шу пайтлар, апрел ойларида қишлоқ жуда чиройли бўларди. Ям-яшил...
— Муниса, укаларингни кийинтир, бобонгникига борамиз, — онаси уни чалғитди.
Бобосиникига нега боришмоқчи эканлигини Муниса англади. Унинг тўйини маслаҳатлашишади. Ўйлагани тўғри чиқди.
— У ҳали кичкина, — деди бош чайқаб бобоси. У неварасини эрга беришни тасаввур ҳам қила олмаётганди.
— Гўдак-ку, — тоғаси қошларини чимирди.
— Бошқа йўлим борми? Энг яхшиси шу... — деди онаси йиғламсираб. — Опамни ҳам чақирмабман.
— Опанг Мунисани эрга беришдан, сенинг қишлоққа юборишни афзал билади, — деди бобоси.
Уйга Муниса ҳам, онаси ҳам тушкун қайтди. Муниса юраги нега безовталигини билмасди. Эрталаб эшик тақиллаганида жони бўғзига тиқилгандек бўлди. Онаси билан бозорга кетмагани пушаймон бўлди.
— Дадам келибдими? — шивирлади Камол.
— Билмайман.
Яна тақиллаб, аёл кишининг “Муниса” дегани эшитилди. Сал бўлса-да хотиржам тортган қиз эшикка яқинлашди:
— Ким?
— Мен, Нозима опангман.
Қизнинг юрак уриши яна тезлашди:
— Нозима опа?
Эшикни очганида ҳам у ўзига келмаганди.
— Мовийкўзгинам, — юзларидан ўпди ўқитувчиси. — Ойинг қаерда?
— Бозорга кетганди. Камол, ойимни чақириб кел.
Онаси келгунича Мунисанинг хаёлидан минг ўй ўтди.
“Дадам юборган бўлса-я! Балки ўзи кўргиси келиб келгандир? Райҳон момо учун, унинг руҳини шод қилиш учун келдимикан?”
32-қисм
— Қайтарсизлар, дея кута-кута бутун қишни ўтказиб юборибман. Болаларингиз мактабсиз нима қиляпти? Улар ўқиши керак-ку!
— Қишлоққа боргани юрагим йўқ, бўлмаса аллақачон бориб буларнинг ҳужжатларини олиб келардим. Шу ердаги бирор мактабга жойлаштирардим. Ўзим ҳам ўқимаётганликлари учун сиқилиб юрибман.
— Лекин мактабдан ҳужжатларни қайтириб ололмасангиз керак... — хижолат бўлиб гапирди Нозима опа.
— Нима учун? — ҳайрон бўлди онаси.
— Эрингиз мактаб директорига бир неча марта тайинлаб кетди. “Оилам бузилишини истамасангиз, ҳужжатларни бермайсиз”, дебди.
— Оилами шу? — кинояли қаради онаси ўқитувчига. — Эркак киши оиласи тинчи, ободлиги, тўкин-сочинлиги учун жон куйдириш керак. Биз нима қиляпмиз? Онаси ўлган иккита, отаси ўлган битта етим қизалоқларга ўралашиб юрибмиз. Аслида етимнинг бошини силаш — савоб. Бизнинг уйда эса етимлар бошга битган бало. Қизим учун аввал у қадар жон куйдирмасдим. Сабаби, “отаси ўйламайди, нега фақат мен жон куйдиришим керак”, деган алам юрагимда бор эди. Энди-чи? Мунисанинг мендан бошқа ҳеч кими йўқ. Худди эримнинг қизлари каби етим. Шунинг учун уни “эгаси”га топширгунимча ҳимоя қиламан. Яқинда эрга бермоқчиман. Ана шунда оиламиз бир ёқли бўлади.
— Нима? Мунисани эрга беряпсизми? Шу ҳимоями? У ҳали оғзидан она сути кетмаган бола-ку!
— Ўн бешга киряпти. Бувиларимиз ўн уч ёшида ҳам эрга теккан-ку!
— Ҳозир бувиларимиз замонида яшамаяпмиз, — Нозима опанинг кўзлари катта-катта бўлиб кетди.
— Бошқа иложим йўқ. Бўлмаса уни дадаси ўлдириб қўяди.
— Нима? — Нозима опа югуриб келиб Мунисани қучоқлаб олди. — Лекин уни эрга бериш ҳам увол. Мактабдан амаллаб ҳужжатларини олиб бераман. Бирорта интернатга жойлаштиринг.
— Дадаси у ерга бора олмайдими?
— Сиз қишлоққа кетасиз. Шунда ҳаммаси яхши бўлади.
— Энди бормайман, у уйга. Муниса бир баҳона. У бувисиникида яшаганида ҳам бошим калтакдан чиқмаган. Мана, энди алоҳида яшаб ўз жонимнинг ҳам қадрига етяпман. Биз шу ерда яшаймиз. Муниса эрга тегади.
— Муниса мактабда жуда яхши ўқирди. У ўқиши керак. Унинг ёш умрини увол қилманг.
Нозима опа анча вақт Мунисани ўқитиш лозимлиги ҳақида жавради. Аммо онаси бир гапни такрорларди: “У эрга тегади!”
Ўқитувчиси ғамга ботиб уларнинг уйини тарк этди. У қишлоққа борганида ҳамма гапни айтган шекилли, уч кун ўтиб Каромат опа етиб келди. Ёнида Икром.
— Яхшимисан, мовийкўз! Ка-а-атта қиз бўляпсанми? Ўзгариб кетибсан-ку, — деди у Мунисага меҳр билан қараркан.
Аслида Икромнинг ўзи жуда ўзгарган экан. Бўйи янада ўсган, елкалари кенгайиб, юзи ҳам тўлишганди. Муниса ундан жуда уялди. Сабабини ўзи ҳам тушунмасди.
Пича ўтиришгач, Каромат опа муддаога кўчди:
— Нозима опанинг гапидан ваҳимага тушдим. Уйдагиларга айтиб ўтирганимда Икромдан яхши фикр чиқиб қолди. Агар рози бўлсангиз, Икром Мунисани олиб кетса...
— Нима? Қаёққа олиб кетади?
— Икром ҳозир пойтахтда, ўқишга кириш учун тайёрлов курсида ўқияпти. Айтгандим-ку! Шу йил ўқишга кириши лозим. У турган уйдаги аёл болаларига қарайдиган қиз излаётган экан. Яхши оила деяпти. Яна болаларига қарагани учун ойлик ҳам бераркан. Ётиши, ейиш-ичиши ўша уйдан бўларкан. Сизга ҳам ёрдам бўлармиди? Шу ёшида эрга берганингиздан кўра...
— Қиз болани узоққа ёлғиз юбориб бўлармиди?
— Икром бор-ку!
— Икром ҳам ўғил бола-да! Қиз бола бўлганида бошқа гап эди...
Онаси рози бўлмагани учун Каромат опанинг кайфияти тушиб кетди. Икром эса мунғайиб қолгандек эди. Кетаётганидан ҳам асабийлиги сезилди.
Мунисанинг кўнглида эса энди бошқа бир истак бош кўтарди.
“Икром ака билан кетсам яхши бўлармиди? Бола қараш қийин эмас-ку! Тошкентни ҳам кўрардим...”
Энди уни оппоқ кўйлакдан ҳам гўзал шаҳарни томоша қилиш, Икромнинг ёнида бўлиш оҳанранбодек ўзига тортаётганди.
— Ойи, Икром ака билан кетсам яхши эмасмиди? — охири чидолмай онасига “ёрилди”.
— Кейин хавотирда ўлайин, а? — бақириб берди онаси.
Бир чўчиб тушган Муниса қайта бу ҳақда оғиз очмади. Бир ой ўтиб, ростдан ҳам Муяссар опанинг укаси хориждан қайтиб келди. У Мунисани кўрмасданоқ уйланишга рози бўлибди.
— Мен Мунисанинг ширинлигини шунақа тавсирладимки, укам ошиқ бўлди-қолди. Энди кўришиб ўтиришлари ҳам шарт эмас! — деди Муяссар опа илк бор чеҳраси ёришиб гапираркан. — Эртага яқинларингни чақир, мен ҳам бирорта қариндошимиз билан совчиликка келаман. Гаплашиб оламиз.
Совчилардан олдин уйга холаси ўз аммаси эргаштириб келди. Муниса ҳам амма дейдиган бу аёл бобосининг синглиси. Ўзи кекса бўлса-да, чаққонгина. Етти ўлчаб, бир кесадиган бу кампирнинг гапини ҳали онаси икки қилган эмас.
33-қисм
— Сенга гап уқтиролмаганим учун аммамни олиб келдим. Ҳеч қанақа тўй бўлмайди, билдинг, бўлмайди, — деди холаси лаби-лабига тегмай. — Сен эринг билан ярашиб, уйингга қайтасан. Болаларинг ҳам қачондан бери мактаб остонасини кўрмай саводсиз бўляпти. Гапиринг, амма.
— Мен сенинг ҳаётингга аралашмайман. Сабаби, энди ёш бола эмассан, — вазминлик билан гап бошлади амма. — Мана, қиз узатмоқчи бўляпсан, демак, бир-икки йилда буви бўладиган аёлсан. Сенга ақл бўлишнинг ўзи уят. Аммо айтмоқчи бўлганим, қизинг ҳали ёш. Турмушнинг тўрт муштига шунча тажрибанг билан ўзинг дош бера олмаяпсан, ўн бешга кирмаган қиз қаёқдан эпласин! Жилла қурса, бир йил сабр қил. Мана эрингнинг жанжаллари билан шаҳарда ҳам олти ой ўтди, бир йил ҳам ўтади.
Амманинг гаплари охирги қарор эди. Онаси бу аёлга қарши бир оғиз ҳам гапирмади. Бошқаларга қилгани каби дийдиё ҳам қилмади. Меҳмонлар совчиларни кутиб ҳам ўтиришмади. Ҳаммасини онасининг ўзига ҳавола қилиб жўнаворишди.
— Аммам бир йил сабр қил, деди. Очиғи, яқинларимнинг бирортаси бу тўйга рози эмас. Ҳаммаси Муниса ҳали кичкина дейишяпти, — Муяссар опага қўрқа-писа гапирди онаси.
— Билувдим, шунақа бўлишини. Ўзи сен бўшсан. Ҳеч нарсани ўзинг ҳал қила олмайсан! Кетдик, омин! — юзига фотиҳа тортаркан, Муяссар опа хафалиги яшириб ҳам ўтимади. — Кўнглимни қолдирдинг. Қизинг ҳам бир ёруғлик кўрсин, дегандим.
Шу билан у уч ҳафтача қадам босмади.
— Муяссар опа жуда хафа бўлди. Келмай ҳам қўйди. Бизни уйидан чиқариб юбормаса эди, — хавотирлана бошлади онаси.
— Дадам ҳам келмай қўйди, — гап қўшди Жавлон. Кейин индамай қўшни хонага чиқиб кетаркан деди: — Нима қилаётган экан?
— У дадангни соғинибди, — хўрсинди онаси. — Бақир-чақир қилиб кетса ҳам кўриб турардингларда. Баъзан уйқуларим қочиб кетади. Қайси йўл тўғри? Қайсини танласам, ҳаммамизга яхши бўлади, дейман. Худди боши берк кўчага кириб қолгандек йўл топа олмайман.
Камол ҳам маюс тортиб, укасининг орқасидан йўл олди.
“Укаларим дадамни соғиняпти. Чунки дадам ҳеч қачон уларга ёмон гапирмаган. Шунинг учун Камол ҳам, Жавлон ҳам қийналяпти. Буни нега дадам ўйламайди? Балки, ўйлаётгандир? Жанжалининг сабаби ҳам шудир! Ойим тушунмаяпти... Йўқ, иккиси ҳам тушунмаяпти!”
Муниса ҳам сиқила бошлади. Уйда ҳамма тушкун эди. Бу токи дадаси яна келиб ҳамма жойни бошига кўтармагунча давом этди.
— Бу охирги келишим, агар ҳафта охиригача уйга бормасаларинг, қизингни ўлдираман! Бир умрга қамалиб кетсам ҳам ўлдираман! Шуни деб мени ўғилларимдан жудо қиляпсан! — деди кетаётганида у.
Онаси билан Муниса ғамга ботган бўлса-да, уйдаги қолган икки юрак хотиржам тортганди. Ота дийдори уларни тетиклаштирганди.
— Эшитдингизми ака, дадам бизни ўғилларим деди, — мақтанди ҳатто Жавлон.
Эртасига содир бўлган воқеа эса уларни янада шошириб қўйди. Тонг пайти таққилаган эшик ҳаммани хушёр торттирди.
— Опа, мен Икромман, очинг эшикни...
Унинг келиши Мунисани ҳам ҳаяжонга солди.
— Ойим, Мунисани мен билан Тошкентга жўнатишингизни сўради, — сўрашиб бўлиб гап бошлади йигитча. — Чунки кеча эрингиз уйларингизнинг ҳамма деразасини синдирди. “Қизингни ўлдираман!” деб бақирди. Ҳар доим ичиб юради. Ойим, “мастликда Мунисани ўлдириб қўйишдан ҳам тоймайди”, деди.
— У оила ишончлими? — анча ўйланиб тургач, сўради онаси.
— Яхши оила. Мен билмасам, айтармидим.
— Олиб борганинг билан у Мунисани ишга олмаса-чи?
— Мен гаплашиб келдим. Қийналган экан, савоб учун ҳам бошини силайман, яхши пул тўлайман, деди.
— Бўлмаса... Муниса, кийимларингни йиғиштир. Икром аканг билан кетасан.
Мунисанинг юраги қинидан чиққудек ура бошлади. Бу қўрқувданми, қувончданми, билиб бўлмасди.
* * *
Икром ўзи айтганидек, бу оила билан бирга яшамас экан.
— Мен уларнинг “доми”да болалар билан ижарада тураман. Сен аёл билан ҳовлида яшайсан, — йўлда сирни очди у.
Бу Мунисанинг юрагига ғулғула солди. Ахир у Икромга ишониб кетаяпти-ку! Икром эса, бошиданоқ алдади.
34-қисм
— Аёлга айтганмидингиз ўзи? — ҳадигини яширмади у.
— Айтганман. Қўрқма, яхши аёл. Тил топишиб кетасан.
Ростдан ҳам уй бекаси уни илиқ кутиб олди.
— Менинг исмим Холида. Тўртта болам бор. Катта ўғлим мактабга боради. Қолгани кичкина. Сен шу кичкиналарига қарайсан. Боғчага олиб борасан, олиб келасан. Уйларни йиғиб, кирларни ювасан. Чунки мен ишдан қайтгунимча улар боғчада кутиб қолишяпти.
Муниса икки кундаёқ кичкинтойларнинг кўнглига йўл топди. Юмушлари ҳам унча қийин эмасди. Онаси яшаётган уйга қўнғироқ қилиб, ҳаммасини айтиб берди. Келгани яхши бўлганини таъкидлади. Аммо дадаси ҳақида сўрай олмади.
— Мана бу сенинг иш ҳақинг, — Холида опа бир ойча вақт ўтгач, унинг қўлига мумайгина пул тутқазди. — Яшириб қўй. Икром кетса, ойингга бериб юборасан.
Муниса жуда хурсанд бўлиб кетди. Ҳечам бунча кўп пул кўрмаганди.
— Мен йўқотиб қўяман. Ўзингизда турсин. Икром ака кетаётганида берасиз, — худди ҳозироқ йўқотиб қуядигандек қайтарди Муниса.
— Ўзинг биласан. Агар бирор нимага пул керак бўлса, сўра. Шу пулингдан олиб бераман, — яна қайтариб олди бека.
Муниса терисига сиғмасди. Агар онасига шунча пул олиб борса борми? Роса хурсанд бўлса керак. У ширин хаёллар билан яна бир ойни ўтказди.
“Икром ака ҳам энди имтиҳон топширади. Кейин уйга кетади. Мен Холида опадан иккинчи ойлигимни ҳам оламан. Икки ойлигим қўшилса, эҳ-ҳе! Эртага келармикан, Икром ака?”
У кун бўйи Икромни кутди. Аммо ундан дарак бўлмади. Эртасига эрталаб Икром хомуш кириб келди:
— Ўқишга кирармиканман? Хаёлимда ҳамма саволларга тўғри жавоб бердим. Аммо...
Муниса унга далда берадиган бирор сўз айта олмади.
— Кетасанми? Тайёрмисан?
— Қаёққа?
— Ойингларни кўриб келмайсанми? Мен билан бирга кетмасанг, ўзинг кета олмайсан-ку! Кейин мен яна пойтахтга келаманми, йўқми? Агар “йиқилсам” умуман келмайман. Кейин сен нима қиласан? Олиб келаётганимда шуни ўйламаган эканман.
Бу гап Мунисанинг ҳам кайфиятига таъсир қилди. Ростдан ҳам у бу катта шаҳарда ёлғиз қололмайди-ку!
— Мен Икром ака билан уйга бориб келсам майлими? Кейин ойлигимни берсангиз, ойимга бериб келардим, — Холида опага ийманибгина деди Муниса.
— Ойлигингни бердим-ку! Неча марта бераман? — йиғлаётган боласини асабийлашиб овутаркан бақириб юборди у.
Муниса аёлга тикилганча қотиб қолди. У аввалги Холида опага умуман ўхшамасди.
“Наҳот, Холида опа энди пулимни бермайди? Бунақа эмасди-ку, нега ўзгариб қолди? Энди нима қиламан? Аслида уйида шунча яшаб юрганимнинг ўзи ҳам катта гап. Ҳеч ким уришмаса, турткиламаса...”
Муниса пулдан умиди уза бошлади.
— Нега бақрайиб турибсан? Кетсанг, кетавер! — янада овозини баландланди Холида опа.
— Кетаман деганимга хафа бўлманг, келаман яна. Ўзингиз, ойингга Икромдан пул бериб юбор, деганингизга сўрагандим-да! — беихтиёр ўзини оқлади қиз.
— Кечир, Мунис... Хафа бўлма, мендан. Жуда асабийлашиб турибман. Бу ой учун сенга маош бермадим, а? — бирдан юмшади Холида опа.
Муниса бош чайқади.
— Ма, буни кўндириб тур. Ҳозир бераман...
Бека ичкари хона сари одимлади. Унинг икки яшар боласи Мунисанинг қўлига ўтиши билан йиғидан тўхтади.
“Шу болалар ҳам онасининг жаҳли чиққани, сиқилаётганини сезади шекилли. Қўрқиб йиғласа керак...” У болакайни ўпиб қўйди.
— Мунис, аввалги ойлигингни ҳам менга бериб қўйган экансан-у, қара қоғозга ўраб устига ёзиб қўйган эканман, — жилмайди аёл. — Биласан-ку, кўп нарса эсимда турмайди. Тезроқ кийин, Икром кутиб қолмасин. Уйдагиларингга салом айт.
Мунисанинг қувончи ичига сиғмай кетди. Қўлида талайгина пул, яна Холида опа тўртта нон, ширинликлар ҳам берди. Унга тўрт соатлик йўл тўрт кунликдек чўзилди гўё. Тезроқ боришни, онасини укаларини хурсанд қилишни ўйлагани сари автобус секин юраётгандек туюларди.
Уйга кириб келганида эса онаси унга бошқача қаради. Нигоҳида синчковлик, ҳайрат, ҳадик ва яна нималардир мужассам. Негадир Муниса билан дурустли кўришмади ҳам. Худди соғинмагандек. Қиз ғалати аҳволга тушди.
“Қайтиб келганим ойимни хафа қилди. Балки, дадамнинг яна келиб жанжал қилишидан қўрқаётгандир? Келмасам бўларкан. Лекин укамни, ойимни жуда соғингандим-да! Пулни берсам балки қувонар...”
— Ойи, мен... Ҳалиги мен уйида ишлаган аёл анчагина пул берди. Мана икки ойлик пулим.
— Шунча пул олиб келдингми? — санаб ҳам кўрмай туриб онасининг кўзлари катта-катта бўлди. — Нима иш қилдинг ўзи?
— Холида опанинг болаларига қарадим, уйларини йиғдим, кирларини ювдим.
— Ростини айт, — аллақандай ғазабнок онаси унга яқинлашди.
— Рост, — ҳайрон бўлиб онасига қаради қиз.
— Икром сени қаерга олиб борди?
— Холида опаникига...
— Алдама, қиз! Кеча уйга Каромат опанг келди. Менга нима деди, де: “Муниса қани? Қаерга жўнатдингиз?” Хайкалдек қотиб қолдим. “Икромга олиб кет, Тошкентга дебсиз-ку”, десам, бақадек қараб қолди менга. Кейин ютиниб-ютиниб “Икром олиб кетдими?” деб сўради. Ўша вақтдаги ҳолатимни кўрсанг эди. Бутун танамдан жон чиққандек бўшашиб кетдим. Энди айт-чи, шунча вақт Икром билан нима иш қилдинг? Мени гўрга тиқдингми, а? — онаси унинг бошига нуқиди.
— Ойи, мен ростдан ҳам Холида опаникига ишладим. Ишонмасангиз телефон қилинг. Телефон қилиб айтдим-ку, сизга.
— Муниса, мендан ҳеч нарсани яширма! Битта уй ишини қилиб ўтирганинг учун бунча пул бериши мумкин эмас. У сени сотдими? Ёнингга эркаклар келдими? Икром шунақа жойга олиб бордими, сени?
Муниса даҳшатдан қотиб қолди:
— Икром ака унақа эмас, ойи! Келинг, қўнғироқ қиламиз Холида опага. Ўзингиз сўранг.
Муниса ирғиб туриб, Холида опанинг уй рақамини терди. Яхши етиб келгани, уйидагилар яхшилиги айтиб гўшакни онасига берди.
— Ҳайрият, “Ёлғизнинг ёри — Худо” деганлари чин. Сени Худонинг ўзи қўллабди. Ўзим ҳам Икромнинг бизга ёмонликни раво кўрмаслигини билардим. Кўнгил қўргур душман-да! Аслида Холида опанг ҳам жа кўп пул бермаган. Ахир ёш бола бир кунда уч-тўрт марта кийим алмаштиради. Уларни ювиш, овқат, уй йиғиш... Сен рўзғорнинг ҳамма ишини бўйнингга олгансан-да, тўғрими?
Муниса бош чайқади. Шундан сўнг онаси ундан айланиб-ўргила бошлади. Қиз эса хаёлга толди.
#Наргиза_Усанбоева
Следующая публикация
Комментарии 7