Ο Άνθρωπος της Χαμένης Κοιλάδας (Shane 1953)
Κλασικό γουέστερν του σκηνοθέτη George Stevens με τους Alan Ladd, Jack Palance, Van Heflin, Brandon de Wilde, Jean Arthur, Ben Johnson, Elisa Cook Jr. Μια αριστουργηματική απεικόνιση της Άγριας Δύσης, γεμάτη ένταση, ρομαντισμό και ψυχολογική φόρτιση. Η ταινία κέρδισε το Όσκαρ για τη φωτογραφία, ενώ ήταν υποψήφια και για τα βραβεία καλύτερης ταινίας, σκηνοθεσίας, σεναρίου και β΄ ανδρικού ρόλου για τους Jack Palance, και Brandon de Wilde. Το σενάριο είναι βασισμένο στο ομώνυμο κλασικό διήγημα του Jack Schaefer. Στην Ελλάδα κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Καστανιώτη.
Εισαγωγή στην ταινία.
Η ιστορία εκτυλίσσεται λίγο μετά το τέλος του εμφυλίου, σε μια μοναχική αραιοκατοικημένη κοιλάδα του Γουαϊόμινγκ, ένα υψιπέδιο χαμένο ανάμεσα στους επιβλητικούς όγκους των Βραχωδών Ορέων. Το γενικότερο πλαίσιο είναι η σύγκρουση του αγελαδοτρόφου Ράικερ, με μια δράκα εξαθλιωμένους έποικους που αγωνίζονται να ριζώσουν συσπειρωμένοι γύρω από τον πεισματάρη και θαρραλέο Τζο Στάρετ (Van Heflin). Ο Ράικερ είναι ένας πρωτοπόρος και μπαρουτοκαπνισμένος ράντσερ κοντά στο τέλος της εποχής του που, από τη δική του σκοπιά του πιονιέρου, βλέπει τους νεοφερμένους έποικους σαν παρείσακτους και καταπατητές ‘’της γης που για να την δαμάσει ανάλωσε τη ζωή του’’. Με κάθε τρόπο θεμιτό ή αθέμιτο θα προσπαθήσει να τους διώξει από την κοιλάδα και να διατηρήσει τη μονοπωλιακή κυριαρχία του.
Ο Σέην (Alan Ladd), ένας μοναχικός περιπλανώμενος ιππέας, δίχως ρίζες και με μυστηριώδες παρελθόν φθάνει μιά μέρα στην πεδιάδα. Σταματάει στο αγρόσπιτο του Τζο Στάρετ για να ξεδιψάσει ο ίδιος και το άλογό του και γνωρίζεται με το ζεύγος Στάρετ και τον οκτάχρονο γιό τους Τζόι (Brandon de Wilde). Την ίδια στιγμή δέχονται απρόσκλητη επίσκεψη του Ράικερ και των παληκαράδων του και ο Σέην παίρνει μια ιδέα από τους εκφοβισμούς που υφίστανται οι έποικοι.
Ο Τζό Στάρετ προτείνει στον Σέην να μείνει για τις δουλειές της αγροικίας και εκείνος, δέχεται και βολεύεται στην αποθήκη. Μοιάζει να θέλει να ριζώσει επιτέλους σε ένα τόπο. Βγάζει τα σπιρούνια του, βάζει το όπλο κατά μέρος, αγοράζει ρούχα της δουλειάς και όλα δείχνουν πως έχει βρει μια καινούρια ζωή. Λογαριάζει όμως χωρίς τον Ράικερ και τους μπράβους του που συνεχίζουν τις προκλήσεις και τους εκφοβισμούς. Ο Σέην και ο Στάρετ θα αναγκαστούν να έρθουν στα χέρια μαζί τους. Σε μια από τις πιό καλογυρισμένες συμπλοκές που έχουμε δεί σε σαλούν ο Σέην και ο Στάρετ θα πετύχουν μια προσωρινή νίκη ψυχολογικής σημασίας.
Τα συναισθήματα φουντώνουν και δυνατοί δεσμοί δημιουργούνται ανάμεσα στον Σέην και την οικογένεια. Η φιλία του Σέην και του Στάρετ είναι άδολη και ειλικρινής. Ταυτόχρονα ανάμεσα στον Σέην και την γυναίκα του Στάρετ (Jean Arthur) γεννιέται μια αμοιβαία έλξη και ένας πλατωνικός έρωτας. Για τον μικρό Τζόι τα συναισθήματα αγάπης και θαυμασμού για τον Σέην αγγίζουν τα όρια ειδωλολατρείας.
Η κατάσταση όμως παίρνει δραματική τροπή όταν ο γερασμένος και παρωχημένος Ράικερ αρνείται να το βάλει κάτω και προσλαμβάνει τον Τζακ Γουίλσον (Jack Palance) έναν ψυχρό επαγγελματία φονιά. Από εκεί και πέρα το λόγο έχουν τα όπλα...
Ο Allan Ladd δίνει την καλύτερη ερμηνεία της καριέρας του στο ρόλο του Σέην, ενός μελαγχολικού και λιγομίλητου ανθρώπου που υπακούει σε έναν δικό του εσωτερικό κώδικα τιμής και πασχίζει να ξεφύγει από ένα αινιγματικό παρελθόν που τον στοιχειώνει. Σε αντίθεση με τον Γουίλσον ο Σέην είναι ένας ιππότης του καλού. Η παρουσία του εκπέμπει φως και θετική ενέργεια. Οι κινήσεις του, η εμφάνισή του, το μέταλλο της φωνής του έχουν μια σπάνια ευγένεια και ποιότητα.
Στον αντίποδα ο Jack Palance είναι και αυτός μοναδικός στο ρόλο του Τζακ Γουίλσον, του σκοτεινού ιππότη που ζει σκοτώνοντας επί πληρωμή και απολαμβάνει τους φόνους. Φοράει δύο εμφανή πιστόλια, μαύρο καπέλλο, μαύρο γιλέκο, μαύρα γάντια και μπότες. Με πρόσωπο γωνιώδες, παγερή φωνή, αργές νωχελικές κινήσεις, και ένα ζευγάρι σπιρούνια που αντηχούν δυσοίωνα σε κάθε του βήμα, κάνει αμέσως φανερό πως είναι ο αγγελιοφόρος του θανάτου.
Ο Brandon De Wilde είναι αλησμόνητος στο ρόλο του μικρού Τζόι. Η ερμηνεία του μας μεταδίδει με τρόπο κολλητικό την αγάπη και το θαυμασμό που έχει ο πιτσιρίκος για τον Σέην. Η ταινία μας κάνει να ταυτιζόμαστε με τον Τζόι και να βλέπουμε τον Σέην μέσα από τα παιδικά μάτια. Και δεν υπάρχει καλύτερος τρόπος για να απολαύσει κανείς αυτή την ταινία. Σε αυτό βοηθάνε και οι λήψεις του σκηνοθέτη που, στις σκηνές που χρειάζεται, χαμηλώνει την κάμερα στο ύψος ενός οκτάχρονου παιδιού. Το σπαραχτικό κάλεσμα του Τζόι στη σκηνή τέλους ‘’Σέην, γύρνα πίσω!’’ με τον αντίλαλο να επιστρέφει από τους ορεινούς όγκους, γίνεται και δικό μας νοσταλγικό κάλεσμα για έναν μυθικό ήρωα ενός μυθικού κόσμου όπου η ζωή ήταν απλή και οι αξίες ξεκάθαρες.