Бир мамлакатда подшох роппа-роса ўн йилдан кейин тахтдан тушириларкан.

Сўнг қайиққа ўтқазиб уни кимсасиз оролга ташлаб келишаркан. Навбатдаги подшох тахтга ўтиргач, у маъюсланиб вазирига дебдики: -Нахот менинг хам қисмати шу бўлса? Нахот мен хам кимсасиз оролнинг чўлу биёбонида жазирама азобларида яшашга хукм этилсам? Шунда вазир шундай маслахат берибди: -Мухтарам шохим, сиз кимсасиз оролда яшашни истамасангиз, шохлик даврини бехуда айш-ишратлар билан совурмай, умрингизни ва мол-давлатингизни ўша оролни обод қилишга сарф этинг. Подшох мулохаза қилиб кўрсаки, вазир хақ экан... Мазкур ривоятни шархлашга уриниб кўрамиз: подшох - шахснинг ўзи. Яъни хар бир одам ўзи учун ўзи шохдир. Ақли ва иймони унинг вазиридир. Ақл ва иймон худди эгизак сингари хамиша биргадир. Ақл йўқ жойда иймонни изламанг, иймон йўқ ерда ақлни қидирманг. Демак, ақлимиз ва иймонимиз бизга доно маслахатчидир. Кема - тобут. Одамнинг қисмати шу - бир кунмас бир кун ўз тахтидан тушади, ўша кема- тобутга солиб олиб борадилар. Кимсасиз орол - йўқлик дунёси, биз борадиган жой. Бошқача айтганда, охират ороли. Агар биз бу дунёйимизни хою хавасларга совурсак, ўша орол чиндан хам кимсасиз бўлади, чиндан хам чўлу биёбондан иборат бўлади. Агар Хақ йўлидан юриб, яхши амаллар билан банд бўлсак, ўша кимсасиз оролни обод қилган бўламиз. Борар жойимиз сахро - дўзох азоблари эмас, жаннат боғлари бўлади, инша Аллох! “Охиратинг обод бўлсин!” деб дуо қилишганда шу назарда тутилса керак. Барчаларимизнинг охиратларимиз обод бўлғай. Охират оролини Фирдавс боғлари билан обод қилмоқлик эса ёлғиз ўзимизга боғлиқ экан. Хазрат Али, Аллох ул зотдан рози бўлсин, айтганларидай, жаннатга иштиёқи бўлган одам яхшилик қилишга шошилади. Жаханнамдан қўрққан одам нафсини ёмон хатти-харакатлардан қайтаради. Ўлимни хақ деб билган одам дунё завқларини тубан кўради . . . ! ! !