ЯРАЛАНГАН АТИРГУЛ.

МУАЛЛИФ-
САИДА КОРАБОЕВА.
1 КИСМ
шбу номамни ўқиётган аёлларга сўз аввалида бир савол билан мурожаат қилмоқчиман: эрингизнинг бошқа аёлдан фарзанди борлигини билиб қолсангиз нима қиласиз? Бироз кулгули ва аччиқ савол, тўғрими? Балки кимдир бу сўровимга “бундайлар тиқилиб ётибди-ку”, дер. Аммо эшитган, кўрган бошқа экан-у, ҳис қилмоқ бошқа экан. Ҳа, чипқоннинг қай даражада оғриқ беришини танасига чиққан одамгина тушунади. Аёл эр остонасига қадам ташлаган кундан бошлаб ҳар сония, ҳар дақиқа жуфти ҳақида ўйлайди. Беминнат унинг хизматини қилади. Кирини ювади, овқатини пиширади, эрнинг ота-онасига хизмат қилади. Бир сўз билан айтганда, бу аёллик вазифасидир. Бироқ бирор дақиқа бўлсинки, садоқатдан нари кетмайди. Хиёнат ботқоғи томон одимлашни хаёлига келтирмайди. Эркак-чи? Аксинча, “етти қадам ташлагач бўйдоқ”лик нақлига ёпишиб олишади. Аслида шу нақл ҳам хотинига хиёнат қилган эркак томонидан ўйлаб топилган бўлса керак. Худо кечирсин-у, яхшиям Одам Ато учун Тангри Таоло фақат Момо Ҳавони яратган. Агар аёлни иккита қилганда борми, нима бўларди-я...
Узр, бироз чалғиб кетдим. Шунчаки ким биландир дардлашгим, ҳасрат дастурхонимни ёзиб бир “меҳмон” қилгим келяпти...
Кўзга кўринган ташкилотда раҳбар бўлиб ишлаб юрган умр йўлдошим бир зумда ишидан камомад чиқиб, етти йилга озодликдан маҳрум этилди. Ўғил- қизим билан чирқиллаб қолдим. “Бегуноҳман”, деб мени ишонтирган жуфтимнинг гуноҳлари бисёр экан. Тергов ишлари жараёнида унинг яна бир хотини ва кичик фарзандим қатори ўғли борлиги маълум бўлди. Ана ўша пайтдаги аҳволимни тасаввур қиляпсизми?
- Ишим кўп, катта ташклотда раҳбарман, бошқа шаҳарга бориб келишим керак, - деган гаплари баҳона бўлиб, ўша кунлари ўзга аёлнинг тўшагида ухларкан. Бу қанчалик даҳшат ва қанчалик оғриқли! Энг ёмони, ўн кунга конференцияга кетяпман, деб ўша аёл билан Бирлашган Араб Амирлигининг Дубай шаҳрига бориб, ҳордиқ чиқариб қайтишган экан. На ота-онасини, на жигарлари, на мени олиб бормаган хорижга ўша фоҳишасини олиб боришини қандай қабул қилай?... “Ҳеч сезмаганмисиз?”, деб савол берарсиз балки. Сезганман. Неча қайта онасига гапирганман ҳам.
- Ойи, ўғлингизнинг қадами бежо. Ўртага олиб гапиринглар, - десам, қайнонам кўзлари катта ката очиб:
- Еганингиз олдингизда, емаганингиз ортингизда бўлса... Сиз кийган либосни унча мунча аёл киймаса... Уялмайсизми, шундай дейишга, Зилола. Буларнинг ҳаммаси ўзидан ўзи бўлмайди, - деганди. Ҳа, хиёнатчи ёрнинг ота-онаси мени ноўрин рашк қилишда айблашганди. Аёл эрининг юриш-туришидан, ўзгаришидан пайқайди. Унинг ҳаётига бошқа аёл кириб келганини ҳис қилади. Мен ҳам пайқадим, ҳис қилдим, аммо исботлай олмагандим. Ўзидан ҳам неча қайта сўрадим. Гапларим ёқмай, урушиб, жеркиб ташларди.
- Сенга нима керак ўзи? Индамай еб ичиб ўтиравер... – дерди доим. Ўта эҳтиёткор эди эрим. Аммо кўза кунда эмас кунида синаркан. Ҳар нарсанинг охири, якуни бўлгани каби, унинг қилмишлари ҳам ғалвир сувдан кўтарилганда аён бўлди.
Бошимни қайга уришни билмай бўзладим. Абгор ҳолга тушган эримни баттар лаънатладим ўша кез. Ўша аёл билан кўришиб келган қайнонамдан сўрадим:
- Шунчалар чиройлимикан-а?
- Қаёқда, қоп-қора лўлига ўхшайди, - деди қайнонам кўзимга қаролмай. - Ўғлим бир адашдида, Зилолахон. Эркакчиликда бўлиб турадида, - деб қўшимча қилди. Барибир боласи эканда... ўғлининг айбини била туриб ҳам, онасилиги учун кечириб юбораверади.
- Боласи-чи, - сўрайман чорасиз қолган девонадек.
- Ўғли худда Ботиржонга ўхшаркан, - деди-ю лаб тишлади қайнонам. Ичимдан нимадир узилганини ҳис қилдим. Бефарзанд бўлганимизда ҳам тушунардим. Ўғли бор, қизи бор... Тўғри, барча эркак юради, хато қилади. Бироқ менинг эрим сингари эмасда, ўз эҳтиётини қилиб юришади-ку...
Бир кўнглим болаларимни олиб отамникига кетиб қолгим келди. Лекин акам билан келинойимнинг ёнида бошимни эгиб юргандан кўра, шу уйда болаларимнинг бошини баланд қилган ҳолда юришларини маъқул топдим. Онам шўрлик “фақат сабрли бўл”, дейишдан нарига ўтмасди. Қайнона-қайнотам менга гапиришга ботинолишмасди, аммо нигоҳларидан кетиб қолишимдан чўчишларини сезиш қийинмасди. Нима ҳам қилардим. Осмон узоқ, ер эса қаттиқ. Сабрдан кўникма излай бошладим. Худога кечалари тинмай нола қилиб йиғлардим: “Менга ҳаммасини енгиб ўтишимда куч ва сабр бер”. Ёнимдаги бўш ёстиқни кўрганим сари хўрлигим келарди. Ёстиқдошим мени шунчалар оёқости қилиши мумкинлигини тасаввур қилмагандим ахир. Шунинг учунми уни кўргим келмасди. Аввалига эримни кўргани қамоқхонага боргим келмади. Ҳар гал бориб келган онаси: “Қайта қайта сизни сўраяпти. Келаси гал борақолинг”, дерди кўзимга тикилиб. Аммо мен жавоб бермасдим. Беролмасдим. Юрагимни қонга, зардобга тўлдириб кетган одамнинг ёнига қандай борай? Шу кунга қадар ёлғонлар ичида яшаганим... фарзанди бўлмаганида ҳам кечириб кетишим мумкин эдим. Аммо нима қилайки, кечиролмасам...
- Бироз вақт ўтсин, ойи. Кейинроқ, - дердим ҳар гал. Эрим тинмай хат ёзарди. Номасида: “Мени кечир, Зилола. Сенга қилган хиёнатим учун Худо мени жазолади. Шу ерларга келтириб қўйди”, деб ёзарди нуқул.
Болаларим бувиси билан бориб отасини кўриб келишган куни, шунчалар қувончга тўлиб кетишардики, “Ая, дадамни кўрдик. Яхшийканлар, сизга салом дедилар”, дейишарди бири қўйиб бириси... Ҳали мактабга чиқиб улгурмаган болаларимнинг сўзларини тинглаган киши бўламан. Аммо кўнглим ҳувиллаб, эгасиз қолган вайронадек ҳолда эди.
Барибир кўз очиб кўрганим экан. Қайнонамнинг илтимослари, волидамнинг сўзлари билан энг муҳими, болаларимнинг ўтинчлари учун эримни кўришга бордим. Уч йил деганда уни кўргани бордим.. У мени кўриб, хурсанд бўлиб кетди. У мени кўриб қувонганини кўзлари чақнаганидан сездим.
- Зилол, яхшимисан, менсиз қийналмаяпсанми? - Деб сўрарди тинмай.
- Сизсиз қийналмаяпманми? Сиз мени бу дунёнинг дўзахида ёндиряпсиз? - дедим алам билан. “Ёмон гапирмагин, жон болам”, деб тайинлаганди онам шўрлик. Мен эса чидолмадим. Гапирмайман, кўраману қайтаман, деган ниятда боргандим. Юрагим дош бермади. Забоним чидолмади. Кўнглимдаги бор аламларини чиқариб ташлашни истади, гўё... “Айтсам тилим, айтмасам дилим куяди”, деганлари балки шудир...
- Мени кечир, - деди у бошини ерга эгиб. - Мен аҳмоқлик қилдим...
- Аҳмоқлик... сизга нима етишмаганди? Шунчалар хунукмидим ёки ногиронмидим? Ё заҳармидим? Кўнглингизга йўл топишга ҳаракат қилардим, кўзингизга мўлтираб турардим. Қачон мени... - гапиролмадим. Кўнглим тўлиб йиғлаб юбордим. У эса дарров мени қучишга уринди.
- Бўлди, Зилол кечиргин... - унинг қучоғидан юлқиниб чиқдим.
- Менга қўлингизни теккизманг. Сизга айтиш осон... Бу ерга онангизнинг илтимоси, отангизнинг ўтинчи билан келдим. Мен энди илгариги Зилола эмасман, - дедим нафрат билан. - Сиздан нафратланаман. Болаларим учунгина ажрим талаб қилмадим. Отаси қамалган, деган гап уларнинг бошини эгиб қўйгани етар. Аммо мендан илгариги аёлни тополмайсиз энди. Мен сизни кечиролмайман...
Жуфтимнинг ёнидан қайтарканман, ўтган кунларим тасмадек кўз олдимда айланарди. Қачон ва қаерда янглишганимни, уни ўзимдан совутганимни билолмай ҳайрон эдим. Ҳамиша ширинсухан бўлишга, унинг оёғи остида тупроқдек бўлишга тайёр турганман. Аммо тупроқни бежиз босиб ўтишмас экан. Эрим ҳам мени босиб, янчиб ўтиб кетди. Кўз ёшимни бир зум бўлсада тўхтатолмасдим. Одамлар бир- биридан куч олиб яшашади. Менчи, мен кимдан куч олай энди? Бу дунёда ушлаб турган икки нарса бу икки болам, холос. Ичимдаги аламларни тўкиб сочганим билан енгил тортолмадим. Бу шу қадар оғир юк эканки...
Эрим яна тинмай хат ёзарди. Бир куни опасига ёзган хати қўлимга тушиб қолди. Қайнопам уни онасига ўқитгани олиб келган чоғи...
“Дилор, нима қилишга бошим қотган. Зилоланинг кўзидаги нафратни кўриб, ўзимдан уялдим. Қилган ишимдан роса пушаймонман. Аммо Зулхумор ҳам келиб кетди. “Бу ердан чиқсангиз яна бирга яшаймиз”, деяпти. “Йўқ, мен ўз оилам билан яшайман”, дедим. “Нега энди? Болани туғдирдингиз, уни боқиш ҳам қўлингизда”, деди. Зилолага сездириб қўйманглар. Яна Зулхумор келиб тўпалон қилиб юрмасин. “Агар пулни жўнатишмаса элу халқ ичида шармандангни чиқараман”, деди. Бошим қотган. Илтимос, ҳаммасини ўзинг назорат қилгин. Ойимга ётиғи билан тушунтир...”
Буниси ҳаммасидан ўтиб тушганди. Бу гаплар элу халққа овоза бўлмаганди. Демак, ўғлининг айбини беркитиш учун қайнонам ўша аёлга ҳар ойда пул бериб тураканда... Қанчалар тубанлик. Албатта, у аёл ҳақ! Туғдиришни билганингдан кейин боқишни ҳам эплагинда... Наҳот кундошли ҳаёт битилган бўлса тақдиримга.
ДАВОМИ БОР