«СУРТ-ПЕЧЕ» ГАЗЕТ ТЕМЛА: АЛА УМДЫЛА ЙЫРНЫКТАРА…

Хронический алкоголизм – тиде алкоголь дене пеҥгыдын таҥлалтме неле чер, наркоманийын ик формыжо. Тыгодым айдеме шкенжым эскерымым чарна, мокмыр дене чӱчкыдын орлана да аракам «нумалын» кертше лиеш.
Специалист-влакын палемдымышт почеш, алкоголикын вуйдорыкысо тканьыштыже серотонин ок сите. Тиде тургыжланаш амалым ышта да аракам подылаш кумылым луктеш. Шуко еҥ алкогольым депрессий деч утлаш шонен йӱэш. Южышт, пеҥгыдын малаш манын, йӱдлан ик чарка аракам подылыт да, шканыштат шиждымын, тиде уда койышлан тунем шуыт. Чын, алкоголь омым конда, но малыме жапым палынак кӱчыкемда, да организм куатым поген огеш шукто.
Изи дозо спирт серотонинлан ышталташ полша, но хронический алкоголизм годым тиде паша эркышна але йӧршын чыгынен шогалеш. Тидымат пеҥгыдемдыме: алкоголик йӱмым кудалта гын, серотониным лукшо системе эшеат начарын пашам ышташ тӱҥалеш. Теве тиде амаллан кӧра айдеме уда койышыж деч утлен огеш керт.
Алкогольым йӱаш тунеммаште дофамин нейромедиатор кугу верым налеш. Тудо мыняр шуко, тунар шуко йӱмӧ шуэш. Серотонин тиде кумылым луштара, тыгак наркотик дене пайдаланаш, шуко кочкаш тӱҥалме, половой кыл шотышто шалаш кайыме, компьютер модышлан кумылаҥме, вургемым утыждене наледыме (шопоманий) да моло уто койыш деч арала.
Калык эмлызе-влак алкоголизм деч утлаш шонышо-шамычлан свежа эҥыжым, барбарисым, шопалге таман олмам шуко кочкаш темлат. Нине емыж-саска аракам йӱаш лекше кумылым луштарат. Тиде чер деч тыгак барбарис сок пайдале. А эше – шерывӧчыж лышташ негызеш ямдылыме отвар. Тудым 1 стакан шолшо вӱд да 1-2 кугу совла кушкыл дене ямдылат, кече мучко 1 кугу совла дене подылыт.
1 изи совла коштымо да тыгыдемдыме пӱртньыкыш 1 стакан ош аракам темат, пычкемыш верыште 1 арня деч шагал огыл жап шинчыктат. 20 чӱчалтыш пӱртньык настойкым 1 стакан йӱштӧ вӱдеш луген йӱыт.
1 изи совла коштымо да тыгыдемдыме любисток вож ден 2 лавр лышташыш 1 стакан ош аракам темат, вартышым пычкемыш верыште 2 арня деч шагал огыл жап шинчыктат. Настойкым иканаште йӱыт.
Аракалан кумылан еҥ-влаклан йӱмӧ деч ончыч 4-5 кочо миндальым кочкаш темлат.
Эҥыжвондышто илыше 3-4 умдылаш 1 стакан ош аракам темат. Йыгыжше пушан да таман настойкым йӱшӧ еҥ алкоголь деч йӧршешлан йырнен кертеш.
Калык эмлызе-шамыч алкоголь дене аяргыме годым аракам йӱаш чарат, шукырак малаш, леве але юалге ванныш пураш, шекшым кондыштарыше (бессмертник, пызлышудо) да шондым лукшо (урвоч, петрушко) отвар ден настойым, шудо чайым (вӱршудо, чабрец, пӱртньык, писте пеледыш, лӱмегож саска, матрушка) йӱаш темлат. Укшинчыктыме годым укшинчаш кӱлеш. Пагарым ястараш ий моклакам нелаш, шафран вӱдым йӱаш лиеш, вуй корштымо годым шоягоремыш але «сога» кумдыкыш горчичникым шындаш келшен толеш. Шкем сайрак шижаш тӱҥалмеке, мончаш пураш пайдале.
Маргарита ИВАНОВА ямдылен.
Авторын фотожо.
ТЕМЛЫМЕ РЕЦЕПТ ДЕНЕ ПАЙДАЛАНЫМЕ ДЕЧ ОНЧЫЧ ВРАЧ ДЕНЕ КАҤАШЫЗА!