Бакара ‎(101-Оятдан....

132-Оятгача)
ﻭَﻟَﻤَّﺎ ﺟَﺎﺀﻫُﻢْ ﺭَﺳُﻮﻝٌ ﻣِّﻦْ ﻋِﻨﺪِ
ﺍﻟﻠّﻪِ ﻣُﺼَﺪِّﻕٌ ﻟِّﻤَﺎ ﻣَﻌَﻬُﻢْ ﻧَﺒَﺬَ
ﻓَﺮِﻳﻖٌ ﻣِّﻦَ ﺍﻟَّﺬِﻳﻦَ ﺃُﻭﺗُﻮﺍْ ﺍﻟْﻜِﺘَﺎﺏَ
ﻛِﺘَﺎﺏَ ﺍﻟﻠّﻪِ ﻭَﺭَﺍﺀ ﻇُﻬُﻮﺭِﻫِﻢْ
ﻛَﺄَﻧَّﻬُﻢْ ﻻَ ﻳَﻌْﻠَﻤُﻮﻥَ
101 . Улардаги нарсани
тасдиқлаб, Аллоҳнинг
ҳузуридан уларга Пайғамбар
келса, китоб берилганлардан
бир гуруҳи, худди
билмагандек, Аллоҳнинг
китобини ортларига қараб
отдилар. («Аллоҳнинг китоби»
Таврот бўлиши мумкин, чунки
унда Муҳаммад
алайҳиссаломнинг Пайғамбар
бўлиб келишлари башорати
бор. Тавротнинг башоратини
тан олмаганларни китобни
орқаларига қараб отиш деб
васф этилмоқда. Айни чоқда, у
китоб Қуръони Карим ҳам
бўлиши мумкин, чунки
яҳудийлар уни ҳам қабул
қилмадилар.)
ﻭَﺍﺗَّﺒَﻌُﻮﺍْ ﻣَﺎ ﺗَﺘْﻠُﻮﺍْ ﺍﻟﺸَّﻴَﺎﻃِﻴﻦُ
ﻋَﻠَﻰ ﻣُﻠْﻚِ ﺳُﻠَﻴْﻤَﺎﻥَ ﻭَﻣَﺎ ﻛَﻔَﺮَ
ﺳُﻠَﻴْﻤَﺎﻥُ ﻭَﻟَـﻜِﻦَّ ﺍﻟﺸَّﻴْﺎﻃِﻴﻦَ
ﻛَﻔَﺮُﻭﺍْ ﻳُﻌَﻠِّﻤُﻮﻥَ ﺍﻟﻨَّﺎﺱَ ﺍﻟﺴِّﺤْﺮَ
ﻭَﻣَﺎ ﺃُﻧﺰِﻝَ ﻋَﻠَﻰ ﺍﻟْﻤَﻠَﻜَﻴْﻦِ ﺑِﺒَﺎﺑِﻞَ
ﻫَﺎﺭُﻭﺕَ ﻭَﻣَﺎﺭُﻭﺕَ ﻭَﻣَﺎ ﻳُﻌَﻠِّﻤَﺎﻥِ
ﻣِﻦْ ﺃَﺣَﺪٍ ﺣَﺘَّﻰ ﻳَﻘُﻮﻻَ ﺇِﻧَّﻤَﺎ ﻧَﺤْﻦُ
ﻓِﺘْﻨَﺔٌ ﻓَﻼَ ﺗَﻜْﻔُﺮْ ﻓَﻴَﺘَﻌَﻠَّﻤُﻮﻥَ
ﻣِﻨْﻬُﻤَﺎ ﻣَﺎ ﻳُﻔَﺮِّﻗُﻮﻥَ ﺑِﻪِ ﺑَﻴْﻦَ
ﺍﻟْﻤَﺮْﺀِ ﻭَﺯَﻭْﺟِﻪِ ﻭَﻣَﺎ ﻫُﻢ
ﺑِﻀَﺂﺭِّﻳﻦَ ﺑِﻪِ ﻣِﻦْ ﺃَﺣَﺪٍ ﺇِﻻَّ ﺑِﺈِﺫْﻥِ
ﺍﻟﻠّﻪِ ﻭَﻳَﺘَﻌَﻠَّﻤُﻮﻥَ ﻣَﺎ ﻳَﻀُﺮُّﻫُﻢْ
ﻭَﻻَ ﻳَﻨﻔَﻌُﻬُﻢْ ﻭَﻟَﻘَﺪْ ﻋَﻠِﻤُﻮﺍْ ﻟَﻤَﻦِ
ﺍﺷْﺘَﺮَﺍﻩُ ﻣَﺎ ﻟَﻪُ ﻓِﻲ ﺍﻵﺧِﺮَﺓِ ﻣِﻦْ
ﺧَﻼَﻕٍ ﻭَﻟَﺒِﺌْﺲَ ﻣَﺎ ﺷَﺮَﻭْﺍْ ﺑِﻪِ
ﺃَﻧﻔُﺴَﻬُﻢْ ﻟَﻮْ ﻛَﺎﻧُﻮﺍْ ﻳَﻌْﻠَﻤُﻮﻥَ
102 . Ва Сулаймон
подшолигида шайтонлар
тиловат қилган нарсага
эргашдилар. Сулаймон куфр
келтиргани йўқ. Лекин
шайтонлар одамларга сеҳрни
ўргатиб, кофир бўлдилар. Ва
Бобилда Ҳорут ва Морут
номли икки фариштага тушган
нарсага эргашдилар.
Икковлари ҳатто: «Биз фитна-
синов учунмиз, кофир
бўлмагин», демасдан олдин
ҳеч кимга ўргатмасдилар. Бас,
икковларидан эр-хотиннинг
ўртасини бузадиган нарсани
ўрганишар эди. Ва улар
Аллоҳнинг изнисиз бирор
кишига зарар етказувчи
эмасдилар. Ва икковларидан
зарар келтирадиган, фойда
келтирмайдиган нарсани
ўрганадилар. Ва, батаҳқиқ,
биладиларки, уни сотиб олган
кишига охиратда насиба йўқ.
Агар билсалар, ўзларини
сотган нарса қандоқ ҳам ёмон!
(Аллоҳ Сулаймон
алайҳиссаломга берган мазкур
мўъжизаларни кўриб,
одамлардан баъзилари
иймонга келди,
иймонлиларнинг иймонлари
мустаҳкамланди. Аммо
кофирлар, душманлар ва
шайтонлар: «Сулаймон
сеҳргар, у ўз сеҳрининг кучи
билан турли ҳайвонлар ила
муносабатда бўлмоқда,
жинларни ишлатмоқда, деган
гапларни тарқатишди.
Пайғамбарлик мўъжизаси
илоҳий неъмат бўлиб, фақат
Аллоҳ томонидан берилади.
Сеҳр эса, ўргатувчидан ўрганса
бўладиган, ёмонликка
ишлатиладиган бир нарсадир.
Шундай қилиб, мўъжиза
нимаю сеҳр нима–кишиларга
амалда кўрсатилган экан.
Ушбу ояти карима мазкур
масалани муолажа қиларкан,
Сулаймон сеҳргар бўлган,
деган даъвога «Сулаймон
кофир бўлмаган» деган жавоб
келмоқда. Шундан
англашиладики, сеҳр куфрга
тенглаштирилмоқда. Бу
маънони «Лекин шайтонлар
одамларга сеҳрни ўргатиб
кофир бўлдилар», деган
жумла янада таъкидламоқда.
Кофирликни бўйнига олиб
сеҳрни ўрганганлар нимага
ишлатишади сеҳрларини?«Эр-
хотиннинг ўртасини бузишга».
Демак, ёмон нарсага. Сеҳрни
ўрганган, уни ёмонликка
ишлатганларга охиратда ҳеч
қандай насиба қолмайди. Буни
уларнинг ўзлари ҳам яхши
биладилар.)
ﻭَﻟَﻮْ ﺃَﻧَّﻬُﻢْ ﺁﻣَﻨُﻮﺍْ ﻭﺍﺗَّﻘَﻮْﺍ ﻟَﻤَﺜُﻮﺑَﺔٌ
ﻣِّﻦْ ﻋِﻨﺪِ ﺍﻟﻠَّﻪ ﺧَﻴْﺮٌ ﻟَّﻮْ ﻛَﺎﻧُﻮﺍْ
ﻳَﻌْﻠَﻤُﻮﻥَ
103 . Агар улар иймон
келтириб, тақво қилганларида,
гар билсалар, Аллоҳнинг
ҳузуридаги савоб яхши эди.
ﻳَﺎ ﺃَﻳُّﻬَﺎ ﺍﻟَّﺬِﻳﻦَ ﺁﻣَﻨُﻮﺍْ ﻻَ ﺗَﻘُﻮﻟُﻮﺍْ
ﺭَﺍﻋِﻨَﺎ ﻭَﻗُﻮﻟُﻮﺍْ ﺍﻧﻈُﺮْﻧَﺎ
ﻭَﺍﺳْﻤَﻌُﻮﺍ ْﻭَﻟِﻠﻜَﺎﻓِﺮِﻳﻦَ ﻋَﺬَﺍﺏٌ
ﺃَﻟِﻴﻢٌ
104 . Эй иймон келтирганлар!
«Роъина» деманглар,
«унзурна» денглар ва
тингланглар. Ва кофирларга
аламли азоб бўлур. (Саҳобаи
киромлар ўрганиши лозим
бўлган нарсаларни сабоқ
олсалар, Пайғамбаримиз
алайҳиссалату вассаламга,
«Роъина», яъни, кузатиб
туринг, тушуниб, ўзлаштириб
олайлик, дейишар экан. Аммо
пасткаш яҳудийлар
мусулмонларни таҳқирлаш
учун шу ҳолатдан ҳам
фойдаланишибди. Ўзларининг
иброний тилларида худди
«роъина» каби талаффуз
этиладиган, лекин сўкиш,
масхара маъносида
ишлатиладиган сўзни Расули
акрам с.а.в. ҳузурларига
келганда айтадиган
бўлишибди.)
ﻣَّﺎ ﻳَﻮَﺩُّ ﺍﻟَّﺬِﻳﻦَ ﻛَﻔَﺮُﻭﺍْ ﻣِﻦْ ﺃَﻫْﻞِ
ﺍﻟْﻜِﺘَﺎﺏِ ﻭَﻻَ ﺍﻟْﻤُﺸْﺮِﻛِﻴﻦَ ﺃَﻥ
ﻳُﻨَﺰَّﻝَ ﻋَﻠَﻴْﻜُﻢ ﻣِّﻦْ ﺧَﻴْﺮٍ ﻣِّﻦ
ﺭَّﺑِّﻜُﻢْ ﻭَﺍﻟﻠّﻪُ ﻳَﺨْﺘَﺺُّ ﺑِﺮَﺣْﻤَﺘِﻪِ
ﻣَﻦ ﻳَﺸَﺎﺀُ ﻭَﺍﻟﻠّﻪُ ﺫُﻭ ﺍﻟْﻔَﻀْﻞِ
ﺍﻟْﻌَﻈِﻴﻢِ
105 . Аҳли китоб ва
мушриклардан бўлган
кофирлар сизларга
Роббингиздан яхшилик
туширилишини
ёқтирмайдилар. Ва ҳолбуки,
Аллоҳ Ўз раҳматини кимга
хоҳласа, ўшанга хос қилади.
Аллоҳ улуғ фазл эгасидир.
ﻣَﺎ ﻧَﻨﺴَﺦْ ﻣِﻦْ ﺁﻳَﺔٍ ﺃَﻭْ ﻧُﻨﺴِﻬَﺎ ﻧَﺄْﺕِ
ﺑِﺨَﻴْﺮٍ ﻣِّﻨْﻬَﺎ ﺃَﻭْ ﻣِﺜْﻠِﻬَﺎ ﺃَﻟَﻢْ ﺗَﻌْﻠَﻢْ
ﺃَﻥَّ ﺍﻟﻠّﻪَ ﻋَﻠَﻰَ ﻛُﻞِّ ﺷَﻲْﺀٍ ﻗَﺪِﻳﺮٌ
106 . Оятлардан биронтасини
насх қилсак ёки унутдирсак,
ундан яхшисини ёки унга
ўхшашини келтирамиз. Аллоҳ
ҳар нарсага қодир эканини
билмадингми?
ﺃَﻟَﻢْ ﺗَﻌْﻠَﻢْ ﺃَﻥَّ ﺍﻟﻠّﻪَ ﻟَﻪُ ﻣُﻠْﻚُ
ﺍﻟﺴَّﻤَﺎﻭَﺍﺕِ ﻭَﺍﻷَﺭْﺽِ ﻭَﻣَﺎ ﻟَﻜُﻢ
ﻣِّﻦ ﺩُﻭﻥِ ﺍﻟﻠّﻪِ ﻣِﻦ ﻭَﻟِﻲٍّ ﻭَﻻَ
ﻧَﺼِﻴﺮٍ
107 . Албатта, осмонлару
ернинг мулки Аллоҳники
эканини ва сизларга Аллоҳдан
ўзга дўст йўқ, ёрдамчи ҳам
йўқлигини билмадингми?
(«Насх» сўзи луғатда ўзгартиш,
бекор қилиш маъносини
билдиради. Шариат таърифида
эса, бир шаръий ҳукмнинг
ундан кейин келган шаръий
далил билан бекор
қилинишига айтилади.
Тушуниш учун оддий бир
мисол келтирадиган бўлсак,
кўпчилик бўлар-бўлмасга
Пайғамбар алайҳиссалом
ҳузурларига кириб, бекорчи
гаплар билан у зотнинг
вақтларини олишаверганидан
сўнг, Аллоҳ таоло оят
тушириб, ким Пайғамбар
алайҳиссалом билан
ҳузурларида ёлғиз қолиб
гаплашмоқчи бўлса,
гаплашишдан олдин садақа
қилишга буюрди. Одамлар бу
орқали Пайғамбар
алайҳиссаломнинг қимматли
вақтларини бекор ўтказмаслик
лозим эканлигини англаб
бўлганларидан сўнг, бошқа
оят тушириб, аввалги ҳукм
бекор қилингани эълон
этилди.)
ﺃَﻡْ ﺗُﺮِﻳﺪُﻭﻥَ ﺃَﻥ ﺗَﺴْﺄَﻟُﻮﺍْ
ﺭَﺳُﻮﻟَﻜُﻢْ ﻛَﻤَﺎ ﺳُﺌِﻞَ ﻣُﻮﺳَﻰ
ﻣِﻦ ﻗَﺒْﻞُ ﻭَﻣَﻦ ﻳَﺘَﺒَﺪَّﻝِ ﺍﻟْﻜُﻔْﺮَ
ﺑِﺎﻹِﻳﻤَﺎﻥِ ﻓَﻘَﺪْ ﺿَﻞَّ ﺳَﻮَﺍﺀ
ﺍﻟﺴَّﺒِﻴﻞِ‎
108 . Ёки Пайғамбарингиздан,
бундан аввал Мусодан
сўралганидек, савол сўрашни
хоҳлайсизми?! Ким иймонни
куфрга алмаштирса, батаҳқиқ,
тўғри йўлдан адашган бўлади.
(Аллоҳ таоло мусулмонларни
яҳудийларга ўхшаб ғаразли
саволлар беришдан
қайтармоқда. Пайғамбар
алайҳиссаломдан Мусо
алайҳиссаломдан Бани Исроил
сўраган нарсаларга ўхшаш
нарсаларни сўрашнинг
ёмонлигини баён қиляпти ва
бу ишни, иймонни куфрга
алмаштириш, деб атаяпти.)
ﻭَﺩَّ ﻛَﺜِﻴﺮٌ ﻣِّﻦْ ﺃَﻫْﻞِ ﺍﻟْﻜِﺘَﺎﺏِ ﻟَﻮْ
ﻳَﺮُﺩُّﻭﻧَﻜُﻢ ﻣِّﻦ ﺑَﻌْﺪِ ﺇِﻳﻤَﺎﻧِﻜُﻢْ
ﻛُﻔَّﺎﺭﺍً ﺣَﺴَﺪﺍً ﻣِّﻦْ ﻋِﻨﺪِ ﺃَﻧﻔُﺴِﻬِﻢ
ﻣِّﻦ ﺑَﻌْﺪِ ﻣَﺎ ﺗَﺒَﻴَّﻦَ ﻟَﻬُﻢُ ﺍﻟْﺤَﻖُّ
ﻓَﺎﻋْﻔُﻮﺍْ ﻭَﺍﺻْﻔَﺤُﻮﺍْ ﺣَﺘَّﻰ ﻳَﺄْﺗِﻲَ
ﺍﻟﻠّﻪُ ﺑِﺄَﻣْﺮِﻩِ ﺇِﻥَّ ﺍﻟﻠّﻪَ ﻋَﻠَﻰ ﻛُﻞِّ
ﺷَﻲْﺀٍ ﻗَﺪِﻳﺮٌ
109 . Аҳли китоблардан
кўплари уларга ҳақ равшан
бўлганидан кейин, ўзларича
ҳасад қилиб, сизларни
иймонли бўлганингиздан
кейин кофирликка
қайтармоқчи бўладилар.
Аллоҳнинг амри келгунча афв
этинг, кечиримли бўлинг.
Албатта, Аллоҳ ҳар бир
нарсага қодирдир.
ﻭَﺃَﻗِﻴﻤُﻮﺍْ ﺍﻟﺼَّﻼَﺓَ ﻭَﺁﺗُﻮﺍْ ﺍﻟﺰَّﻛَﺎﺓَ
ﻭَﻣَﺎ ﺗُﻘَﺪِّﻣُﻮﺍْ ﻷَﻧﻔُﺴِﻜُﻢ ﻣِّﻦْ
ﺧَﻴْﺮٍ ﺗَﺠِﺪُﻭﻩُ ﻋِﻨﺪَ ﺍﻟﻠّﻪِ ﺇِﻥَّ ﺍﻟﻠّﻪَ
ﺑِﻤَﺎ ﺗَﻌْﻤَﻠُﻮﻥَ ﺑَﺼِﻴﺮٌ
110 . Намозни қоим қилинг,
закот беринг, ўзингиз учун
қилган яхшиликларни
Аллоҳнинг ҳузурида топасиз.
Албатта, Аллоҳ
қилаётганингизни кўрувчидир.
ﻭَﻗَﺎﻟُﻮﺍْ ﻟَﻦ ﻳَﺪْﺧُﻞَ ﺍﻟْﺠَﻨَّﺔَ ﺇِﻻَّ ﻣَﻦ
ﻛَﺎﻥَ ﻫُﻮﺩﺍً ﺃَﻭْ ﻧَﺼَﺎﺭَﻯ ﺗِﻠْﻚَ
ﺃَﻣَﺎﻧِﻴُّﻬُﻢْ ﻗُﻞْ ﻫَﺎﺗُﻮﺍْ ﺑُﺮْﻫَﺎﻧَﻜُﻢْ
ﺇِﻥ ﻛُﻨﺘُﻢْ ﺻَﺎﺩِﻗِﻴﻦَ
111 . Ва улар: «Жаннатга
яҳудий ва насронийлардан
бошқа ҳеч ким кирмайди»,
дедилар. Бу уларнинг хом
хаёлларидир. «Агар ростгўй
бўлсангиз, ҳужжатингизни
келтиринг», деб айт.
ﺑَﻠَﻰ ﻣَﻦْ ﺃَﺳْﻠَﻢَ ﻭَﺟْﻬَﻪُ ﻟِﻠّﻪِ ﻭَﻫُﻮَ
ﻣُﺤْﺴِﻦٌ ﻓَﻠَﻪُ ﺃَﺟْﺮُﻩُ ﻋِﻨﺪَ ﺭَﺑِّﻪِ ﻭَﻻَ
ﺧَﻮْﻑٌ ﻋَﻠَﻴْﻬِﻢْ ﻭَﻻَ ﻫُﻢْ ﻳَﺤْﺰَﻧُﻮﻥَ
112 . Йўқ! Кимки яхшилик
қилган ҳолида юзини Аллоҳга
топширса, унга Робби
ҳузурида ажр бордир. Уларга
хавф йўқ ва улар хафа ҳам
бўлмаслар. (Демак, ҳам
маънавий, ҳам моддий
тарафдан фақат Аллоҳ учун
бўлган иш ўз эгасини
мукофотга етказади. Аввало,
«Робби ҳузурида ажр бордир».
Яна унга келажакда хавф йўқ.
Яна у бўлиб ўтган ишлардан
афсусланмайди. Булар
Аллоҳнинг ваъдаларидир ва,
муҳаққақ, шундай
бўлгусидир.)
ﻭَﻗَﺎﻟَﺖِ ﺍﻟْﻴَﻬُﻮﺩُ ﻟَﻴْﺴَﺖِ ﺍﻟﻨَّﺼَﺎﺭَﻯ
ﻋَﻠَﻰَ ﺷَﻲْﺀٍ ﻭَﻗَﺎﻟَﺖِ ﺍﻟﻨَّﺼَﺎﺭَﻯ
ﻟَﻴْﺴَﺖِ ﺍﻟْﻴَﻬُﻮﺩُ ﻋَﻠَﻰ ﺷَﻲْﺀٍ
ﻭَﻫُﻢْ ﻳَﺘْﻠُﻮﻥَ ﺍﻟْﻜِﺘَﺎﺏَ ﻛَﺬَﻟِﻚَ ﻗَﺎﻝَ
ﺍﻟَّﺬِﻳﻦَ ﻻَ ﻳَﻌْﻠَﻤُﻮﻥَ ﻣِﺜْﻞَ ﻗَﻮْﻟِﻬِﻢْ
ﻓَﺎﻟﻠّﻪُ ﻳَﺤْﻜُﻢُ ﺑَﻴْﻨَﻬُﻢْ ﻳَﻮْﻡَ
ﺍﻟْﻘِﻴَﺎﻣَﺔِ ﻓِﻴﻤَﺎ ﻛَﺎﻧُﻮﺍْ ﻓِﻴﻪِ
ﻳَﺨْﺘَﻠِﻔُﻮﻥَ
113 . Яҳудийлар:
«Насронийлар арзимас
нарсададирлар», дедилар.
Насронийлар: «Яҳудийлар
арзимас нарсададирлар»,
дедилар. Ва ҳолбуки, улар
китоб тиловат қиладилар.
Шунингдек, билмайдиган
кимсалар ҳам уларнинг гапига
ўхшаш гап айтдилар. Бас,
қиёмат куни ораларида Аллоҳ
улар ихтилоф қилган нарса
ҳақида ҳакамлик қилади.
(Самовий китоб эгаси бўлмаган
халқлар оятда илоҳий
таълимотларни «билмайдиган
кимсалар» деб аталяпти. Улар
ҳам яҳудий ва
насронийларнинг гапларига
ўхшаш гапларни айтадилар,
яъни, булар иккаласи ҳам ҳеч
нарсага арзимайди,
дейдилар.Улар тортишишган
масаланинг ҳақиқий ҳукмини
Аллоҳ таоло қиёмат куни Ўзи
чиқаради.)
ﻭَﻣَﻦْ ﺃَﻇْﻠَﻢُ ﻣِﻤَّﻦ ﻣَّﻨَﻊَ ﻣَﺴَﺎﺟِﺪَ
ﺍﻟﻠّﻪِ ﺃَﻥ ﻳُﺬْﻛَﺮَ ﻓِﻴﻬَﺎ ﺍﺳْﻤُﻪُ
ﻭَﺳَﻌَﻰ ﻓِﻲ ﺧَﺮَﺍﺑِﻬَﺎ ﺃُﻭْﻟَـﺌِﻚَ ﻣَﺎ
ﻛَﺎﻥَ ﻟَﻬُﻢْ ﺃَﻥ ﻳَﺪْﺧُﻠُﻮﻫَﺎ ﺇِﻻَّ
ﺧَﺂﺋِﻔِﻴﻦَ ﻟﻬُﻢْ ﻓِﻲ ﺍﻟﺪُّﻧْﻴَﺎ ﺧِﺰْﻱٌ
ﻭَﻟَﻬُﻢْ ﻓِﻲ ﺍﻵﺧِﺮَﺓِ ﻋَﺬَﺍﺏٌ
ﻋَﻈِﻴﻢٌ
114 . Аллоҳнинг масжидларида
Унинг исми зикр қилинишини
ман этган ва уларни бузишга
ҳаракат қилгандан ҳам
золимроқ одам борми? Ана
ўшалар у жойларга фақат
қўрққан ҳолларидагина
киришлари керак эди-ку!
Уларга бу дунёда хорлик
бордир ва уларга охиратда
улуғ азоб бордир.
ﻭَﻟِﻠّﻪِ ﺍﻟْﻤَﺸْﺮِﻕُ ﻭَﺍﻟْﻤَﻐْﺮِﺏُ
ﻓَﺄَﻳْﻨَﻤَﺎ ﺗُﻮَﻟُّﻮﺍْ ﻓَﺜَﻢَّ ﻭَﺟْﻪُ ﺍﻟﻠّﻪِ ﺇِﻥَّ
ﺍﻟﻠّﻪَ ﻭَﺍﺳِﻊٌ ﻋَﻠِﻴﻢٌ
115 . Машриқу мағриб
Аллоҳникидир, қаёққа
қарасангиз, Аллоҳнинг юзи
бор. Албатта, Аллоҳ кенг
қамровли, билувчи зотдир.
(Бутун ер юзи–мағрибу
машриқ мусулмонлар учун
масжид қилинган. Чунки ер
юзи Аллоҳ таолоники. Унга
ибодат қилмоқчи бўлган одам
ҳар жойда қилаверса
бўлаверади.)
ﻭَﻗَﺎﻟُﻮﺍْ ﺍﺗَّﺨَﺬَ ﺍﻟﻠّﻪُ ﻭَﻟَﺪﺍً ﺳُﺒْﺤَﺎﻧَﻪُ
ﺑَﻞ ﻟَّﻪُ ﻣَﺎ ﻓِﻲ ﺍﻟﺴَّﻤَﺎﻭَﺍﺕِ
ﻭَﺍﻷَﺭْﺽِ ﻛُﻞٌّ ﻟَّﻪُ ﻗَﺎﻧِﺘُﻮﻥَ
116 . Улар: «Аллоҳ ўзига
фарзанд тутди», дейдилар. У
покдир. Балки осмонлару
ердаги барча нарсалар
Уникидир. Ҳамма Унга
бўйсунувчидир.
ﺑَﺪِﻳﻊُ ﺍﻟﺴَّﻤَﺎﻭَﺍﺕِ ﻭَﺍﻷَﺭْﺽِ ﻭَﺇِﺫَﺍ
ﻗَﻀَﻰ ﺃَﻣْﺮﺍً ﻓَﺈِﻧَّﻤَﺎ ﻳَﻘُﻮﻝُ ﻟَﻪُ ﻛُﻦ
ﻓَﻴَﻜُﻮﻥُ
117 . У осмонлару ерни пайдо
қилувчидир. Бирор ишни
қилмоқчи бўлганида, унга:
«Бўл!» деса, бўлаверадир.
(Кофирлар ушбу ояти
каримада келганидек, «Аллоҳ
ўзига фарзанд тутди»,
дейдилар. Бу оятлар тушаётган
пайтда мусулмонлар билан
юзма-юз тўқнашиб турган уч
тоифа кофирлар уччаласи ҳам
улкан жиноятга бориб,
Аллоҳга туҳмат қилишарди:
Яҳудийлар: «Узайр Аллоҳнинг
ўғли», дейишарди; насоролар:
«Ийсо Масиҳ Аллоҳнинг ўғли»,
дейишарди; кофирларнинг
учунчи гуруҳи бўлмиш
мушриклар: «Фаришталар
Аллоҳнинг қизлари»,
дейишарди. Исломий
тасаввурдан бошқа
тасаввурлар фалсафаларнинг
катта хатоси Холиқ (яратувчи)
билан махлуқ (яратилмиш)
орасидаги фарқни
тушунмасликдадир. Ислом
назарияси бўйича, маҳлуқлар
тамом бошқа, Холиқ тамом
бошқа мавжудлик. Холиқнинг
асло ўхшаши йўқ, Уни
тасаввурга сиғдириб ҳам
бўлмайди, махлуққа қиёсан
таърифланмайди ҳам. Яъни,
Аллоҳнинг хотини ҳам,
фарзанди ҳам бўлиши мумкин
эмас.)
ﻭَﻗَﺎﻝَ ﺍﻟَّﺬِﻳﻦَ ﻻَ ﻳَﻌْﻠَﻤُﻮﻥَ ﻟَﻮْﻻَ
ﻳُﻜَﻠِّﻤُﻨَﺎ ﺍﻟﻠّﻪُ ﺃَﻭْ ﺗَﺄْﺗِﻴﻨَﺎ ﺁﻳَﺔٌ ﻛَﺬَﻟِﻚَ
ﻗَﺎﻝَ ﺍﻟَّﺬِﻳﻦَ ﻣِﻦ ﻗَﺒْﻠِﻬِﻢ ﻣِّﺜْﻞَ
ﻗَﻮْﻟِﻬِﻢْ ﺗَﺸَﺎﺑَﻬَﺖْ ﻗُﻠُﻮﺑُﻬُﻢْ ﻗَﺪْ
ﺑَﻴَّﻨَّﺎ ﺍﻵﻳَﺎﺕِ ﻟِﻘَﻮْﻡٍ ﻳُﻮﻗِﻨُﻮﻥَ
118 . Билмайдиган кимсалар:
«Аллоҳ биз билан гаплашса
эди ёки мўъжиза келса эди»,
дейишди. Улардан олдингилар
ҳам уларнинг сўзига ўхшаш
гапирган эдилар. Қалблари
ўхшаш бўлди. Батаҳқиқ, Биз
яхши билувчи қавмларга
мўъжизаларни баён
қилганмиз.
ﺇِﻧَّﺎ ﺃَﺭْﺳَﻠْﻨَﺎﻙَ ﺑِﺎﻟْﺤَﻖِّ ﺑَﺸِﻴﺮﺍً
ﻭَﻧَﺬِﻳﺮﺍً ﻭَﻻَ ﺗُﺴْﺄَﻝُ ﻋَﻦْ ﺃَﺻْﺤَﺎﺏِ
ﺍﻟْﺠَﺤِﻴﻢِ
119 . Албатта, Биз сени ҳақ
билан суюнчли хабар берувчи
ва огоҳлантирувчи қилиб
юбордик. Ва дўзахилар ҳақида
сўралмайсан.
ﻭَﻟَﻦ ﺗَﺮْﺿَﻰ ﻋَﻨﻚَ ﺍﻟْﻴَﻬُﻮﺩُ ﻭَﻻَ
ﺍﻟﻨَّﺼَﺎﺭَﻯ ﺣَﺘَّﻰ ﺗَﺘَّﺒِﻊَ ﻣِﻠَّﺘَﻬُﻢْ ﻗُﻞْ
ﺇِﻥَّ ﻫُﺪَﻯ ﺍﻟﻠّﻪِ ﻫُﻮَ ﺍﻟْﻬُﺪَﻯ ﻭَﻟَﺌِﻦِ
ﺍﺗَّﺒَﻌْﺖَ ﺃَﻫْﻮَﺍﺀﻫُﻢ ﺑَﻌْﺪَ ﺍﻟَّﺬِﻱ
ﺟَﺎﺀﻙَ ﻣِﻦَ ﺍﻟْﻌِﻠْﻢِ ﻣَﺎ ﻟَﻚَ ﻣِﻦَ
ﺍﻟﻠّﻪِ ﻣِﻦ ﻭَﻟِﻲٍّ ﻭَﻻَ ﻧَﺼِﻴﺮٍ
120 . Сендан яҳудийлар ҳам,
насронийлар ҳам уларнинг
миллатига эргашмагунингча
ҳеч-ҳеч рози бўлмаслар.
«Албатта, Аллоҳнинг ҳидояти
ҳақиқий ҳидоятдир», деб айт.
Агар сенга келган илмдан
кейин ҳам уларнинг ҳавои
нафсларига эргашсанг, сени
Аллоҳдан (қутқарувчи) дўст
ҳам, ёрдамчи ҳам йўқдир.
ﺍﻟَّﺬِﻳﻦَ ﺁﺗَﻴْﻨَﺎﻫُﻢُ ﺍﻟْﻜِﺘَﺎﺏَ ﻳَﺘْﻠُﻮﻧَﻪُ
ﺣَﻖَّ ﺗِﻼَﻭَﺗِﻪِ ﺃُﻭْﻟَـﺌِﻚَ ﻳُﺆْﻣِﻨُﻮﻥَ ﺑِﻪِ
ﻭَﻣﻦ ﻳَﻜْﻔُﺮْ ﺑِﻪِ ﻓَﺄُﻭْﻟَـﺌِﻚَ ﻫُﻢُ
ﺍﻟْﺨَﺎﺳِﺮُﻭﻥَ
121 . Биз китоб берганлардан
уни ўрнига қўйиб тиловат
қиладиганлари, ана ўшалари
унга иймон келтиради. Ким
унга куфр келтирса, ана
ўшалар, ўзларигина
ютқазганлардир. (Агар
яҳудийлар ҳақиқий Тавротни
инсоф билан, ўрнига қўйиб
ўқисалар, Муҳаммад
алайҳиссаломга иймон
келтириш зарурлигини
тушуниб етадилар.
Насронийлар ҳам Инжилни
бузмасдан, инсоф билан,
ўрнига қўйиб ўқисалар,
Муҳаммад алайҳиссаломга
иймон келтириш зарурлигини
англаб етадилар. Кимки
Қуръони Каримни инсоф
билан, ўрнига қўйиб ўқиса,
унга иймон келтириш
зарурлигини тушуниб етади.)
ﻳَﺎ ﺑَﻨِﻲ ﺇِﺳْﺮَﺍﺋِﻴﻞَ ﺍﺫْﻛُﺮُﻭﺍْ
ﻧِﻌْﻤَﺘِﻲَ ﺍﻟَّﺘِﻲ ﺃَﻧْﻌَﻤْﺖُ ﻋَﻠَﻴْﻜُﻢْ
ﻭَﺃَﻧِّﻲ ﻓَﻀَّﻠْﺘُﻜُﻢْ ﻋَﻠَﻰ ﺍﻟْﻌَﺎﻟَﻤِﻴﻦَ
122 . Эй Бани Исроил, сизга
берган неъматларимни ва Мен
сизларни оламлардан афзал
қилиб қўйганимни эсланг!
ﻭَﺍﺗَّﻘُﻮﺍْ ﻳَﻮْﻣﺎً ﻻَّ ﺗَﺠْﺰِﻱ ﻧَﻔْﺲٌ
ﻋَﻦ ﻧَّﻔْﺲٍ ﺷَﻴْﺌﺎً ﻭَﻻَ ﻳُﻘْﺒَﻞُ ﻣِﻨْﻬَﺎ
ﻋَﺪْﻝٌ ﻭَﻻَ ﺗَﻨﻔَﻌُﻬَﺎ ﺷَﻔَﺎﻋَﺔٌ ﻭَﻻَ
ﻫُﻢْ ﻳُﻨﺼَﺮُﻭﻥَ
123 . Бир жон бошқа жондан
ҳеч нарсани адо қила
олмайдиган, ундан шафоат
қабул қилинмайдиган, ундан
тўлов олинмайдиган ва уларга
ёрдам берилмайдиган Кундан
қўрқинг!
ﻭَﺇِﺫِ ﺍﺑْﺘَﻠَﻰ ﺇِﺑْﺮَﺍﻫِﻴﻢَ ﺭَﺑُّﻪُ
ﺑِﻜَﻠِﻤَﺎﺕٍ ﻓَﺄَﺗَﻤَّﻬُﻦَّ ﻗَﺎﻝَ ﺇِﻧِّﻲ
ﺟَﺎﻋِﻠُﻚَ ﻟِﻠﻨَّﺎﺱِ ﺇِﻣَﺎﻣﺎً ﻗَﺎﻝَ ﻭَﻣِﻦ
ﺫُﺭِّﻳَّﺘِﻲ ﻗَﺎﻝَ ﻻَ ﻳَﻨَﺎﻝُ ﻋَﻬْﺪِﻱ
ﺍﻟﻈَّﺎﻟِﻤِﻴﻦَ
124 . Иброҳимни Роббиси
калималар ила синаб кўрганда,
у уларни батамом адо
этганини эсла! У зот:«Мен,
албатта, сени одамларга имом
қилмоқчиман» деди. У:
«Зурриётимдан ҳамми?» деди.
У зот:«Золимлар аҳдимга ҳеч
қачон эриша олмайдилар»,
деди.
ﻭَﺇِﺫْ ﺟَﻌَﻠْﻨَﺎ ﺍﻟْﺒَﻴْﺖَ ﻣَﺜَﺎﺑَﺔً ﻟِّﻠﻨَّﺎﺱِ
ﻭَﺃَﻣْﻨﺎً ﻭَﺍﺗَّﺨِﺬُﻭﺍْ ﻣِﻦ ﻣَّﻘَﺎﻡِ
ﺇِﺑْﺮَﺍﻫِﻴﻢَ ﻣُﺼَﻠًّﻰ ﻭَﻋَﻬِﺪْﻧَﺎ ﺇِﻟَﻰ
ﺇِﺑْﺮَﺍﻫِﻴﻢَ ﻭَﺇِﺳْﻤَﺎﻋِﻴﻞَ ﺃَﻥ ﻃَﻬِّﺮَﺍ
ﺑَﻴْﺘِﻲَ ﻟِﻠﻄَّﺎﺋِﻔِﻴﻦَ ﻭَﺍﻟْﻌَﺎﻛِﻔِﻴﻦَ
ﻭَﺍﻟﺮُّﻛَّﻊِ ﺍﻟﺴُّﺠُﻮﺩِ
125 . «Уй»ни одамлар учун
масаба ва омонлик жойи
қилганимизни эсланг. Ва
Иброҳимнинг мақомини
намозгоҳ тутинг. Ва Иброҳим
ва Исмоилга: «Уйимни тавоф
қилувчилар, муқим
турувчилар, рукуъ ва сажда
қилувчилар учун поклаб
қўйинглар», деб амр қилдик.
(«масаба» зиёрат қилиб
тўймайдиган макон.)
ﻭَﺇِﺫْ ﻗَﺎﻝَ ﺇِﺑْﺮَﺍﻫِﻴﻢُ ﺭَﺏِّ ﺍﺟْﻌَﻞْ
ﻫَـَﺬَﺍ ﺑَﻠَﺪﺍً ﺁﻣِﻨﺎً ﻭَﺍﺭْﺯُﻕْ ﺃَﻫْﻠَﻪُ ﻣِﻦَ
ﺍﻟﺜَّﻤَﺮَﺍﺕِ ﻣَﻦْ ﺁﻣَﻦَ ﻣِﻨْﻬُﻢ ﺑِﺎﻟﻠّﻪِ
ﻭَﺍﻟْﻴَﻮْﻡِ ﺍﻵﺧِﺮِ ﻗَﺎﻝَ ﻭَﻣَﻦ ﻛَﻔَﺮَ
ﻓَﺄُﻣَﺘِّﻌُﻪُ ﻗَﻠِﻴﻼً ﺛُﻢَّ ﺃَﺿْﻄَﺮُّﻩُ ﺇِﻟَﻰ
ﻋَﺬَﺍﺏِ ﺍﻟﻨَّﺎﺭِ ﻭَﺑِﺌْﺲَ ﺍﻟْﻤَﺼِﻴﺮُ
126 . Иброҳимнинг: «Роббим,
буни омонлик юрти қилгин ва
аҳлидан Аллоҳга ва қиёмат
кунига иймон
келтирганларини мевалар ила
ризқлантиргин», деганини
эсла. У зот: «Ким куфр
келтирса, озгина ҳузур бахш
этаман, сўнгра дўзах азобига
мажбур қиламан ва у қандай
ҳам ёмон жой!» деди. (Ушбу
оятда иккинчи марта, энди
Иброҳим алайҳиссалом
тилларидан, Байтуллоҳнинг
омонлик маскани бўлиши
хабари келяпти. Аммо, одобли,
сермулаҳаза Пайғамбар
Иброҳим алайҳиссалом
аввалги дарсдан сабоқ олиб,
Аллоҳнинг мукофотини бу гал
ҳаммага эмас, балки
мўминларгагина
сўрамоқдалар. Асосий қоида
эса ўзгармасдир: «Ким куфр
келтирса, озгина ҳузур бахш
этаман, сўнгра дўзах азобига
мажбур қиламан ва у қандай
ҳам ёмон жой!» «Озгина
ҳузур» кофирлар учун бу
дунёда бериладиган зоҳирий
ҳузурдир. Сўнгра эса, охиратда
уларни дўзах азоби кутади.)
ﻭَﺇِﺫْ ﻳَﺮْﻓَﻊُ ﺇِﺑْﺮَﺍﻫِﻴﻢُ ﺍﻟْﻘَﻮَﺍﻋِﺪَ
ﻣِﻦَ ﺍﻟْﺒَﻴْﺖِ ﻭَﺇِﺳْﻤَﺎﻋِﻴﻞُ ﺭَﺑَّﻨَﺎ
ﺗَﻘَﺒَّﻞْ ﻣِﻨَّﺎ ﺇِﻧَّﻚَ ﺃَﻧﺖَ ﺍﻟﺴَّﻤِﻴﻊُ
ﺍﻟْﻌَﻠِﻴﻢُ
127 . Иброҳим билан Исмоил:
«Эй Роббимиз, биздан қабул эт,
албатта, Сенинг Ўзинг
эшитувчи, билувчи зотсан»,
деб, байтнинг пойдеворларини
кўтараётганини эсла.
ﺭَﺑَّﻨَﺎ ﻭَﺍﺟْﻌَﻠْﻨَﺎ ﻣُﺴْﻠِﻤَﻴْﻦِ ﻟَﻚَ
ﻭَﻣِﻦ ﺫُﺭِّﻳَّﺘِﻨَﺎ ﺃُﻣَّﺔً ﻣُّﺴْﻠِﻤَﺔً ﻟَّﻚَ
ﻭَﺃَﺭِﻧَﺎ ﻣَﻨَﺎﺳِﻜَﻨَﺎ ﻭَﺗُﺐْ ﻋَﻠَﻴْﻨَﺎ ﺇِﻧَّﻚَ
ﺃَﻧﺖَ ﺍﻟﺘَّﻮَّﺍﺏُ ﺍﻟﺮَّﺣِﻴﻢُ
128 . «Роббимиз, икковимизни
Ўзингга мусулмон
бўлганлардан қил ва
зурриётимиздан ҳам Ўзингга
мусулмон уммат қил, бизга
ибодатларимизни кўрсат,
тавбамизни қабул эт. Албатта,
Сенинг Ўзинг тавбаларни
кўплаб қабул этувчи, раҳмли
зотсан».
ﺭَﺑَّﻨَﺎ ﻭَﺍﺑْﻌَﺚْ ﻓِﻴﻬِﻢْ ﺭَﺳُﻮﻻً ﻣِّﻨْﻬُﻢْ
ﻳَﺘْﻠُﻮ ﻋَﻠَﻴْﻬِﻢْ ﺁﻳَﺎﺗِﻚَ ﻭَﻳُﻌَﻠِّﻤُﻬُﻢُ
ﺍﻟْﻜِﺘَﺎﺏَ ﻭَﺍﻟْﺤِﻜْﻤَﺔَ ﻭَﻳُﺰَﻛِّﻴﻬِﻢْ
ﺇِﻧَّﻚَ ﺃَﻧﺖَ ﺍﻟﻌَﺰِﻳﺰُ ﺍﻟﺤَﻜِﻴﻢُ
129 . «Роббимиз, ўзларининг
ичидан уларга оятларингни
тиловат қилиб берадиган,
китобни ва ҳикматни
ўргатадиган, уларни
поклайдиган Пайғамбар юбор.
Албатта, Сенинг Ўзинг азиз ва
ҳикматли зотсан». (Юқоридаги
оятлар Байтуллоҳнинг
қурилиш жараёнини
жонлантириб кўз олдимизга
олиб келади. Иброҳим ва
Исмоил алайҳиссаломлар
Байтуллоҳни қурар эканлар,
фурсатни қулай билиб,
кўнгилларидаги дуоларни ҳам
қилиб олдилар. Ақида иши
муҳим иш, у мўмин инсон
учун энг аҳамиятли масаладир.
Шунинг учун аввалги оятларда
аҳли ҳарамга ризқ сўраган
ота-бола Пайғамбарлар энди
зурриётларига Аллоҳдан
иймон-ислом сўрамоқдалар.
Улар яна Аллоҳдан: «Бизга
ибодатларимизни кўрсат,
тавбамизни қабул эт», деб
сўраяптилар. Биз,
«ибодатларимизни» деб
таржима қилган сўз арабчада
«манасикана» дейилган.
«Маносик» сўзи аслида ибодат
маъносини англатса ҳам,
урфда ҳаж ибодатлари
маъносида ишлатилади.
Шунинг учун бу дуода, мана,
сенинг уйингни қуряпмиз, энди
уни ҳаж қилишни ҳам ўзинг
ўргат, маъноси бўлади.)
ﻭَﻣَﻦ ﻳَﺮْﻏَﺐُ ﻋَﻦ ﻣِّﻠَّﺔِ ﺇِﺑْﺮَﺍﻫِﻴﻢَ
ﺇِﻻَّ ﻣَﻦ ﺳَﻔِﻪَ ﻧَﻔْﺴَﻪُ ﻭَﻟَﻘَﺪِ
ﺍﺻْﻄَﻔَﻴْﻨَﺎﻩُ ﻓِﻲ ﺍﻟﺪُّﻧْﻴَﺎ ﻭَﺇِﻧَّﻪُ ﻓِﻲ
ﺍﻵﺧِﺮَﺓِ ﻟَﻤِﻦَ ﺍﻟﺼَّﺎﻟِﺤِﻴﻦَ
130 . Ўзини эси паст
санаганларгина Иброҳимнинг
миллатидан юз ўгиради.
Албатта, Биз уни бу дунёда
танлаб олдик ва, албатта, у
охиратда солиҳлардан бўлгай.
ﺇِﺫْ ﻗَﺎﻝَ ﻟَﻪُ ﺭَﺑُّﻪُ ﺃَﺳْﻠِﻢْ ﻗَﺎﻝَ
ﺃَﺳْﻠَﻤْﺖُ ﻟِﺮَﺏِّ ﺍﻟْﻌَﺎﻟَﻤِﻴﻦَ
131 . Чунки Робби унга:
«Мусулмон бўл!» деганида, у:
«Оламларнинг Роббига
мусулмон бўлдим», деди.
ﻭَﻭَﺻَّﻰ ﺑِﻬَﺎ ﺇِﺑْﺮَﺍﻫِﻴﻢُ ﺑَﻨِﻴﻪِ
ﻭَﻳَﻌْﻘُﻮﺏُ ﻳَﺎ ﺑَﻨِﻲَّ ﺇِﻥَّ ﺍﻟﻠّﻪَ
ﺍﺻْﻄَﻔَﻰ ﻟَﻜُﻢُ ﺍﻟﺪِّﻳﻦَ ﻓَﻼَ
ﺗَﻤُﻮﺗُﻦَّ ﺇَﻻَّ ﻭَﺃَﻧﺘُﻢ ﻣُّﺴْﻠِﻤُﻮﻥَ
132 . Иброҳим ўша (миллат)ни
болаларига васият қилди.
Яъқуб ҳам: «Эй болаларим,
албатта, Аллоҳ сизларга динни
танлади, сизлар мусулмон
бўлмасдан туриб ўлмайсиз»
деди.
..!