9-15 июнь – Зависимость деч утлымо арня

Ӱдырамаш-влак чӱчкыдынрак да чӱчкыдынрак аракан да наркотикын оптышышкышт логалаш тӱҥалыныт. Амалже тӱрлӧ лийын кертеш. Тидын нерген Марий Элысе Тазалык
аралтыш министерствын тӱҥ внештатный психиатр-наркологшо Светлана Путилова умылтара.
Мо тарата?
Шукыж годым ӱдырамаш марийже дене ешым але таҥже дене йӧратымаш кылым арален кодаш шке кумылын нунын пелен аракам подылеш, наркотик дене таҥлалтеш. Южгунамже илышыште лийше уда вашталтыш: лишыл еҥын колымыжо, паша деч посна кодмаш – тыгай корныш шӱкалыт.
Шкет улмо, «пустаҥше пыжашын» синдромжо арака да наркотик дене чоным лыпландараш таратат. Самырык-влакын шукыж годым тӱҥ амал – шкалан ӱшаныдымаш, чын илыш деч «шылмаш», кугемме деч лӱдмаш.
Чылажат тамлен гына ончымо, изиш шинчылтме, у шижмашым кычалме гыч тӱҥалеш. Варажым тыгайже чӱчкыдынрак лиеш. Тыгодым ӱдырамаш ӱшана: кеч-могай татыште арака але наркотик деч шӧрлен кертеш. Но тиде пеш шучко шоя ӱшан.
Эмлалташ неле
Пӧръеҥ-влак дене таҥас-тарымаште, ӱдырамашын алкоголизм ден наркоманий пеш чот писын вияҥыт да нелынрак эртат.
Психоактивный вещества-влак дене пайдаланымылан кӧра сылне, тыматле, поро ӱдырамаш вожылдымо, яжар койышан лиеш. Тӱжвал сынжат пеш писын вашталтеш.
Уда койыш деч утлымекат, «эртыше илышын» кышаже кодеш.
Мӱшкыран улмо годым психоактивный вещества-влак дене пайдаланыман огыл. Туге гынат шуко ӱдырамаш тидым шотыш огеш нал. А вет тыге ончыкылык йочан тазалыкшылан, уш-акылжылан, физически сайын вияҥмыжлан кугу эҥгек ышталтеш, тудо наркотик зависимостян шочын кертеш.
Намыс
Пеш кугу ойго, кунам ешыште алкоголизм але наркоманий дене пӧръеҥ орлана, но эше шучкырак, кунам ӱдырамаш йӱэш да наркотикым тамлен ила.
Ӱдырамашын йӱмыжым калыкыште огыт чыте, алкоголик-ава, наркоманке-ава тудлан шканже веле огыл, ешыже, йочаже-влакланат кугу намыс тамга. Туддеч вожылыт, туддеч кораҥаш тыршат.
Тиде ойыртем пӧръеҥ наркологий отделенийыш шуко еҥ (ава, вате, таҥ) да ӱдырамаш наркологий отделенийыш ик-кок еҥ толмо гыч сайын коеш.
Француз драматург да публицист Бомарше деч сайынрак иктат ок каласе: «Пӱртӱс ӱдырамашлан каласен: кертат гын, сылне лий, шонет гын, ушан лий, но тыманмеш шотан лийшаш улат».
Марий Эл Республикысе Тазалык аралтыш министерствын материалже почеш ямдылыме.