⏺ Гули Зард (Гулӣ Зардова), рӯзноманигор ва нависандаи тоҷик дар 62-солагӣ даргузашт. Дар ин бора наздикону пайвандони марҳум дар шабакаҳои иҷтимоӣ хабар дода, гуфтаанд, ки ӯ шоми имрӯз, 9-уми декабр, дар Душанбе чашм аз ин олам бастааст. Гули Зард солҳои охир аз бемории саратон ранҷ мекашид ва чанд моҳ пеш ҷарроҳӣ шудаву дар бинои 10-уми бемористони “Шифобахш” бистарӣ будааст. Гули Зард 27-уми феврали соли 1963 дар Қурғонтеппа ба дунё омада, хатмкардаи Донишгоҳи омӯзгорӣ аст. Ӯ ҳамчун омӯзгор, корманди шуъбаи фарҳанги Дастгоҳи парлумони кишвар ва хабарнигор фаъоляит кардааст. Ин нависандаи тоҷик муаллифи чанд китоб, аз ҷумла, “Ашки аҷал”, “Хазонрези орзуҳо”, “Худойдод”, “Дард”, “Ишқи духтари пистафурӯш” ва “Дар ҷаҳаннам” мебошад. Азияплюс
    5 комментариев
    2 класса
    Гулчехра Хомидова 😢 Дили хоҳар.. Чанде пеш ҷиянам бемор шуда буд, ӯро барои муоинаи тиббӣ ба беморхонаи вилоятӣ бурдам. Вақте дар навбат барои даромадан ба қабули духтур истода будам, бо як зане сӯҳбат кардам. Андаке гапзанон кардему ӯ дарди дилашро холӣ кард: – Қаблан дар кори рӯзгор ,пойҳоям лат хӯрда, аз баданам ҷароҳат бардоштам. Дардам вазнин шуда, ба бистар афтодам. Солим будан чӣ қадар бузург аст, намедонӣ, то даме ки бистарӣ шавӣ, ду чашмат ба дар мемонад. Фикр кардам, ки ҷигарҳоям ба аёдатам меоянд, чашмамро ба роҳ медӯхтам. Ман як акаву се додар дорам, ҳамаашон бо обрӯ аз ҷумлаи мардони пулдори деҳ ҳастанд. Ҳар кадоме мошини худашро дорад. Аммо ҳеҷ кас аз ман хабар нагирифт. Ба ман чизе лозим набуд, фақат як сухани ширин, як меҳрубонӣ бас буд,аз ҷигарҳоям. Фарзандонам ҳар рӯз хабар медароварданд ,ки аз таги дармон тағоям гузашта рафт. Ман хело дилшикаста мешудам.Аз дарунам гӯе чизе "ҷиз" карда канда мешуд..Худамро танҳои бекас ҳис мекардам. Ба ман чизе лозим нест, ман ба шикамам не ба қадрам месӯзам.. Ин ҳамаро зан нақл мекард. Вақте зан инҳоро мегуфт, ашк аз чашмонаш боз намеистод. Ҳолати ӯро дида, дили ман ҳам танг шуд. Охир, чаро меҳрро ,ки чизи арзон аст аз якдигар дареғ дорем,чаро ба якдигар меҳрубони карда натавонем? Зан гап мезад, аммо ман дар фикри худам будам: Ман-чӣ?Ман чи хел ака бошам? Оё ман додари меҳрубонам? Оё ман фарзанд ҳастам? Оё ман аз ҳоли хоҳару додаронам хабар гирифтам? Оё ман аз ҳоли наздиконам бохабарам? Оё ба онҳо мисли дилхоҳ меҳрубонӣ нишон дода метавонам? Сӯҳбати ин зан барои ман ибрат ва дарс шуд. Чанде пеш аз Русия омада будам, аммо аз ҳоли ду хоҳарам, ки шавҳар кардаанд, хабар нагирифта будам. Зан ба қабули духтур даромад, ман бошам аз шарм ба хоҳаронам занг зада, имрӯз ба хонаи онҳо рафтанӣ буданамро гуфтам. Инак, аз ин воқеа даҳ рӯз гузашт. Аз он вақт инҷониб ман ҳамеша аз ҳоли якдигари хешутаборон хабар мегирам... Панд Меҳру оқибат (силаи раҳм), яъне пайванд ва некӣ кардан ба хешовандон, дар Ислом аҳамияти бузург дорад ва яке аз беҳтарин амалҳо ҳисобида мешавад. ☝️Паёмбар (с) фармудаанд: "Ҳар ки хоҳад, ки ризқаш фаровон гардад ва умраш дароз шавад, пас бояд ки силаи раҳм (пайванд бо хешовандон) кунад." (Ривояти Бухорӣ ва Муслим). ☝️Аз Абдурраҳмон ибни Авф (р) ривоят аст, ки Паёмбар (с) фармудаанд: "Хешутаборӣ ба Арши Худо овехта мегӯяд: Ҳар ки маро пайванд кунад (оқибат кунад), Худо ӯро пайванд кунад, ва ҳар ки маро қатъ кунад (робитаро бибурад), Худо ӯро қатъ кунад." (Ривояти Муслим). Ин ҳадис таъкид мекунад, ки Худованд касонеро, ки бо хешовандон алоқаи нек доранд, дастгирӣ мекунад ва аз онҳое, ки робита мебуранд, дурӣ меҷӯяд. ☝️Паёмбар (с) фармудаанд: "Беҳтарин садақа, садақаест, ки ба хешованди қасосгиранда (ки ба шумо бадӣ кардааст) дода шавад." (Ривояти Аҳмад). Ин ҳадис муҳаббат ва оқибатро дар баробари онҳое, ки шояд ба мо хушмуомилагӣ накардаанд, боло мегузорад. ☝️Акаву додарҳои азиз,аз ҳоли хоҳаронатон бохабар бошед,хоҳар музлума аст..
    2 комментария
    4 класса
    Дуруд дустони бехтаринам. Имруз субх навори сабтшудаи чанозаи арусу домоди гурамаргро аз водии Рашт тасодуфан тамошо карда ,чигарам рехт,дилам сад пора гардид.Танҳо як навори кӯтоҳ буд , ҷанозаи арусу домоди ҷавонмарг аз водии Рашт , вале диламро чунон ларзонд,ки бо алам гиристам. Орзухои ночидви ду чавонмарг дигар намесабзад. Равонашон шод бод. Ба хотирам хамон кулбачаи ичораамон дар махаллаи Хаёти Нав омад. Дар вакти бе барки ба печка ангишт анжохта алов мекардем. Ҳар дам метарсидам: мабодо хоби гафлат ояд ва дуди ангишт роҳи нафаси писарон ва падари онҳоро танг кунад. Дар он шабҳои сард, ман худ як марзбони бедорхоб будам ,сарҳади нафаси одамони азизамро муҳофизат мекардам.Имрӯз, баъди дидани он ҷаноза, ҳама он шабҳо ба ёдам баргашт: бӯйи ангишт, хомӯшии хона, чашмони хастаи ман, вале қалби пур аз ҳушёру хавотир. Шукр, ки зиндаем. Дили модар як олам аст аз муҳаббат сохтаву аз тарс нигоҳ дошта. Шукр аз ҳаёт. Шукри ҳар нафас. Дили модар то абад дар ларзиш аст… Шахлои Начмиддин 🌹🌹🌹🌹
    3 комментария
    3 класса
    Кори хайр хатман барака дорад иншоааллох. Як нафар хамсояи ин бародар хохиш кард,ки ман як пост гузорам дар ин бора. Ин бародари маъюб исмаш Мустафои Хуршед,соли таваллуаш : 15 08 1998 аз нохияи Точикобод дехаи Канишбег мебошад. Мустафо 11 соо пештар ин аробачаи маьюбиашро харида будааст ва айни замон он фарсудаву ношоям гардидааст.У сохиби се фарзанд аст. Хайрмандоне,ки мехоханд барои ин бародар як аробачаи маъюби тухфа намоянд,мархамат ба ракамхои у 000333859 ба тамос бароянд. Шахлои Начмиддин 🌹
    2 комментария
    27 классов
    Гулчехра Хомидова Ногуфтаҳо барои фарзандам.. Бачаи модар, имрӯз мехоҳам аз ту як чиз пурсам…Ту аз ман рози ҳасти..? Аз ман розӣ шав, ҷонам.Ҳар сатре,ки менависам,бо ашк олудаанд.. Чун ҳар сахтгирӣ, ҳар ашк, ҳар таълим, ҳар бедорхобӣ — танҳо барои хубии ту буд. Бачаи ҷонам… Маро бубахш, ки туро барвақт рӯзгордида кардам… Бубахш, ки ту ҳанӯз бозича ба даст нагирифта, ман туро ба дунёи масъулият тела додам. Бубахш, ки кӯдакиат пурра нашуд… Он замоне, ки ту бояд беғамона давӣ, ту китоб ба даст менишастӣ. Он вақтҳое, ки бояд бо ҳамсолонат бозӣ мекардӣ, ман туро бо дарс машғул мекардам, ки гӯё вақтро беҳуда нагузарони… Бачам, бубахш, ки бо афсона гуфтан шабона, ман туро сад бор насиҳат мекардам. Зеро метарсидам… метарсидам аз ин дунё, аз роҳҳои бад, аз одамони нокас. Мехостам аз ҳама чиз муҳофизатат кунам, вале намедонистам, ки ҳангоми муҳофизат ҳам ту хаста мешавӣ… Бубахш маро, ки барвақт мард кардаму ба дунёи сахти рӯзгор андохтам… Ҳоло, вақте мебинам, ки ту бо дили хаста, бо танҳои хаста, дар ғурбат кор мекунӣ — дилам шикаста мешавад. Бубахш, ки ҳоло ту дар ғарибӣ, дур аз фарзандонат, дур аз ватан, танҳо барои ризқи ҳалол… Ҳар шаб вақте ба дар нигоҳ мекунам, дилам об мешавад. Гумон мекунам, шояд ҳозир дарро мекушоӣ…Чунки ту "сюрприз"-ро дӯст медориву бароям "сюрприз" карда меои Ҳар шаб дар дуову гиря мегӯям: “Худоё, ин сарсониҳои фарзанди маро ба ман бинавис, на ба ӯ…” Бачаи ҷонам… Бубахш, ки туро дар 4 солаги алифборо омӯзондам,дар 5 солагӣ ба мактаб ва ҳам ба толори варзиш бурда истода, таъми кӯдакиро чашидан нагузоштам.Зеро метарсидам — ки дунё туро ранҷонад, ки роҳҳои бад туро гумроҳ кунанд. Метарсидам, ки аз деҳа ба шаҳр рафта, мехонди, Худо накарда, касе туро озор диҳад. Мехостам марди қавӣ бошӣ, то касе ба ту даст дароз накунад. Бубахш, ки дар 18-солагӣ ба гарданат масъулияти оила бор кардам, ҳанӯз худат кӯдак будӣ…Медонистам, ки ҳанӯз кӯдакӣ, вале мехостам, ки ба зиндагии ҳалолу ором қадам монӣ. Бубахш маро, фарзанди модар, ки нохоста туро аз кӯдакиат маҳрум кардам. Аз бозиҳо, аз орзуҳои хурд, аз хобҳои ширини кӯдакӣ… Ҳар шаб, вақте фарзандонатро ба оғӯш мегирӣ, худ ба худ мегуям: “Кош он солҳои гумшудаи бачамро баргардонда метавонистам…” Бачаи модар… Ту медонӣ? Ҳар бор аз паси ту дар кӯча медавидам, метарсидам ки фариштаамро чизе озор надиҳад.. Ҳар бор туро мебурдам ба таълим, дилам дарон мешуд, вале маҷбур мекардам — барои он ки дар оянда ғам набинӣ. Бубахш… Бубахш маро, ки меҳру муҳаббатамро баъзан дар шакли сахтгирӣ нишон медодам. Бубахш, ки суханҳои тезам сӯхтанд, вале мақсадам танҳо хубии ту буд. Вале як чизро бидон, ҷонаки модар: Агар боз сад бор зиста мешуд, ман боз ҳам барои ту ҳамин ҳама талху ширинро мегузаштам. Чун ту аз ман,ба беҳтар ҳаёт сазоворӣ. Ту сазовории хубиҳо, хушбахтӣ, беғамиҳо… Парвардигор шоҳид аст, ки ҳар коре кардам, барои бахти ту буд. Фарзанди азизам,нури ду чашмонам.. Имрӯз, ки ба ту менигарам — марди комили ҳаётдида, соҳибхонадор, боодоб, меҳрубон, покдил — ба худ мегӯям: “Меҳнати ман зое нарафт" Ва ман аз ту розиям, бачам.. Ман аз ту розиям, ҷонам. Аз ту розиям, ба ҳар дам, ба ҳар нафас. То дунё ҳаст, ман аз ту розиям..Ту ҳам аз ман рози шав,ҷони модар . Илоҳо Парвардигор туро аз ҳар чашми бад, аз ҳар офату бало, аз нокасон, аз ғаму ғурбат, аз сахтиҳои рӯзгор ҳифз кунад. Илоҳо ҳар некие, ки барои ман кардаӣ, аз фарзандонат садчанд ба ту гардад.🤲 Шукри ҳастиат, ҷонам… Шукри буданат…. Бо эҳтиром модари сахтгири ту..
    1 комментарий
    19 классов
    Гулчехра Хомидова Ривояти пандомӯз Мегӯянд, як ҷурғотфурӯш солиёни дароз бо машаққат пул ҷамъ мекард, то ба орзуи деринааш — Ҳаҷ — ноил гардад. Субҳ то шом кор мекарду каме-каме пасандоз менамуд. Ниҳоят пас аз солҳои зиёд 14 тангаи тилло ҷамъ кард. Онҳоро ба ҳамён гузошта, ба миёнаш баст ва бо калимаи мубораки "Бисмиллоҳ" ба сафар баромад.Ба кишти савор шуд. Дар ҳамон киштӣ як марди маймунбоз ҳам буд. Маймуни ӯ ба дуздӣ одат карда буд. Рӯзе маймун ҳамёни ҷурғотфурӯшро дуздида, болои лангар баромад. Ҷурғотфурӯш аз паси ӯ давид, вале расида натавонист. Пас ба назди соҳибаш омада, ханҷар ба гулӯяш гузошта гуфт: — Ба маймуни худ бигӯ, ҳамёни маро ҳамин ҳоло баргардонад, вагарна саратро мегирем! Маймунбоз ҳарчанд ба маймунаш фармон дод, маймун гӯш накарду ҳамёнро наовард. Маймунбоз ҳамёни худро гирифт, як тангаро берун кашида ба замин ҳаво дод ва гуфт: — Ҳамин тавр кун, биёвар! Маймун, ки ба тақлид одат дошт, кори соҳибашро такрор кард: Як тангаро ба замин мепартофт, як тангаи дигарро ба дарё ҳаво медод. Ниҳоят, аз 14 тангаи тилло 7 танга ба замин афтиду ҷурғотфурӯш онҳоро ҷамъ кард, аммо 7 тангаи дигар ба коми дарё рафт. Дар ин ҳол ҷурғотфурӯш ашк дар чашм, бо ҳасрат гуфт: — Ё Аллоҳ, астагфируллоҳ… Аз меҳнат ҷурғот фурӯхта будам, аммо ба он об ҳам мезадам, то бештар фоида гирам. Нигар, ки чӣ шуд… Пули ҷурғоти ҳалолам боқӣ монд, аммо пули оби нопоки ҳамроҳкардаам — ба об рафт! Ва бо тааммул афзуд: — Пул хуб аст, аммо танҳо он маблаге насиб мегардад, ки ҳалол бошад. Пули ҳаром ҳеҷ гоҳ дар тақдир намемонад. Панд: Ҳар чизе, ки бо ҳақиқат ва ҳалол ҷамъ шавад, баракат меёбад. Ва ҳар чизе, ки бо фиребу нопокӣ бошад, дер намепояд. Меҳнати пок ҳаргиз талаф намешавад, аммо ризқи нопок чун кафк ба рӯи об мемонад — зуд нест мегардад. Парвардигор ба ҳар яки мо луқмаи ҳалол, ризқи пок, неъмати дорои баракат ато фармояд. Дилу даҳонамонро аз ҳар чизе, ки нохуб аст, дур дорад ва роҳҳоямонро ба сӯи ҳалолӣ равшан созад.🤲омин.
    1 комментарий
    12 классов
    Бахром Джумаев ИЗҲОРИ ИШҚИ ДЕРШУДА (Бахши панҷум.Хотима) Аз байн як сол гузашт. Рӯзе писараш гуфт, ки пагоҳ дар мактаб маҷлиси падару модарон мешавад. Бояд иштирок намояд. Рӯзи дигар то нисфирӯз дар мағоза буду ба Замира гуфт, ки ба хона меравад. Либосҳояшро иваз карда сипас ба мактаб меравад. Бо ҳамин мақсад ба сӯи хонаашон омад. Ба долон даромадан баробар овози телефони хонагиашон баланд шуд. Фарзона гӯшакро гирифта ба гӯш монд. Овози пуризтироби Замира баланд шуд. -Фарзона! Онҳо, ки аз аввал дугона буданду варо Фарзона мегуфт, баъди ба Фируз ба шавҳар баромаданаш ҳам номашро гирифта ҷеғ мезад. Ягон маротиба янга гуфта муроҷиат накардааст. -Лаббай! -Иноят ба фалокати автомобилӣ афтодааст. Як дӯсташ омада гуфт, ки Фарзонаро мепурсад. Ту ҳозир ба беморхона рав, ман бошам аз ин ҷо меравам. Дар он ҷо вомехӯрем. -Дар кадом беморхона? Худаш соз аст? -Дар Қараболо. Дар шӯъбаи эҳё. Аниқ намедонам. -Худди ҳозир меравам. Фарзона гӯшаки телефонро монду аз даричаи ҳавлӣ баромад… Бо Замира дар пеши дари беморхона вохӯрданд. Якҷоя ба шӯъбаи эҳё рафтанд. Дар пеши дар одами бисёре буд.. -Ҳолати Иноят чи хел? -ҷавони шиносеро дида пурсид. -Шукри худо, ба худ омад. Хело беҳтар. Бояд ба шӯъбаи ҷарроҳӣ ё шикасту банд бигузаронанд. Ҷавоби духтуронро интизорем. -Ба пеши ӯ даромадан иҷозат медиҳанд? -Ин ҷо шуъбаи эхё, даромадан манъ аст. Агар ба палата гузаронанд, сипас мумкин. -Кай ин воқеа рӯй дод? -Дирӯз. -Чаро маро хабар надодед? Ҷавон кифт барҳам кашид. -Имрӯз ба хуш омада худаш пурсон шуд, хабар додем. -Дар куҷо ин кор шуд? -Дар роҳи калон. Тормози мошини Камаз канда шуда ба мошини онҳо бархӯрдааст. Иноят ба худ омад, ба гап даромад. Лек аҳволи ронанда вазнин. То ҳол ба худ наомадааст. Дар ин вақт аз даруни шӯъбаи эҳё марде баромад. Фарзона варо шинохт. Ӯ падари Иноят буд. Давраи донишҷӯӣ бисёр ба хонаашон мерафт. Варо аз он ҷо мешинохт. Фарзона ба суи у рафт. -Салом амакӣ! -Салом! -Маро шинохтед? -Хело сол шуд, агар хато накунам, Фарзона. Ҳамкурси Иноят. -Ёфтед. Аҳволи Иноят чи хел аст? -Хело хуб, шукри худо, ба ҳуш омад, ба гап даромад. Агар вазъиташ боз каме беҳ шавад, шояд ба дигар шӯъба гузаронанд. Ташаккур, ки омадӣ, Иноят туро пурсон шуд. Дар ҳамин ҷо бош, аз духтурон иҷозат мегирам, ҳамин ки ризогӣ доданд, туро ҷеғ мезанам. -Раҳмат, ман интизор мешавам… Пас аз ду соат ба Фарзона муяссар шуд, ки ба пеши бемор дарояд. Баробари дидани ӯ чашмони Иноят аз шодӣ барқ заданд. Ӯ аввалин маротиба бо сари баланд ба чашмони Фарзона нигоҳ мекард. Як дасти чапу як пои чапаш гипс карда шуда буданд. Сараш докапеш. -Фарзона, салом! -Салом Иноят. -Ташаккур, ки суханамро ба замин нагузоштӣ. Ба пешам омадӣ. Интизорат будам. -Нав хабардор шуда бо Замира ба ин сӯ давидем. -Писарат чи хел? -Шукри худо, дар мактаб. Чаро эҳтиёт нашудӣ? -Тасодуф. Мошинҳо ба ҳамдигар ошиқ шуда бӯсобӯс карданду шаттаро мо хӯрдем.- Иноят бо азоб табассум кард. -Минбаъд ту бояд худро эҳтиёт кунӣ, фаҳмидӣ? -Барои кӣ? -Барои ман. Ба ишқи мошинҳо кордор нашав, ту ишқи худро дон. Маро фаромӯш накун. -Ваъда медиҳам. Аз чашмони Фарзона ашк мерехтанд. Дасташро дароз карда дасти рости Иноятро байни дастонаш гирифт. Ба лабаш оварда бӯса кард. Дасти Иноят чу лабони Фарзона меларзиданд. -Маро напарто! Аз ту ба ман ҳеҷ чиз лозим нест, фақат маро напарто! Ман бе ту наметавонам. Дур боши ҳам, фақат бошӣ. Ман некиҳои туро фаромӯш карда наметавонам. Танҳо ту ба ман умеди зистанро додӣ. -Фарзона, ором шав, ваъда медиҳам, ҳамааш хуб мешавад. Ман дар ҳаёти худ танҳо туро дӯст доштам. Танҳо туро дар худ парастидам.. Маро бубахш, агар ягон гуноҳе дар пешат кардам…- аз чашмони Иноят ашк рехтанд. -Ту дар пеши ман танҳо як гунох дорӣ. Бароям боре нагуфтӣ, ки маро дуст медорӣ. Ман ҳам туро дӯст медоштам. Аммо ман духтар будам, наметавонистам, ки аввал изҳори ишқ кунам. Интизор будам, лек аз тарафат танҳо хомушӣ буд. Ҳаракате набуд. Ту гули сари сабад будӣ. Ҳама духтарон дар гирдат парвона буданд. Оилаи доро будед. Фикр кардам, ки ишқи ман хаёлест. Вакте ки Фируз дасти маро пурсид, розӣ шудам. Ту ба ман бигӯ: чаро дар чаҳор соле, ки мо дар як ҷо мехондему дар як ҷо будем, як бор ин суханро ба забон наовардӣ? -Тарсидам. Тарсидам, ки туро хафа мекунам. То ҳол ин тарс маро сахт озор медиҳад. -Ҳозир аз чи метарсӣ? Чаро мисли пешин аз ман дур мегурезӣ? - Ту ҷои сустии ман будӣ. Метарсидам, ки нохалафоне ин ҷои сустиамро фаҳмида истифода мебаранд, маро шикаст медиҳанд. Ва ман дигар ба ту ёрдам карда наметавонам. -Ту зӯр будӣ, ҳама масъаларо бо ақли хеш ҳал мекардӣ, магар аз ҳамин метарсидӣ? -Ба зӯре, ки бо қувваи бадан ҷилва мекунад, сари қадам зӯри дигаре муқобил мебарояд. Аммо ба муқобили зуре, ки бо ақл зӯрӣ мекунад, кам ҳариф пайдо мешавад. Ман аз донишу ақли худ боварӣ доштам, аммо пеши эҳсосоти дарунӣ ночор мондам. Танҳо ту, ҷои сустии ман маро шикаста метавонист. Ҳаргиз намехостам, ки барои ман шуда туро касе озоре бидиҳад. -Имрузҳо чӣ? Шукри худо, тинҷӣ шуд. Ман сухани туро шунидам. Ту тамоми ёрии даркориро бароям кардӣ. Боз аз чи метарсӣ? Иноят хомӯш монд. Сарашро ба сӯи дигар гардонида ба андеша фурӯ рафт. -Медонам дер шуда. Натарс, ман оилаи туро вайрон намекунам. Лекин ту ҳуқуқ надорӣ, ки моро партофта равӣ. Мефаҳмӣ? Моро напарто! Садди роҳат намешавам. Бароямон ягон коре накунӣ ҳам, майлаш, фақат моро напарто! Аз ман нагурез. Ба ман нигар! Ваъда бидех! Иноят сарашро ба сӯи Фарзона гардонида гуфт: -Ваъда медиҳам. -Ташаккур! Мехоҳам, ки то сиҳат шуданат дар барат бошам, аммо ҳуқуқ надорам. Дар берун одамон истодаанд. Ба пеши ту даромадан намемонанд. Аз тарафи духтурон ҳам иҷозат нест. Медонам падаратро худат хоҳиш кардаӣ, ӯ аҳли фаҳм, занатро ба хона фиристода маро ба пеши ту роҳ доданд.-Фарзона инро гуфта табассум кард.- Ту фикри сихат шуданро бикун. Кӯдаконатро бояд тарбия бикунӣ. Ман боз пагоҳ меоям. Ба дарун даромадан намонанд шам дар берун мисли дигарон беҳ шудани туро интизор мешавам. -Худро эҳтиёт кун! -Ташаккур! -Фарзона! -Лаббай! -Ман туро дӯст медорам. Фарзона табассум кард. -Каме пештар ин суханонро ман шунида будам вале бо маънии дигар. -Он лаҳза барои фаҳмонидани воқеаҳо зарур буд. -Ҳозир чӣ? -Ҳақиқат. Изҳори ишқ бе риё. -Изҳори ишқе, ки солҳо интизораш будам. -Тавонӣ маро бубахш! Фарзона хам шуда аз рӯи вай бӯса кард. Ва ба зери гӯшаш пичиррос зад. -Ту бегуноҳӣ.. Агар инро гуноҳ донӣ, ман туро мебахшамат… Аз шунидани ин сухан дар лабони Иноят табассум пайдо шуду чашмонаш барқ заданд. -Хайр! Ӯ ба тарафи дар рафт. Бори дигар ба сӯи Иноят нигоҳ кард. Дар лабони вай ҳамоно табассум ҳувайдо буд. Фарзона ҳам дар ҷавоб табассуме тӯҳфа карду аз палата баромад. Бо Замира ба хона баргаштанд… Шаб дар хона маслиҳат карданд, ки саҳар ба ҷои кор рафта чизҳоро ҷо ба ҷо мекунанд. Сипас Фарзона ба пеши Иноят меравад. Қарибии саҳар борони сахт зад. Баъдан бас карда бошад ҳам осмонро абри сиёҳ пӯшонида буд. -Магарам чатр бигирем, ба ҳаво боварӣ нест. Шояд боз борон биборад.- гуфт Замира ба шавҳараш. Онҳо тараддуди ба корравӣ доштанд. Аз тирезаи дуввум ошёна диданд, ки мошине дар пеши ҳавлиашон қарор гирифт. Ҷавоне дари ононро тақ-тақ кард. Қурбон баромаду баъди каме баргашта Замираву Фарзонаро ба пешаш ҷеғ зада хабар дод. -Шаб тасфи Иноят баланд шудааст. Ҷигари кафидааш варо амон надод. Соатҳои чори саҳар аз олам чашм пӯшидааст. Айни ҳол мурдаро ба хонаашон бурдаанд. Падараш ин мошинро бароямон фиристодааст, ки моро ба хонаи онон бибарад. Пеши чашми Фарзонаро торикӣ фаро гирифт. Нолаи дардноке аз қаъри дилаш баромаду ба замин афтод… (Хотима) Баҳромбек
    11 комментариев
    18 классов
    Бахром Джумаев ИЗҲОРИ ИШҚИ ДЕРШУДА Фарзона аз байни либосҳояш якеро интихоб карда пӯшид. Гарчанде, ки дар курси чаҳорум мехонда бошад ҳам боре ба рӯяш ягон намуди сурхиву сафедиро истифода набурдааст. Ба суолҳои дугонаҳояш бо ханда фақат як гап мегуфт. -Бе инҳо ман зебоям. Агар инҳоро истифода барам шахси дигар мешавам. Ӯ дар ҳақиқат зебо буд. Дар сараш ақидаи дурусте ҷой дошт. Рӯяш айбе надошт, ки бо сурхиву сафедӣ онро пинҳон кунад. Дар якумкурсиаш бо Замира гуфтани духтаре аз шаҳр дар донишгоҳ тасодуф шинос шуда дӯстӣ варзиданд. Ин дӯстии онҳо бо гардиши солҳо боз ҳам пурқувваттар шуд. Замира ба деҳа ба хонаи онон ба меҳмонӣ рафт. Фарзона низ гоҳ-гоҳ ба хонаи онҳо мерафт. Аҳли оилаи варо ба хубӣ мешинохт. Бо воситаи Замира боз чанд дугонаи дигар пайдо кард. Ҳафтае пеш яке дугонаҳояш эълон кард, ки ба шавҳар мебарояд. Ҳамаро ба ҷашн таклиф кард. Лек ин дунафараро хоҳиш кард, ки як рӯз пешакӣ ба хонаи онҳо биёянд. Маслиҳат карданд. Мувофиқи маслиҳат Фарзона бояд ба хонаи Замираино меомад ва аз он ҷо ба сӯи Варзоб мерафтанд. Бо ин мақсад либосҳояшро пӯшида аз хобгох баромад. Ба истгоҳи автобус омада омадани автобусро интизор шуд. Дар истгоҳ ба ғайр аз ӯ ва ҷавоне дигар касе набуд. -Салом духтари зебо! Фарзона ба ӯ нигаристу чизе нагуфт. Дар рӯ ба рӯяш ҷавони зебои бо тану тӯш бо либосҳои спортӣ меистод. -Мебахшед, як чизро пурсам. Аз ҳамин ҷо автобуси 18 мегузарад? Фарзона намедонист, ки дар рӯ ба рӯяш ки истодааст. Гунаи аввал ҷавоне, ки воситаи шиносшавиро мекобад, гунаи дуввум, дар ҳақиқат касест, ки роҳро намедонад. Ба ҳар ҳол гунаи дуввумро ихтиёр кард. -Мегузарад, -ҷавоб дод ӯ. -Ин автобус то донишгоҳи педагогӣ мебарад? -Мебарад. -Шумо ҳам ба ҳамон сӯ меравед? Ин савол аллакай зиёдатӣ буд. Ҷои гунаҳоро иваз шуд. Дигар ҷавоб надода ба тарафи дигари истгоҳ қадам зад. Ҷавон ҳам ба он су ҳаракат кард. -Ин қадар духтари зебо бо либосҳои шинам, шояд ба ягон ташкили даъвати бошад. Фарзона хомӯш буд. Ӯ тез омадани автобусро мехост. Хушбахтона омадани автобусро дида басо шод шуд. -Хайр, як пурсише кардем, мабодо ба иззати нафсатон нарасад. Ана автобуси 18 омад. Ба ман дар ҳақиқат ҳамин автобус лозим аст. Автобус омада дар пеши онҳо дарашро кушод. -Марҳамат!- ба сӯи Фарзона гуфт он ҷавон. Аввал Фарзона, баъд ӯ ба автобус савор шуд. Ҷавон каме дуртар аз вай рост истод. Духтар фикр мекард, ки ин ҷавони шилқин агар аблаҳ бошад, дар даруни автобус ҳам гаппартоӣ карда мабодо ки варо шарманда бисозад. Агар тарбиятдида бошад ё аз одамон битарсад, ором мемонад. Хушбахтона у дар байни одамон сухане ба забон наовард. Лек рустӣ-рустӣ ба ӯ нигоҳ меафканд. Кӯшиш мекард, ки ягон кас ин корашро пайхас накунад. Баъди ба истгоҳи даркорӣ расидан ӯ аз автобус фаромад. Дид, ки ҷавон ҳам фаромад. Ӯ тез-тез қадам зада ба сӯи хонаи Замираино роҳ пеш гирифт. Дид, ки ҷавон ҳам аз паси ӯ меояд. Агар тез қадам монад, ӯ ҳам тез кадам мезад. Агар суст қадам монад, ӯ ҳам суръати қадамзаниашро суст мекард. Баъди хело омадан ба қафо гашта ба сӯи ӯ овоз баланд кард. -Чи шумо аз паси ман меоед? Чи мехоҳед аз ман? -Бо шумо шинос шудан мехоҳам. -Аммо ман шинос шудан намехоҳам. Фаҳмидед? -Фаҳмидам. Номи ман Фирӯз. -Бисёр хуб, фаҳмидам. Акнун равед аз паси кори худ. Аз пасам наоед. Фаҳмидед? -Хуб шудаст. Ман намехостам шуморо ранҷонам. Марҳамат биравед. -Не, шумо аз паси роҳи худ равед. -Меравам, танҳо баъди шумо. Равед! Фарзона чанд қадам ба пеш монд. Дид, ки ҷавон боз аз паси ӯ қадам мезанад. Истод. -Чи боз аз ақиби ман меоед? -Ба фикри шумо ман чи кор бояд кунам? -Аз ақиби ман наоед! -Хуб шудаст. Набошад ман ба пеш медароям. Фируз ба пеш гузашту каме пеш рафт. Ба ақиб нигарист. Дид, ки духтар варо нигоҳ карда истодааст. -Чаро шумо истодаед? Марҳамат роҳ гардед. Аз ақиби ман. Хонаи Замираино наздик буд. У ҳеҷ намехост, ки дар кучаи онҳо гуфтугуи варо ягон кас бо ин ҷавон бубинад. Ё ин ҷавон ба кадом хона даромадани варо бубинад. -Ман чаро аз ақиби шумо бояд роҳ гардам? Гуш кунед, ҷавони нағз, биравед аз паси кори худ. Маро ба ҳолам гузоред. Агар аз ақибам оед, мабодо бародарам шуморо бубинад шуморо сахт хафа мекунад. Бародари ман сахт бадрашк аст. Ҷавон бо табассум гуфт: -Ҳеҷ шуморо нафаҳмидам. Шинос шавем гуфтам, нахостед. Гуям, ки пеш-пеш равед. Розӣ нашудед. Гуям, ки аз ақибам биёед, розӣ нестед. Боз ба таҳдид гузаштед. Ба таври шумо ман бояд чи кор кунам? -Аз ақиби ман наоед! -Хуб шудаст. Биёед маслиҳат мекунем. Шумо бист қадам пеш меравед. Баъд ман ба роҳ медароям. Мешавад? -Аҳа, шумо аз ақибам омада нишони маро донистан мехоҳед? -Не, не, шумо аллакай бо воситаи акаатон маро тарсонӣ додед, бас. Марҳамат равед. Ман дар ҳамин ҷо меистам. -Худро аз ман дур гиред, ман аллакай шуморо хабардор кардам. -Хуб шудаст. Марҳамат. Фарзона ба ин гапи ӯ бовар карда як кадам ба пеш қадам зад. Зуд ба ақиб нигарист. Дид, ки Фируз ҳам аллакай як қадам ба пеш мондааст. -Шумо ваъда кардед, ки бист қадам. -Номатонро гуед. Қасам ба чашмони сип-сиёҳи зебои бесурмаатон ваъдаамро иҷро мекунам. Аз ин гап хандаи духтар омад. -Фарзона. -Номатон мисли ҳуснатон хушрӯ будааст. Мувофиқи ваъда. Марҳамат ба пеш. Фарзона ба пеш қадам зад. Дид, ки ҷавон ба ваъдааш истодааст. Аз ҷояш намеҷунбид. Табассум карда дилпурона ба суи дарвозаи Замираино расид. Дилпур буд, ки агар ҷавон дар ин нишон омада интизор шавад, варо дигар намеёбад. Чаро ки ин хонаи онҳо набуд. У даричаро тақ-тақ карда ба сӯи ҷавон нигох кард. У дар ҷои худ меистод. Даричаро худи Замира кушод. Варо дида шодона ба дарун таклиф карда ба оғӯш гирифт. -Хайрият дар вақташ омадӣ.. Ин вақт аз хона модари ӯ баромад. -Салом, холаҷон! -Ин духтараки ман омадааст. Маро хурсанд кардӣ. Фарзонаро ба оғӯш кашида аз рӯяш буса кард. -Дер-дер моро хабар мегирӣ. Дар бораат аз Замира пурсида меистам. -Ташаккур. Ҳозир давраи имтиҳонот, вақт хело кам аст. Насиб каме сабук шавем боз тез-тез ба хабаргириатон меоям. -Раҳмат, раҳмат. Якҷоя ба туй меравед? -Бале, ман бе Замира ба ягон ҷо намеравам. -Ҳамроҳигирӣ ин бисёр хуб. Ин вақт аз хона падари Замира баромад. -Салом амакҷон! -Салом духтарам! Имруз хело хушрӯ шудаӣ. Ба фикрам дар туй аз арус ҳам зеботар мешави. Ҳоло ягон ҷавонро хуш накардаӣ? Мо нияти оши туро хӯрдан дорем. -Не,Ризо-амак, ҳеҷ касро хуш накардаам, -гуфт бо табассум Фарзона, - дар зебогӣ Замира дар мадди аввал меистаду дар шавҳаркунӣ ҳам якум навбати ӯ. Ман кай вақте шавҳар кардам, шахсан худам омада шумоёнро мебарам. Тӯи ман бе шумоён намегузарад.- ҳозирҷавобии духтар ба лаби ҳама табассум дамонд. -Кошки, кошки. Рахмат! Ҳамин овози ғириччоси дарича баромаду ҳама ба он су нигаристанд. Аз дар Фируз даромад. Фарзона варо дида дар ҷояш шах шуда монд. Рангу рӯяш парид. Ҳалқаш қоқ шуд. «Наход ки ин ҷавон аз ақиби ӯ ба ин ҳавлӣ даромада бошад? Берӯӣ то ин дараҷа ҳам набудагист. Худоё ӯ маро шарманда месозад» -Салому алейкум!- у ба суи хамагон бо сар ишора кард. -Ҳа, омадӣ, писарам, бисёр кори хуб шуд. Дар вақташ расида омадӣ. Калидҳои мошинро бигиру хоҳаратро бо дугонааш ба сӯи Варзоб бар. Кадом ҳамкурсашон ба шавҳар мебаромадааст. -Хуб шудааст, падарҷон! У калидҳоро гирифта ба сӯи дарвоза рафт. Онро калон кушода сипас ба суи мошин рафта ба сари фармон нишаст. Сухани падари Замираро шунида Фарзона каме ба худ омад. Тамоми ақидааш иваз шуданд. Вохуриву сӯҳбатҳояшонро ба ёд овард. Аз шарм суп-сурх шуда рафт. «Шарманда шудам!» Танҳо бепарвогии ҷавон ба сӯяш нанигаристанаш варо каме ором карданд. -Равед, шинед, дарвозаро ман худам маҳкам мекунам.- гуфт падари Замира. Онҳо курсии ақибро ишғол карданд. Мошин ба роҳ даромад. -Шинос шавед. Ин кас акаи ман Фируз. Панҷ сол дар шаҳри Маскав хонданд. Ду сол дар он ҷо истода акнун ба ватан баргаштанд. Ин дугонаи ман Фарзона. Мо дар як донишгоҳ мехонем. -Шодам аз шиносоӣ, - овоз баровард Фируз. -Ман ҳам, - базур овоз баровард духтар. Фарзона дар бораи акаи Замира ҳамаро шунида, вале худи ӯро боре надида. Умедвор набуд, ки онҳо тасодуф вомехуранду байнашон ин гуна сӯҳбат мешавад. Суханҳои худро ба ёд оварда аз шарм намедонист, ки чи гуяд. Ба суханҳои Замира танҳо бо ҳа ва не, кӯтоҳ ҷавоб медод. Хушбахтона магар Фируз ҳолати ӯро дарк кард, ки дигар то Варзоб калимае ба забон наовард. Ин ба духтар сабукӣ овард… Замира восита шуду ӯ бо Фируз вохӯрданд. Дар аввал хело нею нестон кард. Аз рафтори кардааш изо мекашид. Ва дар охир ризо шуд. Фируз ҷавони дилкушоду дилёб, чақ-чақии шӯх буд. Дили духтарро ёфту ба хонаашон хостгор фиристод. Ҷашни арусӣ ороста варо зан карда гирифт. Фарзона ин оиларо хуб мешинохт. Ҳамаашон инсонҳои хуб буданд. Фируз дар ҳақиқат духтарро сахт дӯст медошт. Ӯ худро хушбахт ҳис мекард. Фируз мактаби спортӣ кушода дар он ҷо талабагонро машқ нишон медод. Дар шаҳри Маскав ӯ дар спорт чандин кубоку медалҳо ва грамотаҳо гирифта будааст. Рузҳо гузаштанд. Онҳо зиндагонии орому ширин доштанд. Бо муддати вақт соҳиби писарча шуданд. Шодии Фируз ва волидонашро ҳадду канор надошт. Ҳама аҳли оила кӯдакро рӯ-рӯи даст мегардониданд. Замира низ шавҳар кард. Шавҳараш инсони хуб буд. Дар ин ҳавлӣ ҳама худро хушбахт хис мекарданд. (Идома дорад) Баҳромбек
    1 комментарий
    11 классов
    Бахром Джумаев ИН ГУНА МАРДУМ ДАР БАЙНИ МО Боре давраи Иттифоқ падарарӯсам ҳосили картошкаро ҷамъ карданду як харидор омада ҳамаашро яклухт якуним сӯмӣ харида рафт. Боз ду қатори дигар начинда буд. Рӯзи дигар он ду қаторро хосилашро мо ҷамъ кардем. Хушдоманам бо зани ман дар ду халтаи зарди калон ҷо ба ҷо карданд. Падарарӯсам худашон нияти саҳар ба бозор бурда фурӯхтанро карданд. Ба хонаи ҳамсоя рафта масъалаи мошин ҳал намуданд. Хулоса, ҳама кор тахт. Лек ман дар мобайн даромадам. -Шумо дам гиред, ман худам пагоҳ бурда фурӯхта меоям. -Ихтиёрат, - иҷозатам доданд. Рӯзи дигар халтаҳоро ба мошини ҳамсоя бор кардем. Ба сӯи шаҳр равона шудем. Дар роҳ ронандаро илтимос кардам, ки дар пеши бинои бародари занам зиндагонӣ мекарда нигоҳ дорад. Ӯ мошинро манъ кард Ман зуд ба хонаи ӯ даромада варо фаҳмонидам, ки ҳосили картошкаро овардам. Бояд дар бозор бурда фурухтан лозим. Ӯ зуд либосашро пӯшиду ҳамроҳи ман ба суи мошин омад. Хулоса, дар бозор маслиҳат кардем. Падарарӯсам гуфта буд, ки як килояшро дусӯмӣ ҳам фурӯшӣ барои ман бас аст. Нархи гуфтаи падарашро ба ӯ расонидам. Картошкафурӯшон ҳамаашон бояд як қатор меистоданд. Азбаски ман якум бор оварда будам, ҷои саршавии каторро ишгол кардам. Ман як халта, бародари занам як халтаи дигарро гирифт. Ӯ халтаи худро дар охири қатор ҷой кард. Чанде баъд дигарон омада ҷойҳоро ишғол карданду то пеши бародари занам фурӯшанда пур шуд. Сари халтаро кушодам. Картошкаҳои тозаи калон- калони хушрӯи яккачин. Нархи як килоро се сӯм мондам. Се-чор нафари ҳамроҳони дар барам буда чор сӯм нарх монданд. Боқиашро намедонам. Чаро ки ман аз пеши халтаи худ як қадам он сӯ нарафтам. Нисфирӯз шуд. Аз таърифи моли худ забонам мӯ баровард, монда шудам. Лек ҳамагӣ як кило картошка фурӯхтам. Тамом. Ҳама омада мепурсиданду вале касе намехарид. Нисфируз додарарӯсам ба пеши ман омад. -Воҳ, халтаат то ҳоло пур ку! -Ҳеҷ кас намехарад, - бо алам гуфтам ба ӯ. -Чанд сӯм нарх мондӣ? -Се сӯм. Ӯ табассум карду ба ман гуфт: -Маҳкам кун сари халтаро, бардор ба ҷои ман мебарем. Суханашро гӯш кардам. Халтаро бардошта ба пеши ӯ бурдем. Дидам, ки дар халтаи ӯ ҳамагӣ ду-се кило картошка буду халос. -Ҳамаашро фурӯхтӣ? -Ҳамин қадараш монд. -Чи хел? Ман зӯр зада ҳамагӣ як кило фурӯхтам. -Картошкаи ту сесӯма буданд. Картошкаи ман бошад панҷсӯма.- хандид ӯ. Аз кисааш ҳама пулҳоро бароварду ба дастам дод. -Нафаҳмидам, ту панҷсӯмӣ фурӯхтӣ? - ҳайрон монда пурсидам ман. -Бале. Ту дигар ҳеҷ кор накун. Дар барам истову пулҳоро гирифта дар кисаат мондан гиру кори маро тамошо карда омӯз…, - ӯ халтаи худро гирифта ба ҷояш халтаи маро монд. Аз халтаи худ боқимондаи картошкаро гирифта ба болои он чинд. -Ака, килои картошка чанд сӯм? -Панҷ сӯм. -Ду кило диҳед! -Ака. Картошка чанд пул шуд? -Панҷ сӯм. -Се кило диҳед! Ман пулҷамъкун шудам. Аз суханони ҳамроҳони дар бари бародари занам буда фаҳмидам, ки нархи картошкаи онон чор сӯм будааст. Фаҳмидам, ки танҳо ман нархро се сӯм мондаам. Дигарон ҳама чор сӯм. Як бародари зани ман килои картошкаро панҷ сӯм мегуфт. Бегоҳ нашуда мо ҳама картошкаро фурӯхтем. Картошкаҳои чорсӯмаро соҳибонашон баъзеҳояшон ним халтаро ҳам нафурӯхта буданд. Ман хело шод шудам. Ба бародари занам пул пешниҳод кардам. Нагирифт. Ӯ табассум карда гуфт: -Ба дасти падарам бурда бидеҳ! Фақат дар хона нагӯ, ки инҳоро ман фурӯхта додам. Танҳо гӯй, ки ёрдам кард. Ту, агар хошӣ, ки чизеро дар бозор фурӯшӣ, аввал бозорро биомӯз! Дар хона падарарӯсам хело шод шуд. -Уҳу, ман бовар надоштам, ки ду халтаи картошкаи ман ин қадар пул меоранд. Рахмат, рахмат! Ман ҳеҷ фаҳмида наметавонистам. Картошкае, ки аз як замин ҷамъ карда будем, нархашро се сӯм кардам, ҳеҷ кас нахарид, баъдан панҷ сӯм кардем, дар як лаҳза харида боз раҳмат ҳам гуфтанд…Чаро? Аҷаб мардуме.. Ин гуна мардум дар байни мо… Боре дар муҳочират ба пеши як дӯсти арманам ба бозор рафтам. Ӯ дар растаи худ якчанд намуди панирро монда бо нархи гуногун мефурӯхт. Нархи килои яке 400рубл, дигарӣ 450рубл ва севвуми 500 рубл буд. Хело сӯҳбат кардем. Аҳамият додам, ки тамоми харидорон омада ба нархҳо нигариста фақат панири 500рубларо мехаранд. Ягон кас панири 400рубларо нахарид. Чанде баъд панири 500 рубла тамом шуд. Дустам навиштаи нархҳоро канду нархи 500ро ба ҷои 450 овехт. Навиштаи 450ро ба ҷои 400 монд. Ҳайрон мондам. Суол додам. -Фарқи ин панирҳо дар чист? Ӯ хандид. Ба тарафам хам шуда бо овози паст оҳиста гуфт: Фарқ дар нархаш. Ҳамаи онҳо як хеланд. -Нафаҳмидам. Агар ҳамаи онҳо як хел бошаду як хел мазза дошта бошад, як нарх монӣ бароят осон намешавад? Харидорон омада харида рафтан мегиранд. - Не! Барои харидор фарқ лозим. Ӯ бояд бо чашми худ нархро бубинад Фарқ гузорад ва баъд қарор мебарорад. Нархи баланд беҳтарин. Агар ман як нархро монам, ӯ баҳри ёфтани фарқият байни нархҳо ба ҷои дигар меравад. Харидор сифати молро аз нарх муайян мекунад. Ман бошам як мақсад дорам: Фурӯхтани моли худ бо ҳар як роҳе, ки набошад. Лек интихобро харидор мекунад. -Шумо панири 400 рубла доштед, магар тамом шуданд?- овози кампираке ба гӯшам расид. -Бале, бале, имрӯз онро кам оварда будем, хариданд, тез тамом шуд. -Пагоҳ меоред? -Бале, бале. -Ин панирҳоятон бомаззаанд? -Бале, аз 400рубла ҳам бомаззатаранд. -Набошад барои ман аз 500рубла 300гр диҳед! -Ҳозир! – дӯстам барои кампир хосташро иҷро карду баъди рафтани ӯ гуфт: -Дидӣ? Дилаш панири арзон мехоҳад, аммо қимматро харида рафт. Ман ӯро маҷбур накардаам. Худаш интихоб кард… Агар ман нархро иваз намекардам, ӯ намехарид. Инҳо нархро ба хубӣ медонанд. Аҷаб мардуме.. Ин гуна мардум дар байни мо… Баҳромбек
    1 комментарий
    13 классов
    Биёед эй азизон сабр созем, Зи шамъу , фонуси бобои намонем. Бисозем гар ҳазорон неругоҳҳо, Вале як умр, дар торики бимонем Ф. Бобуст. 03-12-2025.
    4 комментария
    8 классов
Фильтр
Закреплено
  • Класс
  • Класс
  • Класс
  • Класс
  • Класс
  • Класс
  • Класс
  • Класс
  • Класс
Показать ещё