Расулуллоҳ (С.

А.В.) нинг уйланишлари Аллоҳ Таолонинг ушбу ояти: ْﻥِﺈَﻓ َﻉﺎَﺑُﺭَﻭ َﺙﺎَﻠُﺛَﻭ ﻰَﻨْﺜَﻣ ِﺀﺎَﺴِّﻨﻟﺍ َﻦِﻣ ْﻢُﻜَﻟ َﺏﺎَﻃ ﺎَﻣ ﺍﻮُﺤِﻜﻧﺎَﻓ ْﻢُﻜُﻧﺎَﻤْﻳَﺃ ْﺖَﻜَﻠَﻣ ﺎَﻣ ْﻭَﺃ ًﺓَﺪِﺣﺍَﻮَﻓ ﺍﻮُﻟِﺪْﻌَﺗ ﺎَّﻟَﺃ ْﻢُﺘْﻔِﺧ – „Сизлар учун никоҳи ҳалол бўлган аёлларга иккита, учта, тўрттадан уйланаверинглар. Энди агар (улар орасида) адолат қила олмасликдан қўрқсангиз, бир аёлга (уйланинг) ёки қўл остингиздаги чўри билан (кифояланинг)“,[4:3] ҳижрий саккизинчи йилнинг охирларида, Расулуллоҳ (С.А.В.) ҳамма хотинларига уйланганларидан сўнг нозил бўлди. Бу оят нозил бўлган вақтда Расулуллоҳ (С.А.В.) тўрттадан кўпроқ аёлга уйланган эдилар.
Улардан бирортасини ҳам тарк этмасдан, барчалари билан яшайвердилар. Чунки тўрттадан ортиқ аёлга уйланиш Расулуллоҳ (С.А.В.)нинг ўзларига хос - бошқа мусулмонларга эмас - хусусиятларидир. Расулуллоҳ (С.А.В.)нинг тўрттадан ортиқ аёлга уйланганлари ва хотинларни тўрттага чеклаган оят нозил бўлганидан кейин ҳам улар билан яшаганликлари, тўрттадан ортиқ аёлга уйланиш Расулуллоҳ (С.А.В.)нинг ўзларига хос хусусият эканини билдиради. Расулуллоҳ (С.А.В.)нинг қилаётган амаллари айтаётган сўзларига зид бўлмайди. Агар сўзлари ва амаллари ўртасида зиддият пайдо бўлса, амаллари ўзлари учун хос ва сўзлари бутун умматга умумий бўлади. Чунки усул илмида: «Расулуллоҳ (С.А.В.)нинг феъллари умматга хос бўлган сўзларига зид бўлмайди, балки ўзларига хос бўлади», деган қоида бор (яъни Расулуллоҳ (С.А.В.)нинг феъллари умматга хос бўлган сўзларига зид бўлса, бу феъл у зотнинг ўзларига хос феъл бўлади). Чунки Расулуллоҳ (С.А.В.)нинг буйруқлари умматга хос бўлиб, у буйруқлар хусусан у зотга сўз ва амалларда намуна олиш билан эргашишни тақозо этган далиллардир. Демак, умумийлик хосга асосланади. Шунинг учун умматга буюрилган ишга зид бўлган бу ишдан намуна олиш мумкин эмас. Зеро, Расулуллоҳ (С.А.В.)нинг тўрттадан кўп хотинга уйланишлари ва ўзини ҳадя қилган аёлдан баҳраманд бўлишларини Қуръони Карим оятлари айтиб ўтган. Аллоҳ Таоло дейди: ﺎَﻣَﻭ َّﻦُﻫَﺭﻮُﺟُﺃ َﺖْﻴَﺗﺁ ﻲِﺗِّﻼﻟﺍ َﻚَﺟﺍَﻭْﺯَﺃ َﻚَﻟ ﺎَﻨْﻠَﻠْﺣَﺃ ﺎَّﻧِﺇ ُّﻲِﺒَّﻨﻟﺍ ﺎَﻬُّﻳَﺃﺎَﻳ َﻚِﺗﺎَّﻤَﻋ ِﺕﺎَﻨَﺑَﻭ َﻚِّﻤَﻋ ِﺕﺎَﻨَﺑَﻭ َﻚْﻴَﻠَﻋ ُﻪَّﻠﻟﺍ َﺀﺎَﻓَﺃ ﺎَّﻤِﻣ َﻚُﻨﻴِﻤَﻳ ْﺖَﻜَﻠَﻣ ًﺓَﺃَﺮْﻣﺍَﻭ َﻚَﻌَﻣ َﻥْﺮَﺟﺎَﻫ ﻲِﺗِّﻼﻟﺍ َﻚِﺗَﻻﺎَﺧ ِﺕﺎَﻨَﺑَﻭ َﻚِﻟﺎَﺧ ِﺕﺎَﻨَﺑَﻭ ﺎَﻬَﺤِﻜﻨَﺘْﺴَﻳ ْﻥَﺃ ُّﻲِﺒَّﻨﻟﺍ َﺩﺍَﺭَﺃ ْﻥِﺇ ِّﻲِﺒَّﻨﻠِﻟ ﺎَﻬَﺴْﻔَﻧ ْﺖَﺒَﻫَﻭ ْﻥِﺇ ًﺔَﻨِﻣْﺆُﻣ ْﻢِﻬْﻴَﻠَﻋ ﺎَﻨْﺿَﺮَﻓ ﺎَﻣ ﺎَﻨْﻤِﻠَﻋ ْﺪَﻗ َﻦﻴِﻨِﻣْﺆُﻤْﻟﺍ ِﻥﻭُﺩ ْﻦِﻣ َﻚَﻟ ًﺔَﺼِﻟﺎَﺧ ٌﺝَﺮَﺣ َﻚْﻴَﻠَﻋ َﻥﻮُﻜَﻳ َﻼْﻴَﻜِﻟ ْﻢُﻬُﻧﺎَﻤْﻳَﺃ ْﺖَﻜَﻠَﻣ ﺎَﻣَﻭ ْﻢِﻬِﺟﺍَﻭْﺯَﺃ ﻲِﻓ -50, – „Эй пайғамбар, албатта Биз сиз учун ҳаққи- маҳрларини берган жуфтларингизни, Аллоҳ сизга (жангу жадалларда) ўлжа қилиб берган қўл остингиздаги чўриларингизни, сиз билан бирга ҳижрат қилган амакингизнинг қизларини ва аммаларингизнинг қизларини, тоғангизнинг қизларини ва холаларингизнинг қизларини, яна (ҳар қандай) мўмина аёлни - агар у ўзини пайғамбарга ҳадя этса-ю, пайғамбар уни (ҳаққи-маҳрини бермай) ўз никоҳига олишни истаса, (мазкур аёлларнинг барчасини Биз сиз учун) ҳалол қилдик. (Ўзини ҳадя этган аёлга ҳаққи маҳрини бермасдан уйланиш ижозати) мўминлар учун эмас, холис сиз учундир. Биз (мўминларга) жуфтлари ва қўл остиларидаги чўрилари ҳақида фарз қилган ҳукмларимиз эса аниқ маълумдир. Токи сизга танглик бўлмаслиги учун (Биз сизга мазкур имтиёзларни бердик)“. [33:50]
Бу оят: َﻦﻴِﻨِﻣْﺆُﻤْﻟﺍ ِﻥﻭُﺩ ْﻦِﻣ َﻚَﻟ ًﺔَﺼِﻟﺎَﺧ – „(Ўзини ҳадя этган аёлга ҳаққи маҳрини бермасдан уйланиш ижозати) мўминлар учун эмас, холис сиз учундир“, [33:50] деяпти. Оятдаги «холис» сўзи ўзидан олдинги жумла маъносини таoкидлаш учун келган сўз ўзагидир. Яъни маъноси: «Сизга рухсат этилган ушбу иш фақат сиз учун холис қилинди». Бунинг ўзидан олдин келган барча ишларни Расулуллоҳ (С.А.В.)га хос қилиб ўз ичига олганлигининг далили шуки, у тўртта ҳалол қилинган нарсадан кейин келганлигидир, яъни бу тўрт ҳалол қилинганлар: аёлларнинг ҳалол бўлиши, бевосита ўлжадан тушган чўрилар, у зот билан бирга ҳижрат қилган қариндошларининг қизлари ва аёлнинг ўзини- ўзи совға қилиши кабилардир ва бу таoкид йўли билан келган. Бу сўз ушбу маъно тамомига етгандан кейин ва: َﻦﻴِﻨِﻣْﺆُﻤْﻟﺍ ِﻥﻭُﺩ ْﻦِﻣ – „Мўминлар учун эмас“, [33:50] сўзидан кейин: ْﻢُﻬُﻧﺎَﻤْﻳَﺃ ْﺖَﻜَﻠَﻣ ﺎَﻣَﻭ ْﻢِﻬِﺟﺍَﻭْﺯَﺃ ﻲِﻓ ْﻢِﻬْﻴَﻠَﻋ ﺎَﻨْﺿَﺮَﻓ ﺎَﻣ ﺎَﻨْﻤِﻠَﻋ ْﺪَﻗ -50, – „Биз (мўминларга) жуфтлари ва қўл остиларидаги чўрилари ҳақида фарз қилган ҳукмларимиз эса аниқ маълумдир“, [33:50] келганлиги яна ҳам фикримизни қувватлайди. Бунинг маъноси шуки, бу уларга фарз қилган ишларимиздан бошқадир. Шунинг учун буларнинг барчасидан кейин ушбу: ٌﺝَﺮَﺣ َﻚْﻴَﻠَﻋ َﻥﻮُﻜَﻳ َﻼْﻴَﻜِﻟ – „Токи сизга танглик бўлмаслиги учун (Биз сизга мазкур имтиёзларни бердик)“, [33:50] сўзлар келган, яъни сизга қийин бўлмаслиги учун. Шунинг учун Расулуллоҳ (С.А.В.)нинг уйланишлари амалда ўрнак қилиб олинмайди ва қонун ишлаб чиқишда баҳс мавзуи қилинмайди, чунки бу иш Расулуллоҳ (С.А.В.)нинг ўзларига хос ишлардандир. Бунинг устига, Расулуллоҳ (С.А.В.)нинг уйланишлари шуни кўрсатадики, у эркаклик-аёллик алоқаси жиҳатидан ўзининг жинсий талабини қондириш мақсадида жинсий қўшилиш учун уйланган кишининг уйланиши эмас, балки пайғамбарнинг уйланиши бўлганди. Тарихий ҳақиқатга мурожаат қилишимиз билан биламизки, Пайғамбар (С.А.В.) йигирма уч ёшларида Хадича онамизга уйланганлар ва Хадича онамиз ёлғиз ўзлари Расулуллоҳ (С.А.В.)га йигирма саккиз йил хотин бўлдилар. Хадича онамиз пайғамбарликнинг ўн биринчи йилида, яъни ҳижратдан икки йил олдин, саҳифа бекор бўлганидан бир неча ой кейин ва Тоифга чиқишларидан озгина олдин вафот этдилар. Бу 620 милодий йилда бўлган, ўшанда Расулуллоҳ (С.А.В.) 50 ёшда эдилар. Ўша даврда кўпхотинлик араблар ўртасида қанчалик кенг тарқалган бўлишига қарамасдан, Расулуллоҳ (С.А.В.) Хадича онамизга уйланганларидан кейин то у зот вафот этгунича устларига хотин олишни ўйламаганлар. Хадича билан бирга пайғамбарликдан олдин ўн етти йил тинч-
осойишта ҳаёт кечирдилар, пайғамбарлик келганидан кейин ҳам у билан даoват ва куфр фикрларига қарши кураш жараёнида ўн бир йилча бирга яшадилар ва шу билан бирга уйланиш ҳақида ўйлаб ҳам қўймадилар. Хадича (Р.А.)га уйланганларида ҳам ва ундан олдин ҳам Расулуллоҳ (С.А.В.)нинг аёлларнинг гўзаллигига қизиққанлари кузатилмаган. Ҳолбуки жоҳилият аёлларининг очиқ-сочиқ юришлари одамларни ўзига жалб этарди. Ёшлари элликдан ўтганидан кейин эса бир аёлга қаноат қилмайдиган тарзда кескин ўзгариш бўлиб, устма-уст уйланганларини ва ўн бир аёлни никоҳларига олганларининг гувоҳи бўлишимиз ғайритабиий ҳолдир. Эллик беш ёшларида етти аёлни ўз никоҳларида жамлаганлар. Эллик беш ёшдан ўтиб, умрларининг охирги етти йили мобайнида эса тўққиз аёлни никоҳларида сақлаб турганлар. Шу ёшга етиб қолган кишидан ушбу ишлар содир бўлиши аёлларга бўлган рағбатдан бўлиши мумкинми? Ёки жинсий алоқа кўринишидаги нав ғаризасини қондиришга интилиш орқали содир бўладими? Ёки бу ишларга Расулуллоҳ (С.А.В.) киришиб кетган ҳаёт, яъни одамларга етказишга буюрилган пайғамбарлик ҳаёти воқелиги тақозо этган бошқа омиллар ундаганми? Буни тушуниш учун Пайғамбар
(С.А.В.)нинг уйланишларини кўриб чиқамиз. Пайғамбарликнинг ўн биринчи йилида, яъни Хадича онамиз этган йилда Расулуллоҳ (С.А.В.) уйланиш ҳақида ўйладилар. Бу пайтда ёшлари элликда эди. Шундан кейин дўстлари ва биринчи бўлиб иймон келтирган киши - Абу Бакрнинг қизлари Оишага совчи қўйдилар. Оиша олти ёшли қизча бўлганлиги туфайли никоҳларига олдилар. Лекин қўшилишлари эса уч йил кейин, Мадинага ҳижрат қилиниб, Оиша тўққиз ёшга етгач бўлди. Лекин Расулуллоҳ (С.А.В.) Оишага никоҳланган вақтларида Замoа қизи Савдага ҳам уйланган эдилар. Савда Ҳабашистонга ҳижрат қилиб, кейин Маккага қайтгач вафот этган мусулмонлардан бири - Сакрон ибн Амр ибн Абу Шамснинг беваси эди. Савда ҳам Сакрон билан бирга Исломга кирган, бирга ҳижрат қилган ва у билан машаққат ва озорларни бирга чеккан эди. Эрининг вафотидан сўнг Расулуллоҳ (С.А.В.) унга уйландилар. Савдада унга уйланишга қизиқтирадиган дунё тамаoларидан бирортаси - на ҳусн-жамол, на бойлик ва на мартаба борлиги ривоят қилинмаган. Расулуллоҳ (С.А.В.) у аёлга эрининг вафотидан сўнг уйланганларидан уни ўз қарамоқларига олиш ва мартабасини мўминлар онаси даражасига кўтариш бўлганлиги тушунилади. Расулуллоҳ (С.А.В.) ҳижратдан кейин Савда учун масжид ёнига уй қурдилар ва бу уй у зотнинг хотинлари учун қурилган энг аввалги уй эди. Кейин, ҳижратнинг биринчи йилида ансорийлар ва муҳожирларнинг ўрталарини биродарлаштириш ишларини тугатганларидан кейин Пайғамбар (С.А.В.) Савдага қўшни қилиб масжид ёнидаги уйга Оишани ҳам жойлаштирдилар ва у билан қўшилдилар. Дўстлари ва вазирлари Абу Бакр tга ҳам қизларининг олдига келишга изн бердилар. Кейин, ҳижратнинг иккинчи йилида Бадр ғазотидан кейин ва Уҳуд ғазотидан олдин Умар ибн Хаттобнинг қизи Ҳафсага уйландилар. Ҳафса бундан олдин Исломга биринчилар қатори кирган Ҳанишнинг хотини эди ва Ҳанишнинг вафотига етти ой бўлган эди. Расулуллоҳ (С.А.В.) Ҳафса онамизга уйланишлари билан иккинчи вазирлари ва дўстлари Умар ибн Хаттобга ҳам уйларига - қизининг олдига келишга изн бердилар. Оиша ва Ҳафсага уйланишлари икки вазирлари ва ёрдамчилари, даoват, ҳокимият, уруш ва бундан бошқаларда ёнларида турадиган икки мулозимларининг қизларига уйланиш бўлиб, фақатгина хотин олишнинг ўзи эмас эди. Оиша Расулуллоҳ (С.А.В.) учун суюкли ва чиройли бўлган бўлсалар, Ҳафса онамизда бундай маъно йўқ эди. Бу эса уларнинг ҳар иккисига уйланишлари жинсий эҳтиёжни қондиришдан бошқа мақсад бўлганини кўрсатади. Кейин, ҳижратнинг бешинчи йилида Бану Мусталақ ғазотида Ҳорис ибн Абу Зирорнинг қизи Жувайрияга уйландилар. Бу аёлга уйланишларининг сабаби унинг отасини ўзларига яқин қилиш ва аёлнинг мартабасини кўтариш эди. Чунки бу аёл Бану Мусталақдан асир олинганлар ичида бўлиб, бир ансорийнинг улушига тушган эди. Бану Мусталақ қабиласи бошлиғининг қизи бўлган Жувайрия унга хўжайин бўлиб қолган кишидан ўзини сотиб олишни хоҳлади. Ансорий эса унинг Бану Мусталақ бошлиғининг қизи эканини билгани сабабли фидя нархини қиммат айтди. Отаси қизини озод қилиш учун фидяни Расулуллоҳ (С.А.В.) ҳузурларига келтириб, уни озод қилди ва Расулуллоҳ (С.А.В.)нинг пайғамбар эканликларига ишонч ҳосил қилгач, Исломга кирди. Кейин қизи Жувайрияни ҳам Пайғамбар (С.А.В.) ҳузурларига олиб келди ва қиз ҳам отаси каби Исломга кирди. Кейин Расулуллоҳ (С.А.В.) унинг отасидан қизининг қўлини сўрадилар ва отаси қизини Расулуллоҳ (С.А.В.)га берди. Расулуллоҳ (С.А.В.)нинг Жувайрияга уйланишлари бўйсунган қабила бошлиғининг қизига уйланиш эди ва бу билан қабила бошлиғининг дўстлигини қозонишни ирода қилгандилар. Ҳижратнинг еттинчи йилида Хайбар устидан ғалаба қозонилганидан кейин яҳудий бошлиқларидан бири Ҳуяй ибн Аҳтобнинг қизи Сафийяга уйландилар. Уйланишларининг ҳикояси шуки, Сафийя Хайбар қўрғонидан асир олинганлар ичида эди. Мусулмонларнинг баoзилари Расулуллоҳ (С.А.В.)га: «Сафийя Бану Қурайза ва Назир қабилаларининг улуғ аёли ва у фақат сизгагина лойиқдир», дейишди. Расулуллоҳ (С.А.В.) уни озод қилиб, кейин уйландилар. Бу билан уни қулликдан озод қилдилар ва унинг обрўсини сақлаб қолдилар, мартабасини кўтардилар. Ривоят қилишларича, Абу Айюб Холид ал-Ансорий Расулуллоҳ (С.А.В.) томонидан ўлдирилган отаси, акаси ва қавмининг аламидан у кишига қарши адоват Сафийя қалбида қўзғалиб қолишидан қўрқди. Шунинг учун Расулуллоҳ (С.А.В.) Хайбардан қайтишда Сафийяга уйланган чодирнинг атрофида қуролланган ҳолда кечаси билан соқчилик қилди. Расулуллоҳ (С.А.В.) эрталаб туриб уни кўриб қолиб: «Бу ерда нима қиляпсан?» - дедилар. Абу Айюб: «Бу аёлдан сизга зарар етиб қолишидан қўрқдим, чунки сиз унинг отаси, акаси ва қавмини ўлдиргансиз, ўзи эса куфрдан энди қутулган», деди. Пайьамбар (С.А.В.) уни тинчлантирдилар. Сафийя эса Расулуллоҳ (С.А.В.)нинг вафотларига қадар садоқатли ва вафодор бўлиб бирга яшади. Кейин, ҳижратнинг саккизинчи йили амакилари Аббос ибн Абдулмутталибнинг хотини Уммул Фазлнинг синглиси Маймунага уйландилар. Бу воқеа Қазо умрасининг
охирида бўлган эди. Уйланишларининг ҳикояси - Маймуна йигирма олти ёшда бўлиб, турмушга чиқаришда опаси Уммул Фазлни вакил қилган эди. Маймуна Қазо умрасида
мусулмонларнинг ҳолини кўргач, Исломга ҳиммати кучайди ва Аббосни ўз жияни саййидимиз Муҳаммад (С.А.В.)га таклиф билан ўртага қўйди ва ўзини ул зотга никоҳга олишларини таклиф қилди. Пайғамбар (С.А.В.) бу таклифни қабул қилдилар. Ҳудайбийя аҳдномасида кўрсатилган уч кун ниҳоясига етган эди. Лекин Расулуллоҳ (С.А.В.) Маймунага уйланишларидан ўзлари билан Қурайш ўртасидаги тушунмовчиликни юмшатиш учун фойдаланмоқчи бўлдилар. Ҳузурларига Суҳайл ибн Амр билан Ҳувайтиб ибн Абдул Уззо Қурайш тарафидан элчи бўлиб келиб: «Бу ерда туриш муддатингиз тугади ва энди
чиқиб кетинг», дейишди. Уларга Расулуллоҳ (С.А.В.) «Сизларнинг олдингизда тўй қилиб уйлансам ва сизларга зиёфат берсак, нима дейсизлар?» дедилар. Улар эса: «Сизнинг зиёфатингизнинг бизга кераги йўқ, чиқиб кетинг», деб жавоб беришди. Расулуллоҳ (С.А.В.) ҳеч иккиланмай чиқиб кетдилар ва орқаларидан мусулмонлар ҳам эргашдилар. Зайнаб бинт Хузайма ва Умму Саламаларга уйланишлари эса уруш майдонларида шаҳид бўлган икки саҳобаларининг беваларига уйланиш эди. Зайнаб бинт Ҳузайма Бадр ғазотида шаҳид бўлган Убайда ибн Ҳорис ибн Мутталибнинг хотини бўлиб, чиройли хотин эмас эди. У ўзининг поклиги ва эҳсонкорлиги билан Уммул-масокин (мискинлар онаси), деб ном олган эди. У аёлга ёш йигитлар совчи юборишар эди. Ҳижратнинг иккинчи йилида, Бадр урушидан кейин, унинг эри шаҳид бўлганидан кейин никоҳларига олдилар. Турмушларига икки йил бўлмасидан Зайнаб бинт Хузайма вафот этди. У Расулуллоҳ (С.А.В.)дан олдин вафот этган Хадича онамиздан кейин вафот этган хотинлари бўлди. Умму Салама эса Абу Саламанинг хотини эди, ундан бир неча ўғиллари бор эди. Уҳуд ғазотида Абу Салама жароҳатланди ва бу жароҳат тузалиб кетгач, Расулуллоҳ (С.А.В.) уни Бану Асад қабиласига қарши урушгани байроқдор қилиб жўнатдилар. Уларни енгиб, ўлжа билан қайтди. Шундан кейин унинг Уҳудда олган жароҳати шишиб кетди ва шу жароҳат билан вафот этди. Абу Салама ўлим тўшагида ётганида Расулуллоҳ (С.А.В.) уни кўргани кирдилар ва унинг ёнида яхши дуоларини қилган ҳолда жон таслим қилгунича ўтирдилар ва кўзини ёпиб қўйдилар. Абу Саламанинг вафотидан кейин тўрт ой ўтгач, Расулуллоҳ (С.А.В.) Умму Саламага совчи қўйдилар. У эса фарзандларининг кўплиги ва ёшининг ўтиб қолганлигини айтиб узр сўради. Лекин Расулуллоҳ (С.А.В.) бу талабларида қаттиқ турдилар ва унга уйландилар ҳамда ўғилларини тарбиялашга аҳамият бердилар. Демак, бу икки аёлга Расулуллоҳ (С.А.В.) жангда шаҳид бўлган икки биродарларининг оиласига ғамхўрлик қилиш учунгина уйланганлар. Умму Ҳабиба бинт Абу Суфёнга уйланишлари эса Ҳабашистонга дини учун ҳижрат қилган, эри Исломдан қайтиб муртад бўлиб кетганида ҳам дин йўлида озорларга сабр қилган аёлга уйланиш эди. Умму Ҳабибанинг асл исми Рамла бўлиб, у Макка бошлиғи ва мушрикларнинг етакчиси Абу Суфённинг қизи эди. У Расулуллоҳ (С.А.В.)нинг аммаларининг ўғли Убайдуллоҳ ибн Жаҳш Асадийнинг хотини эди. Умму Ҳабиба отасининг кофирлик вақтида эри Убайдуллоҳ Исломга кирганидан кейин Исломни қабул қилган ва отасининг озор беришидан қўрқиб, ҳомиладор бўлишига қарамай, эри билан Ҳабашистонга ҳижрат қилган эди. Ҳижратда қиз туғди ва унга Ҳабиба бинт Убайдуллоҳ деб исм қўйишди. Рамланинг Умму Ҳабиба (Ҳабибанинг онаси) деб номланиши ҳам шу қиздан эди. Лекин Убайдуллоҳ ибн Жаҳш кўп ўтмай Исломдан қайтди ва ҳабашларнинг дини бўлган насронийликни қабул қилди. Сўнгра хотини Рамлани ҳам Исломдан қайтаришга уринди, лекин Рамла сабр қилиб, ўз динидан қайтмади. Кейин Расулуллоҳ (С.А.В.) Нажошийга элчи юбориб, ундан Умму Ҳабибага совчи бўлишни сўрадилар. Нажоший бу хабарни Умму Ҳабибага етказди. Умму Ҳабиба ҳам ўз томонидан Холид ибн Саид ибн Осни никоҳ битимига вакил қилди. Шундай қилиб, уларнинг никоҳлари амалга ошди. Никоҳда Холид Умму Ҳабиба томонидан, Нажоший Расулуллоҳ (С.А.В.) томонларидан вакил бўлишди. Хайбар урушидан кейин Ҳабашистон муҳожирлари Мадинага қайтгач, улар билан бирга Умму Ҳабиба ҳам қайтди ва Расулуллоҳ (С.А.В.)нинг уйларига кирди. Мадина Расулуллоҳ (С.А.В.)нинг тўйларини нишонлади ва Умму Ҳабиба Расулуллоҳ (С.А.В.)нинг уйларида яшай бошлади. Аммо Зайнаб бинти Жаҳшга уйланишлари бир неча ҳукмларни қонунлаштириш бўлган эди. Аммаларининг қизлари Зайнабнинг Қурайш аслзодаларидан бўлишига қарамай, озод қилинган қул бўлмиш Зайдга бериш билан одамлар ўртасидаги турмуш қуришда эр ва аёл тенг бўлиши керак, деган одатни бекор қилишни қонунлаштириш эди. Яна ўша пайтларда ўғил қилиб боқиб олинган бола боқиб олган кишига ўз фарзандидек бўлиб, унинг хотинига уйланиши мумкин эмас эди. Расулуллоҳ (С.А.В.) бу одатларни бекор қилиш учун озод қилинган қуллари Зайд ўз хотинини талоқ қилганидан кейин у аёлни никоҳларига
олдилар. Бу воқеа шундай бўлган эди. Зайнаб бинт Жаҳш Абдулмутталибнинг қизи Умайманинг, яъни Расулуллоҳ (С.А.В.)нинг аммаларининг қизи бўлиб, Расулуллоҳ (С.А.В.)нинг кўз ўнгларида ва кузатувларида катта бўлган эди. Шу туфайли у Расулуллоҳ (С.А.В.)га қизлари каби ёки сингиллари каби эди. Унинг Зайдга турмушга чиқишидан олдин ҳам мафтункор ёки мафтункор эмаслигини билардилар. Зайнабни гўдаклигидан билардилар ва у зотга Зайнаб жуда яхши маълум эди, худди ўз қизларидек эди. Пайғамбар (С.А.В.) уни Зайдга турмушга беришларини сўраб совчи бўлганлар. Аммо унинг акаси Абдуллоҳ ибн Жаҳш Қурайшнинг Ҳошимийлар авлодидан бўлган, яна бунинг устига Расулуллоҳ (С.А.В.) нинг аммаларининг қизи бўлган синглисини Хадича сотиб олган, кейин Муҳаммад (С.А.В.) озод қилган қулга хотин бўлишига кўнмади ва буни Зайнаб учун ор деб билди. Ҳақиқатан ҳам бу ўша пайтдаги арабларда қаттиқ ор саналар эди. Улар улуғ оилага мансуб қизларини озод бўлган қулларга бермас эдилар. Пайғамбаримиз Муҳаммад (С.А.В.) ирқчиликка асосланган бу бузуқ одатни йўқотишни ва араблар бошқалардан тақво билангина устун бўлишлари мумкинлигини ва ушбу оят: $ْﻢُﻛﺎَﻘْﺗَﺃ ِﻪَّﻠﻟﺍ َﺪْﻨِﻋ ْﻢُﻜَﻣَﺮْﻛَﺃ َّﻥِﺇ – „Албатта, сизларнинг Аллоҳ наздидаги энг ҳурматлироғингиз тақводорроғингиздир“, [49:13] оятининг маъносини инсонлар тушунишларини хоҳладилар. Бу ишга бегона аёлларни мажбур қилишни истамадилар. Майли, арабларнинг ушбу урф-одатларини парчаловчи одатни аммаларининг қизи Зайнаб кўтариб чиқсин ва одамлардан эшитиш оғир бўлган гап сўзларга рўпара бўлсин. Расулуллоҳ (С.А.В.) ўғил қилиб олган қуллари ва ўша давр одатига кўра бошқа ўғиллари қатори мерос олиш ҳуқуқига эга бўлган Зайд Зайнабга уйлансин. Бу билан Зайд ўғил боқиб олганлар юргизадиган турли ташвиқотларга буюк Шореoнинг ҳозирлаб қўйган қурбони бўлишга тайёр турсин. Расулуллоҳ (С.А.В.) Зайнаб Зайднинг хотини бўлишини ва унинг акаси бунга рози бўлишини талаб қилиб қаттиқ туриб олдилар, Зайнаб ва акаси Абдуллоҳ эса буни рад этишда маҳкам турдилар. Аллоҳ Таоло ушбу оятни нозил қилди: ْﻥَﺃ ﺍًﺮْﻣَﺃ ُﻪُﻟﻮُﺳَﺭَﻭ ُﻪَّﻠﻟﺍ ﻰَﻀَﻗ ﺍَﺫِﺇ ٍﺔَﻨِﻣْﺆُﻣ َﻻَﻭ ٍﻦِﻣْﺆُﻤِﻟ َﻥﺎَﻛ ﺎَﻣَﻭ ُﻪَﻟﻮُﺳَﺭَﻭ َﻪَّﻠﻟﺍ ِﺺْﻌَﻳ ْﻦَﻣَﻭ ْﻢِﻫِﺮْﻣَﺃ ْﻦِﻣ ُﺓَﺮَﻴِﺨْﻟﺍ ْﻢُﻬَﻟ َﻥﻮُﻜَﻳ $ﺎًﻨﻴِﺒُﻣ ًﻻَﻼَﺿ َّﻞَﺿ ْﺪَﻘَﻓ – „Аллоҳ ва Унинг пайғамбари бир ишни ҳукм қилган-буюрган вақтида бирор мўмин ва мўмина учун (Аллоҳнинг ҳукмини қўйиб) ўз ишларидан ихтиёр қилиш жоиз эмасдир. Ким Аллоҳ ва Унинг пайғамбарига осий бўлса, бас, у очиқ йўлдан озиш билан йўлдан озибди“. [33:36] Шундан сўнг ака-сингилнинг бўйсунишдан бошқа чоралари қолмади. Улар: «Эй Расулуллоҳ, биз розимиз», дедилар. Расулуллоҳ (С.А.В.) Зайнабнинг маҳрини берганларидан сўнг Зайд унга уйланди. Лекин Зайд билан Зайнаб ўртасидаги турмуш кўнгилдагидек бўлмади, балки қандай совуқ ва изтиробли бошланган бўлса, шундай совуқ ва изтиробли давом этди. Бу иш Аллоҳ ва Расулуллоҳ (С.А.В.) нинг буйруғи эканлиги маълум бўлганига қарамасдан, Зайнабнинг кўнгли бу ишдан тўлмади ва эрига бўйсунмади, қалби унга мойил бўлмади. Балки Зайдга ўзининг қул бўлмаганлигини айтиб фахрланишда ва унинг турмушини аччиқ қилишда давом этаверди. Зайд бу ҳақда бир неча бор Расулуллоҳ (С.А.В.)га шикоят қилди ва хотинининг ёмон муомаласини айтди. Уни талоқ қилишга кўп марта изн сўради. Расулуллоҳ (С.А.В.) «Хотинингни маҳкам тут» - деган мазмунда жавоб берардилар. Аллоҳ Таоло Ўз пайғамбарига Зайнаб келажакда у зотнинг хотинлари бўлиши ҳақида ваҳий юборди. Бу иш Расулуллоҳ (С.А.В.)га оғир бўлди, чунки одамлар «Муҳаммад ўғлининг хотинига уйланиб олди», дейишларидан ва айблашларидан қўрқдилар. Лекин Зайд ҳам талоқ қилишга изн сўраб қаттиқ туриб олди.
Расулуллоҳ (С.А.В.) ваҳий йўли билан яқинда Зайнаб ўзларига хотин бўлишини билган бўлсалар ҳам, Зайдга: $َﻪَّﻠﻟﺍ ِﻖَّﺗﺍَﻭ َﻚَﺟْﻭَﺯ َﻚْﻴَﻠَﻋ ْﻚِﺴْﻣَﺃ – „Жуфтингни ўз ҳузурингда ушлагин (яъни талоқ қилишга шошмагин), Аллоҳдан қўрққин“, [33:37] деб жавоб бердилар. Шунда Аллоҳ пайғамбарини койиди, яъни «Мен сизни Зайнабга уйлантиргувчиман - деб хабар бердим, сиз эса Аллоҳ ошкор қилган нарсани махфий қилмоқчисиз», деди. Бу қуйидаги оятнинг маъносидир: $َﻚِﺴْﻔَﻧ ﻲِﻓ ﻲِﻔْﺨُﺗَﻭ َﻪَّﻠﻟﺍ ِﻖَّﺗﺍَﻭ – „Аллоҳ ошкор қилгувчи бўлган нарсани ичингизга яширган эдингиз“. [33:37] Расулуллоҳ (С.А.В.) яшираётган нарса - асранди ўғилларининг хотини бўлишига қарамасдан, яқинда Зайнаб у зотнинг аёли бўлажагини билишлари эди. Ушбу иш Аллоҳ ошкор қилган нарса, яъни асранди ўғиллари талоқ қилган хотинига уйланишлари эди. Аллоҳ ошкор қилган ушбу уйланишни яширишларининг сабаби ўша давр арабларининг одатича, асранди ўғиллар уларнинг уйларига кириб-чиқиб юришар, насабларига қўшилар ва асраб олган ўғилга ҳақиқий ўғилларга бериладиган барча ҳуқуқларни беришар, уларга ўғил ҳукмини барча ишларда, ҳатто мерос ва насабда ижро қилишар эди. Аллоҳ Таоло асранди ўғилнинг хотини Зайнаб яқин кунларда у зотга хотин
бўлишини билдиргандан кейин Расулуллоҳ (С.А.В.) бу хабарни махфий тутдилар ва Зайднинг кетма-кет шикоятларига қарамасдан, уларнинг ўртасидаги турмуш бошидан буён, муҳаббат ва эр-хотинлик ҳаёти изга тушмаганлигига қарамай, Расулуллоҳ (С.А.В.) Зайднинг талоқ қилмаслигига ва хотинини
маҳкам ушлашига қаттиқ турдилар. Лекин Зайд бу талабида қаттиқ туриб олди. Охири Расулуллоҳ (С.А.В.) унга изн бердилар. Кейин Зайд Зайнабни талоқ қилди, лекин бу пайтда на Зайд ва на Зайнаб Расулуллоҳ (С.А.В.)нинг Зайнабга уйланишларини билар эди. Имом Аҳмад, Муслим ва Насоийлар Сулаймон ибн Муғийра орқали Собит ибн Анасдан ривоят қилади: «Зайнабнинг идда муддати тугагач, Расулуллоҳ (С.А.В.) Зайдга: «Унга мени эслатиб қўй», дедилар Зайд бориб: «Эй Зайнаб, хушхабарни қабул эт, Расулуллоҳ (С.А.В.) сенга (ўзларини) эслатиб қўйишимни айтдилар», деди. Зайнаб: «Раббимга истихора намозини ўқимагунимча мен ҳеч нарса қилмайман», деди ва жойнамози томон юрди. Сўнг Қуръон ояти нозил бўлди. Аллоҳ Таоло қуйидаги оятни нозил қилгач, Расулуллоҳ (С.А.В.) Зайнабнинг олдига изнсиз кирдилар». ﻰَﻠَﻋ َﻥﻮُﻜَﻳ َﻻ ْﻲَﻜِﻟ ﺎَﻬَﻛﺎَﻨْﺟَّﻭَﺯ ﺍًﺮَﻃَﻭ ﺎَﻬْﻨِﻣ ٌﺪْﻳَﺯ ﻰَﻀَﻗ ﺎَّﻤَﻠَﻓ $ْﻢِﻬِﺋﺎَﻴِﻋْﺩَﺃ ِﺝﺍَﻭْﺯَﺃ ﻲِﻓ ٌﺝَﺮَﺣ َﻦﻴِﻨِﻣْﺆُﻤْﻟﺍ – „Бас, қачонки Зайд ундан (яъни Зайнабдан) ҳожатини адо қилгач (яъни уни талоқ қилгач),
Биз сизни унга уйлантирдик. Токи мўминларга асранди болалари ўз хотинларидан ҳожатларини адо қилишгач (яъни уларни талоқ қилишгач), уларнинг (хотинларига уйланишларида) танглик бўлмаслиги учун (шундай) қилдик“. [33:37] Агар бу ишни Зайнаб ва Зайд аввалдан билганларида, Зайд унга: «Хушхабарни қабул эт», демаган ва Зайнаб: «Раббимга истихора намозини ўқимагунимча…», яъни «бу турмуш қуришимда яхшиликлар беришини Раббимдан сўрамагунимча», демаган бўларди. Расулуллоҳ (С.А.В.) Зайнабга уйланишларининг иллати (сабаби) - «Асранди ўғилларининг хотинига уйланишда мусулмонларга танглик бўлмаслигидир». Юқорида Расулуллоҳ (С.А.В.)нинг ўз хотинларига уйланишлари ҳақида ҳикоя қилинди. Улардан бу уйланишлар фақат уйланиш мақсадида бўлмай, бошқа ишлар ҳам кўзда тутилганини кўрамиз. Бу билан Расулуллоҳ (С.А.В.)нинг тўрттадан ортиқ хотинни ўз никоҳларига олганларининг маъноси ва, умматдан айрича, бу ишда у зотнинг хосланганликларининг маъноси англашилади. Бу маъно ёши элликдан ошган, даoват ва давлат билан банд бўлган, Парвардигорининг рисолатини бутун оламга етказиш билан банд бўлган, бу билан халқни бир бутун уммат қилиб оёққа турғазишни мақсад қилган, ҳаётдан мақсади Аллоҳнинг рисоласини бутун оламга етказиш, эски чиркин ҳокимиятни бузиб, ўрнига янги жамиятни қуриш ва одамларга исломий даoватни етказиш учун чор атрофдаги дунёга қарши турадиган давлатни тиклаш бўлган кишининг жисмидаги жинсий ғаризанинг қўзғалиши эмаслиги англашилди. Чунки бу кишининг зеҳнини банд этган бутун фикри
умматни уйғотиш ва давлатни барпо этиш, жамиятни шакллантириш ва бутун оламга рисолани етказиш эди. Бундай кишининг хаёлини аёллар банд қилиши ва уларга мойил бўлиб кетиши ва ҳар йили биттадан хотин олиши мумкин эмас. У зот даoват ташвишларини кўтариб, эр-хотинлик ҳаётидан ҳар бир инсон каби одатий суратда фойдаланар эдилар.
#новости