Тўйлар мубораk Шукурки, юртимизда тинчлик-осойишталик

сабаб йил давомида карнай-сурнай садолари
тинмайди. Маҳаллаларда бешик, суннат,
фотиҳа, никоҳ каби тўйларнинг ўтаётгани
кишини қувонтиради. Бағрикенг ва
меҳмондўст халқимиз ҳар қандай бойликдан кўра эл-юрт олдида дастурхон ёзишни афзал
кўради. Аммо, минг афсуски, дабдабозлик,
айниқса, ўзга халқларнинг одатларига кўр-
кўрона эргашиш оқибатида бугунги
тўйларимиз урф-одатларимиздан узоқлашиб
бормоқда. Кўп ҳолларда бошқа халқлар миллий
тўйларига қизиқиб соатлаб суҳбат қурамиз.
Хулосага келганда эса, ўзимизнинг урф-
одатларимиз, ибо, ҳаё мужассамлашган
тўйларимизнинг афзаллигини англаймиз.
Аммо, ифтихор билан тилга олинган тўйларимиз айримлар учун шон-шуҳрат,
обрў-эътибор топиш қуролига айланиб
бораётгани хусусида лом-мим демаймиз. Энг қизиғи, бошқа халқлар никоҳ тўйларига
тақлид қилиб, уларнинг яхши томонларини
эмас, балки урф-одатларимизга,
менталитетимизга, ўзбекчилигимизга зид
одатларига билиб-билмай эргашаяпмиз. Яқин Шарқ мамлакатлари никоҳ тўйлари
бизникидан анча фарқ қилади. Уларнинг бизга
ўрнак бўладиган жиҳатлари ҳам йўқ эмас.
Масалан, уларда бизникига ўхшаб 300-400
кишилик жой олдиндан ҳозирлаб
қўйилмайди. Бор-йўғи 100 киши йиғиладиган тўйда дастурхон "синиб" кетгудек даражада
безатилмайди ҳам. Тўйчининг сахийлиги арақ,
вино, коньякларининг сони ёки
қимматбаҳолиги билан ўлчанмайди. Энг
асосийси, улар тўйхонага тамадди қилиш ёки
бўлмасам ер тепиб ўйнагани эмас, балки хонадон соҳиблари ва келин-куёвни ўзларига
яқин олиб, ёшларга бахт тилагани ташриф
буюришади. Кетаётганларида янги оила
ташвишлари учун асқотадиган маблағни
тўёна қилиб қолдириб қайтишади. Кўриниб
турибдики, янги рўзғор муаммолари тўй кунидаёқ ҳал этилади. Бизда-чи... Келин-куёв учун асқотиши мумкин
бўлган жарақ-жарақ пулларимизни раққосага
аввал тўй эгалари, кейин қариндошлар
"қистир-қистир" қилишади. Бу ҳам
етмаганидек, тўйлар кетидан "келин келди",
"куёв кўрди", "келин кўрди" каби базмларни уюштириб, қўйлар сўйилиб, дастурхон
безатилади. Ҳолбуки, қудалар томондан
сарфланаётган шу каби маблағларни янги
оиланинг орзу-ҳаваслари йўлида ишлатиш
ўринли бўларди. Кийиниш одоби ҳам борган сари
замонавийлашиб, енги калта, елкаси
кўкрагигача очиқ тўй либосидаги келиннинг
хатти-ҳаракатлари ҳам ўзбекчилигимиздан
йироқлашиб бораётганимизни эслатади. Айрим келин-куёвлар юзлаб одамлар
қаршисида "бўса" олишдан тап тортишмайди.
Катталар эса, ҳозир бу "мода" дея
баҳолашади. "Вальс"сиз ўтмаган тўйлар ҳам
қолмади ҳисоб. Яқинда тўй ҳақида
фикрларини билдирган танишимнинг гапи ҳаммасидан ошиб тушди. Тўйхонага келинни
ҳар томондан ўраб олган йигитлар, куёвни эса
қизлар олиб киришди, дейди у. Бошқа бир
тўйда ясанган келинни каттакон "коробка"да
кўтариб келганларидан хуноби ошганини
яширмади. Ачинарлиси, қайсидир тўйда бошланган бундай "урф"лар ҳам оммалашиб
кетмаслигига кафолат йўқ. Бугун аксарият тўйчи санъаткорлар турли
миллатларнинг тўйбоп қўшиқларини
"фонограмма"да ижро этадилар. Мазмун-
моҳияти билан иши йўқ йигит-қизлар, ҳатто,
катталар ҳам бу қўшиқларга мос рақсларни
аллақачон ўрганиб улгуришган. Айрим калондимоғ санъаткорлар ҳам борки,
ҳаракатларидан ёқа ушлайсиз. Ўзини
тутишдан юқори лавозимда ишловчиларга
ўхшаб кетувчи йигитча тўйда навбат
ололмаётганидан давра раисига қилган қўпол
муомаласи меҳмонларнинг кайфиятини бузди. Иложсиз даврабоши табрик сўзини тугатиб,
"юлдузча"га навбатни эълон қилди. "Юлдузча"
ҳам ўзбекча, русча, татарча, грузинча шўх
қўшиқларни куйлаб, "қистир-қистир"ни
авжига олдириб, хуморидан чиққунча оғзини
қимирлатиб турди. Бугунги тўйларимиз бир-биридан гўзал ва
ҳашаматли тўйхоналарда ўтаётгани яхши. Бу
тўй эгаларига жуда кўп қулайликлари билан
маъқул бўлмоқда. Бироқ, тўйхона эгалари
бино ичида товуш тар¬қалишини ҳисобга
олиб қурилишни амалга оширганларида янада яхши бўларди. Яна бир гап, фарзандининг бошқалардан кам
бўлишини истамаган ота-она ўзи учун маъқул
ресторанни белгилайди. Шундан сўнг ҳозирги
кунда урф бўлиб улгурган тўйхонани безаш,
декорация масалалари ҳам кўндаланг туради.
Бу иш билан шуғулланувчи фирмалар фаолияти ҳам қисқа вақт ичида сезиларли
даражада тезлашган. Бундай хизматлар
ҳақини эса ҳамманинг чўнтаги кўтармайди. Одатимизга кўра, тўйларга узоқ йиллар
тайёргарлик кўрамиз. Орзу-умидлар оғушида
ўзимизча режалар тузиб ҳам қўямиз. Аммо,
тўй кунлари аниқ бўлганда етти ухлаб
тушимизга ҳам кирмаган урфларни қиламиз.
Натижада эса юқорида қайд этилган муаммоларга дуч келамиз. Фурсат ўтиб, афсус
ҳам чекамиз. Аслида, бу каби муаммоларнинг
кўпайиши сабабини ўзлигимиз ва миллий
урф-одатларимиздан узоқлашаётганимиз,
дабдабабозлик ортидан қувиб бораётанимиз
билан изоҳлаш мумкин. Наҳотки, масалага қалб кўзини очиб қараш ва қадриятларимизга
хос ёндашиш ўз қўлимиздан келмаса. Раҳимберди РаҲмонов
Тошкент шаҳридаги “Мирзо Юсуф” жомеъ
масжиди имом хатиби