Қабзият

Дефекация акти сонининг ёки нажас ҳажмининг камайиши бўлиб, бу ўз навбатида ичак ёриғидан зичлашган нажас массалари ўтишининг қийинлашиши билан боғлиқдир. Меъёрида дефекация акти сони турлича бўлиши мумкин, лекин одатда кунига 3 маротабадан бир ҳафтада 3 мартагача кузатилиши мумкин.
Белгилари:
меъёрига нисбатан нажас консистенциясининг ўзгариши (қаттиқроқ ёки қуруқроқ), дефекация актига чақириқларнинг бўлмаслиги, дефекация актининг қийинлашиши ёки оғриқлилиги.
Қабзият келтириб чиқарувчи сабаблар
Умумий: суюқликни етарли миқдорда истеъмол қилмаслик (дегидратация) ва жисмоний фаолликнинг камайиши (жароҳатланиш, жисмоний ҳолсизлик ёки касаллик туфайли).
Дори воситаларининг ножўя таъсирлари: антиҳолинергик препаратлар, опиатлар, калций антагонистлари, темир препаратлари ва бошқалар.
Механик сабаблар: ичак тутилиши (ичак обструкцияси, буралиши, ўсмалар, дивертикулит, ректоцеле, энтероцеле).
Эндокрин/метаболик сабаблар: гиперкалциемия, гипокалиемия, гипотиреоз, қандли диабет.
Туғма касалликлар: Гиршпрунг касаллиги, муковисцидоз.
Нейромушак бузилишлар: склеродерма, амилоидоз, ичакнинг псевдо-обструкцияси.
Хавф омиллари:
қарилик ва эрта болалик даври, бир вақтнинг ўзида бир нечта дори воситаларини қабул қилиш, невроз, гиподинамия.
Анамнез йиғишда қуйидагиларни аниқлаш лозим: қабзиятнинг биринчи эпизоди вақти ва кейинги сонини (маромлилик), нажас массаларининг ҳусусиятлари, қон аралашмаси мавжудлиги (ўзгармаган қонли нажас), дефекация вақтида оғриқнинг безовта қилиши, ел чиқишида қийинчиликнинг бўлиши, бошқа ёндош белгиларнинг кузатилиши (қайт қилиш, қоринда оғриқ, тана ҳароратининг ошиши).
Бундан ташқари беморга унинг овқатланишига (парҳез) ва дори воситаларини қабул қилишига оид саволларни бериш зарур.
Кўздан кечириш вақтида қуйидагиларга алоҳида эътибор қилиш лозим: қорин соҳасига (ичакларда патологик шовқинлар, оғриқлилик, Щеткин-Блюмберг симптоми, нажас массаларининг тўпланиши ва бошқа патологик белгилар), тўғри ичакка (орқа чиқарув тешиги ёриқлари, стриктуралар, стеноз ёки ҳосилалар), гинекологик кўрик (ректоцеле, энтероцеле).
Лаборатор-ташxисий текширувлар
Агар анамнезида нажасда ўзгармаган қон кузатилган бўлса, ҳамда ахлатни яширин қонга текшириш натижаси мусбат бўлса, қон умумий таҳлили тайинланади.
Ичаклар пастки бўлимларининг барий билан рентгеноконтраст текшируви ичакларнинг қисман ёки тўлиқ тутилишини тасдиклашга кўрсатма бўлиб ҳисобланади.
Колоноскопия тана вазнининг камайиши, камқонлик ёки нажасда қон аралашмаси билан кечувчи қабзиятни баҳолаш мақсадида ўтқазилади.
Дори воситаларисиз даволаш
Дори воситаларсиз даволаш қабзиятларнинг енгил ва ўрта даражада юқори самарали бўлиб ҳисобланади: истеъмол қилинадиган суюқлик миқдорини ошириш, жисмоний фаолликни ошириш, қабзиятни чақирувчи ёки кучайтирувчи дори воситаларни (агар иложи бўлса) тўхтатиш, клетчатка сақловчи овқат маҳсулотларини истеъмол қилиш.Булар хул мевалар асосан.
Илиқ сув билан кўп бўлмаган ҳажмда ўтказиладиган битта ҳуқна ёки фосфат ва натрий гидрокарбонат билан микроҳуқна – даволашнинг бошқа усулларини бошлашдан аввал мақсадга мувофиқ равишда амалга ошириладиган терапевтик чорадир.
Дори воситалар билан даволаш
Ични бўшаштирувчи осмотик воситалар ва ичак перистальтикасини кучайтирувчи воситалар – даволашнинг қисқа курсларида қўллаш жоиздир. Магний окисининг сувли суспензияси (400 мг/5 мл магний гидроокисни ўз ичида сақлайди), магний цитрат, лактулоза, алюминий-магний – кунига 2-3 марта 15-30 мл дан ичишга тавсия қилинади.
Натрий фосфат шамчалари.
Бисакодил 5-15 мг/сут, ичишга ёки ректал шамчалар кўринишида тайинланади.
Натрий докузат кунига 100 мг дан ичишга тавсия қилинади.
Глициренли суппозиторийлар.
Органик касалликларга шубҳа қилинган беморлар (масалан, оғриқ синдроми, қон аралаш ич келиши, ичакнинг механик ва динамик тутилиш белгилари, одатдаги даволаш самарасиз бўлган ҳолда ёшларда сурункали қабзият) кейинги текширув ва даволаш учун мутахассисга юборилиши лозим.
Курганингиздек қабзиятнинг сабаблари куп. Ойингизда аввал кабзият сабабини топиш керак. Ёши катталарда ичакларнинг ,асосан тугри ичакнинг пастга тушиши ,бачадон тушиши ёки ичакларда усма ёки полиплар кабзият сабабчиси булиши ҳам мумкин. Баьзан ичак дисбактериози ёки камхаракатлилик ҳам сабаб булади бунга. Маслахатим ,аввал сабабини топиш керак. Куп суюклик бериб, купрок жисмоний ҳаракатда булсинлар. Кизил лавлагили салатлардан ёки уни сокидан купроқ ичиринглар. 1чой кошиқча касторовий ёғни 1 стакан кайнаган сувга солиб ичирилса ҳам яхши сурги эффектини беради . Уларга ичак рентгенографиясини -ирригографияни утказиш керак, гинеколог ва проктолог маслахати ва куригини утказинглар ,натижаларига караб давони белгилашади.2.Овкатлангандан кейин терлаб кетиш сабаби камкувватлик ёки юрак кувватсизлигидан булиши мумкин. Агар терлаш овкатланмаган пайтда ҳам куп булса ,эндокринолог ва онколог куригидан утказишингизни маслахат бераман.Озиб кетиш йуқми?
3. Юздаги догларга келсак,бунга сабаб утингизни димланишига сабабчи булаётган нарса лямблялар булиши мумкин.Ахлатингизни гижжа куртларига,хусусан,лямбляга текширтириб куринг ,шуни даволасангиз , доғларнинг йуқолиши эхтимоли бор ,деб уйлайман.