N_22
Muallif: Хуроз Абдусаломов
151
-Унчалик юқори баҳоламадим, шекилли? Ўз фикримни
айтдим, холос.
-Шунисига ҳам раҳмат. Хўш хизмат?
-Ҳеч қанақа хизмат йўқ. Шунчаки, бир-иккита
ёрдамингиз учун миннатдорчилик билдирмасдан кетишни ўзимга
эп кўрмай, чин юракдан раҳмат айтиш учун ва баъзи нарсалар
тўғрисидаги саволларингизга кейинроқ жавоб беришга ваъда
қилганим туфайли кирдим. Бу мен учун хавфли бўлса ҳам.
-Қайси ёрдамим учун?
-Болалар боғчасига ўз вақтида етиб бориб, Гулзоданинг
ўғлини қутқариб қолганингиз учун.
-Шу ўринда бир нарсага аниқлик киритиб олишни
истардим. Агар қарши бўлмасангиз.
-Бемалол. Бугун ҳар қандай саволингизга жавоб
бераман. Жавоб берганда ҳам фақат чин кўнгилдан ва ҳеч
нарсани яширмай, хаспўшламай, соф ҳақиқатни айтиб, жавоб
бераман.
-Раҳмат. Сиз менга бир сурат кўрсатгандингиз…
-Ҳа. Уни қаердан олганимни сўрамоқчимисиз? Ўзингиз
ҳам бу ҳақда тахминий хулосалар чиқариб улгурган
бўлсангиз керак?
-Шундай-куя, лекин...
-Аниғини мендан эшитиб, хулосангиз тўғрилигига тўлиқ
ишонч ҳосил қилмоқчисиз. – илиб кетди «полковник Алдаров».
– Хўп, айтаман. Ўша расмни Гулзоданиқидан олувдим.
Гулзодадан эмас, уникидан. Дам олиш учун ўзимга тоза
чойшаб олаётиб, кўриб қолгандим шу фотосуратларни. Бироз
қийинчилик билан бўлса-да, сизни танидим. Милиция кийими
кийиб, доим жиддий юрадиган одамни…, бунақа аҳволда кўриш
ғалати бўларкан. Бундан олдин ҳам Самидан, яна шу уйга
келиб, кетиб юрадиган айрим сергапроқ «қизлар»дан
Гулзоданинг милицияда жуда катта ишда ишлайдиган норасмий
эри борлигини эшитиб юрардим.
-Мен ҳеч қачон унинг эри бўлмаганман!
-Биламан. Аммо ўша пайтда билмасдим. Эшитганларим
асосида фикрлардим. Исмингизни ҳам шулардан эшитганман.
Бунгача фақат фамилиянгизни ва «ГАИ»да ишлашингизни
билардим. Отамни сарсон-саргардон қилганингиз туфайли…
Суратларнинг ҳаммаси икки нусхадан экан, бир кунмас-бир
кун керак бўлиб қолар, деган хаёлда биттасини олиб,
чўнтагимга солиб қўйдим. Қачон ва нима учун керак бўлиши
ҳақида ўша пайт ўйлаб ҳам кўрганим йўқ. Ундан сизни руҳан
қийнашда ва қасос олишда фойдаланиш фикри кейинроқ
туғилди.
.
152
-Гулзода билан бир мартагина…, ҳалигидақа
учрашганмиз, холос. Мендан ўч оладиган даражада ёмон иш
қилмаганман. Шунчаки, кайфчиликда…
-Буни ҳам биламан. Фақат сал кейинроқ билдим.
Гулзода бор гапни айтиб бергандан сўнг. Ҳатто сиз
билмайдиган баъзи нарсаларни ҳам билиб олдим.
-Масалан?
-Масалан, сизни ким ва нима учун Гулзоданикига олиб
келганини.
-Буни ўзим ҳам биламан.
-Тўғри, кимнинг етагида келганингизни биласиз. Лекин
ўша кишининг қандай мақсадни кўзлаб сизни ўша ерга бошлаб
келганини билмайсиз!
-Қандай мақсадда бўларди? Мастлигимдан фойдаланиб,
менга хизматини ўтказиб қўйиш ва тилимни қисиқ қилиб олиш
мақсадида бўлса керак-да!
-Адашдингиз, ака, адашдингиз! Қўл остингиздаги
ходимингизнинг кимлигини билмас экансиз. У сизни
Гулзоданиқига махсус режа ва келишув бўйича олиб келган.
-Қўйсангиз-чи!
-Ишонмаяпсизми? Унда бир эслаб кўрингчи, уйга
кирганларингиздан кейин шеригингиз қаёқга йўқолди?
-Бизни таништириб, ўзи ташқарига чиқиб кетгандир-да.
-Кейин уни қачон кўрдингиз?
-Эрталаб. Ишда.
-Ўша кеча у ҳам ичганмиди?
-Ҳа.
-Бирга ичиб, ғирт маст бўлган ошналар «чапга»
борганда нима қилади? Бирига аёл топилганидан сўнг
иккинчиси кетиб қоладими? Йўқ. У ҳам ўзига жуфт топиб
беришларини талаб қилади. Шундай эмасми?
-Ш-шундай бўлса керак.
-Яшанг! Лекин шеригингиз сизни Гулзоданинг олдида
ёлғиз қолдириб чиқиб кетган. Ана энди хулоса чиқаришга
ҳаракат қилиб кўрамиз: ҳамроҳингиз ё у қадар маст бўлмаган
ёки атайлаб ташлаб кетган.
-Демак менчалик кайфи баланд эмас экан.
-Худди шундай. Биронта аёлни топиб, дам олишга қарор
қилганларингизда у Гулзодага қўнғироқ қилиб, биз
бораяпмиз, деган. Лекин яна бир жонон топиб қўйишни талаб
қилмаган. Аслида эса икки маст ўртоқ «чапга»
бораётганларида хар бирига жуфт тайёрлаб қўйишларини
сўрашади. Шундайми?
-Ш-шундай бўлса керак.
-Шеригингиз эса бундай қилмаган. Демак у
Гулзоданикига бораётганларингиздаёқ фақат сизнинг
153
ўзингизни аёл билан қолдириш ниятида бўлган. Бундан эса
қуйидаги хулосалар келиб чикади: Биринчиси, у олдиндан
тузилган режа бўйича сизни ўша ерга олиб келиб, кимгадир
бериб кетган. – йигит «бериб» сўзини алоҳида урғу билан
айтди. - Иккинчиси, нима бўлсанг, бўлавер, деб номардларча
сизни ташлаб, ўзи жуфтакни ростлаб қолган. Учинчиси, у
маст бўлмаган ва сиздан қутулганига шукур қилиб
кетаверган.
-Эҳтимол, сиз айтаётгандек, мендан қутулганига шукур
қилиб, номардларча ташлаб кетгани тўғридир.
-Йўқ, ака! У сизни атайлаб шу ерда ёлғиз қолдирган.
Чунки унинг режаси бўйича Абдуғани билан Яҳё келиб,
фотоаппарат билан беҳаё қилиқларингизни суратга олишлари
керак эди! Кетиши олдидан уйда турган видеокамерани кўриб
қолиб, уни ҳам ўша ҳамкасбингиз қўшиб қўйган. Сиз
ечинаётиб магнитофон билан андармон бўлиб турганингизда.
Кейин зудлик билан жуфтакни ростлаган.
-Фикрларингиз тўғри дейлик, лекин буларнинг барини
қаердан биласиз?
-Биз Гулзода иккаламиз бўлиб ўтган воқеаларни кейинги
уч кун ичида роса таҳлил қилдик ва шундай хулосага келдик.
-Шеригим мени атайлаб ташлаб кетганини нима билан
асослаш мумкин?
-Гулзода уни Абдуғани ва Яҳёнинг даврасида кўп бор
кўрган экан. Уларнинг алланималарни режалаштириб
ўтиришганини ҳам .
-Масалан?
-Сиз биринчи бор келиб кетганингиздан сўнг Абдунабиев
ундан кеча Яҳё келган, келмаганини сўрабди. Йўқ жавобини
эшитиб, шу ернинг ўзидаёқ ҳамтовоғига қўнғироқ қилиб,
«Кеча нега айтилган жойда бўлмадинг? Келолмас экансан,
нега буни менга айтиб, фотоаппаратни жўнатиб юбормадинг?
Амирнинг барча ҳаракатлари ҳайф кетибди-ку! Энди унга нима
дейман? Аччиғи чиқиб кетса иккаламизнинг ҳам теримизга
сомон тиқади-ку!», деб анча бўкирибди. «Ахмоқчилинг
туфайли жуда керакли «қушча»ни қўлдан чиқардик, энди
бунақа имконият бўлмайди!», дебди. Ана шуларга асосланиб,
сизни шеригингиз Гулзоданикига атайлаб олиб келган, Яҳё
«ҳалигидай» ҳолатингизни суратга олиши лозим бўлган, бу
нарса унга ва Абдуғанига сиздан ўз «бизнес»ида
фойдаланишлари учун керак эди, аммо Яҳё аллақандай
сабабларга кўра кела олмай қолган, деган хулосага келдик.
-Ишониб бўлмайди.
-Тўғри. Лекин орадан анча вақт ўтиб, улар Гулзодага
«Мабодо подполковник қадам ранжида қилиб қолса, дарҳол
хабар берасан!», деган қатъий топшириқ беришган.
154
Келавермаганингиздан сўнг эса чақиришни, бир амаллаб
тўшакка киритишни буюришган. Лекин сиз келгансиз-у, уй
бекаси сўраган пулни бериб, хўмрайганингизча чиқиб
кетавергансиз.
-Ундай бўлса…, нега Гулзода видеокассетани ёки
кассетадан олган суратларини уларга бермаган?
-Уларда кераксиз шубҳа уйғотмаслик учун.
-Тушунмадим.
-Ўзингиз ўйлаб кўринг, фоҳиша аёл хўжайинларидан
топшириқ олмасдан, «клиент»ининг расмини олиб, уларга
бераяпти. Абдуғани ва Яҳё ахмоқ одамлар эмас. Иккаласи
«Бу ҳеч кимдан кўрсатма олмасдан шу ишни қилибдими, демак,
бизнинг режамиздан хабар топган, шунинг учун
полполковникни суратга олган, бу келажакда бизларнинг
қинғир ишларимизни ҳам аудио магнитофон ёки видеокамера
билан ёзиб олишдан тоймайди.», деган фикрга бормайдими?
-Борса керак.
-Боради! Кейин ишончсизлик, кузатиш, эҳтимол
тўғрисини айт, бизни кузатиб юрибсанми, бизларни ҳам
расмга туширмаганмисан, овозимизни ёзиб олмаганмисан, деб
қийнашлар бошланиши ҳам ҳеч гап эмас эди. Шундайми?
-Шундайга ўхшайди. - жавоб қилди подполковник анча
вақт ўйга толиб. – Агар айтганларингиз рост бўлса, ғирт
аблаҳ экан!
-Ким?
-Ким бўларди, Ўринов-да, яъни менинг муовиним! –
Рашидов охирги сўзни аччиқ истеҳзо билан зўрма-зўраки
жилмайиб айтди.
-Аблаҳ ҳам гапми? Иблиснинг ўзгинаси! – деди йигит
сигарета олиб тутатаркан.
-Уни танийсизми?
-Таниганда қандай! У билан ўн йил қўшни турганмиз-ку!
Пули кўпайиб, ҳовли сотиб олиб, кўчиб кетгунча. Сизнинг
телефон рақамларингизни ҳам ундан олганман. Ўғлингизни
ҳам менга шу касбдошингиз кўрсатган. Исмоилованинг
мурдаси тоғда топилганини ҳам шу Ўринов айтган, тергов
давомида бўлаётган ишлар ҳақида ҳам ахборотни ана шу
ўринбосарингиздан олардим. Абдуғани-ю, Яҳёлар ҳам.
-Мана гап қаёқда экан! Мен ҳақимда бунча нарсани
қаердан билади, терговда бўлаётган ишлардан қандай хабар
топаркан, деб ҳайрон бўлиб юрардим-а.
-Ҳозирги айтганларимни менинг сизга билдирмоқчи
бўлган миннатдорчилигим исботининг биринчи қисми сифатида
қабул қилинг. Энди иккинчи қисмига ўтамиз. Муовинингиз
Ўринов ҳозир қаерда?
155
-Уч кундан бери ишга чиқмаяпти. Хотинининг айтиши
бўйича жуда зарур иш билан Фарғонага кетганмиш.
-У Фарғонада эмас.
-А? Унда қаерда?
-Қаердалиги мана бу конвертдаги хатда батафсил, ҳа,
жуда батафсил ёзилган. Буни олиб қўйинг. Менга берадиган
саволларингиз қолмагандан сўнг ва агар кетишимга рухсат
берсангиз, кетганимдан кейин ўқийсиз.
-Нега?
-Бунинг ўзига яраша сабаблари бор. Нимани сўрамоқчи
бўлсангиз, сўраб олинг.
-Нимани ҳам сўрардим. Ҳамма нарса аниқ бўлди. Фақат
ўтмишингиз ҳақида сўрашим мумкин. Ҳа, Абдуғаниларнинг
гуруҳига қандай қўшилиб қолгансиз? Уларнинг ишларида
қатнашганмисиз?
-Мен уларнинг гуруҳига Гулзода туфайли қўшилганман.
Лекин «наркобизнес» операцияларида иштирок этмаганман.
«Жигули»да ўлиб қолган Алишоевга ҳам қўлимни
теккизмаганман. Ясама сочимни ва мўйловимни чўнтагимга
солиб олиб, сизнинг асабингизга тегиш учун яна битта
машина ўғирламоқчи бўлиб турганимда олдимга Ғулом келиб
тўхтади, машинада Абдуғани ҳам ўтирган эди. Ғулом «Бирга
юр, айланиб келамиз.», деб мени қўярда-қўймай машинасига
ўтқизиб, бирга олиб кетди. «Жигули»нинг олд ўриндиғида
«Самогон», ҳа, Алишоев ўтирарди. Бошини қийшайтириб. Худди
қаттиқ уйқудаги ёки жони узилиб бўлган одамга ўхшаб. Мен
«Жигули»га ўтирган дақиқаларда у бу дунё билан хайрлашиб
бўлган…, ёки ўлиш арафасида эди. Йўлнинг қатнов жуда кам
жойига етганимиздан кейин Ғулом атрофда ҳеч ким йўқ жойда
мени ва Абдуғанини тушириб, машинани секин ҳайдаб
симёғочга урди, шундан сўнг «Самогон»ни рулга ўтқизди.
Кейин мендан “Ясама сочинг қаерда?”, деб сўради. Мен унинг
бу саволини эшитиб қотиб қолдим. У иккинчи марта
сўраганидан кейингина, ҳушимни йиғиб, олиб “Ясама сочимни
нима қиласан, ўзимга керак.”, дедим. У “Мановига кийдириб
қўяман.”, деди. Мен анча ўзимни тутиб олиб, “Машина
ўғирлашга чиққанимда нима кияман? Бошқа олиб берасанми?”,
деб унга паригимни бердим. Ғулом “Қўрқма, олиб
бераман.”,деди-ю парикни “Самогон”нинг бошига кийдирди,
ясама сочга илашиб чўнтагимдан чиққан мўйловни унинг бурни
остига ёпиштириб қўйди. Шундан сўнг латта билан бармоқ
излари қолиши мумкин бўлган жойларни артиб чиқди. Нима
учун бундай қилаётгани тўғрисида савол берувдим «Кўп нарса
билсанг, тез қариб қоласан. Қариганидан кейин одам
ўлади.», дея ҳиринглаб, тўғри жавоб бермади. Мен ҳам
кераксиз шубҳа уйғотмайин, деб қисталанг қилмадим. Кейи
156
икковимиз нарироқга ўтиб, таксида изимизга қайтдик.
Чунки Абдуғани олдинроқ жуфтакни ростлаб қолган экан.
Шундан сўнг буларнинг бошқа биронта ҳам ишида иштирок
этмаганман. Ўзимни нашаванд қилиб кўрсатиб, жиннидай ўзим
билан ўзим гаплашиб, уларнинг суҳбатига қулоқ солиб
ўтирардим.
-Битта нарсага тушунмаяпман, бу сизга нима учун керак
эди? Тинчгина ўз ишларингиз билан шуғулланиб юраверсангиз
бўлмасмиди?
-Бўлмасди. Чунки тинчгина шуғулланиб юрадиган ўз
ишларим қолмаганди. Отам сизнинг асаббузарлигингиз туфайли
ўлган, онам мен судланган куни юрак хуружидан йиқилиб,
фалаж бўлиб қолган ва жазони ўтаб чиқгунимча қазо қилган
экан. Судланганлигим боис, бир умр интилган мутахассислик
бўйича ишлаш имкониятидан ҳам айрилиб бўлган эдим. Оилам
эса қурилмасидан тўзиб кетган эди.
-Сизнинг бу…, бахтсизликларингизга Абдунабиевларнинг
бирон-бир кўринишда алоқаси борми?
-Мен Гулзодани ахтариб топганимдан сўнг унинг шулар
билан бир гуруҳда эканлигини, бузуқ хотинга айланганини
билиб олдим. Бу менга ниҳоятда оғир таъсир қилди. Ундан
эшитганларим мени ларзага солди. Бир-икки кундан кейин
унинг айтганлари тўғри ёки нотўғрилигини текшириб
кўрмоқчи, яъни унинг қандай қилиб бу аблаҳларнинг
даврасига қўшилиб қолгани, қай тарзда фоҳишага айлангани
тўғрисидаги ҳақиқатни аниқлаб олмоқчи ва уни шу кўйга
туширганларни жазоламоқчи эдим… Ана шу мақсадда уларга
қўшилганман.
-Бу сизга нима учун керак эди? Ё уни олдиндан
билармидингиз?
-Кимни?
-Гулзодани.
-Ҳа. Чунки…, чунки мен …, мен унинг…, ўғлининг
отасиман.
Рашидов бу гапдан аввал ҳайрон бўлиб, оғзи очилиб
қолди. Бир неча сониядан сўнг эса унинг хотирасида
Нуъмонова вилоят прокуратураси терговчиси Рўзиевнинг
ҳузурида сўзлаб берган аянчли қисса жонланди ва ҳаммасини
тушунди. У «полковник Алдаров» деб ўзига ўзи ном берган,
«наркобизнес»чилар орасида «Девона» лақабини олган Ўткир
Каримов бир киши эканлигини англади. Буни англади-ю,
суҳбатдошининг нима учун Гулзоданинг ўғлини болалар
боғчасидан олиб кетишга уринаётган Ғуломга халал бергани
учун Рашидовдан самимий миннатдор бўлгани, нега
Абдунабиевлар гуруҳини фош қилишга фаол ёрдам бергани
сабабларини тўлиқ тушунди.
-Тез орада Гулзоданинг мени алдамаганини билиб
олдим. Вақтлар ўтиб собиқ
қайлиғимникида ҳалиги
фотосуратингизни кўриб қолганимдан кейин менда сизга
нисбатан жиловлаб бўлмайдиган даражада кучли адоват
уйғонди. Тўғрироги отам ўлгандан сўнг пайдо бўлган ва
мудраб ётган нафрат, қасос ҳисси уйғониб, ниҳоятда кучли
аланга бериб ёна бошлади. Ўша куни ўзимни қаерга қўйишимни
билмай, Гулзоданинг музлатгичини титкилаб, бир пиёлагина
ароқ топдим. Уни ичганимдан сўнг сиздан ўч олиш истаги
баттар кучайиб кетди. Аламимдан нима қилишимни билмай
уйнинг у бурчагидан бу бурчагига бўзчининг мокисидай
бориб, келиб турганимда Абдуғанини сўраб муовинингиз
Ўринов келиб қолди. Ундан сиз тўғрингизда сураб-
суриштирдим. Телефонингиз рақамларини билиб олдим. Ҳатто
манзилингизни ҳам. Кейин ўринбосарингиздан наша олиб
чекдим. У кетгандан сўнг эса калламда биронта машинани
ўғирлаб дарвозангиз олдига қўйиб кетиш ва «ноль икки»
телефони орқали милицияга олиб қочилган автомобиль вилоят
Давлат Автомобиль Назорати бошқармаси бошлиғиникида
турганини хабар қилиш режаси туғилди. Шу ниятда кўчага
чиқиб, битта «Жигули»ни ўғирлаб кетдим. Лекин ҳалиги янги
“Нексия”си бор бойвачча билан йўл талашиб қолиб, ўзимни
тутолмай, «Нексия»сини уриб, дабдала қилдим. Кейин
машинани ташлаб қочдим. Хавф-хатардан холи бўлганимдан
сўнг мўлжаллаган ишим амалга ошмай қолганидан афсус чека
бошладим. Лекин тўсатдан ҳеч бўлмаганда, сизга қўнғироқ
қилиб, асабингизни бузиш истаги туғилди. Ва… У ёғини
ўзингиз биласиз. Нашанинг кайфи билан Алдаркўсалик қилгим
келиб, ўзимни «полковник Алдаров» деб танитдим. Сиздан
яширмайман, шу ишимдан ҳузур қилдим, кайфим тарқагандан
кейин ҳам хурсанд бўлиб, устингиздан кулиб юрдим. Ҳатто
латифадай қилиб Ўриновга айтиб ҳам бердим. Иккаламиз роса
кулишдик.
-Вой писмиғей! Ҳақиқатни билатуриб миқ этмасдан, ҳеч
нарсадан бехабардай юраверибди-да!
-Унга эртаси куниёқ айтганман. Тасодифан кўчада дуч
келиб қолганимизда. Ҳатто бекор қилибсан ҳам демай,
кўзидан ёш чиқиб хохолади, кулишиб бўлганимиздан кейин
эса ўғлингиз миниб юрадиган «Жигули»нинг рақамларини
айтиб, шу машинани ҳам олиб қочишни, икки-уч соат миниб
юриб, спортзалда қайтариб беришни маслаҳат берди. Мен ҳам
бу ишни Ўринов айтганидан зиёдароқ қилиб бажардим. Шундан
сўнг, ўғирланмаган машинани ўғирладим, деб сизларни сарсон
қилдим. Бу ҳам унинг ғояси эди.
-Роса иккиюзлама экан-ку, бу иблис! Мен уни юқорироқ
лавозимларга тавсия қилмоқчи бўлиб юрибман-а!
158
-Ҳамма гап шунда-да. Сиз яхши кўриб, ўсишига
ёрдамлашмоқчи бўлиб юрибгансиз, лекин у тезроқ ўсмоқчи,
ўсганда ҳам сизнинг курсингизгача ўсиб бормоқчи эди.
Шунинг учун ҳам оёғингизга болта уриш пайида бўлган. Ҳам
иложи борича кўпроқ бойлик орттириб олмоқчи эди.
-Лекин у бу ниятимни биларди-ку. Ўзига ҳам айтган
эдим. Нега билатуриб шундай пасткашлик қилди экан-а?
-Нега бўларди? Эртароқ сизни йиқитиб, эртароқ
ўрнингизни эгалламоқчи эди-да.
-Ишга чиқсин, ҳақини олади! Тумшуғини ерга ишқаб,
дабдала қиламан!
-Буни қилолмайсиз.
-Нега қилолмас эканман? Мени Гулзоданикига олиб
бориб, унинг тўшагига киритиб қўйгани учунми? Бундан
қўрқмайман. Мен бузуқчилик учун жавоб берсам, у
қўшмачилиги учун жавоб беради. Ахир у менинг мастлигимдан
фойдаланиб шу ифлос ишга ундаган ва…
-Йўқ. Бунинг учун эмас.
-Унда нега Ўриновни жазолай олмас эканман?
-Чунки у энди ишга келмайди.
-Нега?
-Келолмайди.
-Нима учун келолмайди, касалми?
-Йўқ. Энди у ҳеч қачон касал ҳам бўлмайди.
-Жумбоқли қилмай, тушунтириброқ гапирсангиз-чи! –
тоқатсизланиб жаҳл қилди Рашидов.
-Чунки у ўлган.
-Нима? Қачон? Қаерда?
-Кеча тунда ўлибди. Тошкентдан Фарғона водийсига
ўтадиган Қамчиқ довонининг ярим белида.
-Авария бўлибдими?
-Шунга ўхшашроқ.
-Бу нима деганингиз?
-Ўзининг машинасида кетаётиб, Сами қирғоқдан дарёга
ағдарилиб тушгани каби довондан пастга қулаб кетибди.
-Сами? Худойқулов Сами?
-Ҳа. Худди ўша Самига ўхшаб, ўринбосарингиз ҳам
меъёридан ошиқча кокаин истеъмол қилган ва кайфи ошиб
кетиб, ухлаб қолган. Кейин эса пастликга тушиб кетган.
-Буни қаердан биласиз?
-Чунки…, чунки буни ўз кўзим билан кўрдим.
-Ўз кўзингиз билан?
-Ҳа. Тўғрисини айтсам, унинг изига тушгандим,
довоннинг бошланишидаги чойхонада етиб олдим. Мени ҳам
Қўқонгача олиб кетинг, деб ялиниб, ёлвориб зўрға
кўндирдим. Кейин мудраб кетаётган Ўриновдан йўлнинг
159
хилватроқ жойида ҳожат чикариш учун тўхтатишни сўрадим.
Тўхтаганидан сўнг…, тормози ишламай қолди, шекилли, машина
секин-секин юриб пастга қулаб кетди. Қулаётганида унинг
рулга бошини қўйиб, ухлаб ётганини кўриб қолдим.
Чойхонадан чиқгунча нашаси бор учта сигарета чекувди-да
ўзиям. Жуда ҳам кайфияти йўқ эди. Шаштига қараганда
Андижон-Ўш орқали Қирғизистонга чиқиб, бирон-бир
мўлжаллаган жойига қочиб кетмоқчи бўлаётганди-ёв.
Улгурмади. Ортидан тушиб қарасам, дабадаласи чиқиб, ўлиб
ётибди. Ҳужжатларини олиб, каттароқ тошнинг тагига тиқиб
қўйдим-у, жуфтакни ростладим.
-Н-нега…, бундай қилдингиз?
-Ҳа, унинг тепасида аза очиб ўтиришим керакмиди?
Отамни «Қизил чироқда чорраҳадан ўтдингиз.», деб тўхтатиб,
сўзларига ишонмай сизнинг қўлингизга туширган, кейинчалик
хизмат поғоналаридан кўтарилиб, ўринбосарингизга айланган
ва сўнгги пайтларда Абдуғани билан Яҳёга мени ўлдириш
тўғрисидаги буйруқни берган одамнинг бошида ўтириб,
йиғлашим ҳам керакмиди? Биласизми, у нега мени гумдон
қилиш ҳақидаги буйруқни берган? «Наркобизнес» билан боғлиқ
сирларини охиригача очиб юборишимдан ва бунинг натижасида
қамалиб кетишидан қўрқганлиги учун. Гулзода қўлга
тушганини эшитганидан сўнг унинг ўғлини, э, менинг ўғлимни
болалар боғчасидан ўғирлашни ҳам шу буюрган. Абдунабиев
ва Яҳё Илёсов орқали. «Наркобизнес» гуруҳини ҳам шу
ташкил қилган ва бошқарган. Абдуғани «наркоманка» қилиб
қўйганидан сўнг Гулзодага биринчи «клиент» бўлган ҳам шу.
Гулзодани нашаванд қилиб, у яшайдиган хонадонни фоҳишахона
қилиш ҳам ана шу фоҳишахонада “наркобизнес” ишларини
юритиш режасини ҳам шу ишлаб чиқган. Бу режа унинг
раҳбарлигида тўлиқ амалга оширилган.
-Наҳотки?!
-Амир деганлари ҳам худди шу муовингиз бўлади! Биров
сезиб қолмаслиги учун наркосавдогарлар гуруҳида уни шу ном
билан аташаркан.
Рашидов шу қадар ҳайратга тушганди-ки, кўзларини
катта очган кўйи киприк қоқмай суҳбатдошининг оғзига
тикилганича қотиб ўтирарди. У эшитганларини ақлига сиғдира
олмас, неча йилдан бери ёнида елпатак бўлиб юрган
муовининг ўлганига, ҳар гапида «ака, хўжайин, устоз», деб
тилидан бол томиб гапирадиган унвони ва мансаби кичик
ҳамкасбининг сездирмай чоҳ қазиб юрганига ишонса ҳам,
унинг наша сотувчилар ҳамда қотиллар гуруҳининг раҳбари
бўлганига ишонгиси келмас эди. «Бундай бўлиши мумкин
эмас!», демоқчи бўларди-ю, тили калимага келмасди.
Айниқса, ушбу хабарни айнан марҳумда алами бор инсоннинг
160
айтиши унинг бутун вужудини карахт қилиб, на фикрлай
оладиган, на сўзлай оладиган ва на эшитадиган ҳолатга
солиб қўйганди. У ҳатто телефоннинг жиринглаётганини ҳам
эшитмасди. Подполковникнинг қаршисида ўтирган «полковник
Алдаров» - «Девона» - Ўткир Каримов ҳам бунга эътибор
қилмай, жимгина сигаретасини бурқситиб ўтирарди.
-Ўртоқ бошлиқ, сизни вилоят прокуратурасининг
терговчиси Рўзиев сўраяпти.
Эшикни очиб, қоида бўйича мурожаат қилган сержант
котибининг овозигина Рашидовнинг ҳушини бироз жойига
келтирди.
-А?
-Терговчи Рўзиев қўнғироқ қилаяпти.
-Ҳа…, ҳозир. ҳозир. – деб у гўшакни кўтарди. –
Подполковник Рашидов эшитади.
-Э яшанг! Худди генералингиз билан гаплашаётгандай
жавоб қилаяпсиз-ей! Тинчликми?
-А? Ҳа, тинчлик.
-Яхшимисиз, Ашур Мамурович?
-Яхши. Раҳмат. Ўзингизнинг ишларингиз яхшими? – эс-
ҳушини йиғиб олишга улгурган подполковник сўраша бошлади.
-Йўқ, яхши эмас.
-Ҳа, нима бўлди?
-Бизнинг айбланувчилар ишнинг пачавасини чиқариб
қўйишди.
-Кимлар?
-Айбланувчиларимиз. Абдунабиев, Яҳё Илёсов, Ғулом
Алиевлар. Энди ишни ётқизишга тўғри келади.
-Нега?
-Бугун баъзи тергов ҳаракатларини ўтказиш учун уларни
қамоқхонадан прокуратурага олиб келишларини буюргандим.
Соқчилар хатога йўл қўйиб, уччаласини ҳам битта машинага
миндириб, йўлга тушишибди. Яҳё Абдуғанига «Ҳаммамизни
сотдинг, жим ўтирганингда ҳеч нарса бўлмасди, бир амаллаб
сени қутқариб олардик. Ўғлингни ҳам даволардик. Амир
йўлини топарди.», дебди. Абдунабиев боламга сизларсиз ҳам
врачлар яхши қарашаяпти, тезда тузалиб кетади, деган
жавобни берибди. Яҳё эса «Докторларинг унинг жароатларини
даволашаяпти, лекин ёлғиз жигарбандингнинг гиёҳвандлигини,
СПИДга чалинганини билишмайди. Буни хаёлларига ҳам
келтиришмаган, шунинг учун унинг қонини текширишмаган.
Билмаган нарсасини даволаш ҳеч қайси докторнинг қўлидан
келмайди. Билиб қолишса ҳам бу иш бизнинг врачлар бу
касалликни даволай олишмайди. Озодликда юрганимизда чет
элларга юбориб, даволатардик.», деб Ғулом иккаласи
йигитчанинг қандай қилиб наша чекишни ўрганганини, кейин
161
фоҳиша аёллар билан яқинлик қилишга одатланини ва
Бирлашган Араб Амирликларига бориб келган бир қиздан
СПИДни юқтириб олганини айтиб беришибди. Охирида «Сен
билан биз қамоқдан чиқгунимизча ўғлингнинг қабрини чангал
босиб кетади.», деб мазах қилиб кулишибди. Бу гапларни
эшитган Абдунабиев қутуриб кетиб, иккаласининг гапларига
қулоқ солганча анграйиб қолган ёшгина милиционернинг
қуролини юлиб олибди-ю, “Нега буни менга айтмай, жим
юрдинглар? Нега бунга йўл қўйдинглар?”, деб бақириб, кўз
очиб, юмгунча Яҳё билан Ғуломни отиб ташлабди. Кейин
ўзини. Уччаласи ҳам тил тортмай ўлибди. Шунинг учун
терговимиз тугади ҳисоби. Фақат жиноят ишининг уларнинг
«думларига» тегишли қисмини судга жўнатиш ҳамда Амир
деганини топиш қолаяпти. Энди Нуъмоновани қидиришнинг ҳам
ҳожати қолмади. Уни жиноий жаобгарликдан озод қилиш ҳақида
қарор чиқараман. «Девона»ни ҳам излаб ўтирмайман. Чунки бу
уч иблиснинг уни ўлдирмоқчи бўлгани тасдиқланса ҳам,
тасдиқланмаса ҳам энди аҳамияти йўқ. Айбдорлар ўлди.
Мабодо хабарчи “полковнигингиз” қўнғироқ қилиб қолса, унга
ҳам шу гапларни айтиб, алоқани узинг. Унинг машина
ўғирлагани ҳақидаги ишни милиция терговчиларига қайтариб
юбораман, қўлга тушса ҳам, қўлга тушмаса ҳам пешонасидан
кўрсин. У сиз билан қўнғироқлашгани йўқми?
-Ким?
-Ким бўларди, сизнинг «полковник Алдаров»ингиз-да!
-Й-йўқ. – деди подполковник Рашидов қаршисида ўтирган
йигитга хайрихоҳ назар ташлаб қўяркан. - «Алдаров»
қўнғироқ қилмади. Дом-дараксиз жим бўлиб кетди.
-Агар гаплашиб қолсангиз, иблислар тўдасини фош
қилишда берган ёрдами учун менинг номимдан раҳмат айтиб
қўйинг.
-Хўп.
-Саломат бўлинг.
-Хайр.
Рашидов гўшакни қўйиб, Рўзиевдан эшитганларини
суҳбатдошига айтиб берди.
-Худо кечирсин-у, жуда яхши иш бўпти. Давлатимиз бу
аблаҳларни ўн беш-йигирма йил қамоқда боқишдан қутулибди.
Энди хотиржам кетаверсам ҳам бўлади. Агар сиз қаршилик
қилмасангиз. Чин кўнгилдан айтаман, мабодо терговчига
учраш, десангиз, айтганингизни қиламан.
-Ўткиржон! Хизматчилик туфайли отангизнинг ўлимига
сабаб бўлиб қолганим учун яна бир бор кечирим сўрайман.
Мен сиздан ўша воқеани эшитганимдан сўнг жуда кўп ўйладим
ва ўз хизматимизнинг майда-чуйда ташвишлари қуршовидан
чиқолмай, қаршимиздаги одамнинг руҳий ва жисмоний
162
ҳолатига, шунингдек бошқа кўплаб инсоний хусусиятларига
эътибор бермас ёки бера олмас эканмиз. Агар ўшанда мен
ишимдаги асабийликларни ва чарчоқни бир четга суриб,
отангизга лозим даражада эътиборимни қарата олганимда
унинг ташқи кўринишиданоқ хасталигини сезган бўлардим.
Тиббий текширувдан ўтказишга ҳаракат ҳам қилмасдим. Ҳеч
қанақа асаббузарликларсиз хар қайсимиз ўз йўлимиз бўйлаб
тарқалишиб кетардик. У киши ҳам юрак хуружига учрамасди,
мен эса неча кундан бери бир инсоннинг ўлимига сабаб
бўлганимдан эзилиб юрмасдим… Гулзода масаласи бўйича ҳам …
қисқаси иккала ҳолатда ҳам мен истамаган оқибатлар келиб
чиқган, аммо айбим бор, шунинг учун узр сўраяпман. Бемалол
кетаверинг. Мен сизни кўрганим йўқ, сиз мени. – деб
подполковник суҳбат давомида йигит берган конвертни қўлига
олиб, бурда-бурда қилиб йиртди ва ахлат челагига ташлади.
-Бекор қилдингиз-да. Унда барча ишлар бўйича менинг
кўрсатмам ёзилганди. Тергов қоидалари бўйича. Сўроқ
баённомасида.
-Сўроқ баённомасини қаердан олгансиз?
-Бир курсдошимдан.
-Курсдошимдан?
-Ҳа. Мен ҳам истамаган оқибат келиб чиқгани сабабли,
яъни ўлишини истамаган – маст безорининг ўлиб қолиши
натижасида қамалиб кетишимдан олдин юридик институтнинг
тўртинчи курсида ўқирдим. Салкам терговчи эдим. Икки
йиллик шикоятбозлик ва аризабозликдан сўнг оқландим,
талабалар сафига қайта тикланиб, ўқишимни тўхтаб қолган
босқичидан давом эттириб, дипломли бўлдим. Лекин, тақдир
экан, ҳаётимни…, алғов-далғов бўлиб кетган ҳаётимни ҳали
қайта тиклай олганим йўқ.… Олий маълумотли ҳуқуқшунос
бўлганим учун бор ҳақиқатни терговга керакли тарзда
баённомага тушириб, конвертга солиб келувдим. Терговчига
топширасиз, деган ниятда.
-Ҳожати йўқ. Анави аблаҳлар ўлган. Шунинг учун
сизнинг кўрсатмаларингизга у қадар эҳтиёж йўқ. Амир…,
собиқ ўринбосарим Ўриновнинг ўлими бўйича эса сизни айблаб
бўлмайди. Тасодиф. - деди подполковник ичида «Шу фожеада
қўлинг борга ўхшайди-ёв», деб ўйлаб қўйган бўлса-да. -
Жамиятимизда бир неча жиноятчи камайгани учун хизмат
вазифаларимга хилоф бўлса-да, мен сизнинг йўлингизни
тўсмайман. Оқ йўл, “Полковник Алдаров”, “Девона” қасоскор!
Фақат қўлга тушиб қолманг.
-Қўлга тушмасликга ҳаракат қиламан, бор кучим билан!
– деб йигит ўрнидан турди. – Эртага Тошкентдан бошқа
мамлакатга учиб кетаман.
-Ўғлингиз-чи?
163
-Мен билан кетади. Гулзода ҳам. Балки бир оила
бўлиб яшаб кетармиз. Биргаликда яшаб кета олмасак ҳам
уларнинг менга яқин жойда, тинч ва хотиржам истиқомат
қилишларига ҳаракат қиламан. Ўз юртимизга беш-ўн йилдан
сўнг қайтишимиз мумкин. Балки қайтмасмиз.
Улар хайрлашишди. Бу аввалгидай икки рақибнинг
душманларча хайрлашуви эмасди. Дўстона хайрлашув деб ҳам
айтиб бўлмасди бу хайрлашувни. Бу - бир-бири билан орани
очиқ қилиб, гина-қудуратсиз ўз ҳаёт йўллари бўйлаб турли
томонларга йўл олаётган икки эркакнинг алоқаларини узиши
эди.
Йигит илдам қадамлар билан бошқармани тарк этди ва
дуч келган биринчи таксига ўтириб, манзилни айтди.
«Аэропортга!».
«Девона», яъни Ўткир Каримов вазиятни ниҳоятда жиддий
таҳлил қилиб чиқган ва подполковникнинг уни ушлаб
бермаслигига амин бўлиб олган эди. Аммо «Тарки одат амри
маҳол», деганларидек ҳар эҳтимолга қарши Рашидовни эртага
учаман, деб алдаб кетаётганди.
Аслида эса бир соатдан сўнг учадиган самолётга
олинган билетлар билан Нуъмонова Гулзода ва ўғилчаси уни
аэропортда кутиб туришарди.
Х.Абдусаломов.
2005 йил 25 август.
TАМОМ
/Ibratlihikoyavaqissalaruz
Присоединяйтесь к ОК, чтобы подписаться на группу и комментировать публикации.
Комментарии 2