1-қисм.
ГР:🔥 Ҳикоя ва Қиссалар🔥
💥ХИСОБЛИ ДУНЁ. 1-қисм.
ГР:🔥 Ҳикоя ва Қиссалар🔥
Сурайё хар томонлама тукис, ах,ил, инок; оилада усди.
Ахир у кимсан туман биринчи рахбарининг кизи. Унинг отаси нак, ун туккиз йилдан буён шу лавозимда ишлаб
келмокда. У уйларида икки акасидан кейинги к,из булиб,
сал катиккул она тарбиясини олганди. Аммаси Хожар опабаъзида:
— Хай Дилбар, биттаю-битта кизингиз, отаси амалдор булса, бунча каттик, тергамасангиз, отасининг даврида
яйраб уйнаб колсин, — дер эди.
— Опа, ахир бу киз эртага бирор жойга келин булиб
тушадику. Хозир хеч нарса урганмаса кейин кийналадику,
— деб нолиб куярди Дилбар опа. Иккала акаси олийгохларда тахсил оларди.
Уларнинг уйлари хужаликнинг марказида туманга якин
жойда булиб ташкаридан Караганда уйлари ховлига эмас,
балки дарахтзор богчага ухшарди. Асли касби агроном булганиданми ёки гайрати,кизикиши куплигиданми у ховлисига йигирмадан оргик турдаги сон-саноксиз мевали дарахтлар экканди. Катта ховлининг хар атрофига эллик тупдан
купрок, ёнгок,дарахти баланд усиб, уйларини деярли курсатмасди. Акам буларни йигирма йиллар илгари хужаликда
агроном булиб ишлаб юрган пайтида утказганди.
— Ёнгок дарахти уй олдидан сал четда булгани яхши.
Чунки у Узидан карбонад ангидрида чикаради, — дерди.
Хар бир ёнгок; дарахтининг оралигини турт-беш метрдан
куйган булса хам шохлар ёйилиб усганидан бир-бирларига
утиб чирмашиб кетганди. Унинг уртоклари, хамкасблари
гул жинниси, деб хазиллашарди. Ховлисида йук, гулнинг
узи булмаса керак. Йил буйи икки ой — кишни хисобга
олмаса, чаман-чаман булиб гуллаб ётишарди.
Буларнинг оиласидаги тартибни хавас килса арзигу-
лик томонлари куп эди. Эр-хотин хеч к;ачон болалар ол-
дида бир-бирлари билан айтишмаган, хаттоки бирор марта Дилбар опа эрининг юзига тик к;араб гапирмаган.
Дилбар опа баъзан эрига:
— Анави туман котибининг уйи касрга ухшайди. Сиз нега уйингизни кайта кУрмайсиз, ёки бошка дангиллама
уй сотиб олмайсиз? Нега мол-дунё йигмаяпсиз? — деб
нолиб коларди.
— Ш унинг учун хам йигирма йиллардан бери бир жойда ишлаб келаяпман. Уйкум бехавотир. Дарвоза очик;
к;олса хам тинч ётаман. Менинг купим булмаган ва хамиша шундай булиб кламан, — дер эди.
— Угилларингиз эр етиб колди, хадемай уйлантирамиз, бундок; йигиб куйган ортикча пулимиз хам йук,.
—Хозирча хамма нарсанг етарли. Дастурхонингда кам-
чилигинг йук.
Угилларни уйлантирмокчи булсак, унга хам етадиган
харажатларни топиб бераман, — деб кунглини кутариб
куярди. Туман вилоятда энг илгорлар каторида эди. Кучалар, хиёбонлар, хатто пахта далалари четига хам дарахт
эктирарди. Атхам Собирович йигалишда, хар йили минг- минглаб дарахтлар эктираётгани, вакти келиб одамлар
буларни ким эктирганини эслашлари хакида гапирарди.
Атхам Собирович анча вактдан бери к;он босимининг
юкорилигидан азият чекарди. Пархез тутарди. Тогдан кийик
ÿr олдириб, чой урнига шуни ичарди. Барибир иш жараёними ёки бошка сабабми, тез-тез бетоб булиб
коларди. У жуда ночор холга келмаса унча мунча касалликка
парво килмай оёк; учида утказар, ётиб колмасди. Ишхона
столи тортмасида, машинасида турли дорилар тайёр турарди. Навбатдаги кон босими кутарилганда кексарок, бунинг
устига кузойнагини кундириб юрадиган, котмадан келган
даволовчи шифокор:
— Атхамжон, дунёга бир марта келасиз, нега соглигингизни уйламайсиз? Сиз бу касалингизга купам эътибор бер-
маяпсиз. Куйинг шу ишни, таътилга чикиб дам олишга
боринг, ётиб даволанинг, — деб неча марта айтган. Лекин
У;
— Организмим бакувват, хеч нарса кимайди. Утиб кетади, — деб парво килмасди.
Улар йигилишдан кайтишар экан, бошининг орка томонида нимадир гувиллаб, кунгли бехузур була бошлади.
Хайдовчи машинани касалхонага бурди. Етиб келишганида у батамом хушсиз холатда эди. Шифокорларнинг барча
харакатлари бекор кетди. Атаги уч-турт соат олдин минбарда нутк сузлаб, барчанинг диккатини Узига каратган
тадбиркор бу одамнинг бандаликни бажо келтиргани
Хакида хабар беришганида куплар:
— хозиргина йигилишда утирган эдику, улим кош билан к;овок орасида деганлари шу булса керак-да, — деб
афсусланишди.
Мусибат кайси уйга келса факат Ушалар унинг жабрини чекади. Бошкалар, кариндош-уруглар турли маъракаларида келишади, йиглашади, кунгил сурашади. Хар
кимнинг уз муаммоси бор. Хаммаси аста-секин уй уйларига таркашшади. Кечагина хаммани эътиборида булган
одам секин-секин унутила борди. Айрилик азоби Дилбар
опанинг бошини эгиб куйди.
— Намунча куйиб пишмасанг, булдида энди. Шунча йиглаганинг билан кайтиб келармиди. Бу холда касал булиб
коласанку, — дейишди дугоналари.
— Тушунаман, лекин нима килай унутолмасам. Уттиз
йил бирга яшаб бирор ёмонлик курмадим, мехмондек
яшаб утибмиз, — деб зорланарди. Вакт олий хакам. Аста-
секин хаёт уз изига тушиб кетар экан. Аёл хаётга, яшашга
интилиб узини Унглаб олди. Икки углини уйлантирди. Иккаласи хам хаётда уз урнини топиб, ишга жойлашиб ке-
тишди. Дилбар кечалари уйкуси к;очиб уйларди кизим
Унинчи синфни тугатди. Олтин медаль олиши керак эди.
Чунки укиши батамом аъло бахода эдида. Лекин медални
совхоз директорининг углига беришди. Хозир уларнинг
иши юришган, пули куп. Сурайёнинг отаси-чи, туккиз
йил бир ерда туман рахбари булиб ишлагани билан шу
яшаб турган уйларидан бошка уй курмаган. Бу уйлари хам
кишлокдаги бошка уйлар катори, салгина баландрок;. АтХам Собирович биринчи котиб булгандан кейин, туман
марказидан уй олиб кучишмокчи булганида ота-онаси:
— Болам шу уйга сигмайсанми? Туман маркази атиги
турт-беш километр. Катнаб ишласанг хам булаверади, —
дейишганди. Ота-она фикрини мукаддас билган угли шу
уйда яшаб катнаб ишлайверган. Кейинги пайтда шу уй урнидан сал бошкачарок килиб уй солганди. Иймон-инсофли,
намозхон ота-она тарбиясини олган Атхам бошка жойдан
уй олиб куйиш, ёки дунё йигишни уйламаган. Туманда
курилаётган уйлардан иккитасига угилларини уйлантириб киргизишни максад килиб куйганди. Лекин тусатдан
келган улим барчасига нукга куйди. Угиллари уйлангач,
биттаси совхозда курилаётган уйларга кучиб кетди. Уша
йили Сурайё хам кишлок, хужалик олийгохининг ипакчилик булимига имтихон топширди ва ук,ишга к;абул
килинди. Икки акаси ишлар, онаси нафак;а оларди. ХарКалай орттиришиб, Сурайёга хам пул еткизишарди.
Сурайёга олийгохда укдб юрган кезлари унга шахарлик Мансур исмли бойвачча йигит кунгил куяди. Пахта
заводи директорининг ягона фарзанди булиб, ута магрур
эди. Унинг онаси Мохинабону оилада айтганини килдирадиган аёл булиб, эри Орзубек хам купинча унинг фикри билан хисоблашарди. Орзубек угилни юрист булиши-
ни хохлар, Мохинабону эса унинг шифокор булишини
истарди. Мансурда эса билим олишга чидам ва сабот етишмасди. Лекин онанинг маслахатига биноан тиббиёт олийгохига укишга кирди. Таниш-билиш ва пулнинг кучи билан имтихонлардан утиб олди. Биринчи боскични аранг,
отасининг бир неча марта келиб кетиши билан тамомлади.
Мохинабону углини койиган пайтда:
— Куйинглар, мен уликларни кесиб, уларни кафаланишга токатим йук. Яхшиси мени савдо буйича укишга
киргизинглар, деб таклиф киритди. Унинг бу орзуси хам ушалди. Олийгохнинг учинчи боскичида укиб юрганида
кишлок хужалиги олий укув юртида укиб юрган Уртога Анвар
тугилган кунига таклиф келди.
— Эй дустим, синглимнинг офатижон курсдоши бор,
момакаймок.. Уни кулдан бермасдиму, афсус, бошкага
унаштирилганман. Шунингучун бундай гул бегона булмасин, — деганди. Мансур куринишдан анча куркам, бунинг устига бойвачча булгани учун хам атрофидаги иста-
ган кизни гапга солиб оркасидан эргаштира оларди. Унинг
киз хакддаги сузига аввал эътибор бермади. Пекин шундай булсада совга кутариб келиб колди.
Сурайё курсдоши Окибатларникида бир неча марта
булган. Уларнинг самимий муомалаларини куриб, бир якин
кишиларидек качон уйларига таклиф килса борар, унинг
узи хам Окибатни уйларига олиб кетарди.
Анвар синглисига Сурайёни олиб келишини таклиф кипади.
— Зур уртогим бор, таништирамиз, — дейди. Тугилган кунини нишонлашни яшаб турган квартирасида утказадиган булишди. Шу куни х,аво булут булиб, бир-икки
томчи ёмгар ёгиб турган эди. Кечга томон чакмок чакиб
шаррос ёгингарчилик булди. Бахрр хавоси ажойиб, куп утмай ёмгир тинди. Хаво жуда ёкимли булиб, кишининг бахри-дилини очиб юборарди.
Мансур утиришда аввал кизга эътибор бермади. У ерда
Анварнинг унаштирилган кизининг дугонаси билан хамда
иккита курсдош уртоги таклиф килинганди. Таомлар тортилди. Рак;с тушишди. Мансур утиришнинг сунгида бир
мунча уйчан ва камгап булиб колди. У батамом Сурайёга
богланиб к;олганди. Тугилган кун сабаб булиб, улар кейимчалик х,ам учраша бошлашди. Сурайё Мансурни шунчаки ёктириб крлганди. У кутилмаганда кизнинг олдидан
чикиб колар, илтифот курсатарди.
Мансур Окибатдан унинг тугилган кунини билиб олди.
Шу куни Сурайёнинг квартирасига эрга тонгда бир киши
келиб, катта саватдага йигирма икки дона гулдан иборат
гулдастани куйиб кетди. Гулнинг ичида бир мактуб булиб
«Тугилган кунингизга Мансурдан», деб ёзилганди. Уни
куриб Сурайё ва дугонаси хам хурсанд булиб кетди. Мансур Сурайёни биринчи котиб булиб ишлаган одамнинг
кизи сифатида билади. Кейинги кун 6об айланиб юришар
экан:
— Эртага менинг тугилган куним. Уни бир уртогимнинг квартирасида кичкина даврада ;утказаман. Узимнинг
квартирамда утказсам уйимиздан ва бошка якинларимиз,
уртокларимиз купайиб кетади. Кунглим энг якинлар билан утиришни истаяпти, — деб к;олди. Сурайё:
— Нима бир узим бораманми, — деда хайрон булиб.
— Йук..нега энди, албатта Окибат билан келасиз, —
деди бамайлихотир. Эртаси куни Сурайё уртогига Мансурнинг таклифини айтганда:
— Албатта борамиз, шундай йигит таклиф килади-ю,
бормаймизми, — деди. Машгулотдан кейин овк;атланиб
утиришганида Окибат кандайдир узини безовта тутар, уни
Сурайёга сездирмасликка харакат киларди. У йигитнинг турар жойини яхши билса хам Сурайё айтган манзилни атайин бир когозга ёзиб олдида:
— Дугонажон, сен узинг боравер, мен тикувчига
куйлак буюрган эдим. Шуни олиб етиб бораман, — деди.
Окибат гапираётганида ва харакатларидаги безовталикни
сездирмасликка харакат киларди. Унинг бу холатини Сурайё сезмасди. У кийинаётганида хам, йуналишдаги машинага утириб уша манзилга етиб келаётганида хам жуда
бахтиёр эди. Келишган, уктам бунинг устига бойвачча
йигитни узиники килиб олганидан мамнун эди. У белгиланган хона эшигига етиб келганда у кулфланмаган шунчаки ёпик холатда турарди. Киз ичкарига кирди. У ердан
димлама ва хушбуй сабзавот, зираворларнинг хиди хонани тулдириб юборганди. У хеч ким йуклигини куриб хижолат тортиб тухтаб колди.
— Келинг, келинг йулингазга мушток; булиб тургандим. Хозиргина Уртогим кунгирок, килганди. У севгилиси
билан келаётган эмиш, — деди телефонии курсатиб. Сурайё тортиниб юмшок креслога утирди. У зимдан хонага
разм солди. Хона жихозларига караб бу бойваччанинг уйи
эканлигини сезди.
— Вакти утишини к;арангга, кечагина варрак учириб, ланка тепиб юрган бола эдик. Мана йигирма туртни
уриб куйган, оила масаласида бош котирадиган йигитга
айланиб колибмиз. Кеча уйга борганимда уйдагилар сени
уйлантирмокчимиз, зур киз топиб куйдик, дейишди. Мен
уларга «ЙУк, Узимнинг гузал махбубам бор, шу к,изни
олиб берасизлар дедим». — У гапира-гапира дастурхонга алланарсаларни келтириб куйди.
Присоединяйтесь к ОК, чтобы подписаться на группу и комментировать публикации.
Комментарии 8