«Два д’яблы» — сатырычная паэма Канстанціна Вераніцына, напісаная ў 1860 годзе.

ДВА Д'ЯБЛЫ
Гдзе бутэлечка зазвоніць,
Быц кадук у шыю гоніць.
Беларуская песня
Дрыб-дрыб, дрыб-дрыб чэшуць ножкі
Упрыскочку і трушком.
Смаліць д'ябал па дарожцы
Без папаскі, хоць пяшком.
Сам мізэрны, рожкі круты,
Быц хранцузік-небарак,
Козлі ногі не абуты,
Капялюш на ім і храк.
Бегшы шпарка, змардаваўся,
Ажна высунуў язык.
Што шаг — мордай спатыкаўся
(Знаць, к дарогам не прывык).
А дарога была слізка,
Бяжыць д'ябал — рад не рад.
(Ведзь жа з Віцебска не блізка
У пекла збегаць і назад).
Змардаваўшысь, над ялінкі
Троха спыхацца прысеў,
Пусціў з морды гужам слінкі
I, як цюцька, засапеў.
Вось глядзіць ён — аж з-пад леса
Нехта быццам бы ідзець.
Забрала цікавасць беса,
Скок на пень і стаў глядзець.
Абшарпаны, абадраны,
Без рагоў і без хваста,
У юсе морда, ўсюды раны —
Бес кульгае з-за куста.
«А, здароў, адкуль? як маеш?
Ай, авохці мне, сваяк,
Гэта ж ты зусім кульгаеш,
Хто цябе змяжджуліў так?
Лупіў нехта, знаць, сярдзіты,
Калі йдзеш ты без хваста», —
Гаманіў так бес нябіты
Проці бітага чарта.
Як завые тут калека,
Слёзы градам так і йдуць:
«Во, сваяк, дажыць мне веку
Злыя людзі не дадуць.
Сатане было заўгодна
3 пекла нас дваіх паслаць:
Цябе — ў Віцебск, мяне — ў Гродна
Душы п'яніц самушчаць.
Думаў, будзе мне пажыва,
Загуляю ў Гродне я;
Гдзе акцыз ідзе шчасліва,
Ёсць пажыва там мая.
Так думаў, ды абмыхнуўся,
Во адтуль які іду.
Ледзь-няледзь жывы вярнуўся,
Знаць, да пекла не дайду.
Першы год было і што-та:
То апоіш, то разбой.
Досыць будзе тут работы,
Меркаваў я сам з сабой.
Стaў я лазіць па ўсіх рандах,
Як за чарку хто — я тут
Тыц к яму з бясоўскай радай:
Чуць паслухаў — і капут.
То абкрадзе, то загубіць,
Іншы цэркву абкрадзець,
А хто й сам сябе пагубіць —
Люба-радасна глядзець!
Раз прыйшоў я нешта ў ранду
(Страх успомніць — аж дрыжу!),
Мужыкоў сабралась банда,
Я ж пад печку і сяджу.
За сталом сядзіць шынкарка,
Смутна нешта, слёзы лье.
Па руках не ходзіць чарка,
Ніхто песень не пяе,
Што тут, думаю, за ліха?
Зусім п'яных не відаць,
I у рандзе стала ціха,
Паўлягліся слоўна спаць.
Мужык чысты — богу верыць,
Яго лепей не чапай.
Во як стане чаркі мерыць,
Тады смела падступай.
Раз у горад бег з сяла я
(Акурат на Новы год),
Бо ў сяле мне жызнь плахая:
Зусім кіне піць народ.
Толькі што падбег к рагатке,
Чую гоман, галас, крык:
Пяюць п'яныя салдаткі
I, насцёбаўшысь, мужык.
Гдзе ні ўзгляну — ўсюды п'яны.
Я к рагаткам — чорта з два! —
Да тла чыста пазламаны.
І каго-та там няма!
Што за памжа тут такая?
Вочам веры не даю.
Завялось нешта чудное.
Рот разінуў і стаю.
Вось ідуць удвох, абняўшысь,
3 сабой нешта баруздзяць,
Ды ўжо так жа насцябаўшысь,
Толькі й можна разабраць:
«Кварта стоіць цяпер злоты.
Во раздолле нам, Дзям'ян!
3 панядзелка да суботы
Ад дзяшовай будзеш п'ян».
Як пачуў я, у чым дзела,
3 ума троху не сышоў,
Затраслося маё цела —
Аж прыплясываць пайшоў.
Я у горад — сярод бруку
П'яных, быццам бы як дроў.
А ужо ж гоману і гуку,
Зараўло быц сто кароў.
Хто гарэлкі перш і ў губу
Адрадзясь яшчэ не браў —
Той сцябаў цяпер, аж люба:
Па паўгарца іншы жраў.
Будзе поўна пекла наша,
Будзе мне і пеклу чэсць.
Наварыў я смачнай кашы —
Бяры лыжку, ёсць што есць.
У паўдні, сярод дарогі,
Рэжуць, топяць у Дзвіне.
Не, няможна без падмогі,
Аднаму няспраўна мне.
Я аб гэтым і сабраўся
Бегчы ў пекла к сатане,
Штоб ён даў адтуль шубраўца
У таварышы ка мне».
«А ці ведаеш, сваячык,
Што ткі я скажу табе:
Куды дзенусь, небарачык,
Ласку зроб — вазьмі к сабе.
Хоць мяне й забілі гады,
Можа, мне нядоўга жыць,
А ўсё ж пеклу радзець нада,
Трэба троху паслужыць».
«Жаль цябе мне і самому,
Ну ды ладна, дай руку.
Адказаў бы я чужому,
А няможна ж сваяку».
Тут два д'яблы схапянулісь,
Верць туды-сюды хвастом
I з разгону апынулісь
Пад Задунайскім местом.