Къежьап1э дахэ зи1э

Ц1ык1уу зомыгъэщ1ар ин ухъуа нэужьк1э пхузэгъэщ1эжынкъым, жа1э.Ар пэжу къыщ1эк1ынщ, сыту жып1эмэ жыгыщ1э ц1ык1ум ещхь сабиигъуэм псы щ1омык1эмэ, абы зыхуеину дахагъэ псори гуэгъу хуомыщ1мэ, зи лъэр быдэ хъуа жыгым зыздигъэшыжынур езым зыхуей, игу ирихь лъэныкъуэрщ.Ауэ ф1ыгъуэ псори зыбгъэдэплъхьа сабиигъуэ-жыгыщ1эм и зэманыр къэсмэ, щхъуант1абзэу тхьэмпэхэр пищ1энущ, хъер хьэлэмэтхэр къихьынущ. Ит1анэщ ар уэгум хуе1э щыхъунур.
Гъащ1эр жэнэт бзу щхъуэк1эплъык1эу зи нэгу къыщ1эзыгъэхьэ ц1ыхухэм я псалъэхэмк1э жып1эмэ, зи гугъу сщ1ыну Хьэк1ашэ Фатимэ Юрэ и пхъум а бзу ц1ык1ур и 1эмыщ1э ису къэплъытэ хъунущ.Фатимэ дахагъэм къигъэщ1 дунейм и хьэщ1эщым щопсэу, макъ зэхуэмыдэк1э ц1ыхупсэм къодэхащ1э.
Бэтэх курыт еджап1эр зэрыгушхуэ и еджак1уэхэу гъуэгу тригъэувахэм ящыщщ Фатимэ. Мызэ-мыт1эу куей зэпеуэхэм, зэхьэзэхуэхэм япэ увып1эхэр зи 1эрылъхьэ хъуа хъыджэбз гуащ1аф1эм сыт щыгъуи щапхъэ игъэлъагъуэу еджащ. Жи1э, игъэзащ1э дэтхэнэ зы 1уэхугъуэми и зэф1эк1 псори на1уэ щищ1у, ар нэхъри зэрыригъэф1эк1уэным, уафэгум зэрырихьэным хущ1экъут Фатимэ. Си нэгу куэдрэ къыщ1ызогъэхьэж Хьэк1ашэр «Гъэм и еджак1уэ» зи ф1эщыгъэц1э зэпеуэм зэрыхэтар. Хъыджэбз 1э мащ1э-лъэ мащ1э ц1ык1ум ди адыгэ фащэр щыгъыу утыкум къыщихьам, псори 1энкун дыхъуат.Адыгэ хабзэм зи гур ета ц1ыхум и теплъэр занщ1эу ихъуэжат фащэм. Къэбэрдейр Урысейм зэрыгухьэрэ илъэс 450 –рэ зэрырикъум ирихьэл1эу абы игъэлъэгъуа Гуащэней и дунейр икъук1э гуми псэми дыхьащ. Къыжьэдэк1 дэтхэнэ зы псалъэри гуры1уэгъуэт, гъэпсат.Адэк1э абы игъэлъэгъуа къафэм лъэр игъэжанырт, гур хигъахъуэрт.Шхыныгъуэ ипщэф1ахэм уздеплъым нэр п1эпахырт,дуней дыкъэзыухъуреихьым и къабзагъэр зэрегъэф1эк1уэным теухуауэ зэхилъхьа и проектым гъэщ1эгъуэнагъ куэди, пэжыгъэ мымащ1и хэлът. А псори зылъэгъуа къэпщытак1уэхэми ялъэк1акъым увып1э нэхъыщхьэхэм ящыщ зыр Фатимэ 1эрылъхьэ къыхуамыщ1ыну. Егъэлея псалъэ зыри хэмылъу жып1эфынущ Фатимэ къэхутэныгъэ лэжьыгъэми и псэр зэретар.Абы урок къэс гъэщ1эгъуэну къигъуэта, зыщ1ып1э къриджык1а гуры1уэгъуэхэмк1э и жэуапхэр нэхъ купщ1аф1э, убзыхуа ищ1ырт. Еджап1эм къызэдгъэпэщауэ щылажьэ « Ныбжьыщ1э Хасэ» организацэм и унафэщ1хэм ящыщ зыт ар. «Хабзэ» къудамэм и лэжьыгъэхэр ф1ыуэ зыгъэзащ1эхэми я пашэт. Хабзэр зы1эту лъэпкъым пл1эк1э къуэт дэтхэнэ ди зы ц1ыху щэджащэми щыгъуазэт. Сыт хуэдэ къызэгъэпэщыныгъэ еджап1эм имы1ами бжьыпэр щи1ыгъащ Хьэк1ашэм. Урокым къыщищ1а дерсхэмк1э мыарэзыуэ классщ1ыб зэманхэм деж и упщ1эм адрей упщ1эр къык1элъык1уэурэ зэманыр игъэк1уэфырт, псоми я жэуапыр ищ1эну хуейт. Зыгуэр и пщэ иплъхьакъэ-ар псэемыблэжу зэрищ1эным и гуащ1эр щхьэузыхь хуищ1ырт. Езыр зыхэса классми ф1ы дыдэу къалъагъуу еджап1эр ехъул1эныгъэф1хэр и1эу къиухащ абы.Фатимэ итха сочиненэхэм ящыщ зым мыпхуэдэу щытхащ: « Курыт л1эщ1ыгъуэм къыщыщ1эдзауэ ди нобэм къэсыху лъэпкъыр бжьыф1эу, дахэу зэф1эувэнымк1э адыгэ бзылъхугъэм акъылк1и лъэк1ыныгъэк1и куэд хилъхьащ. Адыгэу зыкъэзыбжыж дэтхэнэ зыми ди къалэнщ абыхэм дагъэлъэгъуа гъуэгу захуэм небэ-къебэ дымыщ1эу дрик1уэну. Сэри си гугъэщ а гъуэгум сытеувэну». Зэрына1уэщи, Фатимэ и гъащ1эр езым дыгъэм и бзий дыщафэхэмк1э къритхэк1ыну гуращэщ.Зэрыхузэф1эк1к1и езым бгъэдэлъ дахагъэр псоми яхиугуэшэнущ.Къежьап1э дахэ и1эщ Фатимэ. Си гугъэщ а къежьап1эм зиубгъуурэ ек1уэк1ыну, утыку ин, утыку дахэ игъуэтыну.
Аращ-т1э, пасэрей зэманым къыщежьа хабзэщи, ц1ыхубзым и зек1уэк1э, и хьэл-щэн, и плъэк1э къудеймк1э адрейхэм къахэпц1ыхук1ыу къэгъуэгурык1уащ.Ц1ыху хэтык1эм, зы1ыгъык1эм, щытык1эм сыт хуэдиз епха?! А псори къыгуро1уэ Хьэк1ашэм.Къыгуры1уэ закъуэу щымытуи и хьэлым хэлъщ, гуащ1эм хэпщащ.
Адрей лъэпкъхэм адыгэр къызэрыхэщу щытар и хьэл дахэращ. Ди лъэпкъым бзылъхугъэм пшэрыхь щыхущинэфк1э, езы бзылъхугъэми гуемы1у къызыхимыгъахуэу, зыгуэр къыхэхуэми ар 1эщ1ыб ищ1ыфу, 1умахуэу дунейм тетмэ, ди дунейри 1эджэк1э нэхъ дахэ хъунущ.Ар зэик1 и гум имыхуну сыхуейкъым Фатимэ. Сыт хуэдэ лэжьыгъэ имыгъэзэщ1ами, Фатимэ и адэ-анэр, анэшхуэр пл1эк1э къыкъуэтащи, сыхуейщ ахэми я быным и гуф1эгъуэ куэд ялъэгъуну. Езы хъыджэбз ц1ык1ур зыщ1эт1ысхьа Ставрополь дэт дохутыр 1эщ1агъэм щыхуагъэхьэзыр еджап1эми хуи1э мурадхэр къехъул1эну, и зэф1эк1 псори нэхъ ин хъуну Тхьэшхуэм жи1э.
Ц1ыху къэс гъуэгур къыхехыж
Ц1ыху къэс гъащ1э къегъэщ1эж
Хэти ф1ыгъуэм хопсэухь
Хэти 1ейуэ щы1эр къехь
Хэти гуащ1эм зыхуе1эт
Хэти лъэпкъым пл1эк1э къуэтщ
Хэти кумбым исщ къимыплъу
Хэти и гур щытщ къэмыплъу
Хэти хабзэр 1эщ1ыб ещ1ыж
Хэти ф1ыуэ зыкъыщохъуж
Ауэ нобэ сэ къысщохъу
Уэ гъуэгу захуэ къыхэпхауэ
Лъэпкъым и псэр къыпхыхьауэ
Арщи, дахэ уэ жегъа1э
1ейр дахагъэм помыгъы1э!
Махуэл1 Беслъэн,