Ён адказваў за захаванне скацiны, за яе пладавiтасць, прыстойнае ўтрыманне, даўгавечнасць (у сэнсе перасцярогi ад дзiкiх звяроў), садзейнiчаў плоднасцi зямлi i ўраджаю, з`яўляўся ахоўнікам багацця, сялянскага дабрабыту,зямных водаў (меў дачыненне да зямных водаў, крынiц i вытокаў рэк), замагiльнага (падземнага) свету, смерцi i памерлых продкаў, ён апякун абшчынна-родавай арганiзацыi, клятвы, дамовы i мiру апекун паганскiх жрацоў – валхвоў. Апякун паэтаў, народных спевакоў i валхвоў (вешчуноў).
Раніцай, з першымі промнямі сонца, хадзілі на Юр’еву расу, якая дапамагае ад сурокаў і сямі хвароб. Лепш за ўсё было ўзяць льняны ручнік і праводзіць ім па расе, покуль ён ня стане мокрым, а затым рапрануцца і гэтым ручніком працерці ўсё цела, а асабліва месцы, спароджаныя хваробай.
Моладзь гуртам, з песнямi i музыкай, несучы ў вечку ад дзяжы загадзя выпечаны рытуальны каравай, накiроўвалася ў поле. Спынiўшыся каля самай урадлiвай нiвы, апускалiся на каленi, пры абсалютнай цiшынi малiлiся, а затым рвалi рунь, кiдалi яе на каравай, пры гэтым выказвалiся зычэннi добрага ўраджаю ў надыходзячым леце. Затым гурбою вярталiся ў вёску, частавалiся нарыхтаваным да юраўскага застолля i «ўсю ноч палілі вогнішчы, спявалі песні, танчылі, вадзілі карагоды.
Разгуляўся Юр`еў конь, Святы Юрый, з неба йдучы,
Разбiў камень капытом, З неба йдучы вазьмi ключы,
Як у каменi зерне ёсць, Адамкнi зямлю сырусеньку,
Так у хлопцаў праўда ёсць. Пусцi расу цяплюсеньку,
Разгуляўся Юр`еў конь, Пусцi расу на ўсю вясну,
Разбiў гарэх капытом. На ўсю вясну, на цiхае лета,
Як у гарэху зерне ёсць, На цiхае лета, ядроное жыта,
Так у дзяўчат праўда ёсць, На гэты свет, на ўсякi цвет.
Так у дзяўчат праўда ёсць.
Сыр – абавязковы пачастунак на Юр’я. На Юр'я пяклi блiны (з пшанiчнай, жытнёвай, грэчневай мукi або з цёртай бульбы). Але пры гэтым залатыя правiлы народнай культуры ўводзiлi абавязковае, некалi багамi дадзеннае прадпiсанне: першы блiн, спечаны на любое свята, неабходна пакласцi на сподак i паставiць у чырвоны кут пад абразы, а ранiцай наступнага дня аддаць птушкам.
Дзень першага выгану хатняй жывёлы ў поле. Гаспадар перад усходам сонца з вядром шоў да таго месца дзе сыходзіліся два, а лепш тры ручаі, набіраў вады і па цячэнню шоў да хаты. У гэты час гаспадыня на парог хлява клала крапіву, лапухі і пасыпала асвечаны макам, выганяла карову з хлява на падворак асвечанай галінкай вярбы, якую потым затыкала пад страху, каб карова заўсёды вярталася дадому. Пасля гаспадыня тройчы абыходзіла яе трымаючы ў руках вялікодную крашанку, каб увесь год карова была гладкай. Пры гэтым казала: “Святы Ягорый, аддаю у твае рукі скаціну і прашу: сберажы ад звера лютага, ад чалавека ліхога!” ці “Iдзi, мая кароўка, ў зялёную дуброўку. Каб пад сонейкам хадзiла, пад месячкам не блудзiла, шаўкову травiцу з’ядала, крынiчную вадзiцу спiвала! Прынясi, Божа, з поўнымi цыцамi, з густым малачком. Тваражок-тваражышча на маслiца бiцца!” як толькі гаспадар прыносіў ваду, гаспадыня тройчы абмывала пысу і вымя , каб карова не баялася сурокаў і на працягу ўсяго пашавага перыяду давала шмат малака. Гаспады выганяла карову з хлява асвечанай галінкай вярбы. Каб засцярагчыся ад ведзьм у дзверы хлява ўстаўлялі некалькі галінак асіны. Выганяючы карову на вуліцу ў варотах клалі замкнуты замок ці сякеру, праз каторыя павінна пераступіць жывёла. Частавалі пастуха яйкамі, сырам і хлебам.
Выганяючы скаціну ў поле спявалі песні:
Не будзiця маладу Эх! Гоняць дзеўкi, гоняць бабы,
Рана утрам па ваду. Гоняць малыя рабяты.
Эх! Вы тагда мiня будзiця, Эх! Гоняць стары старыкi,
Кагда солнышка взайдзёт. Пажылыя мужыкi.
Эх! Кагда солнышка взайдзёт, Эх! Як загналi стада ў луг,
Раса на землю ўпадзёт. Станавiлiсь дзеўкi ў круг.
Эх! Раса на землю ўпадзёт, Эх! Адна дзеўка весела
Пастух выйдзе на лужок, У кружок плясаць пайшла.
Эх! Пастух выйдзе на лужок, Эх! Яна пайшла, рукой маша,
Да й зайграе у ражок. Пастушка к сабе завёт:
Эх! Выганяйце вы скацiну Эх! – Хадзi, хадзi, пастушок,
На зялёную далiну. Хадзi, мiленькi дружок.
Эх! На зялёную далiну, Эх! Каб часочак паплясаў
На шыроку лугавiну. Усё стада пацяраў.
Пасля выгану скаціну ў поле ўсёй сям’ей шлі аглядаць палеткі. З сабой бралі круглы хлеб, соль, медавуху і іншыя пачастункі. Дайшоўшы да сваёй мяжы, гаспадар прыпадаў на адно калена і трымаючы ў руках хлеб і соль казаў: “Добры дзень, нiва святая! Вiншуем з хлебам i солю i Святым Юр’ем! Каб Бог i Юрый пацешылi надвор’ем, ураджаем i здароўем!” Потым уся сям’я абходзіла палетак і садзілася снедаць. Такім чынам засцерагалі палетак ад пажару, навальніцы, граду і іншага.

Присоединяйтесь — мы покажем вам много интересного
Присоединяйтесь к ОК, чтобы подписаться на группу и комментировать публикации.
Нет комментариев