БРИЛЛИАНТ ЖЫЛАН

1-китеп 5-БӨЛҮМ
Экинчи качырышууда бычак шилтеген тигинин колу аркасына кайрыла түштү да боор тушка муштум менен кыска сокку жеди. Эси эңгирей түшүп өзүнө келгиче экинчи сокку табарсыкка удаа эле ээке тийди. Колунан бычагы ыргып көмөлөнүп түштү да кандайдыр бир айбаттуу үн чыгара дагы "Ха-а" деп ыргып тура калды. Болду окшойт деп турган Кемел тигинин ачуу үнүн укканда өзүн кармай албай калды. Кайрат кылганы менен коргонууга жарабай калган неменин чыкыйына оң муштуму ошол эле маалда бооруна сол муштуму кадала түштү. Тигил ыргып барып башы карга сайыла түштү да оозунан кан атып кетти. Кемел дагы турабы деп күтүп калды эле тигил тараптан чыккан бирөө тамырын кармап көрүп колун кайчылаштыра "Жан таслим" болуптур деген белги берди. Тегеректегендер Кемелди үрпөйө карап калышты. Адамды муштап өлтүрүп койгонду көрүшө электер бар эле. "Дьявол" деди бирөө күбүрөй. Кемел ошентип ошол жерден "Дьявол" деген кличкага ээ болду. Күтүүсүздөн эле Пахан чечинип кирди.
- "Дьявол" иш тескери айланып калды экөөбүз да күч сынашпасак болбойт". Ар бирибиздин ордубузду так ажыратып алалы. Болбосо сенин даңкың менин кадыр-баркымды да басып салат деди да, ортого чыга келип, кандайдыр бир бийди бийлеп кирди. Карда жылаңайлакчан болуп бут кийимин чечип койду. (Анда чыгыш күрөшүнүн түрлөрү болгон, ушу, каратэ өңдүүлөр союздун аймагында тыюу салынып элдин бул ыкмалар жөнүндө түшүнүгү жок болчу). Кемел чыгыш күрөшү тууралуу "атайын бөлүмдө" кызмат өтөп жүргөндө бир топ уккан. Өзү да жашыруун тренери менен машыгып калчу. Чыгыш күрөшүнүн чеберлерине өздөрүндөй гана чеберлер туруштук бербесе өтө коркунучтуу болоорун далай эшиткен. Чыгыш күрөшүнүн бийин бийлеп жатканын шак түшүндү да илбирстей ийилип сак болуп калды.
Экөөнүн кармашы көпкө созулду. Муштумдар да буттар да мерчемдүү жерге даана тийбей аба жарып ышкырып өтүп жатты. Кемел чарчай баштады. Кантсе да үч айдан берки көк шорпо алын соруп койгон эле. Тигинин бою 1.80че келип Кемелден бир топ пасыраактай көрүнөт. Жашы кыркка таяп калса да жап-жаш жигиттей чапчаң. Кар үстүндө мышыктай секирип, жыландай туйлап жүрөт.
Оңтой келгенде Кемелдин муштуму чыкыйга шак дей түшкөндө эки метрче учуп кетти да кайра түйүлө секирип тура калды. "Кантсе да кеңгирей түштүң болуш керек" деп тынчтана түшкөн Кемелдин кежигеси не тигинин согончогу шак дей түштү. Эсине толук келгиче экинчи согончогу чыкыйына тийгенде бети менен кар сугуна кулады. Ордунан тамтаңдап турганы менен эсине толук келалбай жер айланкөчөк атып жүрөгү айланып кускусу келип чыкты.
Каражылан түз тура албай темтеңдеген Кемелди кичинеге тиктеп турду да шыпылдай басып келип "Дарман кандай!" - деп көкүрөгүнөн алаканы менен түртүп койду эле Кемел көчүгү менен шалак деп карга отуруп калды. Каражылан Игорду чакырды да Кемелди кайра алпарып жайгаштырышты, жанына беш жигит алып күнү-түнү жанынан чыкпай кайтарышты. Кыскача түшүндүрүп тапшырды да Кемелди колунан тарта кайра өзү тургузуп туруп "Менин биринчи ишенген жигитим болушуң менен куттуктайм. Өз ордуңду нак эмгегиң менен татыктуу жеңип алдың. Селсаяктар уктуңарбы. Дьяволду эсиңерден чыгарбагыла. Баарына кулактар кылып койгула!" - деди да басып кетти.
Игорь Кемелди кучактай "Жеңиш биз жакта. Эми адамча жашайбыз. Түрмө азабын тартпайбыз" деп шыбырай сүйлөдү.
Кемелди Игорь баш болгон жигиттер мындан ары жашай турган жайына алпарды. Төркү бөлмөдө Пахан өзү жалгыз жатат экен андан кийинки бөлмөдө Кемел менен Игорь жайгашты. Атайын тамак иче турган, эс алып отура турган бөлмөлөрү өзүнчө лагердегидей нар эмес диван кроваттар коюлган. Диван креслолор коюлган. Таптаза акталган жайды көргөндө Кемел түрмөдөн чыгып үйгө келгендей боло түштү.
Бир жумача Пахан Кемелди эс ал өзүңө кел деп эч ишине аралаштырган жок. Эртеси эле түрмөнүн склад башчысы келип Кемел менен Игордун размерлерин алып кетти да эки сыйра жапжаңы кийим өтүгүнөн бери апкелип берип, эскисин алып кетти. Тамакка жалпы түрмөчүлөр ичкен ашканага барышпайт экен. Турган үйлөрүнүн бир бөлмөсүндө даярдап берет. Эми тамактын түрүн айтпа. Эмне кааласаң турат. Эркиндикте жүрүп да Кемел мындай түрлөп тамактанчу эмес.
х х х
Арадан эки жумача өткөндөн кийин Пахан Кемел менен жай отуруп сыр бөлүштү. "Эки айдан кийин Сибирге которулабыз. Эчак которулуш керек эле мен үч айга ушул жерде болууну сурангам. Ал жактагы зоналар бири-бири менен бекем байланышта. Ар бир зонанын өз Паханы болгону менен жалпы баары биригип келип баш ийген бирөө бар.
Ал жеке эле бүткүл Сибирдеги түрмөлөрдү эмес кылмышкерлер дүйнөсүн да башкарат. Биз бул жактан этап болуп барганда мына ошол адам менен беттешебиз. Анын ордун алыш үчүн мен түрмөгө түштүм. Ортодо сен чыга калып ишти татаалдаштырып жибердиң. Мен өзүмдүн жанымда дайыма жүрө турган жана мен үчүн өмүрүн кыйууга даяр жигиттерди топтодум эле. Эми минтип бузулуп отурат. Сен эми мени менен ысык-суукта дайым чогуу болгон, эч убакта сатып кетпей турган ишенимдүү жигитим боло аласыңбы маселе ушунда турат" деп ойлонуп отуруп калды. Кемел кичинеге үнсүз турду да "Мен сизге азыр мен сизди өмүр бою сатпайм, ишенимдүү адамың болом" деген күнүмдө да Сиз ишене койбойсуз. Ал түгүл өз сөзүмө өзүм да ишене албайм. Анткени мен сиз жөнүндө эч нерсе билбейм. Сиз мен жөнүндө толук билбейсиз. Таанышканыбызга эки жумадан аша элек. Бир гана ишенимдүү айтарым тигил зонага которулуп барганыбызда мен сиз тарапта болом жана сатып кетпейм, бул менин эркектик сөзүм. Калганын турмуш көрсөтөт" - деди.
Пахан экөө тиктеше түштү. "Рахмат. Чындыкты айттың. Менин бир билгеним буйтактатпай чындыкты бетке айта алгандар сатып кетпейт" - деп Кемелди далыга таптай ыраазычылыгын билдирди.
Ошол күндөн баштап тандалган отуз жигит күн сайын 4-5 сааттан машыга башташты. Машыгууну Пахан өзү өткөрчү болду. Кемел менен элден бөлөк өзүнчө да 2-3 сааттан машыгат. Кемелге чыгыш күрөшүнүн ыктарын үйрөтөт. Кемелдин өзгөчө бөлүктө кызмат өтөп жүргөндөгү үйрөнгөн ыктарына шамдагайлыгына, тубаса кара күчүнө ыраазы болуп жүрдү. Эки ай бүтүп этап болордун акыркы күнү машыгуудан кийин Кемелдин далысынан таптай "Сени мага кудай жиберген окшойт балким тигини өзүң эле сулатып бүт ишти чечип коерсуң" - деди жылмая. Бара көрөлү деди Кемел тартынбай. Эки айдын ичинде эле мыкты тамактануулардан жана тынымсыз машыгуудан жаш организми баягы чемпионаттарга катышып жүргөндөгүдөй формасына келип өзүн толук кайраттуу сезип калган эле.
- Күрөш оңойго турбайт. Сөзсүз кан төгүлөт болуш керек. Мени менен беттешээрин билип ал да үч айдан бери тынымсыз даярданып жатат. Анын биринчи телохранители алтымыштарга чыгып калган калмак чал "Чагылган" деген атына жараша чыныгы кан ичээр. Чыгыш күрөштөрүнүн жеткен чебери. Ошол чалды жеңсек калганы жеңилге турчудай.
- Алтымыштагы чалды кантип жеңбейли.
- Эч убакта антпе, чыгыш күрөшүндө жетимиштеги чалдар жыйырма бештеги менменсинген жигиттердин жилигин үзүп койгон учурлары өтө көп. Эмитен эскертейин ал чал менен сен беттешесиң. Өзгөчө аяр болбосоң сенин жаштыгыңды, аңкоолугуңду пайдаланып, өлөсөлү чал болумуш болуп туруп сенин жүрөгүңдү үзө урушу толук мүмкүн. Бир эле мисал: өткөндө экөөбүз мушташып жатканда мен атайлап сенин муштумуңду чыкыйыма кое бердим. Чындыгында муштум чала тийди. Эсим оой түшкөн кейипте сендиректемиш болуп калсам сен түйүлгөн боюңду жайып жибердиң да менин соккуларымдан коргоно албай калдың. Чыгыш күрөшүндө мындай куулук өтө көп. "Ушул чалды деп теңсинбеген мамиле жасасаң эле жеңилдим деп эсептей бер" деген өңдүү көптөгөн насааттарын айтты.
х х х
Кудай пендесине чексиз акыл-эс берип жаратып жатканда эртеңкисин, келечегин болжоп билбесе, так билгизбей биринен кем кылып койгону менен адамдын жашоого болгон кызыкчылыгын арттырган тура. Болбосо эртең, бир жылдан кийин, он жылдан кийин эмне болоорубузду так билип, өз тагдырыбызды өзүбүз көрө билгенде жашоонун кызыкчылыгы болмок эмес экен. Тагдырыбызга эмне жазылганын билбей астыга максат коюп, ага жетем деп жулунганыбыз менен биздин күнүмдүк жашообуз кызык экен го. Кудай пендесинин жүрөгүнө улуу үмүттүн отун салып аны жакшылык менен байланыштырып койгондуктан башына кандай гана кыйынчылыктар түшпөсүн, жана ооруп кандай гана кыйналбасын тириликке умтулат тура. Мына ушул улуу үмүт отунун жакшылык менен байланышы үзүлүп өчкөндө жан денеден оңой чыгып кетет окшобойбу. Ошондон улам элде "үмүтүңдү үзбө" деген кеп айтылат экен да. Муну Кемел түрмөнүн даамын татып жүрүп көп ойлонду. Кече эле эркиндикте жүргөндө өзүнүн келечегин миңдеген көрүүчүлөр толгон залдарда булгары мээлейчен даңкка бөлөнүп жүргөнүн элестетчү. Машыктыруучусу да делебесин козгоп "Сенден дүйнөнү дүңгүрөткөн боксер чыгат. Сенин келечегиң укмуш" деп калчу. Кана эми ошонун бири жок бытчыт болуп кетти.
Үмүт болсо дагы деле алдыга сүйрөп астыдагы түпсүз караңгылыктан жарык изде дейт. Аракет кылып жанталашсаң бир жолун табасың дейт. Эх дүйнө ай табышмагың түгөнбөс.
х х х
Катачылык кетирсе өзүн-өзү кечире албай бир топко кыжалат болмой адаты бар Азият Протезге алданганы үчүн жанын коерго жер таппай күчүн жигиттеринен чыгарып кууруп-ууруп айлап тинтип издетсе да эч жигин таппады. Ошондо да тымызын издеттирүүнү токтоттурган жок. Протез тирүү турган кезинде Азияттын өзү менен соодалашкандай эгер ылайыктуу адам чыгып калса "Бриллиант жыланды" Азияттын үстүнөн соодалап жиберишин толук күтүүгө болот.
Азияттын билишинче "Бриллиант жыландын" сары изине түшүп издегендердин бири жыландын сыры жазылып эки бөлүнгөн китептин ээлери. Демек астыда эки максат. Бири жыландын сыры жазылган эки китепти тең табыш, экинчиси Протезди колдон келишинче эртерээк таап көзүн тазалаш. "Бриллиант жыланды" көрөрү менен өмүрү жыланга байланганын туйду. Жылан колунда турса жашайт. Эгер колдон чыкса өмүрдөн да, байлыктан да, баарынан айрылат. "Бриллиант жылан" Азиятка чейин да нечен менменсинип чиренгендердин бүт байлыгын, өмүрүн, укум тукуму менен оп тартып тыптыйпыл соруп кете берген. Азияттын буга акылы жетип турду.
х х х
Азият кытайда иштеп жүргөн жылдарындагы "Бриллиант жылан" жөнүндөгү уккандарынын баарын майда-мүчдөсүнөн бери эстөөгө аракеттене баштады. Жылан ошондо эле Казакстанда же Өзбекстанда экенин уккан. Ал эми китептер жөнүндө жарытылуу эч нерсе укпаптыр. Анда терең маани берип кызыккан да эмес. Кытайда легендалар көп айтылат. Ошолордун бири катары гана кабыл алып койгон. Эми эски байланыштарына чыгып тымызын иликтетүүнү кайрадан башташы керек. Ал үчүн ишенимдүү жигиттеринин бирин Кытайга жибергени оң болгон турат. Сейфтен калың папканы алып чыкты да өзү гана түшүнө турган кличкалар жана шрифтер менен толтурулган жигиттеринин "жеке өмүрүнүн баракчаларын" шашпай окуй баштады.
х х х
Тагдырдын тамашасын кара Азияттын жигит Хэ-Чан аттуу кытай бардык жагынан кынтыксыз дайындалган документи менен Кытайга өткөндө Хун-Ли аттуу кытай гражданинин Кыргызстанга өттү. Экөөнүн тең издегени бир гана нерсе. Жыландын сыры катылган китеп.
х х х
Хун-Ли атымыштан өтүп калганы менен баскан турганы жаш жигиттердей тың шыпылдаган, орто бойлуу чымыр денелүү кытай. Алтындын буусуна карматылган алкактуу тегерек көз айнек тагынып алган. Чыныгы жашын билгендер Лиге элүүнү араң бергидей. Кырк жылдан ашык өмүрүн жалаң Бриллиант жылан менен анын сыры жазылган китепти издөөгө жумшады. Жанына тынчтык бербеген бул түйшүккө түшүнүүнүн себеби китептин экинчи бөлүгү Лиде. Билишинче жетинчи атасынан бери колдон колго өтүп келатат. Китеп бир нече жолу бириге турган болуп, бирок адамдагы эң кымбат нерсени бири-бирине ыраа көрбөө кызганычынан экиге бөлүнүп ортодо кан төгүлгөн салгылашуулар жүргөн. Кийинки жүз жылда таптакыр дайны чыкпай кеткен китептин бөлүгүн издөөдө, сары изине чөп салып тынымсыз аракеттенип жүрүп Ли акыры анын Кадыр аттуу кыргыздын колунда экенин, Кадыр болсо эртедир-кечтир китепти издөөчүлөр аны табышаарын билип жашы картайганда Кыргызстанга өтө качканын так билгендиктен Кыргызстанга келип отурат. Ли үчүн Кыргызстанга келүү анчалык деле оорго турган жок. Кытайдын жеке ишканалары чыгарган майда товарларды соодалаган бизнесмендерге кошулду да катардагы коммерсант болуп келе берди. Кыргызстанга келери менен айылдардан жүн, тери чогулткандарга кошулуп кыдырып кетти. Ли кыргыздар уруу-урууга бөлүнөөрүн, уруулар өз-өзүнчө аймактарды ээлеп чогуу жашаарын, бири-бири менен байланышта болушаарын окуп үйрөнгөн. Жыл айланбай Кадыр чал жашаган айылда да тапты. Тилекке каршы Кадыр чалдын өлгөнүнө беш жылдын жүзү болуп кеткен экен. Кадыр чал турган мурдагы үй азыр май чыгаруучу чакан завод болуп калыптыр. Ли айылдан кетпей көпкө байырлады. Өзүн Кадыр чалдын Кытайда жүргөндөгү жакын досу элем деп койду. Канчалык астыртан сурамжыласа да китеп жөнүндө эч нерсе уга албады. Кадыр акыркы жылдары Мыкы деген жетим баланы өзүнө үйүр кылып көп жардам берип жүргөнүн уккандан кийин иштин жайын түшүндү. Кылымдардан бери өчпөй келаткан сырды Кадыр өзү менен ала кетиши мүмкүн эмес. Демек китеп Мыкынын колунда. Мына жетем мына жетем деген сайын жаны жай таппаган Ли Мыкыны Бишкектен табам го деген тилеги таш капты. Кумга сиңген суудай дайынсыз. Кыргыздардын улуттук өзгөчөлүгүн ондогон жылдар бою окуп үйрөнгөн Ли Мыкынын айылдаштары, классташ теңтуштары, акыры жок дегенде бир тууган карындашы аркылуу болсо да табам деп ойлогон. Акыркы үч жылдын ичинде Мыкы тууралуу эч кимиси эч нерсе билбейт экен. Бир тууган карындашы болсо буркурап ыйлап тирүүлөй айрылдым, милицияга издөө салдырсам да дайынсыз дейт. Эч арамдык ойлобогон, эмнени болсо ачык айткан кыргыз улутунун өкүлдөрү таза чындыкты айтып жатышканын Ли туюп турду. Кадыр чал бекер чал болбогонун, Мыкыга көп нерсе үйрөткөнүн, китептин баасы өмүрүнө тете экенин Мыкы жакшы билерин Ли түшүндү. Жүрөгү сыздап ооруп жумалап өзүнө келе албай жүрдү. Лини ооруткан бир гана нерсе Мыкынын жаштыгы, өзүнүн болсо жетимишке жашы таяп картайып бараткандыгы болчу. Мыкыны издөөнүн кереги жок экенине да түшүндү. Тескерисинче эми Мыкы Лини өзү издеп келмек. Шашылыш кайра Кытайга барып Мыкыны тосуп алуу үчүн даярдануу керек. Күнбү-түнбү пайда болушун күтүү керек. Балким Мыкы мунун сыртынан аңдып таптакыр алсырап картайышын күтүшү да мүмкүн. Ушул кезге чейин өзүндөгү китепти кимге калтырарын, мураскорун таба элек. Өзүнүн уулдарынын ичинен татыктуусу жок. Күнүмдүк жеңил акчанын артынан кубалап кетишти. Эмне кылар айласын таппай келатты. Жалгыз ишенери кызы. Кызына калтырайын десе мурас боюнча кызы үй-бүлөөлүк кызыкчылыктан мурастын кызыкчылыгын жогору коюшу керек. Аял кишинин бактысы үй-бүлөөдө. Эне болушта. Кызынын бүт өмүрүн түйшүккө салып бактысын бузабы. Эгер эркек болгондо иш башка эле. Татыксыз уулдарына калтырса көзү өтсө ким биринчи акчанын же алтындын четин кылтыйтса ойлонбой туруп сатып жиберишет. Эгер өмүрлөрүнө коркунуч келсе "Китебиди ал. Жанымды калтыр" дешет да кармата беришет. Эң башыкысы ооздору ачык. Көрүнгөн жерде келжирей беришип өздөрүн-өздөрү салып беришет. Кытайга кайтып бараткан жолдо Ли так ушундай татаал суроолорго баш катырып баратты.
х х х
Экиге бөлүнгөн китептин ээлери Бриллиант жыланды эмес бири-бирин издегенинде сыр бар эле. Эки китептин тең биринчи барагында "Экиге бөлүнгөн ушул китепти бириктирген адам бүткүл адам затындагы, жер алкагындагы, улуу сырдын гана эмес биздин ыйык күндүн нуру астында ааламды байланыштырган укмуштуу сырынын ээси болот. Ааламдын биз жер деп атап жүргөн бир жылдызынан бүткүл жаратылышына өзгөртүү киргизет. Ал адамдын жана анын укум тукумунун аты 18 миң ааламга белгилүү болот. Китеп бириккен күндөн баштап буга чейинки эч бир илим-билимге белгисиз, адам баласынын акылы жете элек жети сыр ачылат. Китеп бириккен күндөн баштап өзүндөгү сырдын ачылышы менен калган II сырды ачуучу ачкыч катылган бриллиант жыланды өзүнө кудуреттүү күчү менен тарта баштайт. Үч жыл аралыгында бриллиант жылан китептин ээсинин колуна келет. Андан эч ким тартып алалбайт, эч ким тоскоолдук да кыла албайт. Калганын өзүң окуп күбөө болосуң", - деп жазылган. Балким бул кытай тилинде мындан да окумдуу, мындан да сырдуу туюлар. Кыскасы китептин ээлеринин бриллиант жыландан мурда бирин-бири издеп жүрүшүнүн түйүнү ушунда болсо керек.
х х х
Белгиленген күн келип Кемелдер Сибирге этап болушту. Пахан баш болгон алтымыштан ашык жигит кадимки эле жүргүнчүлөр түшүүчү вагон менен барышты. Кайрадан "Столыпинге" түшөбүз го", - деп жүргөн Кемел Пахандын кадыр-баркына мына ошондо баа берди. Барышкандан кийин эки жумадан ашык орун талашкан эки Пахандар жалаң гана сүйлөшүүлөрдү жүргүзүп жатышты. Экиден гана телохранителдери менен келишет да терезелери жок бир гана эшиги бар эки орунтук бир столдон башка эч нерсе коюлбаган дубалдарына да эч нерсе илинбеген атайын даярдалган бөлмөдө эч кимди катыштырбай көзмө-көз сүйлөшүшөт. Эч кандай кагаз-калем да жок жалаң сөз гана. Экөө тең тамеки чекпейт, нашаа тартышпайт. Үч-төрт саат бою эмне сүйлөшүшөт сыртта турган төртөөнө ичинен да сыртына да калың каптама урулган эшиктен эч нерсе угулбайт. Отураар орунтук да жок тикеден тик турган төртөө ооздогу бөлмөдө канча болсо да күтүшөт. Күткөндө да ар бир секунданын өтмөгү тозок болуп бири-биринен көздөрүн алышпай аңдышып, кулактарын ич тараптан албай тыңшап, кандай кабар угулуп калат деп күтүшөт. Бири-бири менен да сүйлөшүшпөйт. Сөзгө алаксыса ичтен чыккан буйрукту укпай калуулары мүмкүн. Бул өмүрдөн айрылганга тете. Ар бири жакшы билет ажал кылычын жалаңдатып "Кимиң колума илинер экенсиң" деп айланып кетпей жүргөнүн. Тамашалашчу чак эмес.
Кемел мурда уккандай тигил Пахандын биринчи телохранители калмак экен. Алтымыштарга чыгып калган деп айтууга мүмкүн эмес. Шыңга бойлуу какчыйган адам экен. Чачын жалтырата кырдырып койгон. Чекесиндеги кабат-кабат бырыш гана жашы өтүп калганын билгизбесе сурмалуу көздөрүнүн тереңинде кареги илбирстикиндей жылтылдайт, ичке кара муруту ээгине жете салаңдап турат. Денесинде бир да ашык эт жок сөөктөн жана тарамыштан тургандай. Басканы жепжеңил буту жерге тийбей эле каалгып бараткансыйт. Бою 1,75тин тегерегинде болгону менен салмагы көп болсо 70 килограммча болсо керек. Колдорунун сөөктөрү шадылуу келип муундарынын сырты чор болуп чокмороктошуп турганы бетон дубалды же ташты жалаң муштуму менен муштагылап машыгарын айгенелеп тургансыйт. Мистейген дайыма бир калыпта өзгөрүүсүз турган өңү сүрүнө сүр кошот.
"Ак аюу" аталган тигил Пахандын өмүр бою жандап жүргөн жигити болуп келатыптыр. Түрмөгө да дайым чогуу түшүп чогуу чыгышат экен. "Ак аюу" кличкасына жараша күрсүйгөн адам экен. Бою эки метрче бар. Далылары көмкөргөн эки казандай, ар бир колу өзүнчө эле күрөк. Моюну буканыкындай болуп билинбейт. Болгону жашы өтүп калыптыр. Алтымыштан ашканы билинип, эти оор тартып семирип кеткен. Салмагы 130-150 килону жөн эле басчудай. ошондой да кыймылдаганы тың.
Көздөрүн жүлжүйтүп тиктеген адаты бар экен. Биринчи жолукканда Кемел менен "Каражыланды" алмак-салмак тиктеп турду да акырын күрсүнүп койду. "Аттиң, жаш кезим болгондо экөөңдү тең өзүм эле жайламак экенмин" деп арман кылды көрүнөт.
Акыры эки Пахан бир чечимге келишти. Ишти тынчтык менен бүтүрүүгө болбой каллды. "Чагылган" аталган калмак телохранители менен Кемел мушташа турган болду. Мушташ бир жагы жеңилдим деп багынмайын, же өлмөйүн улантылат. Эгер кимиси жеңсе Пахан жеңген телохранитель менен мушташууну же жеңген тараптын талаптарына көнүүнү өзү чечет. Телохранителдердин экөө тең иштен чыкса Пахандар чыгат же өз ара келишимге келишет. Көпчүлүктү аралаштырып ашыкча кан төгүүнү эки тарап тең каалабады.
Эрөөл үч күндөн кийин атайын даярдалган жайда өтө турган болду. Куралдан экиден бычак гана алууга шартташышты. Беттешүү учурунда эрөөлчүлөргө эки тараптан тең эч ким болушпайт. Кошумча курал бергенге же өзү менен ала чыкканга да болбойт. Аталган шарттарды бузган тарап катуу жаза алат. Кыскасы жеңилгенге тете. Пахандар жетиден гана жигит ээрчитип барышмай болушту.
"Каражылан" Кемелди кайрадан дайындай баштады. Дайыма өзү менен ала жүргөн догдурун чакырып Кемел мурда өмүрүндө укпаган да билбеген иш жасатты. Жука үлбүрөгөн түзсүз пластинканы Кемелдин көзүнүн ички айланасын ченеп чыгышып тууралап салышты. Кемел көзүн ачып жуумп көрүп кичине-кичине кирпиктери кычыштыргансыганды сезбесе эч нерсе сезген жок. "Эмнеге" деген суроосуна "Чагылган" өзү менен бел куруна катып түзсүз дары ала чыгат дейт. Эгер жеңилип баратса ошол дарыны каршылашынын көзүнө чачып жиберет экен тигинин көзү көрбөй калганда оп оңой гана өлтүрүп кете берет - дейт. Дары өтө түзсүз жана чаң сыяктуу майда болгондуктан алысырактан карап тургандарга көрүнбөйт дагы экен. Мына ошондуктан астына ала дайындандым эле. Пластинка сенин карегиңе дары өткөзбөй сактайт. Калганын өзүң да аарчып алууга үлгүрөсүң. Эң башкысы эгер дары чачса көзүң көрбөй калгансып кууланып кал да жакын келгенде мүмкүнчүлүктү колдон чыгарба. Үч күнгө чейин көзүң пластинкага кадимкидей көнүп калат - деди.
Куулукту-арамчылыкты жининдей көргөн Кемел турмуш-жашоо жалаң карандай чындыктан турбасын түрмөгө түшкөндөн бери түшүнө баштаган. "Каражыландын" айтканыны үнсүз макул болду.
Убакыт келип беттешүүгө чыгарына үч саатча калганда догдур дагы келип көзүндөгү пластинканы дагы бир сыйра кылдат текшерди. Кемел чын эле көзүндө эч нерсе жоктой болуп көнүп калган эле. Анан канына "Каражыландын" көзөмөлдөсү менен бир дары куйду. Мындай дары күчүнө эки эсе күч кошуп, чарчатып-чаалыктырбасын уккан.
Беттешүү түбүн бетондоп туруп сырдап койгондон башка эч нерсе жок спорт залда өтө турган болду. Көрүүчүлөр экинчи кабаттагы балкондо турушмакчы. Экөө ичкери кирери менен эшик бекитилет да эки тараптан экиден төрт жигит кайтарып турат. Пахандар эки карама-каршы балкондо жетиден жигиттери менен отурат. Түрмөлөрдүн начальниктери баш болгон отузга чукул адам өзүнчө балкондо. Беттешүү жөнүндө эчак угулгандыктан өтө жогорку даражадагы аскер кызматындагы кызыктар көрүүчүлөр да .
Белине чейин чечинип жазы кайыш курга узундугу билектей болгон бычактарды байлап жатканда Кемелдин каны дүргүп жүрөк опкоолжусу жок болуп кыжырлануусу күчөп тезирээк беттешүүнү самай баштаганын туйду. Кейпи дары боюна тарап өз таасирин бере баштады көрүнөт.
Каражылан Кемелди машыктырып жүргөнүндө көп айтчу: "Чагылган" канткен менен да картайып калды. Эң башкысы коргоно бил. Алгачкы соккуларына туш болбой буйта. Чарчатып алын кетир. Ал беш кышты катарынан коюп туруп бир уруп сындырган желмогуз. Таамай соккусу тийсе башың бычырап кетет. Эң башкысы өзүңдү-өзүң алдап мен кыйыныраак көрүнөм деген жаман делөөрүгө алдырба. Душманыңдын жаны үзүлмөйүн же колун көтөрүүгө дарманы келбей жеңилдим демейин ар кыймылына сак бол, - деп какшачу.
Бүгүн да адатынча беттешүүгө чыгарып жатып болгон акылын үйрөтүп жатты: "Чагылган" беттешкен адамдарынын колдорун каруусунан, буттарын томугунан сындыра уруп кыймылсыз кылып туруп, эки көзүнө манжаларын батыра уруп оюп алып же кежигеги коюп, оозу ачыла түшкөндө колун оозуна тыгып туруп тилин бурап жулуп алып өлтүрмөй адаты бар. Сенин көзүңө дары чачканда көзүң көрбөгөн кишиче сендиректей түш да оңтоюн келтирип туруп бычакты жүрөгүнө ур. Муштумуңа ишенбе. Муштумуңдун соккусу буканы өлтүрө урганга жараган күндө да "Чагылган" эч жапа чекпей топчо ыргып кетип гана кутулушу мүмкүн, ушуну эсиңен чыгарба - деди.
Белдерине чейин жылаңач, курларына экиден бычак байланышып, жука трико кийген экөө ортого чыгышты. Алгач тооруша бири-бирине үч метрчелик алыстыкта айланып чыгышты. Чагылгандын бүткөн бою бүт тарамыш экен. Бийчилерче бутунун учу менен басып жүрдү. Чабуулду "Чагылган" баштады. Кии-иаа! - деген ачуу үн менен үч метрче алыстыктан бүргөдөй секирген тигинин буттары шуу деп Кемелдин башынан өттү. Эңкейгенге араң үлгүрдү. Жерге буту тиелекте экинчи-үчүнүчү соккулар башталды.Колдору кылычтай зып-зып десе, буттары көзгө илешпейт. Кемел апкарый түшүп барып өзүнө келди. "Каражыландын" айткандары чындык экенин, өтө сак болбосо өмүрү кылдын учунда турганын туйду. Кармаш күчөгөн сайын денеси пружинадай түйүлө баштады. Коргоно бербестен сокку да урганга өттү.
Муштумдар аба жарып өткөн сайын "Чагылган" да оңой-олтоң адам менен беттешпегенин түшүнө баштады. Кармаш эки саатка жакын созулса да эч кимиси белдериндеги бычактарды кынынан суурушпады. Муштумдар, же буттар чала тийип сүрүп кеткен денелер канталап экөө тең нымшып тердеп чыгышты. "Чагылган" секирип тепкенде жата калган Кемел чатка муштайм деп тигил буйтай бергенде оң буттун томугунун ички бетине катуу сокту. Чагылган эки-үч ала салып барып тура калып оң буту менен жакшы таканчыктай албай жатканын билгизбөөгө аракеттенгени менен адатынча кайра удаа-удаа чабуулга өтө алган жок. Кемел муштумунун сөөкөтөрү зыркырай түшкөнүнөн улам тигинин томугу оңбой калганын түшүндү. "Чагылгандын" ордунда башка неме болгондо бутун тарта албай жыгылып калмак.
Уландысы бар