"Бир умрлик сабоқ":

"Бир умрлик сабоқ" рукнидан.
"Асил ўғилнинг асил отаси"
Узоқ туманлардан бирида яшайдиган қариндошимизникига меҳмонга бордик.
Бекатда тургандик,яп-янги,оппоқ "Нексия" келиб, олдимизда тўхтади.Қирқ беш ёшлардаги ҳайдовчи қаерга боришимизни сўради.
Манзилни айтдик.
Савдолашдик.
Йўлга тушдик.
Тойчоқ муборак бўлсин,ака,-дедим олдинги ўриндиққа жойлашиб олгач.
-Раҳмат,меҳмон.
Танишиб олдик.
Бир оғиз сўрашиш Олчинбек аканинг гап қопини очиб юборди.
-Меҳмон,бизда битта тадбиркор ўғил бор,-деди у.-Шу ўғлимиз тиниб-тинчимайди,бир қарасангиз,у жойдан буғдой олиб келиб бу жойга сотади,бир қарасангиз,қишлоқликлардан семиз хўкизларни олиб келиб шахардаги қассобларга сотади, ишқилиб тиним билмайди.Ўғлимиз пулни пулга уриб пул топади.
-Э барака топсин,ота Ўғил экан-да, фарзандингиз,мана, сиз ҳам ҳамма нарса етарли,деб уйда ўтирмасдан,киракашлик қилиб,пул топаяпсиз,рўзғорнинг даромадига ҳисса қўшаяпсиз-ку?-дедим гап келишига қараб.
-Ҳа,биз ҳам тинмаймиз,меҳмон,топганимизни рўзғорга ташиймиз,-деди Олчинбек ака.-Тўғри айтдингиз,ўғлим отасига тортган, меҳнаткаш, ишнинг кўзини билади.Мана шу машинани ҳам ўғлим олиб берди."Мен тижорат қилиб,сиз кира қилиб,пулни кўпайтирамиз,-дейди.
Олчинбек ака йўл бўйи Ўғилни,унинг тарбияли, меҳнатсевар,уддабуронлигини мақтаб кетди.Уйлари йўлнинг устида экан,бирров кириб чиқишини айтди.
-Бугунги топган-тутганимни ўғлимга бераман-у,дарров чиқаман,-деди у-Баҳонада ўғлим билан ҳам танишиб оласизлар.
Уйлари олдида тўхтадик.
Уйдан бир аёл ва йигирма беш ёшлардаги йигит чиқиб келди.
-Мана шу йигит бизнинг топармон Ўғил,-дея машинадан тушди Олчинбек ака.
Олчинбек ака ўғлига бир даста пул берди.
Машинадан сал нарида бўлган оилавий суҳбат қисқа бўлди.
-Чўғи кам-ку,дада?
-Одам кам,ҳаво совуқ,-деди Олчинбек ака.
-Йўловчиларни олиб бориб қўйинг-у,тез қайтинг,бир жойга ўтиб келамиз,-деди аёл.
-Хўп,-деди Олчинбек ака ва машинага ўтирди:-Ана энди кетдик,меҳмон.
Озгина юрган эдик ҳамки,бир киши тўхтовсиз қўл силкиб,машинани тўхтатишни ишора қила бошлади.
-Оббо,сен етмай турувдинг,-дея Олчинбек ака "хозир қайтаман"ишорасини қилиб,ўтиб кетмоқчи эди,ҳалиги одам йўлнинг ўртасига чиқиб,туриб олди.
-Машинамда узоқдан келган мижозларим бор,ҳозир қайтаман,-деди Олчинбек ака ойнадан бошини чиқариб.
-Э,ака сизнинг "ҳозир қайтаман"нингиз кўпайиб кетди,-деди бизни тўхтатган одам,-Уч ой бўлди,бир ҳафтада бераман дегандингиз,одамда лафз бўлади ахир.
Энди ҳеч қандай баҳонангиз ўтмайди,ё ҳозироқ пулимни топиб берасиз ёки олган бир тонна буғдойингизни қайтариб берасиз.
-Бўлди,ука,ҳозир ўғлимга пул бериб келдим,мана меҳмонлар гувоҳ, шундай борсанг,бериб юборади.
-Ўша олифта,бетарбия ўғлингизга ишонмайман,машинани қайтаринг,ўзингиз олиб берасиз.
-Жон, ука,кўриб турибсан,машинамда меҳмонлар бор,кеч бўлаяпти,уларни элтиб қўйишим керак,-дея ялингудек давом этди Олчинбек ака,-Уйга бор,айтаман,ўғлим бериб юборади.
-Пулингиз бор экан,нега бирдан менга бериб қўя қолмайсиз,ўғлингизга беришингиз шартмиди?
-Биласан,оиламизда кассир шу бола,бухгалтер янганг,ҳисоб-китобни улар қилади-да,-кулди Олчинбек ака,-Биз оддий ишчи, ука.
-Э,шўрингиз бор,ака, ҳозир бораман,агар кассирингиз пулимни бермаса, кейин ёмон бўлади.
Йўлда давом этдик.
Олчинбек ака қўл телефонини олиб,ўғлига қўнғироқ қилди:
-Ҳозир Олмосвой боради,ёзда бир тонна буғдой олгандик,сотиб бир ҳафтада пулини бераман,дегандим.
Уч ой ўтиб кетди,унинг ёмон жаҳли чиққан,боя қўлингга берган пулдан қарзимизни узиб юбор! Нима? Нимага бермайсан? Уйда пул бор-ку,бериб юбор.
Олчинбек аканинг жаҳли чиқиб,телефоннинг овоз кўтаргичини қўшди.
Ота-бола ўртасидаги суҳбатга беихтиёр гувоҳ бўлдик.
-Дада,мени биласиз,қатьий қоидам бор,сейфга тушган пулни қайтариб чиқармайман.
Одатимни билиб туриб,яна мендан пул сўраманг! Ўша Олмосвойга ҳам айтинг,келиб пул сўраб асабимни бузиб юрмасин!
-Э...-Олчинбек ака ўғлини сўкди,-Қоидангни ҳам,сени ҳам...
-Ҳой дадаси,овози келди аёл кишининг,-Тагингизга "Нексия" миндириб кўйиб,сизни зўр қилдикми дейман,сўкиниб қолибсиз.
Қарзни ўзингиз олдингизми,ўзингиз узинг,бизга осилманг,тамом-вассалом.
-Э, жиннимисан,мен топганимни қўшқўллаб,сенларга топшираяпман-ку
​​?
-Топиш вазифангиз,эркаксиз,топасиз,боқасиз!
Боягина тадбиркор ўғлидан фахрланиб,мақтаниб, турган Олчинбек ака назаримда кичрайиб кетгандек эди."Бухгалтер билан кассир" қандай тарбия олгани шу қисқа суҳбатдан аён бўлганди.
Сал ўтиб,яна Олчинбек аканинг телефони жиринглади.
Асабийлашганидан Олчинбек ака яна телефонни овозини ҳаммага эшитиладиган қилиб қўйди.
-Олчинбек ака,мен кечдим шу қарздан! Пул-мул керакмас, ака! Фақат битта шартим бор.
Битта рўмол сотиб олинг ва бошингизга ўраб юринг!
Сафардан сабоқ аччиқ бўлди...