АСВЕТНІЦА І МІРАТВОРЦА».
Радыёблог Галіны Шаблінскай (аўдыё)
У «Тэатры Беларускага радыё» праходзіць «Юбілейны тыдзень» лаўрэата Дзяржаўнай прэміі СССР, заслужанага дзеяча мастацтваў Рэспублікі Беларусь Аляксея Дударава да 70-годдзя з дня нараджэння. Сярод іншых спектаклей паводле п’ес вядомага драматурга, нашы слухачы пачуюць і радыёспектакль «Крыж».
Яго прэм’ера адбылася ў 2009-м годзе і была прымеркавана да 100-годдзя вяртання мошчаў святой прападобнай Еўфрасінні Полацкай на радзіму, у Полацк. Сама п’еса вызначана аўтарам, як «дыялогі вякоў альбо блуканні сэрца і розуму сярод постацяў роднай спадчыны». Святая Еўфрасіння Полацкая – якраз такая асоба ў беларускай гісторыі, да якой звяртаемся мы за духоўнай падтрымкай. 5 чэрвеня – Дзень памяці святой Еўфрасінні Полацкай, першай беларускай жанчыны, якая прылічана да сонму святых, апякункі і нябеснай заступніцы Беларусі.
У далёкім ХІІ-м стагоддзі яна здзейсніла свой духоўны подзвіг у імя асветы народа і служэнні Госпаду. Унучка легендарнага полацкага князя Усяслава Чарадзея Прадслава насуперак волі бацькоў, таемна пастрыглася ў манашкі пад імем Еўфрасіння. Сёння можна толькі дзівіцца і захапляцца, як дванаццацігадовае дзяўчо прыняло такое мужнае рашэнне, каб адмовіцца ад усіх зямных спакус і даброт і прысвяціць сябе духоўнаму падзвіжніцтву.
За свой век яна сапраўды паспела шмат. Заснавала жаночы і мужчынскі манастыры, якія сталі цэнтрамі асветы і культуры на Полацкіх землях. Пры першым з іх па ініцыятыве Еўфрасінні дойлідам Іаанам была збудавана белакаменная царква, якая дасюль з’яўляецца ўнікальным помнікам беларускай архітэктуры ХІІ стагоддзя. Па яе просьбе ў мужчынскі манастыр з Візантыі быў прысланы абраз Маці Божай – каштоўная копія з вядомага Эфескага цудатворнага абраза, напісанага святым евангелістам Лукою. Згадаем тут і знакаміты крыж святой Еўфрасінні Полацкай, які быў зроблены па яе заказу мясцовым майстрам-ювелірам Лазарам Богшам і які лічыцца нашай нацыянальнай святыняй! Апошнім зямным подзвігам Еўфрасінні стала яе паломніцтва ў Святую Зямлю – у Ерусалім.
Сёння імя гэтай беларускай жанчыны мы вымаўляем з гонарам і пашанай, называем яе асветніцай і міратворцам, дыпламатам і пісьменніцай, нашым духоўным сімвалам. Сваім словам і асабістым прыкладам яна адыграла выключную ролю ў выхаванні высокага духу і патрыятычных пачуццяў сярод суайчыннікаў.
Асноўнай крыніцай звестак пра Еўфрасінню Полацкую з’яўляецца яе «Жыццяпіс…» Гэты твор агіяграфічнага жанру напісаны невядомым аўтарам у канцы ХІІ – пачатку ХІІІ стагоддзяў. Сам тэкст захаваўся ў больш позніх спісах. І было іх значна болей за сотню, што сведчыць пра вялікую цікавасць да асобы і лёсу гэтай незвычайнай жанчыны.
Яе вобраз па-ранейшаму застаецца прыцягальным для многіх сучасных творцаў: пісьменнікаў і рэжысёраў, музыкаў і скульптараў, мастакоў і кінадакументалістаў. У беларускай літаратуры нямала твораў, прысвечаных Еўфрасінні Полацкай. Гэта аповесць «Прадслава» Вольгі Іпатавай, раман «Спакуса» Таісы Бондар, п’еса-фантасмагорыя «Крыж святой Еўфрасінні» Алеся Петрашкевіча, вершы Рыгора Барадуліна, Ірыны Багдановіч, Алега Бембеля, Сяргея Грахоўскага, Алега Лойкі, Васіля Зуёнка, Валянціна Лукшы ды іншых паэтаў. Асобна хочацца згадаць раман-жыціе «Пакліканыя» Валянціны Коўтун, а таксама яе драму «Крыж ігуменні» і драматычны твор «Шлях палачанкі», які названы першым беларускім нацыянальным хрысціянскім эпасам. А ў «Тэатры Беларускага радыё» 6 і 7 чэрвеня слухайце радыёспектакль «Крыж» па п’есе драматурга Аляксея Дударава.
Разгадваць таямніцу часу і лёсу нашай знакамітай зямлячкі, канечне, будуць і наступныя пакаленні беларусаў. І будуць прыязджаць да яе на полацкую зямлю, у Спаса-Еўфрасіньеўскі манастыр, з удзячнасцю і пашанай…
Присоединяйтесь к ОК, чтобы подписаться на группу и комментировать публикации.
Комментарии 2