Сăвăлла юмах

Тĕнче епле пулнă-ши?
Вăл мĕнрен пуçланнă-ши?
Тупсăмне ман тупасчĕ,
Камран ыйтса пĕлесчĕ.

Чим-ха, манăн асанне
Юмах калама ăста.
Эп васкам-ха ун патне,
Камран пӗлӗп-ха тата?.

Ватă çынпа калаçни –
Ÿркенмесĕр ăс пухни.
Пĕлни пĕлĕм çитерĕ,
Пĕлмен çын тăмсай пулĕ.

«Тĕнче тытамĕ çинчен
Мĕн пĕлетĕн, асанне?
Каласа пар маниччен»,-
Васкататăп хайхине.

Сăмах ăсти кӗҫ пуçлать,
Юплĕ çулпа чуптарать.
Тӗнчене пĕлни çинчен
Юмахне ярать ирччен.

- Лар, мăнукăм, çумарах,
Итлессÿ килсен юмах.
Тĕнче пуçланнă чухне
Эс те, эп те çук чухне

Этемрен те маларах
Чи пирвай пулнă сăмах.
Хăват. пулнă сăмахра ,
Тӗнче пулнă вăхăтра.

Тĕлĕнтермĕш сăмаха
Тунă Турă ăсĕпе.
Пĕрремĕш сăмах вара
Пулнă Турă ячĕпе.

Сăмах çуралнă чухне
Пĕтĕм тĕнче чӗрӗлнӗ.
Чун кĕрсен сăмах ăшне
Тĕттĕмлĕх те сирĕлнĕ.

Пур сăмахран чи вăйли -
Пуринчен те хăватли,
Çав сăмаха ӗненни -
Турра ялан пуç çапни.

Çав сăмахăн вăйĕпех
Ак мĕнле ĕçсем тунă:
Çутă пулать тенипех,
Тĕттĕмлĕх те çухалнă.

Тÿпери хĕвел кулли,
Сарăлать тĕнче тулли,
Ун çути тĕнче тытать.
Пурăнма шанчăк парать.

Асатте шăналăкне,
Вĕçсĕр сывлăш уçлăхне,
Хĕвелпе уйăх патне
Сапать шелсӗр шевлине.

Сăмахпа каланипех
Пĕлĕтпе çĕр уйрăлать.
Çĕрĕн чăмăрĕ çинчех
Шывсемпе тип çĕр пулать.

Çĕрелле пăхатăн та -
Хура çĕр умра выртать.
Çÿлелле кармашан та -
Кăвак тÿпе курăнать.

Çĕр çинче - ÿсентăран,
Пĕлĕтре – кайăк пулсан,
Тинĕсре пулă ишет,
Çӗр çинче этем ӗрчет.

Пур чĕрĕ чунран вăйли
Тĕнчере Этем пулать.
Унăн ăс-тăнне валли
Турă сӑмахне парать.

Пӗлсе усă курсассăн,
Сӑмах – пысăк асамлăх.
Сăмах ăсти пулсассăн,
Çакă вăл сан пуянлăх.

Самахсем нумай тĕнчен:
Ыррисем, усаллисем.
Мĕншĕн çавăн пек вĕсем,
Çак вăл килет çыннинчен.

Сăмах вăл - чи хăватли,
Пур япаларан хакли.
Хыпса çăтма - çăмах мар,
Татса илме - чечек мар.

Пултаратăн вĕлерме
Ирсĕр усал сăмахпа.
Пулăшатăн вăй илме
Ырă ӑшă сăмахпа.

Ăшă сӑмах ӑшăтать,
Ăша кĕрсе вырнаçать.
Сивĕ сăмах сивĕтет,
Чĕрене пырса тивет.

Тĕнче епле пулнă-ши?
Вăл мĕнле пуçланнă-ши?
Тупсăмĕ çак юмахра,
Тĕнче вăйĕ – сăмахра!

Кекен ялĕ, Ниифорова Мелания.