Народная артыстка Беларусі (1957), народная артыстка СССР (1988), ляўрэат Дзяржаўнай прэміі Беларусі (1982).
Біяграфія
Нарадзілася 13 траўня 1905 году ў Менску ў сям’і менскага мастака Міхася Станюты. Маці — хатняя гаспадыня, зь сялянаў. Вучылася ў царкоўна-прыходзкай школе, затым у Менскай жаночай урадавай гімназіі[1].
З 1918 году працавала статысткай, харысткай і танцоркай у Першым таварыстве беларускай драмы й камэдыі Фларыяна Ждановіча, на аснове творчага калектыву якога ў 1920 годзе быў утвораны 1-ы Беларускі дзяржаўны тэатар, дзе працягвала граць. Першую ролю Хімкі сыграла ў 16 гадоў у п’есе «Ганка» Ўладзіслава Галубка.
У 1926 годзе скончыла Беларускую драматычную студыю ў пры Маскоўскім Мастацкім тэатры (кляса Валянціна Смышляева й Соф’і Гіацынтавай). На базе гэтага выпуску ў Віцебску ў 1926 годзе быў створаны Другі беларускі дзяржаўны драматычны тэатар, у якім Стэфанія Станюта грала да 1931 году.
З 1931 — ізноў у БДТ-1 (сучасны Нацыянальны акадэмічны тэатар імя Янкі Купалы), дзе яна працуе да канца жыцьця.
Другая сусьветная вайна засьпела трупу тэатру ў Адэсе. У Менску ў Стэфаніі Станюты засталася сям’я, але тэатар яшчэ доўга знаходзіўся ў Адэсе, дзе акторка была начальнікам групы самаабароны. Пасьля пераезду трупы ў Томск, вяла ў шпіталі тэатральны кружок са зьмешчанымі там байцамі[2].
У кіно пачала здымацца ў 1958 годзе.
Стэфанія Станюта памерла 6 лістапада 2000 году. Пахаваная на Ўсходніх могілках Менску.
Творчасьць
Адметныя рысы творчасьці Стэфаніі Станюты — шырыня дыяпазону, валоданьне разнастайнымі сродкамі сцэнічнай выразнасьці, яркі плястычны малюнак роляў, эмацыйнасьць, выразнасьць слова, жэста, мімікі, уменьне карыстацца іроніяй, гратэскам[3].
Стварыла шэраг народных характараў, дзе выявіла ў сваіх гераінь мудрасьць, жыцьцядзейнасьць, шчодрасьць і чалавечнасьць, сувязь з роднай зямлёй: Марыля і Паланея («Раскіданае гняздо» і «Прымакі» Я. Купалы), Алена («Салавей» З. Бядулі), Ганна Пятроўна («Простая дзяўчына» К. Губарэвіча), Рыпіна («Плач перапёлкі» І. Чыгрынава), бабуля Вера («Маладая гвардыя» паводле А. Фадзеева), Бабуля («Я, бабуля, Іліко і Іларыён» Н. Думбадзэ і Р. Лордкіпанідзэ), цёця Моця («Машачка» А. Афінагенава), Карміліца («Рамэо і Джульета» Ў. Шэксьпіра), Дуэнья («Дзень цудоўных падманаў» Р. Шэрыдана). Яркую камэдыйнасьць, вострую сатырычнасьць спалучала з высокім драматызмам, паглыбленьнем у псыхалёгію шматграннага жаночага характару: Зёлкіна («Хто сьмяецца апошнім» К. Крапівы), пані Вашамірская («Салавей»), Куліна Чарнушка («Людзі на балоце» паводле І. Мележа), Арына Радзівонаўна («Верачка» А. Макаёнка), Каргота («Тры Іваны — тры браты» А. Вольскага), Жабрачка («Крамлёўскія куранты» М. Пагодзіна), Глафіра, Міхееўна («Ваўкі і авечкі», «Апошняя ахвяра» А. Астроўскага), Шарлота («Вішнёвы сад» А. Чэхава), Эліза («Скупы» Мальера), Дыяна («Дурная для іншых, разумная для сябе» Лёпэ дэ Вэгі), Гіза («Гульня з кошкай» І. Эркеня) і інш[3].
Фільмаграфія
1958 — Чырвонае лісьце — эпізод
1958 — Шчасьце трэба берагчы — жонка Мікіты
1958 — Гадзіньнік спыніўся апоўначы — настаўніца
1959 — Строгая жанчына — Кацярына
1961 — Першыя выпрабаваньні — Ганна
1962 — Зорка на спражцы (кінаальманах «Маленькія летуценьнікі») — жанчына ў чорным
1964 — Лісты да жывых
1966 — Іду шукаць — эпізод
1967 — Хата і гаспадар — маці Ягора
1969 — Я, Францыск Скарына… — Абаціса
1970 — Пяцёрка адважных — бабуля Кешкі
1971 — Запыт (кароткамэтражны) — Фенька
1971 — Магіла льва — маці Фёдара
1973 — І сьмех, і бяда (кароткамэтражны) — Агрыпіна
1973 — Цешча — цётка Маша
1974 — Вялікае супрацьстаяньне — Агеіха
1974 — Мы — хлопцы жывучыя — Матрона Яўсееўна
1974 — Прыгода ў горадзе, якога няма — цётка Польлі
1976 — Нядзельная ноч — старая
1976 — Памяць зямлі — баба Паля
1976 — Трывожны месяц верасень — Сэрафіма
1976—1978 — Час абраў нас — Варанецкая
1977 — Успамін… — бабуля Пчолка
1977 — Пра Чырвоны Капялюшык — Першая злая старая
1978 — Пагаворым, брат… — Дар’я
1978 — Гандлярка і паэт — Марыля
1979 — Родная справа — маці
1980 — Атлянты й карыятыды — маці Максіма
1980 — Вазьму твой боль — жонка Шышковіча
1980 — Паводка — Сьцяпанаўна
1980 — Трэцяга ня дадзена — эпізод
1981 — Адзіны мужчына — Неаніла Сьцяпанаўна
1981 — Зацішша — Вера Пятроўна
1981 — Аленевае паляваньне — сялянка
1981 — Пра цябе — Ксенія Аляксандраўна
1981 — Людзі на балоце — шаптуха
1981 — Разьвітаньне — Дар’я
1981 — Крыніца — Эўфрасіньня Ільлінічна
1982 — Жывая вясёлка — бабуля Міхася
1982 — Чужая вотчына — Мондрыха
1983 — Сад — старая, якая прытуліла Машу
1983 — Белыя росы — Кіселіха
1983 — Плыві, караблік… — Ганна Мікалаеўна Палуніна
1984 — Невядомы салдат — Антаніна Васільеўна Бокарава
1984 — Атрад — старая
1984 — Радаўніца — Хрысьціна
1984 — Што ў Сенькі было — бабка Вера
1985 — Мама, я жывы — Домна Піліпаўна
1985 — Пакланіся да зямлі — Марыя
1985 — Не хадзіце, дзеўкі, замуж — Міхееўна
1985 — Халады напачатку вясны (кароткамэтражны) — бабуля Віктара
1985 — Экзамэн на дырэктара — Клаўдзія Пятроўна
1986 — Не забудзьцеся выключыць тэлевізар — Калерыя Паўлаўна
1986 — Першацьвет — бабуля
1987 — Нецярпеньне душы — маці Лепяшынскага
1988 — Генэральная рэпэтыцыя — Няня
1988 — Гэтыя… Тры дакладныя карты… — графіня
1988 — Мудрамер — Кацярына Антонаўна Загменная
1989 — Жадаю зрабіць прызнаньне — Ганна Шкурко
1990 — Мудрамер (фільм-спэктакль) — Загменная Кацярына Антонаўна
1990 — Небыліцы пра Івана — старая
1990 — Увайдзі ў кожную хату — эпізод
1990 — Плач перапёлкі — эпізод
1990 — Жарсьці па Аўдзею (фільм-спэктакль) — маці Зуйка
1991 — Цар Іван Грозны — Ануфрыеўна
1991 — Ізгой — Ганка
1992 — Кошт галавы — жабрачка
1993 — Вытокі
1993 — Сылюэт у акне насупраць — цешча
1993 — Чортавы лялькі — бабулька з намібійскімі
1994 — Поры году
1994 — Лета каханьня — Стэфанія
1995 — Гульня ўяўленьня — старая ў капелюшы
2001 — Курортны раман — эпізод
Узнагароды і прэміі
Народная артыстка БССР (1957)
Народная артыстка СССР (1988)
два ордэны Працоўнага Чырвонага Сьцяга
Ордэн «Знак Пашаны»
Ордэн Сяброўства народаў
Дзяржаўная прэмія БССР (1982) — за тэатральную працу
Мэдаль Францішка Скарыны (1995)
Акадэмік Міжнароднай акадэміі тэатру.
Памяць
Сын Стэфаніі Станюты Аляксандар выдаў кнігу ўспамінаў пра маці. Першая выйшла на беларускай мове ў 1994 годзе, а дапоўнены варыянт — «Жыцьцё акторкі» — на расейскай мове — у 2001 годзе.
Да 105-годзьдзя зь дня народзінаў нараджэньня акторкі быў выдадзены раман «Гарадзкія сны», напісаны сынам акторкі. Раман заснаваны на асабістых лістах каханым мужчынам: актору і супрацоўніку НКУС. Лёс абодвух апынуўся трагічным: яны былі расстраляныя[4].
У памяць пра акторку 27 сакавіка 2003 году на доме № 19 па праспэкце Скарыны (цяпер Незалежнасьці) у Менску была ўсталяваная мэмарыяльная дошка ў гонар Стэфаніі Станюты.
У Купалаўскім тэатры арганізуюцца вечары памяці Стэфаніі Станюты. У Дзяржаўным музэі гісторыі тэатральнай і музычнай культуры Беларусі ёсьць пакой, прысьвечаны Стэфаніі Станюце.
Міністэрства сувязі й інфарматызацыі Рэспублікі Беларусь 13 траўня 2005 году ўвяло ў паштовы зварот марку «100 гадоў зь дня нараджэньня С. М. Станюты».
У 2014 годзе было прынятае рашэньне аб наданьні новай вуліцы ў Менску імя Стэфаніі Станюты[5].
Присоединяйтесь к ОК, чтобы посмотреть больше фото, видео и найти новых друзей.
Нет комментариев