20 траўня 1512 г. нарадзіўся Мікалай Радзівіл (па мянушцы Руды), калівініст, дзяржаўны і ваенны дзеяч ВКЛ, канцлер ВКЛ у 1566 - 1579 гг.
Гэты «хрестианский, справедливый и цнотливый пан», як казалі пра Мікалая Радзівіла па мянушцы Руды сучаснікі, меў дачыненне да кожнай значнай падзеі ў гісторыі Вялікага Княства Літоўскага сярэдзіны XVІ стагоддзя. Польскі паэт Францішак Градоўскі ўсхвалёвана пісаў пра славутага гетмана з Літвы: «Нават калі б у мяне было сто языкоў і сто вуснаў, жалезны голас, я не змог бы пералічыць усе бітвы, якія вёў гэты пераможца з узнятым мячом па варожых палях». Мікалай Руды са славай працягнуў ваенную традыцыю свайго бацькі вялікага гетмана Юрыя Радзівіла, якога за шматлікія перамогі над ворагам назвалі Літоўскім Геркулесам. Родны брат каралевы Барбары Радзівіл, ён адыгрываў важную ролю і ў дзяржаўным жыцці ВКЛ.
Самую бліскучую перамогу Мікалай Руды атрымаў у бітве з маскоўскім войскам на рацэ Уле. Пётр Шуйскі ратаваўся ўцёкамі, але і ён загінуў ад сякеры нейкага селяніна. Гэтая перамога выратавала ВКЛ ад варожага нашэсця. Перамога каля Улы сарвала планы палякаў прывесці ВКЛ да ўніі з Польскім каралеўствам.
Падпісаў Акт Люблінскай уніі 1569 г. Выдаў сваю сястру Барбару замуж за вялікага князя Жыгімонта Аўгуста.
У часы, калі Рэч Паспалітая знаходзілася без каралеўскай улады, Мікалай Руды («Вялікі і найпярвейшы сенатар і патрыёт, які горача любіць сваю айчыну») па сутнасці кіраваў ВКЛ. Ён ясна ўсвядоміў тую вялікую адказнасць за лёс краіны і народа, якую ўсклала на яго гісторыя. «Дзеля дабра краю» ваявода віленскі і канцлер Мікалай Радзівіл не шкадуе сваіх сіл і гатовы на самаахвярнасць. У 1578 годзе шляхта і магнатэрыя ВКЛ пажадала, каб Руды ўзначаліў войска. Нягледзячы на паважны ўзрост, калі ўжо хочацца спакою, Радзівіл, як ён прызнаўся, «тую працу и владность гетманства великого в той потребе и небезпечности речи посполитое на себя принял». Новы гаспадар Стафан Баторый разлічваў на маральны аўтарытэт старога гетмана. Яго прыклад самаахвярнасці мусіў натхніць ліцвінаў на вайну за Полацк. А для Рудога гэтая вайна была справай гонару. Ён вельмі перажываў страту гэтага горада, які ў свой час не змог адваяваць у захопнікаў. І вось дзейны і таленавіты кароль-палкаводзец мабілізаваў усе сілы Рэчы Паспалітай для вяртання Полацка.
Кіраваў Мікалай Руды войскам ВКЛ і ў паходзе Стафана Баторыя на Вялікія Лукі. Спатрэбіўся яшчэ адзін паход — на гэты раз на Пскоў. Узяць Пскоў было відавочна не па сілах войску Рэчы Паспалітай. А моцныя маразы і голад былі больш небяспечныя за варожую зброю. Руды настойваў на спыненні аблогі і мірных перагаворах з маскавітамі. Стары вопытны палітык і воін разумеў, што няўдалая аблога, а то і ўвогуле паражэнне, можа прывесці да больш сумных вынікаў. Трэба было скарыстацца прапановай цара аб міры, з якой той звярнуўся да Рудога. І Баторый пад ціскам Рудога пайшоў на перагаворы. Нарэшце, 15 студзеня 1582 года каля Яма-Запольскага быў заключаны мір паміж Рэччу Паспалітай і Маскоўскім царствам. Закончылася доўгая і разбуральная Лівонская вайна, якая доўжылася 19 гадоў. Вялікае Княства Літоўскае не толькі выстаяла, але і адваявала занятыя ворагам землі. Сярод гучных эпітэтаў і праслаўленняў, якімі асыпалі героя гэтай вайны Мікалая Рудога ўдзячныя суайчыннікі, самымі выразнымі падаюцца радкі з паэмы Яна Радвана «Радзівіліяда», дзе гаворыцца, што сваёй непахіснаю верай у перамогу Мікалай Радзівіл натхніў ліцвінаў на барацьбу з ворагам.
Памёр 27. 04. 1584 г.
#радзiвiлы
Присоединяйтесь к ОК, чтобы посмотреть больше фото, видео и найти новых друзей.
Нет комментариев