Бяларуцкая царква Успення Прасвятой Багародзіцы (XVIII – XIX стагоддзі). Здымак да 1910 года.
Выгляд бяларуцкай Успенскай царквы можна ўявіць дзякуючы фотаздымку фатографа-краязнаўца Яна Балзункевіча, які на працягу 1905 – 1914 гадоў здымаў хрысціянскія храмы Беларусі.
Свята-Успенскі храм – твор драўлянага дойлідства. Царква накрыта двухсхільным гонтавым дахам з вальмамі над апсідай. Па цэнтры даху – цыбулепадобная галоўка на гранёным барабане. Фасады ашаляваныя вертыкальна.
Асноўная частка бяларуцкай Успенскай царквы падобная да простых вясковых уніяцкіх цэркваў XVII – XVIII стагоддзяў, дзе меўся толькі адзін зруб малітоўнай залы. Магчыма, храм у Бяларучах таксама пабудаваны ў той час.
Існуе меркаванне, што бабінец з 1-яруснай чатырохграннай званіцай, што завяршаецца спічастым шатром з макаўкай, прыбудавалі да малітоўнай залы ў сярэдзіне XIX стагоддзя, пасля скасавання ўніяцтва. Такім чынам Свята-Успенская царква набыла характэрную для праваслаўных храмаў трохчасткавую кампазіцыю.
Званіца на чатыры званы (на 3 і 5 пудоў, на 35 і 22 фунты) уладкавана ў франтоннай частцы царквы.
Ад вясковай забудовы Свята-Успенскі храм аддзяляўся простай агароджай з бярвенняў.
У царкоўным архіве знаходзяцца метрычныя кнігі з 1835 года і спавядальныя спісы прыхаджан з 1846 года.
Прычт складаўся са святара і псаломшчыка.
У склад Бяларуцкага прыхода ўваходзіла 20 вёсак: Алекшычы, Жукаўка, Лясіны, Мацкі, Мачаны, Малыя і Вялікія Гаяны, Лекараўка, Лысая гара, Сухая гара, Палеткі, Салаўіха, Тукалаўка, Баршчэўнік, Закрынічча, Ставішча, Прысёлкі, Пунішча, Мярковічы і Навасады.
Усіх прыхаджан было 848 мужчынскага полу і 840 душ жаночага. Насельніцтва займалася земляробствам. Нязначная яго частка, выключна яўрэі, займаліся гандлем і саматужнымі промысламі.
Да прыхода адносілася пяць прыпісных храмаў: могілкавая царква Усячэння галавы св. Іаана Хрысціцеля, царква Раства Багародзіцы ў Гаянах, Свята-Троіцкая ў Мацках, царква Іаана Прадцечы ў Мачанах, царква святых Пятра і Паўла ў Жукаўцы.
У 1868 годзе настаяцелем храма стаў Іаан Бараноўскі, які служыў тут святаром да 1889 года. На пасадзе псаломшчыка з 1866 года значыўся Мікалай Гарачка. Вядома, што царкоўнага даходу на працягу года паступала каля 80 рублёў.
Пры храме існавала царкоўна-прыходскае папячыцельства і Бяларуцкае народнае вучылішча, адкрытае ў 1870 годзе.
Складалася памяшканне з чатырох пакояў і трох пакояў-кватэраў. У вучылішчы навучаліся толькі хлопчыкі. Выкладалі тут Закон Божы, арыфметыку, чытанне,чыстапісанне і спевы. Навучанне здзяйснялася толькі на рускай мове. У канцы ХІХ стагоддзя ў вучылішчы налічвалася ўжо 39 хлопчыкаў.
Менавіта тут з восені 1897 года да вясны 1898-га вучыўся знакаміты беларускі паэт Янка Купала, на той час пятнаццацігадовы хлапчук. Дарэчы, жыў Янка Луцэвіч у інтэрнаце, што размяшчаўся ў звычайным вясковым доме непадалёку ад школы.
У 1972 годзе на будынку школы ўсталявана мемарыяльная дошка, а ў 1998-м адкрыта новая экспазіцыя музея “Янка Купала ў Бяларучах”, прымеркаваная да 100-годдзя з дня заканчэння Янкам Купалам Бяларуцкай школы.
У савецкія часы Свята-Успенскую царкву закрылі, а пасля, у перыяд нямецка-фашысцкай акупацыі, на вялікі жаль, святыня згарэла разам з вясковымі хатамі…
Ішлі гады. Вернікі не пакідалі надзею зноў убачыць храм у Бяларучах.
Нет комментариев