Қуръони карим, Сура Нисо -

ﺍﻟﻨﺴﺎﺀ
(71-Оятдан.....100- Оятгача)
ﻳَﺎ ﺃَﻳُّﻬَﺎ ﺍﻟَّﺬِﻳﻦَ ﺁﻣَﻨُﻮﺍْ ﺧُﺬُﻭﺍْ ﺣِﺬْﺭَﻛُﻢْ
ﻓَﺎﻧﻔِﺮُﻭﺍْ ﺛُﺒَﺎﺕٍ ﺃَﻭِ ﺍﻧﻔِﺮُﻭﺍْ ﺟَﻤِﻴﻌﺎً
71 . Эй иймон келтирганлар!
Ўзингизни ҳушёр тутинг ва
гуруҳ-гуруҳ бўлиб қўзғалинг
ёки тўп ҳолингизда қўзғалинг!
(Аввал ҳам
таъкидлаганимиздек,
кофирларнинг бир
хусусиятлари борки, улар
ўзаро бир-бирлари билан
урушсалар ҳам,
мусулмонларга қарши
бирлашиб душманлик
қиладилар. Шунинг учун
мусулмонлар доимо ҳушёр
туришлари шарт. Вақт-соати
келиб, мабодо қўзғалиш керак
бўлиб қолса, Аллоҳнинг
амрига биноан ёки гуруҳ-
гуруҳ бўлиб, ёки тўп
ҳолларида қўзғаладилар.
Ушбу оятдаги амрлар Аллоҳ
таоло Қуръони Каримда
мўмин-мусулмонларга фақат
намоз, рўза ёки ахлоқ ва
одобга буюрибгина қолмай,
бошқа нарсаларга, жумладан,
урушни қандай олиб боришни
ҳам ўргатади. Бу ҳақиқат
собит ҳақиқатдир.)
ﻭَﺇِﻥَّ ﻣِﻨﻜُﻢْ ﻟَﻤَﻦ ﻟَّﻴُﺒَﻄِّﺌَﻦَّ ﻓَﺈِﻥْ ﺃَﺻَﺎﺑَﺘْﻜُﻢ
ﻣُّﺼِﻴﺒَﺔٌ ﻗَﺎﻝَ ﻗَﺪْ ﺃَﻧْﻌَﻢَ ﺍﻟﻠّﻪُ ﻋَﻠَﻲَّ ﺇِﺫْ ﻟَﻢْ
ﺃَﻛُﻦ ﻣَّﻌَﻬُﻢْ ﺷَﻬِﻴﺪﺍً
72 . Албатта, ичингизда ортда
қоладиганлар ҳам бор. Агар
сизга мусибат етса, у: «Аллоҳ,
Ўзи менга неъмат берди,
яхшиямки улар билан бирга
ҳозир бўлмаганим», дейди.
(Яъни, душманга қарши
сафарбарлик эълон
қилинганда қўзғалмай ортда
қоладиганлар ҳам бўладики,
улар мунофиқлардир.
Мунофиққа барибир, ўзини
ҳар мақомга мослаб, ҳар
қандай сафсатани баҳона
қилаверади.)
ﻭَﻟَﺌِﻦْ ﺃَﺻَﺎﺑَﻜُﻢْ ﻓَﻀْﻞٌ ﻣِّﻦَ ﺍﻟﻠﻪ ﻟَﻴَﻘُﻮﻟَﻦَّ
ﻛَﺄَﻥ ﻟَّﻢْ ﺗَﻜُﻦ ﺑَﻴْﻨَﻜُﻢْ ﻭَﺑَﻴْﻨَﻪُ ﻣَﻮَﺩَّﺓٌ ﻳَﺎ
ﻟَﻴﺘَﻨِﻲ ﻛُﻨﺖُ ﻣَﻌَﻬُﻢْ ﻓَﺄَﻓُﻮﺯَ ﻓَﻮْﺯﺍً ﻋَﻈِﻴﻤﺎً
73 . Агар сизга Аллоҳдан фазл
етса, худди сиз билан унинг
орасида дўстлик бўлмагандек,
«Қани эди мен ҳам улар билан
бўлганимда, улуғ зафар
қозонар эдим», дейди.
ﻓَﻠْﻴُﻘَﺎﺗِﻞْ ﻓِﻲ ﺳَﺒِﻴﻞِ ﺍﻟﻠّﻪِ ﺍﻟَّﺬِﻳﻦَ ﻳَﺸْﺮُﻭﻥَ
ﺍﻟْﺤَﻴَﺎﺓَ ﺍﻟﺪُّﻧْﻴَﺎ ﺑِﺎﻵﺧِﺮَﺓِ ﻭَﻣَﻦ ﻳُﻘَﺎﺗِﻞْ ﻓِﻲ
ﺳَﺒِﻴﻞِ ﺍﻟﻠّﻪِ ﻓَﻴُﻘْﺘَﻞْ ﺃَﻭ ﻳَﻐْﻠِﺐْ ﻓَﺴَﻮْﻑَ
ﻧُﺆْﺗِﻴﻪِ ﺃَﺟْﺮﺍً ﻋَﻈِﻴﻤﺎً
74 . Охират учун бу дунё
ҳаётини сотадиганлар
Аллоҳнинг йўлида жанг
қилсинлар. Ким Аллоҳнинг
йўлида жанг қилиб ўлдирилса
ёки ғолиб келса, биз унга,
албатта, улуғ ажрни берурмиз.
ﻭَﻣَﺎ ﻟَﻜُﻢْ ﻻَ ﺗُﻘَﺎﺗِﻠُﻮﻥَ ﻓِﻲ ﺳَﺒِﻴﻞِ ﺍﻟﻠّﻪِ
ﻭَﺍﻟْﻤُﺴْﺘَﻀْﻌَﻔِﻴﻦَ ﻣِﻦَ ﺍﻟﺮِّﺟَﺎﻝِ ﻭَﺍﻟﻨِّﺴَﺎﺀ
ﻭَﺍﻟْﻮِﻟْﺪَﺍﻥِ ﺍﻟَّﺬِﻳﻦَ ﻳَﻘُﻮﻟُﻮﻥَ ﺭَﺑَّﻨَﺎ ﺃَﺧْﺮِﺟْﻨَﺎ
ﻣِﻦْ ﻫَـﺬِﻩِ ﺍﻟْﻘَﺮْﻳَﺔِ ﺍﻟﻈَّﺎﻟِﻢِ ﺃَﻫْﻠُﻬَﺎ ﻭَﺍﺟْﻌَﻞ
ﻟَّﻨَﺎ ﻣِﻦ ﻟَّﺪُﻧﻚَ ﻭَﻟِﻴّﺎً ﻭَﺍﺟْﻌَﻞ ﻟَّﻨَﺎ ﻣِﻦ ﻟَّﺪُﻧﻚَ
ﻧَﺼِﻴﺮﺍً
75 . Нима учун Аллоҳнинг
йўлида ва: «Эй Роббимиз,
бизни аҳли золим шаҳардан
чиқаргин, бизга Ўз
томонингдан дўст ато қилгин
ва Ўз томонингдан нусратчи
ато қилгин», деяётган заифҳол
эркагу аёл ва болалар йўлида
жанг қилмайсизлар?! (Хусусан,
мазкур заифҳол эркагу аёллар
ва болалар аҳолиси золим
бўлган шаҳарда тутқун
бўлсалар. Дину диёнатлари
учун азоб-уқубатга дучор
қилинаётган бўлсалар.
Мусулмонлар фақат шундай
олий мақсад йўлида жанг
қиладилар. Уларга бошқача
урушнинг кераги йўқ.)
ﺍﻟَّﺬِﻳﻦَ ﺁﻣَﻨُﻮﺍْ ﻳُﻘَﺎﺗِﻠُﻮﻥَ ﻓِﻲ ﺳَﺒِﻴﻞِ ﺍﻟﻠّﻪِ
ﻭَﺍﻟَّﺬِﻳﻦَ ﻛَﻔَﺮُﻭﺍْ ﻳُﻘَﺎﺗِﻠُﻮﻥَ ﻓِﻲ ﺳَﺒِﻴﻞِ
ﺍﻟﻄَّﺎﻏُﻮﺕِ ﻓَﻘَﺎﺗِﻠُﻮﺍْ ﺃَﻭْﻟِﻴَﺎﺀ ﺍﻟﺸَّﻴْﻄَﺎﻥِ ﺇِﻥَّ
ﻛَﻴْﺪَ ﺍﻟﺸَّﻴْﻄَﺎﻥِ ﻛَﺎﻥَ ﺿَﻌِﻴﻔﺎً
76 . Иймон келтирганлар
Аллоҳнинг йўлида жанг
қилурлар. Куфр келтирганлар
тоғутнинг йўлида жанг
қилурлар. Бас, шайтоннинг
дўстларига қарши жанг
қилинг. Албатта, шайтоннинг
ҳийласи заифдир.
ﺃَﻟَﻢْ ﺗَﺮَ ﺇِﻟَﻰ ﺍﻟَّﺬِﻳﻦَ ﻗِﻴﻞَ ﻟَﻬُﻢْ ﻛُﻔُّﻮﺍْ ﺃَﻳْﺪِﻳَﻜُﻢْ
ﻭَﺃَﻗِﻴﻤُﻮﺍْ ﺍﻟﺼَّﻼَﺓَ ﻭَﺁﺗُﻮﺍْ ﺍﻟﺰَّﻛَﺎﺓَ ﻓَﻠَﻤَّﺎ ﻛُﺘِﺐَ
ﻋَﻠَﻴْﻬِﻢُ ﺍﻟْﻘِﺘَﺎﻝُ ﺇِﺫَﺍ ﻓَﺮِﻳﻖٌ ﻣِّﻨْﻬُﻢْ ﻳَﺨْﺸَﻮْﻥَ
ﺍﻟﻨَّﺎﺱَ ﻛَﺨَﺸْﻴَﺔِ ﺍﻟﻠّﻪِ ﺃَﻭْ ﺃَﺷَﺪَّ ﺧَﺸْﻴَﺔً
ﻭَﻗَﺎﻟُﻮﺍْ ﺭَﺑَّﻨَﺎ ﻟِﻢَ ﻛَﺘَﺒْﺖَ ﻋَﻠَﻴْﻨَﺎ ﺍﻟْﻘِﺘَﺎﻝَ ﻟَﻮْﻻ
ﺃَﺧَّﺮْﺗَﻨَﺎ ﺇِﻟَﻰ ﺃَﺟَﻞٍ ﻗَﺮِﻳﺐٍ ﻗُﻞْ ﻣَﺘَﺎﻉُ ﺍﻟﺪَّﻧْﻴَﺎ
ﻗَﻠِﻴﻞٌ ﻭَﺍﻵﺧِﺮَﺓُ ﺧَﻴْﺮٌ ﻟِّﻤَﻦِ ﺍﺗَّﻘَﻰ ﻭَﻻَ
ﺗُﻈْﻠَﻤُﻮﻥَ ﻓَﺘِﻴﻼً
77 . Қўлингизни тийинг, намоз
ўқиб, закот беринг, деб
айтилган кимсаларни
кўрмайсанми?! Уларга уруш
фарз қилинганда, бирдан, бир
гуруҳлари одамлардан худди
Аллоҳдан қўрққандек ёки
ундан ҳам қаттиқроқ
қўрқишмоқда. Ва: «Эй
Роббимиз, бизга урушни нега
фарз қилдинг, бир оз ортга
суриб турсанг бўлмасмиди?!»
демоқдалар. Дунёнинг матоҳи
оз, охират эса, тақво
қилганларга яхшидир. Ва
қилчалик зулм
қилинмассизлар», деб айт.
ﺃَﻳْﻨَﻤَﺎ ﺗَﻜُﻮﻧُﻮﺍْ ﻳُﺪْﺭِﻛﻜُّﻢُ ﺍﻟْﻤَﻮْﺕُ ﻭَﻟَﻮْ ﻛُﻨﺘُﻢْ
ﻓِﻲ ﺑُﺮُﻭﺝٍ ﻣُّﺸَﻴَّﺪَﺓٍ ﻭَﺇِﻥ ﺗُﺼِﺒْﻬُﻢْ ﺣَﺴَﻨَﺔٌ
ﻳَﻘُﻮﻟُﻮﺍْ ﻫَـﺬِﻩِ ﻣِﻦْ ﻋِﻨﺪِ ﺍﻟﻠّﻪِ ﻭَﺇِﻥ ﺗُﺼِﺒْﻬُﻢْ
ﺳَﻴِّﺌَﺔٌ ﻳَﻘُﻮﻟُﻮﺍْ ﻫَـﺬِﻩِ ﻣِﻦْ ﻋِﻨﺪِﻙَ ﻗُﻞْ ﻛُﻞًّ
ﻣِّﻦْ ﻋِﻨﺪِ ﺍﻟﻠّﻪِ ﻓَﻤَﺎ ﻟِﻬَـﺆُﻻﺀ ﺍﻟْﻘَﻮْﻡِ ﻻَ
ﻳَﻜَﺎﺩُﻭﻥَ ﻳَﻔْﻘَﻬُﻮﻥَ ﺣَﺪِﻳﺜﺎً
78 . Қаерда бўлсангиз ҳам,
ҳаттоки мустаҳкам
қалъаларда бўлсангиз ҳам,
ўлим сизни топадир. Агар
уларга яхшилик етса, бу
Аллоҳдан, дерлар. Ёмонлик
етганда эса, бу сендан дерлар.
«Ҳаммаси Аллоҳдан», деб айт!
Анави қавмларга нима
бўлдики, гапни тушунай
демайдилар?!
ﻣَّﺎ ﺃَﺻَﺎﺑَﻚَ ﻣِﻦْ ﺣَﺴَﻨَﺔٍ ﻓَﻤِﻦَ ﺍﻟﻠّﻪِ ﻭَﻣَﺎ
ﺃَﺻَﺎﺑَﻚَ ﻣِﻦ ﺳَﻴِّﺌَﺔٍ ﻓَﻤِﻦ ﻧَّﻔْﺴِﻚَ
ﻭَﺃَﺭْﺳَﻠْﻨَﺎﻙَ ﻟِﻠﻨَّﺎﺱِ ﺭَﺳُﻮﻻً ﻭَﻛَﻔَﻰ ﺑِﺎﻟﻠّﻪِ
ﺷَﻬِﻴﺪﺍً
79 . Сенга етган яхшилик
Аллоҳдандир. Ва сенга етган
ёмонлик ўзингдандир. Биз
сени одамларга Пайғамбар
қилиб юбордик. Шоҳидликка
Аллоҳнинг Ўзи кифоя қилур.
(Бу оятда яна бир ҳақиқатнинг
баёни келмоқда. Инсон Аллоҳ
кўрсатган йўлдан юрса,
яхшиликни қилиб,
ёмонликдан қайтса, Аллоҳ
таоло уни қўллаб-
қувватлайди ва зафарга
эриштиради. Бу ҳолда инсон
Аллоҳ кўрсатган йўлдан юрди,
Унинг шариатига амал қилди,
Унинг мадади ила фаолият
кўрсатди, у кўрсатган
яхшиликни қилди ва
ёмонликдан четланди.
Натижада яхшиликка эришди.
Албатта, бу яхшилик
Аллоҳдандир. Аммо инсон
Аллоҳнинг йўлидан юрмаса, У
берган ақлни тўғриликча
ишлатмаса, Унинг шариатига
амал қилмаса, буюрган
яхшилигини бажармаса,
қайтарган ёмонликдан
қайтмаса, ўзидан кўрсин–
оқибат, албатта, ёмон бўлади.
Бу ёмонликка унинг ўзи
сабабчидир.Сенинг вазифанг
Пайғамбарлик–элчилик қилиш.
Одамларга яхшилик ёки
ёмонлик етказиш эмас. Бир
нарсани бор ёки йўқ қилиш
Аллоҳнинг қўлида. Хаммасига
Аллоҳнинг Ўзи шоҳид.
Шоҳидликка эса, Аллоҳнинг
Ўзи кифоя қилур.)
ﻣَّﻦْ ﻳُﻄِﻊِ ﺍﻟﺮَّﺳُﻮﻝَ ﻓَﻘَﺪْ ﺃَﻃَﺎﻉَ ﺍﻟﻠّﻪَ ﻭَﻣَﻦ
ﺗَﻮَﻟَّﻰ ﻓَﻤَﺎ ﺃَﺭْﺳَﻠْﻨَﺎﻙَ ﻋَﻠَﻴْﻬِﻢْ ﺣَﻔِﻴﻈﺎً
80 . Ким Пайғамбарга итоат
қилса, Аллоҳга итоат қилган
бўлади. Ким юз ўгирса, Биз
сени уларга қўриқчи қилиб
юборганимиз йўқ.
ﻭَﻳَﻘُﻮﻟُﻮﻥَ ﻃَﺎﻋَﺔٌ ﻓَﺈِﺫَﺍ ﺑَﺮَﺯُﻭﺍْ ﻣِﻦْ ﻋِﻨﺪِﻙَ
ﺑَﻴَّﺖَ ﻃَﺂﺋِﻔَﺔٌ ﻣِّﻨْﻬُﻢْ ﻏَﻴْﺮَ ﺍﻟَّﺬِﻱ ﺗَﻘُﻮﻝُ ﻭَﺍﻟﻠّﻪُ
ﻳَﻜْﺘُﺐُ ﻣَﺎ ﻳُﺒَﻴِّﺘُﻮﻥَ ﻓَﺄَﻋْﺮِﺽْ ﻋَﻨْﻬُﻢْ ﻭَﺗَﻮَﻛَّﻞْ
ﻋَﻠَﻰ ﺍﻟﻠّﻪِ ﻭَﻛَﻔَﻰ ﺑِﺎﻟﻠّﻪِ ﻭَﻛِﻴﻼً
81 . Улар, итоат, дерлар.
Ҳузурингдан чиққач эса, бир
тоифалари айтганингдан
бошқага хуфёна тил
бириктирадилар. Аллоҳ
хуфёна тил бириктирган
нарсаларини ёзиб қўяди. Бас,
улардан юз ўгир ва Аллоҳга
таваккал қил. Вакилликка
Аллоҳнинг Ўзи кифоя қилур.
(Ояти карима «Улар» деб
айтаётган кишилар–
мунофиқлардир. Уларга
Қуръон оятларини ўқиб
берсалар, Аллоҳнинг
амрларини етказсалар, қисқа
қилиб «итоат», дейишади.
«Итоат»дан бошқа ният йўқ,
деб кўрсатмоқчи бўлишади.
Аслида эса, мақсадлари бошқа,
шунинг учун ҳам, Пайғамбар
алайҳиссаломнинг
ҳузурларидан чиқишганидан
сўнг «итоат»ни унутиб,
бошқача иш тутишади.)
ﺃَﻓَﻼَ ﻳَﺘَﺪَﺑَّﺮُﻭﻥَ ﺍﻟْﻘُﺮْﺁﻥَ ﻭَﻟَﻮْ ﻛَﺎﻥَ ﻣِﻦْ ﻋِﻨﺪِ
ﻏَﻴْﺮِ ﺍﻟﻠّﻪِ ﻟَﻮَﺟَﺪُﻭﺍْ ﻓِﻴﻪِ ﺍﺧْﺘِﻼَﻓﺎً ﻛَﺜِﻴﺮﺍً
82 . Қуръонни тадаббур этиб
кўрмайдиларми?! Агар у
Аллоҳдан бошқанинг
ҳузуридан бўлганда, ундан
кўп ихтилофлар топар эдилар.
( Қуръонга мурожаат этиб, уни
тадаббур қилиб кўрган одам
ҳақиқатни англаб етади. У
илоҳий китобдир, унинг
илоҳийлигини тадаббур
қилган одам буни дарҳол
англайди. Чунки Қуръонни
жиддий ўрганишга киришган
одам унда ҳеч қандай зиддият
йўқлигини пайқайди.)
ﻭَﺇِﺫَﺍ ﺟَﺎﺀﻫُﻢْ ﺃَﻣْﺮٌ ﻣِّﻦَ ﺍﻷَﻣْﻦِ ﺃَﻭِ ﺍﻟْﺨَﻮْﻑِ
ﺃَﺫَﺍﻋُﻮﺍْ ﺑِﻪِ ﻭَﻟَﻮْ ﺭَﺩُّﻭﻩُ ﺇِﻟَﻰ ﺍﻟﺮَّﺳُﻮﻝِ ﻭَﺇِﻟَﻰ
ﺃُﻭْﻟِﻲ ﺍﻷَﻣْﺮِ ﻣِﻨْﻬُﻢْ ﻟَﻌَﻠِﻤَﻪُ ﺍﻟَّﺬِﻳﻦَ
ﻳَﺴْﺘَﻨﺒِﻄُﻮﻧَﻪُ ﻣِﻨْﻬُﻢْ ﻭَﻟَﻮْﻻَ ﻓَﻀْﻞُ ﺍﻟﻠّﻪِ
ﻋَﻠَﻴْﻜُﻢْ ﻭَﺭَﺣْﻤَﺘُﻪُ ﻻَﺗَّﺒَﻌْﺘُﻢُ ﺍﻟﺸَّﻴْﻄَﺎﻥَ ﺇِﻻَّ
ﻗَﻠِﻴﻼً
83 . Қачонки уларга эминлик
ёки ҳақ тўғрисида бир иш–
хабар етса, уни таратадилар.
Агар уни Пайғамбарга ва
ўзларидан бўлган
ишбошиларга ҳавола
қилганларида эди, улардан иш
негизини биладиганлари уни
англаб етар эдилар. Аллоҳнинг
фазли ва марҳамати
бўлмаганда, озгинангиздан
бошқангиз шайтонга эргашиб
кетар эдингиз.
ﻓَﻘَﺎﺗِﻞْ ﻓِﻲ ﺳَﺒِﻴﻞِ ﺍﻟﻠّﻪِ ﻻَ ﺗُﻜَﻠَّﻒُ ﺇِﻻَّ
ﻧَﻔْﺴَﻚَ ﻭَﺣَﺮِّﺽِ ﺍﻟْﻤُﺆْﻣِﻨِﻴﻦَ ﻋَﺴَﻰ ﺍﻟﻠّﻪُ
ﺃَﻥ ﻳَﻜُﻒَّ ﺑَﺄْﺱَ ﺍﻟَّﺬِﻳﻦَ ﻛَﻔَﺮُﻭﺍْ ﻭَﺍﻟﻠّﻪُ ﺃَﺷَﺪُّ
ﺑَﺄْﺳﺎً ﻭَﺃَﺷَﺪُّ ﺗَﻨﻜِﻴﻼً
84 . Аллоҳнинг йўлида жанг
қил! Ўзингдан бошқадан
масъул қилинмайсан.
Мўминларни қизиқтир.
Шоядки Аллоҳ куфр
келтирганларнинг шиддатини
даф қилса. Аллоҳ шиддати
қаттиқ ва азоби ортиқ зотдир.
ﻣَّﻦ ﻳَﺸْﻔَﻊْ ﺷَﻔَﺎﻋَﺔً ﺣَﺴَﻨَﺔً ﻳَﻜُﻦ ﻟَّﻪُ
ﻧَﺼِﻴﺐٌ ﻣِّﻨْﻬَﺎ ﻭَﻣَﻦ ﻳَﺸْﻔَﻊْ ﺷَﻔَﺎﻋَﺔً ﺳَﻴِّﺌَﺔً
ﻳَﻜُﻦ ﻟَّﻪُ ﻛِﻔْﻞٌ ﻣِّﻨْﻬَﺎ ﻭَﻛَﺎﻥَ ﺍﻟﻠّﻪُ ﻋَﻠَﻰ ﻛُﻞِّ
ﺷَﻲْﺀٍ ﻣُّﻘِﻴﺘﺎً
85 . Ким яхши шафоат қилса,
ундан ўз насибаси бўлур. Ким
ёмон шафоат қилса, ундан ўз
наибаси бўлур. Аллоҳ ҳар бир
нарсанинг баҳосини берувчи
зотдир. (Араб тилида
«шафоат» сўзи бизда танилган
маънодан кўра кенгроқ
маънода ишлатилади.
Бировни бошқалар олдида
оқлаш учун қилинган саъй-
ҳаракат ва гап-сўз ҳам шафоат
ҳисобланади. Инчунин,
қоралаш учун қилингани ҳам.
Шунингдек, бу ишнинг
яхшилигини тушунтириш
учун тарғиб қилиш, унга
қизиқтирш яхши шафоат, ўша
ишни ёмон деб тушунтириш
эса, ёмон шафоат
ҳисобланади.)
ﻭَﺇِﺫَﺍ ﺣُﻴِّﻴْﺘُﻢ ﺑِﺘَﺤِﻴَّﺔٍ ﻓَﺤَﻴُّﻮﺍْ ﺑِﺄَﺣْﺴَﻦَ ﻣِﻨْﻬَﺎ
ﺃَﻭْ ﺭُﺩُّﻭﻫَﺎ ﺇِﻥَّ ﺍﻟﻠّﻪَ ﻛَﺎﻥَ ﻋَﻠَﻰ ﻛُﻞِّ ﺷَﻲْﺀٍ
ﺣَﺴِﻴﺒﺎً
86 . Қачонки сизга бир
саломлашиш ила салом
берилса, сиз ундан кўра
яхшироқ алик олинг ёки
худди ўзидек жавоб беринг.
Албатта, Аллоҳ ҳар бир
нарсанинг ҳисобини олувчи
зотдир. ( Исломдаги
саломлашиш энг гўзал ва энг
маъноли саломлашишдир.
Исломда танигангаю
танимаганга салом бериш
суннатдир. Саломга алик олиш
эса, вожибдир.)
ﺍﻟﻠّﻪُ ﻻ ﺇِﻟَـﻪَ ﺇِﻻَّ ﻫُﻮَ ﻟَﻴَﺠْﻤَﻌَﻨَّﻜُﻢْ ﺇِﻟَﻰ ﻳَﻮْﻡِ
ﺍﻟْﻘِﻴَﺎﻣَﺔِ ﻻَ ﺭَﻳْﺐَ ﻓِﻴﻪِ ﻭَﻣَﻦْ ﺃَﺻْﺪَﻕُ ﻣِﻦَ
ﺍﻟﻠّﻪِ ﺣَﺪِﻳﺜﺎً
87 . Аллоҳдан ўзга ибодатга
сазовор зот йўқ. У сизларни
қоим бўлишида ҳеч шубҳа
йўқ қиёмат куни, албатта,
жамлар. Ким Аллоҳдан кўра
ростгўйроқ?!.
ﻓَﻤَﺎ ﻟَﻜُﻢْ ﻓِﻲ ﺍﻟْﻤُﻨَﺎﻓِﻘِﻴﻦَ ﻓِﺌَﺘَﻴْﻦِ ﻭَﺍﻟﻠّﻪُ
ﺃَﺭْﻛَﺴَﻬُﻢ ﺑِﻤَﺎ ﻛَﺴَﺒُﻮﺍْ ﺃَﺗُﺮِﻳﺪُﻭﻥَ ﺃَﻥ ﺗَﻬْﺪُﻭﺍْ
ﻣَﻦْ ﺃَﺿَﻞَّ ﺍﻟﻠّﻪُ ﻭَﻣَﻦ ﻳُﻀْﻠِﻞِ ﺍﻟﻠّﻪُ ﻓَﻠَﻦ ﺗَﺠِﺪَ
ﻟَﻪُ ﺳَﺒِﻴﻼً
88 . Сизга нима бўлдики,
мунофиқлар ҳақида иккига
бўлинасизлар, ҳолбуки, Аллоҳ
уларни расво қилиб қўйди-ку?
Аллоҳ адаштирган кимсаларни
ҳидоят қилмоқчи
бўласизларми? Аллоҳ кимни
адаштирган бўлса, унга йўл
топа олмассан. (Имом Аҳмад
ибн Ханбал қилган ривоятда
Зайд ибн Собит (р.а.)
қуйидагиларни айтадилар:
«Расулуллоҳ (с.а.в.) Уҳуд
жангига чиққанларида, у киши
билан чиққанлардан
баъзилари орқага қайтиб
кетдилар. Саҳобалар ўша
орқага қайтганларга
муносабатда иккига
бўлиндилар. Бирлари уларни
ўлдирамиз, дейишса,
бошқалари, йўқ, улар
мўминлар, уларни
ўлдирмаймиз, дейишди.
Шунда Аллоҳ таоло: «Сизга
нима бўлдики, мунофиқлар
ҳақида иккига бўлинасизлар?»
оятини нозил қилди.
Пайғамбаримиз (с.а.в.):
«Албатта, бу оят покловчидир.
Босқон темирнинг зангини
кетказганидек, зангларни
кетказади», дедилар.)
ﻭَﺩُّﻭﺍْ ﻟَﻮْ ﺗَﻜْﻔُﺮُﻭﻥَ ﻛَﻤَﺎ ﻛَﻔَﺮُﻭﺍْ ﻓَﺘَﻜُﻮﻧُﻮﻥَ
ﺳَﻮَﺍﺀ ﻓَﻼَ ﺗَﺘَّﺨِﺬُﻭﺍْ ﻣِﻨْﻬُﻢْ ﺃَﻭْﻟِﻴَﺎﺀ ﺣَﺘَّﻰَ
ﻳُﻬَﺎﺟِﺮُﻭﺍْ ﻓِﻲ ﺳَﺒِﻴﻞِ ﺍﻟﻠّﻪِ ﻓَﺈِﻥ ﺗَﻮَﻟَّﻮْﺍْ
ﻓَﺨُﺬُﻭﻫُﻢْ ﻭَﺍﻗْﺘُﻠُﻮﻫُﻢْ ﺣَﻴْﺚُ ﻭَﺟَﺪﺗَّﻤُﻮﻫُﻢْ
ﻭَﻻَ ﺗَﺘَّﺨِﺬُﻭﺍْ ﻣِﻨْﻬُﻢْ ﻭَﻟِﻴّﺎً ﻭَﻻَ ﻧَﺼِﻴﺮﺍً
89 . Улар сиз ҳам худди
ўзларидек кофир бўлиб,
уларга тенглашишингизни
хоҳларлар. Токи Аллоҳ йўлида
ҳижрат қилмагунларича,
улардан дўст тутманг. Агар юз
ўгириб кетсалар, бас, уларни
тутинглар ва қаерда
топсангиз, ўлдиринглар.
Улардан дўст ҳам, ёрдамчи
ҳам тутманг.
ﺇِﻻَّ ﺍﻟَّﺬِﻳﻦَ ﻳَﺼِﻠُﻮﻥَ ﺇِﻟَﻰَ ﻗَﻮْﻡٍ ﺑَﻴْﻨَﻜُﻢْ
ﻭَﺑَﻴْﻨَﻬُﻢ ﻣِّﻴﺜَﺎﻕٌ ﺃَﻭْ ﺟَﺂﺅُﻭﻛُﻢْ ﺣَﺼِﺮَﺕْ
ﺻُﺪُﻭﺭُﻫُﻢْ ﺃَﻥ ﻳُﻘَﺎﺗِﻠُﻮﻛُﻢْ ﺃَﻭْ ﻳُﻘَﺎﺗِﻠُﻮﺍْ
ﻗَﻮْﻣَﻬُﻢْ ﻭَﻟَﻮْ ﺷَﺎﺀ ﺍﻟﻠّﻪُ ﻟَﺴَﻠَّﻄَﻬُﻢْ ﻋَﻠَﻴْﻜُﻢْ
ﻓَﻠَﻘَﺎﺗَﻠُﻮﻛُﻢْ ﻓَﺈِﻥِ ﺍﻋْﺘَﺰَﻟُﻮﻛُﻢْ ﻓَﻠَﻢْ
ﻳُﻘَﺎﺗِﻠُﻮﻛُﻢْ ﻭَﺃَﻟْﻘَﻮْﺍْ ﺇِﻟَﻴْﻜُﻢُ ﺍﻟﺴَّﻠَﻢَ ﻓَﻤَﺎ
ﺟَﻌَﻞَ ﺍﻟﻠّﻪُ ﻟَﻜُﻢْ ﻋَﻠَﻴْﻬِﻢْ ﺳَﺒِﻴﻼً
90 . Магар, сиз билан орасида
аҳднома бор қавмга етиб
борсалар ёки сизлар билан
ҳам, ўз қавмлари билан ҳам
урушиш кўнгилларига
сиғмасдан ҳузурингизга
келсалар майли. Аллоҳ
хоҳлаганида, уларни сиздан
устун қилиб қўярди ва улар
сизларга қарши уруш
қилардилар. Агар сиздан
четлансалар ва сиз билан
урушмасдан тинчликни
таклиф қилсалар, Аллоҳ
сизларга уларнинг зиддига
йўл бермас.
ﺳَﺘَﺠِﺪُﻭﻥَ ﺁﺧَﺮِﻳﻦَ ﻳُﺮِﻳﺪُﻭﻥَ ﺃَﻥ ﻳَﺄْﻣَﻨُﻮﻛُﻢْ
ﻭَﻳَﺄْﻣَﻨُﻮﺍْ ﻗَﻮْﻣَﻬُﻢْ ﻛُﻞَّ ﻣَﺎ ﺭُﺩُّﻭَﺍْ ﺇِﻟَﻰ ﺍﻟْﻔِﺘْﻨِﺔِ
ﺃُﺭْﻛِﺴُﻮﺍْ ﻓِﻴِﻬَﺎ ﻓَﺈِﻥ ﻟَّﻢْ ﻳَﻌْﺘَﺰِﻟُﻮﻛُﻢْ ﻭَﻳُﻠْﻘُﻮﺍْ
ﺇِﻟَﻴْﻜُﻢُ ﺍﻟﺴَّﻠَﻢَ ﻭَﻳَﻜُﻔُّﻮَﺍْ ﺃَﻳْﺪِﻳَﻬُﻢْ ﻓَﺨُﺬُﻭﻫُﻢْ
ﻭَﺍﻗْﺘُﻠُﻮﻫُﻢْ ﺣَﻴْﺚُ ﺛِﻘِﻔْﺘُﻤُﻮﻫُﻢْ ﻭَﺃُﻭْﻟَـﺌِﻜُﻢْ
ﺟَﻌَﻠْﻨَﺎ ﻟَﻜُﻢْ ﻋَﻠَﻴْﻬِﻢْ ﺳُﻠْﻄَﺎﻧﺎً ﻣُّﺒِﻴﻨﺎً
91 . Сиздан ҳам, ўз
қавмларидан ҳам омонда
бўлишни хоҳлайдиган,
фитнага қайтарилган
чоғларида унга шўнғийдиган
бошқа бирларни ҳам
кўрасизлар. Агар сиздан
четланмасалар, сизга
тинчликни таклиф қилмасалар
ва қўлларини тиймасалар, бас,
уларни тутинг ва қаерда
топсангиз, ўлдиринг. Ана
ўшандайлар устидан сизга
очиқ ҳақ бердик. (Ибн Жарир
Мужоҳиддан ривоят
қилишича, бу ояти карима
маккалик бир қавм ҳақида
нозил бўлган. Улар Пайғамбар
алайҳиссаломнинг
ҳузурларига келиб, риё учун
мусулмонликларини
билдиришарди. Сўнгра
қурайшликлар олдига бориб,
улар билан бирга бутларига
ибодат қилишар эди. Шу йўл
билан икки томондан ҳам
омон қолмоқчи бўлишар эди.
Демак, уларга ишониб
бўлмайди. Мадомики улар
мусулмонларга ёмонлик
қилишдан четланмасалар,
тинчликни таклиф қилмасалар
ва улардан қўлларини
тиймасалар, уларни асир
олиш, топган жойда ўлдириш
керак. Бунга Аллоҳнинг Ўзи
рухсат бермоқда. Буларнинг
ҳаммаси мусулмонларнинг
мунофиқлар билан бўладиган
муносабатлари ҳақидаги
ҳукмлардир.)
ﻭَﻣَﺎ ﻛَﺎﻥَ ﻟِﻤُﺆْﻣِﻦٍ ﺃَﻥ ﻳَﻘْﺘُﻞَ ﻣُﺆْﻣِﻨﺎً ﺇِﻻَّ
ﺧَﻄَﺌﺎً ﻭَﻣَﻦ ﻗَﺘَﻞَ ﻣُﺆْﻣِﻨﺎً ﺧَﻄَﺌﺎً ﻓَﺘَﺤْﺮِﻳﺮُ
ﺭَﻗَﺒَﺔٍ ﻣُّﺆْﻣِﻨَﺔٍ ﻭَﺩِﻳَﺔٌ ﻣُّﺴَﻠَّﻤَﺔٌ ﺇِﻟَﻰ ﺃَﻫْﻠِﻪِ ﺇِﻻَّ
ﺃَﻥ ﻳَﺼَّﺪَّﻗُﻮﺍْ ﻓَﺈِﻥ ﻛَﺎﻥَ ﻣِﻦ ﻗَﻮْﻡٍ ﻋَﺪُﻭٍّ ﻟَّﻜُﻢْ
ﻭَﻫُﻮَ ﻣْﺆْﻣِﻦٌ ﻓَﺘَﺤْﺮِﻳﺮُ ﺭَﻗَﺒَﺔٍ ﻣُّﺆْﻣِﻨَﺔٍ ﻭَﺇِﻥ
ﻛَﺎﻥَ ﻣِﻦ ﻗَﻮْﻡٍ ﺑَﻴْﻨَﻜُﻢْ ﻭَﺑَﻴْﻨَﻬُﻢْ ﻣِّﻴﺜَﺎﻕٌ ﻓَﺪِﻳَﺔٌ
ﻣُّﺴَﻠَّﻤَﺔٌ ﺇِﻟَﻰ ﺃَﻫْﻠِﻪِ ﻭَﺗَﺤْﺮِﻳﺮُ ﺭَﻗَﺒَﺔٍ ﻣُّﺆْﻣِﻨَﺔً
ﻓَﻤَﻦ ﻟَّﻢْ ﻳَﺠِﺪْ ﻓَﺼِﻴَﺎﻡُ ﺷَﻬْﺮَﻳْﻦِ ﻣُﺘَﺘَﺎﺑِﻌَﻴْﻦِ
ﺗَﻮْﺑَﺔً ﻣِّﻦَ ﺍﻟﻠّﻪِ ﻭَﻛَﺎﻥَ ﺍﻟﻠّﻪُ ﻋَﻠِﻴﻤﺎً ﺣَﻜِﻴﻤﺎً
92 . Мўмин мўминни
ўлдирмас. Магар билмасдан
қилиши мумкин. Кимки
мўминни билмасдан ўлдириб
қўйса, бас, унга мўмин қулни
озод қилиш ва (ўлганнинг)
аҳли кечирмасалар, хун
бериш вожиб бўлур. Агар у
сизга душман қавмдан бўлиб,
ўзи мўмин бўлса, мўмин
қулни озод қилиш вожиб
бўлур. Агар у сиз билан
орасида аҳдномаси бор
қавмдан бўлса, аҳлига
бериладиган хун ва мўмин
қулни озод қилиш вожиб
бўлур. Ким топмаса, Аллоҳга
тавба учун кетма-кет икки ой
рўза тутиш вожиб бўлур.
Аллоҳ билувчи ва ҳикматли
зотдир.
ﻭَﻣَﻦ ﻳَﻘْﺘُﻞْ ﻣُﺆْﻣِﻨﺎً ﻣُّﺘَﻌَﻤِّﺪﺍً ﻓَﺠَﺰَﺁﺅُﻩُ
ﺟَﻬَﻨَّﻢُ ﺧَﺎﻟِﺪﺍً ﻓِﻴﻬَﺎ ﻭَﻏَﻀِﺐَ ﺍﻟﻠّﻪُ ﻋَﻠَﻴْﻪِ
ﻭَﻟَﻌَﻨَﻪُ ﻭَﺃَﻋَﺪَّ ﻟَﻪُ ﻋَﺬَﺍﺑﺎً ﻋَﻈِﻴﻤﺎً
93 . Ким бир мўминни қасддан
ўлдирса, унинг жазоси
жаҳаннамдир. Унда абадий
қолур. Унга Аллоҳнинг ғазаби
ва лаънати ёғилур. Ва Аллоҳ
унга улкан азобни
тайёрлагандир. (Мўмин
кишини қасддан ўлдириш
шунчалик катта жиноят ва
гуноҳки, уни қул озод қилиш
билан ҳам, хун тўлаш билан
ҳам ювиб бўлмайди. Мўмин
мўминни қасддан ўлдириши
бир беайб жонга қўшиб,
иймондек улуғ неъмат
туфайли вужудга келган
ақида қардошлигини ҳам
ўлдиришдир. Шунинг учун
ҳам қисқагина бир оятда бу
жиноятчига бошқа ҳеч кимга
тайин қилинмаган олий
жазолар–жаҳаннамда абадий
қолиш, Аллоҳнинг ғазабига ва
лаънатига дучор бўлиш ва у
зот тайёрлаб қўйган улкан
азоб ваъда қилинмоқда.
Пайғамбаримиз (с.а.в.) ўз
ҳадисларидан бирида: «Бир
мусулмоннинг ўлдирилиши
Аллоҳнинг ҳузурида дунёнинг
заволидан ҳам оғирроқдир»,
деганлар. Мазкур жазолар
қасддан мўмин одамни
ўлдирганнинг охиратидаги
жазосидир. Аммо бошқа оят
ва ҳадислардан келиб чиқиб,
унга бу дунёда ҳам маълум
жазолар белгиланган. Аввало,
қотил устидан ўлдирилган
шахснинг валиюл амрлари
ҳукмга эга бўладилар. Улар
хоҳласалар, қотилдан қасос
олиш мақсадида уни
ўлдиришни талаб қиладилар,
хоҳласалар кечиб
юборадилар ёки хоҳласалар
кучайтирилган хун оладилар.
Кучайтирилган хун эса,
ўттизта ҳиққа, ўттизта жазуъа
ва қирқта халуфа туялардан
иборат.)
ﻳَﺎ ﺃَﻳُّﻬَﺎ ﺍﻟَّﺬِﻳﻦَ ﺁﻣَﻨُﻮﺍْ ﺇِﺫَﺍ ﺿَﺮَﺑْﺘُﻢْ ﻓِﻲ ﺳَﺒِﻴﻞِ
ﺍﻟﻠّﻪِ ﻓَﺘَﺒَﻴَّﻨُﻮﺍْ ﻭَﻻَ ﺗَﻘُﻮﻟُﻮﺍْ ﻟِﻤَﻦْ ﺃَﻟْﻘَﻰ
ﺇِﻟَﻴْﻜُﻢُ ﺍﻟﺴَّﻼَﻡَ ﻟَﺴْﺖَ ﻣُﺆْﻣِﻨﺎً ﺗَﺒْﺘَﻐُﻮﻥَ
ﻋَﺮَﺽَ ﺍﻟْﺤَﻴَﺎﺓِ ﺍﻟﺪُّﻧْﻴَﺎ ﻓَﻌِﻨﺪَ ﺍﻟﻠّﻪِ ﻣَﻐَﺎﻧِﻢُ
ﻛَﺜِﻴﺮَﺓٌ ﻛَﺬَﻟِﻚَ ﻛُﻨﺘُﻢ ﻣِّﻦ ﻗَﺒْﻞُ ﻓَﻤَﻦَّ ﺍﻟﻠّﻪُ
ﻋَﻠَﻴْﻜُﻢْ ﻓَﺘَﺒَﻴَّﻨُﻮﺍْ ﺇِﻥَّ ﺍﻟﻠّﻪَ ﻛَﺎﻥَ ﺑِﻤَﺎ
ﺗَﻌْﻤَﻠُﻮﻥَ ﺧَﺒِﻴﺮﺍً
94 . Эй иймон келтирганлар!
Аллоҳнинг йўлида жиҳодга
чиқсангиз, аниқлаб олинглар
ва сизга салом берган кимсага,
мўмин эмассан, деманглар. Бу
дунё ҳаётининг ўткинчи
ўлжасини истайсизлар,
Аллоҳнинг ҳузурида эса
кўплаб ўлжалар бор.
Авваллари сиз ҳам шундай
эдингиз, Аллоҳ сизга неъмат
берди. Бас, аниқлаб олинг.
Албатта, Аллоҳ нима
қилаётганингиздан
хабардордир. (Ушбу ояти
кариманинг нозил бўлиш
сабаби ҳақида Имом Аҳмад
ибн Ханбал ҳазрати Абдуллоҳ
ибн Аббосдан (р.а.) ривоят
қилинган ҳадисда
қуйидагилар айтилади: «Бану
Салим қабиласидан бир одам
бир гуруҳ саҳобанинг олдидан
қўйларини боқиб ўтиб қолди
ва уларга салом берди.
Саҳобалар: «Биздан
қўрққанидан салом берди,
бўлмаса, бермас эди»,
дедилар-да, уни ўлдириб
қўйларини Пайғамбарнинг
(с.а.в.) ҳузурларига ҳайдаб
бордилар. Шунда Аллоҳ таоло:
«Эй иймон келтирганлар!
Аллоҳнинг йўлида жиҳодга
чиқадиган бўлсангиз, аниқлаб
олинглар...» оятини нозил
қилди.)
ﻻَّ ﻳَﺴْﺘَﻮِﻱ ﺍﻟْﻘَﺎﻋِﺪُﻭﻥَ ﻣِﻦَ ﺍﻟْﻤُﺆْﻣِﻨِﻴﻦَ
ﻏَﻴْﺮُ ﺃُﻭْﻟِﻲ ﺍﻟﻀَّﺮَﺭِ ﻭَﺍﻟْﻤُﺠَﺎﻫِﺪُﻭﻥَ ﻓِﻲ
ﺳَﺒِﻴﻞِ ﺍﻟﻠّﻪِ ﺑِﺄَﻣْﻮَﺍﻟِﻬِﻢْ ﻭَﺃَﻧﻔُﺴِﻬِﻢْ ﻓَﻀَّﻞَ
ﺍﻟﻠّﻪُ ﺍﻟْﻤُﺠَﺎﻫِﺪِﻳﻦَ ﺑِﺄَﻣْﻮَﺍﻟِﻬِﻢْ ﻭَﺃَﻧﻔُﺴِﻬِﻢْ
ﻋَﻠَﻰ ﺍﻟْﻘَﺎﻋِﺪِﻳﻦَ ﺩَﺭَﺟَﺔً ﻭَﻛُـﻼًّ ﻭَﻋَﺪَ ﺍﻟﻠّﻪُ
ﺍﻟْﺤُﺴْﻨَﻰ ﻭَﻓَﻀَّﻞَ ﺍﻟﻠّﻪُ ﺍﻟْﻤُﺠَﺎﻫِﺪِﻳﻦَ ﻋَﻠَﻰ
ﺍﻟْﻘَﺎﻋِﺪِﻳﻦَ ﺃَﺟْﺮﺍً ﻋَﻈِﻴﻤﺎً
95 . Мўминлардан бешикаст
бўла туриб ўтириб
қолганлари билан Аллоҳнинг
йўлида моллари ва жонлари
ила жиҳод қилувчилари
баробар бўлмаслар. Аллоҳ
моллари ва жонлари билан
жиҳод қилувчиларнинг
даражасини ўтириб
қолувчилардан афзал қилди.
Аллоҳ ҳаммага яхшиликни
ваъда қилган. Аллоҳ
мужоҳидларни ўтириб
қолувчилардан улуғ ажр ила,
афзал қилган.
ﺩَﺭَﺟَﺎﺕٍ ﻣِّﻨْﻪُ ﻭَﻣَﻐْﻔِﺮَﺓً ﻭَﺭَﺣْﻤَﺔً ﻭَﻛَﺎﻥَ
ﺍﻟﻠّﻪُ ﻏَﻔُﻮﺭﺍً ﺭَّﺣِﻴﻤﺎً
96 . Ўзидан бўлган даражалар
ила, мағфират ва раҳмат ила
(афзал қилган). Ва Аллоҳ
мағфират қилувчи ва раҳмли
зотдир.
ﺇِﻥَّ ﺍﻟَّﺬِﻳﻦَ ﺗَﻮَﻓَّﺎﻫُﻢُ ﺍﻟْﻤَﻶﺋِﻜَﺔُ ﻇَﺎﻟِﻤِﻲ
ﺃَﻧْﻔُﺴِﻬِﻢْ ﻗَﺎﻟُﻮﺍْ ﻓِﻴﻢَ ﻛُﻨﺘُﻢْ ﻗَﺎﻟُﻮﺍْ ﻛُﻨَّﺎ
ﻣُﺴْﺘَﻀْﻌَﻔِﻴﻦَ ﻓِﻲ ﺍﻷَﺭْﺽِ ﻗَﺎﻟْﻮَﺍْ ﺃَﻟَﻢْ
ﺗَﻜُﻦْ ﺃَﺭْﺽُ ﺍﻟﻠّﻪِ ﻭَﺍﺳِﻌَﺔً ﻓَﺘُﻬَﺎﺟِﺮُﻭﺍْ ﻓِﻴﻬَﺎ
ﻓَﺄُﻭْﻟَـﺌِﻚَ ﻣَﺄْﻭَﺍﻫُﻢْ ﺟَﻬَﻨَّﻢُ ﻭَﺳَﺎﺀﺕْ ﻣَﺼِﻴﺮﺍً
97 . Ўзига зулм қилувчи
ҳолида жони олинаётганларга
фаришталар: «Нима қилаётган
эдинглар?» дерлар. Улар: «Ер
юзида бечора эдик», дерлар.
Алар: «Аллоҳнинг ери кенг
эди-ку, ҳижрат қилсангиз
бўлмасмиди?!» дерлар. Ана
ўшаларнинг жойи
жаҳаннамдир. У қандай ҳам
ёмон жой! («Ўзига зулм
қилувчи ҳолида жони
олинаётганлар», деб васф
қилинган кишилар маълум
бир тоифадир. Улар ўзларини
бўлмаса-да, молу мулкларини
асраб қолиш учун ,
ҳижратнинг
қийинчиликларидан қочиб,
кофирлар ичида қолиб кетган
кишилардир. Уларни Аллоҳ
таоло «ўзига зулм
қилувчилар» деб
сифатламоқда.)
ﺇِﻻَّ ﺍﻟْﻤُﺴْﺘَﻀْﻌَﻔِﻴﻦَ ﻣِﻦَ ﺍﻟﺮِّﺟَﺎﻝِ ﻭَﺍﻟﻨِّﺴَﺎﺀ
ﻭَﺍﻟْﻮِﻟْﺪَﺍﻥِ ﻻَ ﻳَﺴْﺘَﻄِﻴﻌُﻮﻥَ ﺣِﻴﻠَﺔً ﻭَﻻَ
ﻳَﻬْﺘَﺪُﻭﻥَ ﺳَﺒِﻴﻼً
98 . Фақат эркаклар, аёллар ва
болалардан иборат, ҳийлага
қодир бўлмаган, йўлни топа
олмаган бечораларгина
бундан мустасно.
ﻓَﺄُﻭْﻟَـﺌِﻚَ ﻋَﺴَﻰ ﺍﻟﻠّﻪُ ﺃَﻥ ﻳَﻌْﻔُﻮَ ﻋَﻨْﻬُﻢْ
ﻭَﻛَﺎﻥَ ﺍﻟﻠّﻪُ ﻋَﻔُﻮّﺍً ﻏَﻔُﻮﺭﺍً
99 . Ана ўшалар, шоядки,
Аллоҳ уларни афв этса. Зотан,
Аллоҳ афв этувчи ва мағфират
қилувчи зотдир.
ﻭَﻣَﻦ ﻳُﻬَﺎﺟِﺮْ ﻓِﻲ ﺳَﺒِﻴﻞِ ﺍﻟﻠّﻪِ ﻳَﺠِﺪْ ﻓِﻲ
ﺍﻷَﺭْﺽِ ﻣُﺮَﺍﻏَﻤﺎً ﻛَﺜِﻴﺮﺍً ﻭَﺳَﻌَﺔً ﻭَﻣَﻦ
ﻳَﺨْﺮُﺝْ ﻣِﻦ ﺑَﻴْﺘِﻪِ ﻣُﻬَﺎﺟِﺮﺍً ﺇِﻟَﻰ ﺍﻟﻠّﻪِ
ﻭَﺭَﺳُﻮﻟِﻪِ ﺛُﻢَّ ﻳُﺪْﺭِﻛْﻪُ ﺍﻟْﻤَﻮْﺕُ ﻓَﻘَﺪْ ﻭَﻗَﻊَ
ﺃَﺟْﺮُﻩُ ﻋَﻠﻰ ﺍﻟﻠّﻪِ ﻭَﻛَﺎﻥَ ﺍﻟﻠّﻪُ ﻏَﻔُﻮﺭﺍً
ﺭَّﺣِﻴﻤﺎً
100 . Ким Аллоҳнинг йўлида
ҳижрат қилса, ер юзида
кўпгина паноҳгоҳлар ва
кенгчилик топади. Ким уйидан
Аллоҳ ва Расулга ҳижрат
қилиб чиқса-ю, сўнгра унга
ўлим етса, албатта, унинг ажри
Аллоҳ зиммасига тушади. Ва
Аллоҳ мағфират қилувчи ва
раҳмли зотдир. (Ушбу оятда
ҳижрат қилишга тарғиб–
қизиқтириш бор. Бу улуғ ишга
кишиларни маънавий
жиҳатдан тайёрлаш,
кўнгилларига келиши мумкин
бўлган баъзи хаёлларни
кўтариш бор. Хижрат дину
диёнатни деб ватанни тарк
этишдир. Кишилар ўзларича,
ватандан узоқда бўлган шахс
хавф-хатарда қолади, ризқи
рўзи қийилади, деган фикрда
бўладилар. Бу эса,
мусулмонликка ҳеч тўғри
келмайдиган нотўғри
фикрдир. Аллоҳ таоло ҳеч
қачон Ўзининг йўлида ҳижрат
қилган бандасини чорасиз
ҳолда ташлаб қўймайди. Унга
хавф-хатарлардан асрайдиган
паноҳгоҳлар ато қилади ва
ризқини кенг қилиб қўяди.
Кўпгина кишилар ҳижратдан
кейин олий даражаларга, кенг
ризқларга эришгани
тажрибадан маълум.
Одамларни ҳижратдан тўсиб
турадиган нарсалардан бири
ўлимдан қўрқишдир. Аслида
эса, аввал ўтган оятларда
таъкидланганидек, ўлим жой
танламайди. Вақти-соати
етганда, муҳожир ҳам, муқим
ҳам ўлаверади. Аммо у ўлим
билан бу ўлимнинг фарқи бор.
Муҳожирликда ўлишнинг
бахтига нима етсин!)
..!