Коласаўскі тэатр

У гэты дзень, 28 красавіка 1915 года, нарадзіўся Сямён (Саламон) Савельевіч Казіміроўскі (2015-2011), заслужаны дзеяч мастацтваў БССР (1973), галоўны рэжысёр тэатра імя Якуба Коласа з 1967 па 1975 года. Нарадзіўся ён у Бабруйску. У 16 год прыехаў у Мінск і паступіў у студыю пры Дзяржаўным яўрэйскім тэатры БССР пад кіраўніцтвам Міхаіла Рафальскага. Вучыўся ў Маскоўскім педагагічным інстытуце і адначасова ў Маскоўскім тэатральным вучылішчы на курсе Саламона Міхоэлса. Закончыў рэжысёрскі факультэт Дзяржаўнага інстытута тэатральнага мастацтва (ГІТІС) у Маскве (кіраўнік курса - Барыс Захава). У тэатры імя Якуба Коласа ён паставіў 21 спектакль, сярод якіх – «Шостае ліпеня» М.Шатрова (Дзяржаўная прэмія БССР), «Трыбунал» А.Макаёнка, «Многа шуму з нічога» У.Шэкспіра, «Доктар філасофіі» Б.Нушыча, «Начная аповесць» К.Хаінскага, «Зыкавы» М.Горкага, «Багна» А.Астроўскага, «Снежныя зімы» І.Шамякіна, «Заставайцеся сонцам» А.Папаяна, «Багна» А.Астроўскага, «Прыніжаныя і зняважаныя» паводле Ф.Дастаеўскага, «Матухна Кураж і яе дзеці» Б.Брэхта. Сямён Казіміроўскі пакінуў значны след у гісторыі беларускага сцэнічнага мастацтва. Ён адкрыва артыстаў Коласаўскага тэатра ў новых амплуа. Яго ўзгадваюць як глыбокага рэжысёра, моцнага педагога, чулага і душэўна шчодрага чалавека. Пра жыццё і творчасць Саламона Казіміроўскага можна прачытаць у аўтабіяграфічнай кнізе «Не так это просто, когда за девяносто».

У гэты дзень, 25 красавіка 2010 года, адбылася прэм’ера спектакля «Бездань». Гэта пластычна-драматычная фантастыка па п’есе Рэя Брэдберы «Чыкагская бездань». Пастаноўка, пластыка і музычнае афармленне Паўла Адамчыкава. Сцэнаграфія і касцюмы Вольгі Мацкевіч. Сінтэз сучаснай харэаграфіі і драматычных перажыванняў – гэта тэатр Паўла Адамчыкава, вядомага далёка за межамі Беларусі спектаклямі, дзе месца дыялогаў і маналогаў займае пластыка. Па сюжэце Стары трапляе туды, дзе некалі адбылася катастрофа, і спрабуе вярнуць людзям, якія насяляюць гэтую зямлю, памяць пра мінулае – каб дапамагчы наладзіць жыццё ў будучым. Але наўрад ці магчыма гэта ў паліцэйскай дзяржаве… Галоўную ролю Старога выконваў народны артыст Беларусь, лаўрэат Дзяржаўнай прэміі БССР. Ён жа ажыццявіў пераклад п’есы на беларускую мову. У розныя гады ў спектаклі былі занятыя Ірына Цішкевіч (Жанчына), Цімур Жусупаў (Малады чалавек), Аляксандр Базук / Генадзь Гайдук, уладальнік медаля Францыска Скарыны / Валянцін Салаўёў, заслужаны артыст Рэспублікі Беларусь (Незнаёмец), Юлія Крашэўская (Жонка Незнаёмца), Уладзімір Сівіцкі (Непрыкметны), а таксама Аляксей Анісеня, Арцём Блахін, Юрась Гапееў, Арцём Герак, Андрэй Качан, Яўген Лук’янаў, Антон Мінчык, Юлія Цвікі і іншыя.

У гэты дзень, 25 красавіка, у 1942 года, адбылася прэм’ера спектакля «Партызаны ў стэпах Украіны» А.Карнейчука, а ў 1944-м годзе - прэм’ера спектакля «Позняе каханне» А.Астроўскага. Стваральнікі абедзвюх пастановак - рэжысёр Навум Лойтар і мастак Яўген Нікалаеў. Спектаклі не сталі знакавымі падзеямі ў гісторыі тэатра і былі створаныя згодна з патрабаваннямі часу і, напэўна, публікі. Падчас Вялікай Айчыннай вайны тэатр знаходзіўся ў эвакуацыі ў Арэхава-Зуеве і Уральску. Адзіная, пра каго ўдалося знайсці звесткі, гэта пра будучую народную артыстку Таццяну Заранок, якая на той час служыла ў нашым тэатры. У пастаноўцы «Партызаны ў стэпах Украіны» яна бліскуча выканала ролю калгаснага брыгадзіра Кацярыны, а ў спектаклі «Позняе каханне» стварыла драматычным і адначасова светлы, чалавечны, абаяльны вобраз Людмілы. У 1952 годзе Таццяна Піліпаўна паступіла ў трупу Брэсцкага драматычнага тэатра, дзе служыла да 1974 года.

У гэты дзень, 24 красавіка 1938, нарадзіўся БАРЫС ІСАКАВІЧ НАСОЎСКІ, дырыжор, кампазітар, рэжысёр, загадчык музычнай часткі Коласаўскага тэатра з 1965 па 1990 гады. Скончыў музычнае вучылішча імя І.Салярцінскага. Дырыжорам у аркестр тэатра імя Якуба Коласа яго запрасілі, калі ён выкладаў на кафедры музыкі Віцебскага педагагічнага інстытута. Згадзіўся. І з гэтага часу жыццё Барыса Насоўскага было звязана са сцэнічным мастацтвам. Ён нават скончыў завочна рэжысёрскі факультэт Ленінградскага інстытута тэатра, музыкі і кіно. Быў кампазітарам і аўтарам музычнага афармлення спектакляў «Апошняя інстанцыя» М.Матукоўскага, «Восем жанчын закаханых» Р.Тама, «Драўляны кароль» В.Зіміна, «Летась у Чулімску» А.Вампілава, «Пяты дзесятак» А.Бялінскага, «Сінія коні на чырвонай траве» М.Шатрова, «Развітанне ў чэрвені» А.Вампілава, «Іван-Світанік» Г.Каржанеўскай, «І наяве часам такое бывае, што і ў сне не прысніш» паводле «Святой прастаты» А.Макаёнка, «Жыла-была Сыраежка» В.Зіміна і іншых. Паставіў спектаклі «Калі лялькі не спяць», «Прыгоды Гекльберы Фіна», «Вясёлы дзянёк» … Потым працаваў у тэатрах Далёкага Усходу, Казахстана. У Беларусь вярнуўся ў канцы 80-х, працаваў галоўным рэжысёрам Гомельскага абласнога драматычнага тэатра. Напачатку 90-х пераехаў у Чэбаксары, працаваў галоўным рэжысёрам Чувашскага рускага дзяржаўнага драматычнага тэатра, а ў 1996 годзе з'ехаў у ЗША. Сышоў з жыцця ў 2014 годзе. У красавіку 2015 года ў тэатры адбыўся вечар памяці Барыса Насоўскага з удзелам многіх артыстаў тэатра, якія добра памяталі гэтага таленавітага коласаўца. Пазнаёміцца з успамінамі Барыса Насоўскага можна можна на сайце часопіса «Мішпоха» - http://mishpoha.org/nomer12/a34.php?ysclid=lve760v06a427157603

У гэты дзень, 24 красавіка 2015 года, адбылася прэм’ера камедыі «ШУКАЕМ ТЭНАРА!» па п’есе папулярнага драматурга Кена Людвіга. Пераклад п’есы на беларускую мову, пастаноўку і музычнае афармленне ажыццявіў Міхась Краснабаеў. Сцэнаграфія і касцюмы Святланы Макаранка. У амерыканскім Кліўлендзе мусіць адбыцца паказ знакамітай оперы «Атэла», у якой галоўную ролю выконвае сусветна вядомы італьянскі тэнар Ціта Мэрэлі. Усе ў чаканні неверагоднай, знакавай падзеі! Сондэрс, дырэктар Кліўленд Гранд-Апера, ужо гатовы падлічваць прыбытак. Яго дачка Мэгі, сапрана тэатра Дзіяна і старшыня опернай гільдыі Джулія нецярпліва, кожная па-свойму, рыхтуюцца сустрэць высокага госця… І толькі асістэнт дырэктара, сціплы, няўпэўнены Макс адчувае сябе залішнім у гэтай урачыстай мітусні. Але гэта пакуль што… Спектакль знаходзіцца з рэпертуары тэатр і карыстаецца папулярнасцю ў гледачоў. У спектаклі ігралі раней і іграюць зараз: Георгій Лойка, заслужаны артыст Рэспублікі Беларусь / Юрась Цвірка, уладальнік медаля Францыска Скарыны (Сондэрс), Яўген Бераснеў / Раман Салаўёў (Макс), Тамар Краснабаева-Чарняк / Святлана Сухадолава (Мэгі), Цімур Жусупаў (Ціта Мэрэлі), Ірына Цішкевіч / Вікторыя Шамардзіна (Марыя), Наталля Саламаха-Конанава / Алена Шарэпчанка (Дзіяна), Святлана Акружная, народная артыстка Беларусі, лаўрэат Дзяржаўнай прэміі Беларусі / Юлія Крашэўская / Ніна Обухава (Джулія), Уладзіслаў Жураўлёў / Дзмітрый Каваленка (Пасыльны).

У гэты дзень, 24 красавіка 1976 года, адбылася прэм’ера спектакля «Матухна Кураж і яе дзеці» па аднайменнай п’есе сусветна вядомага нямецкага драматурга і тэатральнага дзеяча Бертольда Брэхта. Хроніка часоў трыццацігадовай вайны ў 2-х частках – так вызначыў жанр спектакля рэжысёр, Сямён (Саламон) Казіміроўскі, заслужаны дзеяч мастацтваў БССР, лаўрэата Дзяржаўнай прэміі БССР. Мастак-пастаноўшчык Аляксандр Салаўёў. Кампазітар Паўль Дэсаў. Рэжысёр-асістэнт і музычны кіраўнік спектакля Барыс Насоўскі. П’еса і спектакль распавядаюць пра 12 дванаццаць гадоў блуканняў гандляркі «матухны Кураж» са сваімі дзецьмі і таварамі па палях і акопах Трыццацігадовай вайны (1618–1648). Для галоўнай гераіні вайна для яе – добрая справа, яна прыносіць прыбытак, хоць і пазбаўляе дзяцей. «Здавалася, што даўно забытая вайна ўваскрэшана Брэхтам як страшнае і магутнае папярэджанне народам Еўропы пра навіслую над імі бяду, – пісаў Саламон Казіміроўскі ў сваёй кнізе «Не так это просто, когда за девяносто». – Вельмі своечасовае папярэджанне. Злавесны цень фашызму ўжо навіс над светам. Я быў літаральна абпалены талентам і жарсцю драматурга». Спектакль лічыцца адной з лепшых пастановак Казіміроўскага на коласаўскай сцэне. У спектаклі была задзейнічана большая частка тагачаснай трупы: заслужаная артыстка БССР Г.Маркіна (Матухна Кураж), С.Акружная / Н.Левашова / Т.Шапшалава (Катрын, яе нямая дачка), Ю.Засядацелеў / Л.Трушко (Эйліф, яе старэйшы сын), І.Нікалаеў / Б.Сяўко (Швейцарац, яе малодшы сын), заслужаны артыст БССР Т.Кокштыс (Вярбоўшчык), заслужаны работнік культуры БССР Я.Буракоў (Фельдфебель), заслужаны артыст БССР У.Куляшоў (Кухар) і многія іншыя.

Нацыянальны акадэмічны драматычны тэатр імя Якуба Коласа віншуе з днём нараджэння намесніка дырэктара па гледачу Аксану Валер’еўну Язеву! Адказная, сумленная, працавітая. Ветлівая і патрабавальная з калегамі. Прафесійна выконвае ўсе абавязкі. Зычым Аксане Валер’еўне штодзённага бадзёрага настрою, моцнага здароўя, аптымізму, шчасця і вернасці сабе!

У гэты дзень, 22 красавіка 1960 года, на коласаўскай сцэне адбылася прэм'ера спектакля "ІМЕНЕМ РЭВАЛЮЦЫІ" па п'есе Міхаіла Шатрова. Рэжысёр-пастаноўшчык - Барыс Браганцаў.Мастак - Яўген Нікалаеў. Кампазітар - Леанід Маркевіч. 1918 год. Пасля смерці маці бацька сямейства вырашае адвезці дзяцей у Маскву да далёкай сваячкі. Па дарозе тыя перажываюць налёт на цягнік белагвардзейцаў, гібель бацькі, знаёмяцца з беспрытульнікам Яшкай. Той едзе ў Маскву з важнай місіяй - даставіць Леніну свой план выратавання краіны ад буржуяў і контры. Рабяты далучаюцца да намераў хлапчука, усімі праўдамі і няпраўдамі дабіраюцца да Масквы, дзе сустракаюцца з Уладзімірам Леніным і Феліксам Дзяржынскім. Іх чакае нялёгкая барацьба за ідэі рэвалюцыі. У ролі Леніна выступіў народны артыст БССР Анатоль Трус, у ролі Дзяржынскага - Мацвей Федароўскі.

У гэты дзень, 22 красавіка 1979 года, на коласаўскай сцэне адбылася прэм'ера спектакля "ПЯТЫ ДЗЕСЯТАК" па п'есе Аляксандра Бялінскага. Рэжысёр-пастаноўшчык - Валерый Мазынскі. Мастак - Аляксандр Салаўёў. Кампазітар - Барыс Насоўскі. У маленькім правінцыйным мястэчку Волжску, дзе цягнік, які ідзе ў Маскву, стаіць усяго толькі адну хвіліну, жыве бібліятэкар Кацярына Аляксандраўна Ёлачкіна, непрыкметная, просценькая жанчына, якой споўнілася сорак гадоў, ці, як кажуць, размяняла пяты дзясятак. Яна разумная, інтэлігентная і прынцыповая, але ёсць у ёй нешта па-дзіцячаму наіўнае і безабароннае. Здавалася б, што можа змяніць жыццё самотнай жанчыны ў сорак гадоў? Аднак, у Волжск у камандзіроўку прыязджае іхтыёлаг з Масквы па прозвішчы Пушкін… У галоўнай ролі выступіла народная артыстка БССР Галіна Маркіна. У спектаклі таксама былі занятыя: народны артысты Беларусі Уладзімір Куляшоў, Зінаіда Канапелька, Святлана Акружная, артыст Юрый Засядацелеў і іншыя.

У гэты дзень, 21 красавіка 1928 года на сцэне БДТ-2 (цяперашняга Коласаўскага тэатра) адбылася прэм'ера спектакля "РАЗЛОМ" па п'есе Барыса Лаўранёва. Рэжысёр-пастаноўшчык - Сяргей Розанаў. Мастакі - Георгій Гольц і Соф'я Шавалдышава-Яфімава. Кампазітар - Леанід Палавінкін. Адзначалася, што стваральнікам спектакля ўдалося перадаць дух, гарачую атмасферу перадрэвалюцыйнага часу. Ніхто ў зале не нудзіўся, усе жыва рэагавалі на багатую палітру эмоцый, што перадаваліся з падмосткаў. Асабліва захаплялі гледачоў масавыя сцэны на крэйсеры - "шэдэўр зладжанасці і спаянасці акцёрскага калектыву". Невыпадкова пасля заканчэння 2-й дзеі на сцэну выклікалі рэжысёра, а калі на крэйсеры паднялі чырвоны сцяг (фінал 4-й дзеі), уся зала ўстала і пачала вітаць акцёраў воклічамі. У спектаклі былі занятыя пачынальнікі, карыфеі коласаўскай сцэны: Цімох Сяргейчык (Бярсенеў), Канстанцін Саннікаў (Гадун), Марыя Сянько (Таццяна), Раіса Кашэльнікава (Ксенія), Мікалай Міцкевіч (Штубэ), Аляксандр Ільінскі (Хваткін) і іншыя.