Komil xorazmiy (taxallusi; asl ismi
Paqlavon
Muhammadniyoz
Abdulla Oxund oʻgʻli)
(1825 — Xiva — 1899)
— oʻzbek shoiri, xattot, musiqashunos, tarjimon
va davlat arbobi. Jahon
madaniyatining
Xorazmdagi ilk
targʻibotchilaridan biri.
Xiva madrasasida oʻqigan. Arab va fors
tillarini mukammal
bilgan. Sharq adabiyoti
namoyandalari ijodini,
mumtoz musiqani,
xattotlik sirlarini qunt bilan oʻrgangan. 25—
30 yoshlarida shoir
sifatida tanilgan. Ogahiy
uning nomini oʻzining
"Gulshani davlat"
kitobiga kiritgan. Xiva xoni Sayd
Muhammadxon
saroyida kotiblik qilgan.
Muhammad Rahim II
uni mirzaboshilik
vazifasiga koʻtargan. Rossiya bilan Xiva
xonligi oʻrtasida
imzolangan sulh
shartnomasi
(Gandimiyon
shartnomasi) K.X. qoʻli bilan yozilgan (1873).
Soʻngra saroyda
devonbegi (1873—80),
mirzaboshi
lavozimlarida ishlagan
(1880 y.dan). Xorazmda birinchi boʻlib
bosmaxona tashqil
etgan (1880—81).
Ubaydullaxo‘ja Asadullaxo‘jayev (1878-1937) Jadidchilik harakatining yirik
namoyandalaridan biri,
davlat va siyosat
arbobi, o‘zbek
matbuotining ilk
tashkilotchilaridan biri Ubaydullaxo‘ja
Asadullaxo‘ja o‘g‘li
(Ubaydulla Xo‘jaev)
1878 yili Toshkent
shahrida tug‘ilgan. Rus-
tuzem maktabini tamomlagach, davlat
muassasalarida
tarjimonlik bilan
shug‘ullangan.
Keyinchalik Saratov
universitetining huquqshunoslik
fakultetini
muvaffaqiyat bilan
tamomlagan. Ubaydulla
Xo‘jaev dastlabki o‘zbek
advokatlaridan biri edi. O‘qishni tugatgach, u
Toshkent okrug sudida
advokat bo‘lib xizmat
qiladi. O‘z atrofiga
yoshlarni to‘plab,
"Umid" yashirin jamiyatini tuzdi.
Keyinchalik bu tashkilot
"Taraqqiyparvar" deb
nomlanib, jadidlarning
asosiy tashkilotlaridan
biriga aylandi.
«Umid» deb ataluvchi
ilg‘or musulmon
guruhiga yetakchilik
qildi (1913). «Turon»
jamiyatining
asoschilaridan biri (1913). U mustaqil firqa
tashkil qilish niyatida
Toshkentda «Sadoi
Turkiston» gazetasini
tashkil etib (1914.4.4),
unga muharrirlik qildi. Gazeta ishiga o‘sha
davr ma’rifat darg‘alari
— Abdulla Avloniy,
Munavvarqori
Abdurashidxonov,
Abdurauf Muzaffarov singarilarni jalb etdi. U
gazetada turli
mavzularda dolzarb
maqolalar bilan chiqib,
chorizmning
mustamlakachilik siyosatini fosh qildi.
Turkistonga tarqalib,
umummilliy matbuot
nashriga aylanayotgan
«Sadoi Turkiston» 1915
yil aprelda yopib qo‘yilgan bo‘lsada, u
o‘lka ziyolilarining
«Taraqqiyparvarlar»
firqasiga zamin
tayyorladi. U. Xo‘jaev
Toshkentda tuzilib, mardikorlikka olish ishi
bilan shug‘ullangan
«Turkiston
mardikorlikka olish
qo‘mitasi»ning raisi
(1916). Qo‘mita chor amaldorlarining
o‘zboshimchaliklarini
ochib tashladi.
Mardikorlikka jo‘natish
haqidagi oq podsho
farmoni (1916 y. 2...Ещё«Umid» deb ataluvchi
ilg‘or musulmon
guruhiga yetakchilik
qildi (1913). «Turon»
jamiyatining
asoschilaridan biri (1913). U mustaqil firqa
tashkil qilish niyatida
Toshkentda «Sadoi
Turkiston» gazetasini
tashkil etib (1914.4.4),
unga muharrirlik qildi. Gazeta ishiga o‘sha
davr ma’rifat darg‘alari
— Abdulla Avloniy,
Munavvarqori
Abdurashidxonov,
Abdurauf Muzaffarov singarilarni jalb etdi. U
gazetada turli
mavzularda dolzarb
maqolalar bilan chiqib,
chorizmning
mustamlakachilik siyosatini fosh qildi.
Turkistonga tarqalib,
umummilliy matbuot
nashriga aylanayotgan
«Sadoi Turkiston» 1915
yil aprelda yopib qo‘yilgan bo‘lsada, u
o‘lka ziyolilarining
«Taraqqiyparvarlar»
firqasiga zamin
tayyorladi. U. Xo‘jaev
Toshkentda tuzilib, mardikorlikka olish ishi
bilan shug‘ullangan
«Turkiston
mardikorlikka olish
qo‘mitasi»ning raisi
(1916). Qo‘mita chor amaldorlarining
o‘zboshimchaliklarini
ochib tashladi.
Mardikorlikka jo‘natish
haqidagi oq podsho
farmoni (1916 y. 25 iyun)ni bekor qildirish
uchun U. Xo‘jaev
mahalliy millatparvar
boy Mirkomil
Mirmo‘minboev bilan
birga Peterburgga bordi.
Davlat dumasining
1916 yil dekabrdagi
majlisida farmon
Rossiya imperiyasining
qonunchiligida
ko‘rsatilgan hollarga zid ravishda qabul qilingani
isbotlab berildi. 1917 yil fevral
inqilobidan keyin u
Turkistondagi
mustaqillik va
taraqqiyot uchun milliy
harakatning faol rahnomalaridan biriga
aylanadi. Toshkent
"Sho‘royi islomiya"
tashkilotiga rais,
Butunrossiya
musulmon sho‘rosiga esa a’zo etib saylanadi.
U 1917 yilda bo‘lib
o‘tgan barcha Turkiston
va Butunrossiya
musulmonlari
sezdlarida ishtirok etadi. Qo‘qonda bo‘lib
o‘tgan IV favqulodda
o‘lka musulmonlarining
sezdi uni Turkiston
Muxtoriyatining Harbiy
noziri etib saylaydi. Turkiston Muxtoriyati
tormor etilgach,
Ubaydulla Xo‘jaev
Orenburgga boradi va
Boshqirdiston
Muxtoriyati hukumatini tuzishda faol ishtirok
etadi. 1920—1937 yillarda
sovet hokimiyatiga zid
bo‘lgan siyosiy
qarashlari uchun uni bir
necha bor tazyiq ostiga
oladilar. 1937 yilda barcha taraqqiyparvar
o‘zbek ziyolilari qatori
...ЕщёDavlat dumasining
1916 yil dekabrdagi
majlisida farmon
Rossiya imperiyasining
qonunchiligida
ko‘rsatilgan hollarga zid ravishda qabul qilingani
isbotlab berildi. 1917 yil fevral
inqilobidan keyin u
Turkistondagi
mustaqillik va
taraqqiyot uchun milliy
harakatning faol rahnomalaridan biriga
aylanadi. Toshkent
"Sho‘royi islomiya"
tashkilotiga rais,
Butunrossiya
musulmon sho‘rosiga esa a’zo etib saylanadi.
U 1917 yilda bo‘lib
o‘tgan barcha Turkiston
va Butunrossiya
musulmonlari
sezdlarida ishtirok etadi. Qo‘qonda bo‘lib
o‘tgan IV favqulodda
o‘lka musulmonlarining
sezdi uni Turkiston
Muxtoriyatining Harbiy
noziri etib saylaydi. Turkiston Muxtoriyati
tormor etilgach,
Ubaydulla Xo‘jaev
Orenburgga boradi va
Boshqirdiston
Muxtoriyati hukumatini tuzishda faol ishtirok
etadi. 1920—1937 yillarda
sovet hokimiyatiga zid
bo‘lgan siyosiy
qarashlari uchun uni bir
necha bor tazyiq ostiga
oladilar. 1937 yilda barcha taraqqiyparvar
o‘zbek ziyolilari qatori
Istiqlolchilik harakatiga
xayrixohlik bilan
qaragani,
mustamlakachilikka qarshi kurashgani
uchun «millatchilik»da
ayblanib qatag‘onga
uchraydi va otib
tashlanadi. U. Xo‘jaev qabrining
qaerdaligi noma’lum.
Комментарии 31
Paqlavon
Muhammadniyoz
Abdulla Oxund oʻgʻli)
(1825 — Xiva — 1899)
— oʻzbek shoiri, xattot, musiqashunos, tarjimon
va davlat arbobi. Jahon
madaniyatining
Xorazmdagi ilk
targʻibotchilaridan biri.
Xiva madrasasida oʻqigan. Arab va fors
tillarini mukammal
bilgan. Sharq adabiyoti
namoyandalari ijodini,
mumtoz musiqani,
xattotlik sirlarini qunt bilan oʻrgangan. 25—
30 yoshlarida shoir
sifatida tanilgan. Ogahiy
uning nomini oʻzining
"Gulshani davlat"
kitobiga kiritgan. Xiva xoni Sayd
Muhammadxon
saroyida kotiblik qilgan.
Muhammad Rahim II
uni mirzaboshilik
vazifasiga koʻtargan. Rossiya bilan Xiva
xonligi oʻrtasida
imzolangan sulh
shartnomasi
(Gandimiyon
shartnomasi) K.X. qoʻli bilan yozilgan (1873).
Soʻngra saroyda
devonbegi (1873—80),
mirzaboshi
lavozimlarida ishlagan
(1880 y.dan). Xorazmda birinchi boʻlib
bosmaxona tashqil
etgan (1880—81).
ни немис тилига таржима килинган еканлигини енди ешитябман.
namoyandalaridan biri,
davlat va siyosat
arbobi, o‘zbek
matbuotining ilk
tashkilotchilaridan biri Ubaydullaxo‘ja
Asadullaxo‘ja o‘g‘li
(Ubaydulla Xo‘jaev)
1878 yili Toshkent
shahrida tug‘ilgan. Rus-
tuzem maktabini tamomlagach, davlat
muassasalarida
tarjimonlik bilan
shug‘ullangan.
Keyinchalik Saratov
universitetining huquqshunoslik
fakultetini
muvaffaqiyat bilan
tamomlagan. Ubaydulla
Xo‘jaev dastlabki o‘zbek
advokatlaridan biri edi. O‘qishni tugatgach, u
Toshkent okrug sudida
advokat bo‘lib xizmat
qiladi. O‘z atrofiga
yoshlarni to‘plab,
"Umid" yashirin jamiyatini tuzdi.
Keyinchalik bu tashkilot
"Taraqqiyparvar" deb
nomlanib, jadidlarning
asosiy tashkilotlaridan
biriga aylandi.
ilg‘or musulmon
guruhiga yetakchilik
qildi (1913). «Turon»
jamiyatining
asoschilaridan biri (1913). U mustaqil firqa
tashkil qilish niyatida
Toshkentda «Sadoi
Turkiston» gazetasini
tashkil etib (1914.4.4),
unga muharrirlik qildi. Gazeta ishiga o‘sha
davr ma’rifat darg‘alari
— Abdulla Avloniy,
Munavvarqori
Abdurashidxonov,
Abdurauf Muzaffarov singarilarni jalb etdi. U
gazetada turli
mavzularda dolzarb
maqolalar bilan chiqib,
chorizmning
mustamlakachilik siyosatini fosh qildi.
Turkistonga tarqalib,
umummilliy matbuot
nashriga aylanayotgan
«Sadoi Turkiston» 1915
yil aprelda yopib qo‘yilgan bo‘lsada, u
o‘lka ziyolilarining
«Taraqqiyparvarlar»
firqasiga zamin
tayyorladi. U. Xo‘jaev
Toshkentda tuzilib, mardikorlikka olish ishi
bilan shug‘ullangan
«Turkiston
mardikorlikka olish
qo‘mitasi»ning raisi
(1916). Qo‘mita chor amaldorlarining
o‘zboshimchaliklarini
ochib tashladi.
Mardikorlikka jo‘natish
haqidagi oq podsho
farmoni (1916 y. 2...Ещё«Umid» deb ataluvchi
ilg‘or musulmon
guruhiga yetakchilik
qildi (1913). «Turon»
jamiyatining
asoschilaridan biri (1913). U mustaqil firqa
tashkil qilish niyatida
Toshkentda «Sadoi
Turkiston» gazetasini
tashkil etib (1914.4.4),
unga muharrirlik qildi. Gazeta ishiga o‘sha
davr ma’rifat darg‘alari
— Abdulla Avloniy,
Munavvarqori
Abdurashidxonov,
Abdurauf Muzaffarov singarilarni jalb etdi. U
gazetada turli
mavzularda dolzarb
maqolalar bilan chiqib,
chorizmning
mustamlakachilik siyosatini fosh qildi.
Turkistonga tarqalib,
umummilliy matbuot
nashriga aylanayotgan
«Sadoi Turkiston» 1915
yil aprelda yopib qo‘yilgan bo‘lsada, u
o‘lka ziyolilarining
«Taraqqiyparvarlar»
firqasiga zamin
tayyorladi. U. Xo‘jaev
Toshkentda tuzilib, mardikorlikka olish ishi
bilan shug‘ullangan
«Turkiston
mardikorlikka olish
qo‘mitasi»ning raisi
(1916). Qo‘mita chor amaldorlarining
o‘zboshimchaliklarini
ochib tashladi.
Mardikorlikka jo‘natish
haqidagi oq podsho
farmoni (1916 y. 25 iyun)ni bekor qildirish
uchun U. Xo‘jaev
mahalliy millatparvar
boy Mirkomil
Mirmo‘minboev bilan
birga Peterburgga bordi.
1916 yil dekabrdagi
majlisida farmon
Rossiya imperiyasining
qonunchiligida
ko‘rsatilgan hollarga zid ravishda qabul qilingani
isbotlab berildi. 1917 yil fevral
inqilobidan keyin u
Turkistondagi
mustaqillik va
taraqqiyot uchun milliy
harakatning faol rahnomalaridan biriga
aylanadi. Toshkent
"Sho‘royi islomiya"
tashkilotiga rais,
Butunrossiya
musulmon sho‘rosiga esa a’zo etib saylanadi.
U 1917 yilda bo‘lib
o‘tgan barcha Turkiston
va Butunrossiya
musulmonlari
sezdlarida ishtirok etadi. Qo‘qonda bo‘lib
o‘tgan IV favqulodda
o‘lka musulmonlarining
sezdi uni Turkiston
Muxtoriyatining Harbiy
noziri etib saylaydi. Turkiston Muxtoriyati
tormor etilgach,
Ubaydulla Xo‘jaev
Orenburgga boradi va
Boshqirdiston
Muxtoriyati hukumatini tuzishda faol ishtirok
etadi. 1920—1937 yillarda
sovet hokimiyatiga zid
bo‘lgan siyosiy
qarashlari uchun uni bir
necha bor tazyiq ostiga
oladilar. 1937 yilda barcha taraqqiyparvar
o‘zbek ziyolilari qatori
...ЕщёDavlat dumasining
1916 yil dekabrdagi
majlisida farmon
Rossiya imperiyasining
qonunchiligida
ko‘rsatilgan hollarga zid ravishda qabul qilingani
isbotlab berildi. 1917 yil fevral
inqilobidan keyin u
Turkistondagi
mustaqillik va
taraqqiyot uchun milliy
harakatning faol rahnomalaridan biriga
aylanadi. Toshkent
"Sho‘royi islomiya"
tashkilotiga rais,
Butunrossiya
musulmon sho‘rosiga esa a’zo etib saylanadi.
U 1917 yilda bo‘lib
o‘tgan barcha Turkiston
va Butunrossiya
musulmonlari
sezdlarida ishtirok etadi. Qo‘qonda bo‘lib
o‘tgan IV favqulodda
o‘lka musulmonlarining
sezdi uni Turkiston
Muxtoriyatining Harbiy
noziri etib saylaydi. Turkiston Muxtoriyati
tormor etilgach,
Ubaydulla Xo‘jaev
Orenburgga boradi va
Boshqirdiston
Muxtoriyati hukumatini tuzishda faol ishtirok
etadi. 1920—1937 yillarda
sovet hokimiyatiga zid
bo‘lgan siyosiy
qarashlari uchun uni bir
necha bor tazyiq ostiga
oladilar. 1937 yilda barcha taraqqiyparvar
o‘zbek ziyolilari qatori
Istiqlolchilik harakatiga
xayrixohlik bilan
qaragani,
mustamlakachilikka qarshi kurashgani
uchun «millatchilik»da
ayblanib qatag‘onga
uchraydi va otib
tashlanadi. U. Xo‘jaev qabrining
qaerdaligi noma’lum.