📝Фарзандларим яна турмуш қуришимга қарши!

Вақт жуда бешафқат экан. Унинг нақадар тез ўтишини фарзандларимга қараб биламан. Уларнинг бир зумда улғайиб қолганини кўриб, бир кўзим қувнаса, бир дилим хуфтон бўлади. Чунки улар улғайиб тобора мендан узоқлашиб кетишаётгандек…
Ёшим қирқ саккизда. Ўтган умримдан ҳеч нолимайман. Мен бир инсон кўриши мумкин бўлган деярли барча шодлик ва бахтни кўрдим. Ҳаётим давомида қандай оғир кун бўлмасин, ёнимда севган жуфти ҳалолим борлигидан мамнун эдим. Аммо олти йил аввал уни йўқотганим… Бу ҳақда такрор эслаш, яна ўша оғриқларни ҳис этиш менга жуда қийин. Рафиқамнинг кулиб турган чеҳраси, самимийлиги, меҳрибончиликлари ҳеч ёдимдан чиқмайди. Шу учунми, билмадим, унинг йўқлигига, энди дийдори қиёматга қолганига анчагача кўника олмай юрдим. Бир тарафдан болаларни овутиш, яна бир тарафдан ўзимни қўлга олиш, рўзғор, уй ишлари, хуллас, анча пайтгача нима қилаётганимни тушунмай довдираганман. Айниқса, кичкина фарзандим бир ёшга тўлиб-тўлмасдан қўлимда қолиб кетди. Мана, ҳозир у ҳам биринчи синфга чиқди. Орадан шунча вақт ўтиб кетибди-я! Қўлимда қолган гўдакка ачиниб, опаларим кетма-кетига келинликка номзодлар топишди.
— Биз ҳар куни келиб, ўғлингга қараб тура олмаймиз, унга она керак! — деди куйинибгина катта опам. — Катта болаларинг ўспирин ёшида эканида уйлан, эрта-индин улар янги аёлни умуман қабул қилишмайди.
— Қолаверса, бир қўлда ҳали эмизикли боланг, иккинчи қўлда уй ишларию рўзғор, қолган болаларингнинг ҳам даҳмазаси тугайдиган эмас, — гапга қўшилган холам опамнинг гапларини тасдиқларди. — Чиндан уйланишинг керак! Шунча яхши аёллар топяпмиз-ку, танла биттасини.
— Уйланмоқчи эмасман…
— Сен эндигина қирқдан ўтдинг, ҳали ёшсан. Эркак кишига бу ёшда аёл керак. Умуман, ҳар бир инсонга ҳар қандай ёшида бир суянчиқ керак!
— Нега тушунмайсизлар, мен уйлана олмайман, хотиним…
— Раҳматли хотининг! — гапимни оғзимдан олди холам. — Раҳматли хотининг энди орамизда йўқ!
Ҳа, мен уйланиш фикрини ҳеч миямга сиғдира олмаётган эдим. Умуман олганда, мен шу яқин кунгача ҳам уйланишни, яна бошқа бир аёлни «хотиним» дея қабул қилишни истамаётгандим. Лекин…
Холам айтганидай, ҳар бир инсонга жуфт керак, шарт экан. Охирги бир йил ҳаётимдаги мазмунни йўқотиб қўйгандек бўлдим. Ўғилларим катта бўлиб ўзлари билан овора. Катта ўғлим университетда, ундан кейинги эгизакларим лицейнинг охирги курсида ўқишади. Кенжатойим эса яқинда мактабга чиқди. Улар билан муносабатларимиз жуда яхши эди. Ҳа, афсуски, эди. Бунинг сабаби ҳам бир олам гап, қандай бошлашни билмай турибман.
Эҳтимол, кимлардир ҳозир айтадиган гапларимда мени ёки уйланмоқчи бўлган аёлимни айблар. Хуллас, ишдан бўш вақтларим киракашлик қилиб, уч-тўрт сўм жамғариб турардим. Бир куни йўловчи аёлни манзилига олиб бориш учун йўлга чиқдим. Кетиб борарканман, бу аёл мени ҳам танигандай яширин қараб қўяётганини пайқадим.
— Ия, сиз шу маҳаллада яшайсизми? — дедим таниш кўчалар бўйлаб ичкариларканман. — Мен бу ерларни яхши биламан, эски ҳовлимиз шу ерда бўларди.
— Ҳа, кейин бошқа жойга кўчиб кетгандинглар…
Танидим. Бу аёл энди эсимга тушганди. Назира. Мен ёшликда кўнгил қўйган, лекин ҳали уйланиш мавридим келмагани туфайли у учун ҳаракат қила олмай, йўқотиб қўйганим — Назира. Унинг тўйидан бир йиллар чамаси ўтиб, биз оиламиз билан кўчиб кетган эдик. Шу-шу алоқалар узилган, бир-биримизни унутиб, ҳар ким ўз йўлидан кетган эди.
— Демак, ука-сингиллар бир ота ҳовлида йиғилайлик, дебсизлар-да, — дедим мен бироз ноқулай кечган суҳбатдан кейин. — Айтганча, акангга салом айт, Назира.
— Хўп, айтаман.
Назира негадир бирданига хомуш тортиб қолганди. Бироз ўтиб, уни ҳўмрайган қиёфада кутиб олган келинининг «Уфф, опа, худди меҳмондай эшик олдида нозланиб туришингиз нимаси, қайтанга биз меҳмон бўлиб қолдик-ку, бу уйда!» деган аччиқ гапларидан нималарнидир тушунгандай бўлдим. Эртасига суриштирсам, бечора Назира тўйидан уч йил ўтибоқ фарзанд кўра олмагани учун ажрашган, шу бўйи оила қурмай, укалари билан сиғиндидай яшаб келаётган экан. Ҳа, бу тақдир йўллари барчада турлича. Назиранинг ичидан нималар ўтгани шу йиллар мобайнида қандай изтироб чеккани-ю турмушнинг қандай муштларига сабр
​​​​қилгани ёлғиз Яратганга аён эди. Унинг ўша кунги маҳзун ҳолда бош эгиб туриши, синиқ кулиши хаёлимдан кетмай, вафот этган рафиқам кўз олдимга келаверди. Кўп ўйлаб ўтирмай Назира билан яна учрашдим ва унга уйланмоқчилигимни билдирдим. Яшириб нима қилдик, бу қарордан ҳар иккимиз шодландик. Мен ёнимда бир далда, рафиқа, уйимнинг сариштали фариштаси пайдо бўлаётганидан, у эса болаларимга оналик қилиш бахтидан хуррам. Аммо… Аммо биз худбинлик қилган кўринамиз. Бу қувонч узоққа чўзилмай, болаларим томонидан қаттиқ қаршиликка учрадим.
— Ўзингиз айтгандингиз-ку, ойингиздан бошқа аёл керак эмас, энди уйланмайман дегандингиз-ку! — дея биринчи бўлиб эгизак ўғилларим жазавага тушишди.
Катта ўғлим анча улғайиб, ёнимга кирди, у мулоҳазали деб ўйлардим. Бироқ унинг фақат ўзини ўйлаб айтган гапи қалбимни яралади.
— Дада, биз энди катта бўлиб қолдик, бизга ойи керак эмас. Ўз онамизнинг хотираси билан бутун умр яшайверамиз!
— У аёл бу ерга келса, мен кетаман, айтиб қўяй, дада, чиндан кетаман! — деди эгизакларимдан биттаси.
— Эй, ўзингни босиб ол! — укасининг ёқасидан тутди катта ўғлим. — Хотиржам гаплашайлик.
— У ерда бечора онам қора тупроқ остида, дадангиз эса уйланаман деяпти, яна хотиржам дейсизми?!
Ўғлимнинг бақиришидан кўра «дадангиз» дегани ичимдаги алланималарни узиб юборганди. Мен ҳеч нарса демасдан, тақдирим ҳақида баҳслашиб, бир-бирининг ёқасидан тутган ўғилларимни уйда қолдириб, кўча эшик томон юрдим. Улар ортимдан «Дада, уйланишингизга қаршимиз, бизни десангиз, уйланмайсиз!» деб бақириб қолишди.
— Ўша пайтдаёқ айтгандик, ака, булар унча-мунча нарсани тушунмаётган пайт уйланиннг деб!
— Булар ҳали ҳам ҳеч нарсани тушунмайди, ўғил болада, худбин. Қиз бола бўлганда-ку, кўнгли бўш, тушунарди.
Опам ва синглим менга «Уйланаверинг», деб маслаҳат беришди. Лекин мен… Бир бақирсам-ку, ўғилларимнинг овози ўчади. Ўз ҳаётимни ўзим қуришим, уйланиб яшайверишим муаммо эмас. Аммо Назира бечорага зулм бўлмасмикин, болаларим руҳий зарбага учрамасмикин, деб қўрқяпман. Яна бир тарафдан болаларимнинг менга нисбатан қилаётган ишлари дилимни ранжитяпти.
Менимча, кўплаб оилаларда ўз ота-онасини айнан мана шу вазият туфайли тушуна олмаётган фарзандлар бор. Мен барча болалардан — ўғиллар, қизлардан бир нарсани илтимос қилардим: Аввало, ҳеч қайси ота ёки она сиздан рухсат сўраб турмуш қурмайди. Агар улар бу борада сизнинг фикрингиз билан қизиқаётган бўлса, бу уларнинг сизга бўлган чексиз муҳаббатидан. Ва яна шуни билингки, бу ҳаётда ҳар бир инсонга, ҳатто у етмиш, саксон ёш бўлса ҳам бир суянчиқ керак.