Китоби "СЕ НУҚТА"
Қисми аввал
Дилшод бо фурӯшанда ҳисобӣ карда, борашро ба даст гирифту ҷониби хонааш рафтан хост. Чашмаш ба чеҳраи ошное бархӯрд, аммо андешид, шояд ба касе монанд кардааст. Барои итминони хотир баргашту бодиққат нигоҳаш кард.
– Дилшод? Магар туӣ? – чеҳра ҳам гӯё мунтазири ҳамин фурсат буд, ки садояшро баланд кард.
– Аҳтам? А бача, қариб, ки нашинохтамат! Чӣ хел, ҷӯраҷон? Хуб ҳастӣ? Зиндагиҳо тинҷ? – дудилагияш бартараф шуда, дилпурона аҳволпурсӣ кард Дилшод.
– Шукри Худо! Худат созӣ? Хонагиҳо нағзанд?
– Мешавад, ҳама созанд! Бовар кун, тамоман дигар шудаӣ! Базӯр шинохтамат.
– Хайр, дар ин шаҳри калон одамро шинохтан хеле сахт аст! Ин мавҷи одамора бин, мисли мавҷи баҳранд!
– Не, ҷӯраҷон, дигар шудаӣ, тағйир ёфтаӣ!
– Зиндагӣ, рафиқ, зиндагӣ! Ин зиндагӣ миёни ҳар як мардакора шикастай, ки ҳоло ману ту чием? Як мушти хок!
– Ба ҳар ҳол, худатро бисёр бой додаӣ. Чӣ ҳол дорӣ? Ба чӣ кор машғулӣ?
– Ҳичӣ, ҳар коре, ки пеш биёяд.
– Ин хуб нест. Одам бояд ҷойи коре, манбаи даромаде дошта бошад.
– Эҳ, биё мон, ҷӯраҷон. Ту ҳам насиҳатмон накун. Ҳамин қадар насиҳатгари бисёре дорем, ки то бас гуфтана!
– Насиҳат не, аз рӯйи дилсӯзӣ мегӯям. Аробаи рӯзгорро чӣ хел мекашӣ? Ризқи аҳли оиларо аз куҷо меёбӣ?
– Дилшодҷон, биё, ақаллан ҳамин рӯз як дами беғам бизанам. Ҳо, ана он ҷо як чойхоначаи бароҳате ҳаст, рафта, чорта чақчақ кунем-чӣ?
– Майлаш, майлаш!
Бо ҳавсала сари мизе нишастанд. Дилшод ин гуна чойхонаҳои бадбӯйро аслан дӯст намедошт. Таҳаммулаш барояш хеле сахт буд, вале хотири дӯсти айёми мактабхонияш баландӣ карду лаб фуру баст. Пешхидмат зуд омада, бо латтаи таре, ки каме бӯйи бад ҳам гирифта буд, болои мизро як даст кашид, ба қавли худаш «тоза кард». Албатта, нонрезаҳояшро қаблан чидаву ҷамъ кард ва дар дасти дигараш бардошт. Ва дар муште резаҳои нон, бо дасти дигар рӯйи мизро молиш медод. Баъди равғанҳои латтаи дар дасташ бударо хуб рӯйи мизи меҳмонон молидан, бо табассуми сохтае аз наздашон дур шуд ва пешхидмати дигар бо дафтари рӯйхати ғизоҳо сари мизашон соя андохту мунтазири фармоиш шуд.
То анҷоми хӯрокхӯрӣ садое аз Аҳтам набаромад, чароки дулунҷа кабобу ошро нӯши ҷон мекард. Баъди пиёлаи чойи талх забонаш ба гуфтор боз шуд.
– Ку, гап зан, ҷӯра!
– Аз чӣ гап занам, Аҳтамҷон?
– Аз ҳамсинфон касеро мебинӣ? Бачаҳо ба чӣ кор машғуланд?
– Ту хабар надорӣ?
– Не!
– Чаро?
– Охир, чандин сол дар Русия будам. Тақрибан касеро ҳам намедидам. Махсусан аз ҳамдеҳаҳо чандин сол аст, касеро надидаам. Нав баргаштам.
– Эҳе, «расиян» шудам, бигӯ!
– Бале, ҷӯра, бале. Оила ҳам дар Душанбе. Барои ҳамин дӯстони кӯдакиро кам андар кам мебинам. Ростӣ, як ният дорам.
– Чӣ ният, ҷӯраҷон?
– Як бори дигар бо ҳамсинфон даври ҳам ҷамъ шуданро. Эҳ, дилам ба ёди он давраи мактабхонӣ гум мезанаде. Мефаҳмӣ? Гоҳ-гоҳ дар хоби шабам ҳам медароянд.
– Кӣ? Ҳамсинфон?
– Бале, ҳамсинфон, муаллимон, духтарон, дигар талабаҳо, шӯхиҳо, бозиҳо.
– Ва он нағмаҳо ҳам медароянд? Нағмаҳои шум ҳам? Фаромӯш накардӣ?
– Аз куҷо, ҷӯраҷон? Аз куҷо? Магар имкон дорад, ки аз ёд биравад?
– Ҳо, чанд соли охири хатмкунии мактаб гули сари сабад будем, дар ҳама ҷо гап, гапи мо буд, гапи қаҳрамониҳои мо буд.
– Ёд бод, он рӯзгорон ёд бод...
– Оре ёд бод, бо ҳама неку бадаш! Ростӣ, Аҳтамҷон, ман он ҳама хотиротро дар дафтараке ҷамъ овардаам.
– Чӣ? Ҳамаашро? Начакондаву нарезонда?
– Бале! Ҳақиқатро! На каму на зиёд.
– «Иншо дар мавзӯи озод» навиштам, бугӯ?
– Мавзӯяш озод набуд. Яъне, ошкорам буд, ки дар бораи чӣ менависам.
– Хайр аз ҳамон аввал ишқи хондан дар дилат буд, савод ҳам доштӣ. Ҷӯраҷон, имконаш ҳаст, мо ҳам чашм давонем?
– Ҳавсалаи хонданашро дорӣ? Қариб як китоб аст!
– Агар даҳ китоб бошад, ки мехонам. Аз таҳи дил мехонам. Охир, дар он навиштаҳо яке аз қаҳрамонҳои аслияш худам ҳастам-ку.
– Ин тавр ки бошад, рафтем.
– Ба куҷо, ҷӯраҷон?
– О, китобхонӣ намеравӣ? Ман онро дар кисаам гирифта намегардам-ку.
– Эҳа, нав фаҳмидам. Ҷӯраҷон, ин тавр ки бошад, ман ягон рӯз баҳузуртар ба хонаат меҳмонӣ меоям. Имрӯз як ваъдаи вохӯрӣ дорам, бахшиш.
– Хуб, занг бизану вохӯриятро ба рӯзи дигар бимон!
– Наметавонам, хеле муҳим аст.
– Хайр майлаш, агар нахоҳӣ, маҷбурат намекунам.
– Не, ту маро нафаҳмидӣ. Намехоҳам не, мехоҳам, аммо имрӯз наметавонам, ин кор бисёр зарур аст. Кори маргу зиндагист. Вале ташвиш нашав, ман ҳатман фардо ё пасфардо меоям. Баъд, бароҳат шишта, навиштаатро мехонем. Ба янга ҳам як ош мефармоӣ. Ба як пиёла чой ҷонат халос намешавад, ҷӯраҷон.
– Эй Аҳтамҷон, ош ҷон дорад? Садқаи қадамот мешавам.
– Майлаш, ҷӯраҷон, пас, ман аз пайи корҳоям шавам, ки тезтар озод шуда биёям.
– Гап нест, гап нест, Аҳтамҷон. Пас, ман интизорат мешавам. Омаданӣ шудӣ, ҳатман занг бизан.
– Хуб шуд, ки гуфтӣ, о мо шумораҳои ҳамдигарро намедонем, адреси ҳамдигарро намедонем, чи тавр ҳамдигарро дар ин шаҳри калон меёбем? Эҳ, дар забонат садқа, хайрият ба ҳуши ту расиде.
– Биё, рақамҳои телефонамро бигиру рақамҳои худатро ҳам ба ман бигӯй, то сабт кунам. Хона ҳам дар кӯчаи Айнӣ. Агар наздик шудӣ, занг бизан, худам пешвозат мебароям, майлаш?
– Оҳо, марказнишин шудам, гӯй!
– Ту хонаи маро намедонистӣ?
– Не, ман фикр мекардам, ки дар ягон гӯшаи шаҳрӣ.
– Не ҷӯраҷон, чандин сол аст, ки ман ин ҷо зиндагӣ мекунам. Аз рӯзе, ки ба пойтахт кӯч бастем то имрӯз ҳаминҷоям.
– Хеле хуб, шӯхӣ кардам, Дилшодҷон, шаҳр ҳамааш шаҳр аст, чӣ гӯшааш чӣ марказаш. Хайр, то дидор, ҷӯраҷон.
– Ҳатман биё! Худо нигаҳбонат.
Тамоми роҳ зеҳни Дилшод банди вохӯрии имрӯза бо ҳамсинфи собиқаш буд.
«Тавба, одам чӣ қадар тағйир меёфтааст. Аз он Аҳтами зиндадил асаре надидам. Шояд зиндагӣ зӯраш овардааст? Аробаи рӯзгорро ҳам кашидан дар ин шабу рӯз хеле сахт шудааст. Рӯзгору ғор гуфтаанд. Яъне, ин рӯзгор ба як ғори бетаг монанд аст, ки ҳар чи дору надоратро ба даҳонаш партоӣ, фуру мебараду боз ҳам серӣ надорад. Рӯзгор ҳамин аст, як тарафашро нав ҳал мекунӣ, ки боз як масъалаи дигараш пеш меояд, як мушкилии дигар сари роҳатро мебандад. Ёфту тофтат дар зиндагӣ меравад. Баъзан вақт намедонӣ, кадом тарафашро ҳал кунӣ, хона гӯйӣ, шикам мемонад, шикам гӯйӣ, тан луч мемонад.
Эҳ, Худоҷон, худат ба ҳоли мо раҳм кун! То ин вақт ҳама нозамонро бардоштӣ, аз ин тараф ҳам хорамон накун. Шукрат, Худоё, саду лак бор шукр. Кадоме гуфта буд, ки барои Худоро шукр гуфтан, барои шукронаи ҳамаи неъматҳояш андоза муайян накун: ҳазор бор шукр, сад ҳазор бор шукр нагӯй. Бигӯ, беадад, беандоза шукрат Худоҷон, то шукри ҳамаи неъматҳояшро ба ҷо оварда бошем!» Ҳангоми гузаронидани ин фикрҳо аз зеҳнаш табассуме дар лабонаш ҳувайдо шуд. «Магар мешавад, шукри ҳамаи неъматҳои Худоро ба тамоми андозааш ба ҷо оварем? Не, албатта, чи сад бор шукр гӯем, ё чи сад ҳазор бор шукр гӯем ва ё беадад шукр гӯем. Одамӣ то охири умр ҳам қудрате надорад, ки шукронаи ҳама неъматҳоеро, ки аз тарафи Холиқи якто барояш ҳадя шудааст, ба ҷо оварад, вале дар ҳар сурат бояд шукргузор бошад, чунки Худо ҳамаи имконро барояш додааст, ки зиндагии шоистаеро барои худаш созмон диҳад.
Аммо Аҳтам чаро ин қадар пажмурда буд? Шояд зиндагияш ба ду по мелангад? Бароям муаммо монд. Вале ман корро ин тавр намемонам. Вақте ба хона омад, то таги дилашро кофта, мушкилашро нафаҳмам, оромаш намегузорам», – саргарми андешаҳои бесару по, чи тавр ба хона расиданашро пай набурд.
Баробари дарро кушодани ҳамсар, тифлакони дӯстрӯяш чун ҳамеша ба пешвозаш баромада, қиву чувкунон иҳотааш карданд. Ҳар кадомеро бардоштаву дар ҳаво партофта, аз меҳру муҳаббати падарӣ насибае дод. Мисли ҳамеша дастархон густурдаю ҳама аҳли оила дар интизори омадани сарвари хонадон. Дасту рӯ шуста, ба ҷои доимияш дар сари дастархон нишаст. Аммо ҳанӯз ҳам ба дидори имрӯзааш фикр мекард. Ҳамсари рамузфаҳм аз ваҷоҳати шавҳар чизеро пай бурд, аммо аз пурсидан истиҳола кард. «Агар лозим бошад, худаш мегӯяд, бо пурсидани ман шояд кор бадтар шавад,» – ба ҳар гуна тахмину гумонҳои худ нуқта гузошта, хулоса баровард Дилноз.
Субҳи барвақт аз занги телефон бедор шуд. «Рӯзи истироҳат асту боз ҳам намемонанд, ки як лаҳза дам бигирем», – ғур-ғуркунон даст ба гӯшӣ бурд Дилшод. Бо шунидани садои шахси зангзада якбора ҳушёр шуд.
(Давом дорад)
Дилафрӯз Қурбонӣ