Уткир бош мия кон айланишининг бузилиши (УБМКАБ) бу учокли белгилар, умумий мия белгилари, менингеал белгилар еки бу белгиларнинг биргаликда кечиши билан ифодаланувчи, кон томир узгаришлари таъсирида юзага келувчи миянинг зарарланишидир. Бемордаги неврологик нуксонларнинг канча вакт сакланиб колишига караб утиб кетувчи мия кон айланишининг бузилиши ва инсультлар тафовут этилади. Тез-тез эмоционал зурикиш, кам харакатлик, чекиш, тана огирлигини юкори булиши, кандли диабет, артериал гипертензия, дислипопротеинемия, юрак кон-томир системаси касалликларига ирсий моиллик бор беморлар УБМКАБ эхтимоллиги юкори булган беморлар хиссобланади.
УБМКАБ ишемик тури бош миянинг кислородга ва энергетик субстратларга булган зхтиежини, мияга келаетган конни таъминлай олмаслиги ва миядаги кон айланишини бирдан емонлашиши натижасида. юзага келади. УБМКАБ геморрагак тури асосида эса мия кон томирлари девори бутунлиги бузилиши натижасида мия туккмасига, мия коринчаларига, мия пардалари остига кон куйилиши етади.
Мия инсультлари.
Бутун дунеда инсультлар натижасида вафот этган беморлар умумий улим хурсаткичлари орасида 2-3- уринни эгаллайди. Бундани ташкари инсультлар чукур ногиронликка сабаб булади, шунингдек инсульт утказган беморларнинг 10%га якини доимий каровчига ва ердамга мухтож булади.
Патоморфологик хусусиятларига кура иисультларнинг бир неча тури, мияга келаетган конни бирдан чекланиб колиши натижасида юзага келувчи ишемик тури (мия инфаркти) ва мия тукимасига, мия пардалари остига, мия кориячаларга кон куйилиши билан кечувчи геморрогик тури, хамда ишемия учоклари ва геморрагия учоклари биргаликда кузатилувчи аралаш тури тафовут килинади. Бундан ташкари инсультдан сунг йукотилган фаолиятларни 21 кун давомида кайта тикланиши билан кечувчи кичик инсульт ва неврологик нуксонларни узок муддат сакланиб колиши билан. бирга кечувчи инсультлар фаркланади. Шунингдек инсультларнинг куйидаги турлари хам фаркланади йукотилган фаолиятларни
тулик тикланиаи билан кечувчи яхши регредиент тури, неврологик нуксони аста-секин тикланувчи, инсультдан сунгги колдик белгилар билан бирга кечувчи регредиент тури, умумий соматик касалликлар таъсирида еки бош мия кон айланишининг кайта бузилиши натижасида юзага келувчи кайталанувчи тури ва касалнинг нобут булиши билан тугалланувчи доимий касалликнинг огирлашиб бориши билан кечувчи, ривожланувчи еки прогредиент тури.
Геморрагик инсульт.
Этиология. Геморрагик иксультларнинг асосий сабабчилари, бу гипертония касаллиги, симптоматик гипертензия ва бош мия кон томирларининг тугма ривожланиш нуксонлари, асосан, мия кон томирлари аневризмаларидир. Шунингдек геморрогик инсультлар коннинг ивиш ивиш тизими узгаришлари (гемофилия, тромболитикларни меъеридан ортик истемол килиш) натижасида хам юзага келиши мумкин.
Патогнез. Аксарият холларда геморрагик инсультлар томирлар ерилиши натижасида юзага келади, артериал кон босимининг ортиши гематомалар пайдо булишига сабаб булади. Бундан ташкари гематомалар пайдо булишига васкулитлардаги кон томир девори деструкцияси, бош мия кон томирларининг тугма нуксонлари, аневризмалари ва узгарган кон томир деворидаги емирилишлар олиб келиши мумкин. Кон томир девори утказувчанлигининг ортиб кетиши куп холларда кон куйилишларига сабаб булади. Вазомотор узгаришлар натижасида, яъни кон айланишини секинлашувига олиб келувчи узок муддатли кон томир спазмини кейинчалик томирлар дилятацияси билан алмашиниши натижасида диапедез кон кетиш юзага келади. Бунда кон томир девори утказувчанлиги ортиб кетиб, кон плазмаси ва шаклли элементларини мия тукимасига чикиши кузатилади. Майда периваскуляр кон куйилиш учоклари бир-бирига куйилиб йирик геморрагик учокларни хосил килади.
Патоморфология. Геморрагик инсультларда гематомалар ва геморрагик туйиниш куринишидаги кон куйилишлар кузатилиши мумкин. Асосан артериал кон томирлардан кон куйилиши мумкин, лекин баъзи холларда вена кон томирларидан кон куйилиши хам мумкин. Бош мия кон томирлари тугма аневризмалари ва бош мия кон томирлари мальформацияси натижаскдаги гематомалар алохида гурухни хосил килади.
Гемсррогик инсультлар аксарият холларда кон томир утказувчанлигини ортиб кетиши-плазматик туйиниш, некроз натижасида микроанеаризмалар хосил булиши ва ерилиши, мия кок томир деворининг узгаришига олиб келувчи, артериал кон босимини ортиши билан кечувчи хасалликлар катижасида юзага келади. Гипертония касаллигида асосан, урта мия артериясининг асосий стволидан деярли тугри бурчак остида чикувчи пустлок ости узаклари ва таламус сохаларини кон билан таъминловчи кон томир тармоклари зараланади. Шу сабабли гематомалар аксарият холларда бош мия ок моддаси сохасида, пустлок ости узакларида хосил булади. Куп холларда медиал-таламус сохасига кон куйилиш, латерал-ички капсула сохасига кон куйилишини фарклашимиз керак булади. Баъзи холларда эса ички капсула, еки уни икки тарафдан камраб олувчи аралаш гематомаларни фарклашимиз мумкин. Баъзи холларда гематомалар мия узаги сохасида жойлашиши мумкин, одатда, бу гематомалар куприк ва мияча сохасида жойлашган булади. Геморрогик туйиниш куринишидаги кон куйилишлари, асосан, майда кон томирлардан диапедез кон куйилиш катижасида юзага келади. Бундай холларда глиомезодермгал чандиклакиш еки кисталар хосил булиши, кон куйилкшларнинг якуний боскичи булиб хиссобланади. Купчилих кичик, медиал кон куйилишларда конни мия коринчаларига ерилиши (паренхиматоз-коринчаларга кон куйилишлари), айрим холларда эса субарохкоидал бушликка ерилиши (паренхкматоз субарохноидал кон куйилкшлари) кузатилиши мумкин.
Касалликнинг клиник куриниши. Одатда геморрагак инсультлар толикиш, натижасида, жисмоний зурикишдан сунг, еки хаяжонланиш натижасида тусатдан юзага келади. Баъзи холларда инсультдан олдин юзга коннинг "окиб" келиши, кучли бош огриги, барча жисмларни кизил рангда куриниши каби белгилар кузатилиши мумкин. Геморрогик инсультлар уткир бошланади (апоплексия). Унга характерли белгилардан, тусатдан кучли бош огриши, кайт килиш, нафасни тезлашиши, брадикардия еки тахикардия, гемиплегия еки гемипарез, хушнинг узгарши (хушнинг хиралашиши, сопор еки кома) кузатилиши мумкин. Баъзан инсультнинг бошлангич давридаек бемор коматоз холатда булиши мумкин., ундай холларда касаллик жуда огир кечади. Беморларнинг нафас олиши тезлашгагн, аускультатив дагал нафас, териси совук, томир уриши тараглашган, артериал кон босими одатда юкори, нигох куп холларда зарарланган тарафга караган булади, баьзан кон куйилиши бор тарафда куз корачиклари каттелашагн булади, куз олмаларининг узоклашиши, "тулкинсимон" харакатланиши, гематомага карама карши тарафда юкори ковок атонияси, бурун лаб бурмасининг силликланиши, лунжнинг нафас олиш вактида "елкансимон" куриниши кузатилиши мумкин. Купинча гемиплегия белгилари кузатилади яккол ривожланган мушаклар гипотонияси, тери ва пай рефлексларининг пасайиши, оекнинг ташкарига бурилиб туриши ва бошкалар кузатилиши мумкин. Купинча менингеал белгилар кузатилади.
Мия ярим шарларидаги йирик қон қуйилишларда, иккиламчи мия узагининг зарарланиш белгилари кузатилади. Улар вегетатив узгаришлар, кучайиб борувчи нафас олишдаги, юрак кон-томир фаолиятидаги узгаришлар, хушнинг узгаришлари, горметония куринишидаги (оек-куллар тонусининг бирдан ошиши билан кечузчи даврий тоник спазмлар) ва децеребрацион таранглашиш куринишидаги мушаклар тонусини ортиши кўринишида кечиши мумкин.
Мия ўзагига қон қуйилишида ҳаётий зарур аъзолар фаолиятининг ўзгариши, "альтернирующий синдром" кўринишида кечувчи парезлар,
XII жуфт бош мия нервларининг ўзак сохасидан зарарланиш белгилари кузатилиши мумкин. Кўп ҳолларда страбизм (ғилайлик), анизокория, мидриаз, кўз олмалари "тўлқинсимон" ҳаракати, нистагм, ютинишнинг бузилиши, мияча белгилари, икки тарафлама пирамид рефлекслар кузатилиши мумкин. Мия кўпригига қон қуйилишида миоз, қон қуйилиш ўчоғи жойлашган тарафга нигох парези кузатилади (нигох оёк қўлларда парез ва параличлар бор тарафга қаратилган булади). Эрта мушаклар тонусининг ортиши (горметония, децеребрацион таранглик), юқорига нигох парези ва кўз қорачиқлари ёруғликка реакциясининг кузатилмаслиги (симптом Парино) мия ўзагининг орал қисмларига қон қуйилишида кузатилади. Мия ўзагининг пастки қисмларига кон куйилиши эрта мушаклар гипотонияси еки атонияси, бульбар синдром ривожланиши билан ифодаланади. Миячага кон куйилиши кучли бош айланиши, миоз, нистагм, Гертвиг-Мажанди симптоми (вертикал йуналишдаги yзoклaштиpyвчи гилайлик), такрорий кайт килиш буйин ва энса сохасидаги кучли огрик, мушаклар гипертонияси еки атонияси, калла суяги ичи босимини ортиб бориши, оекларда парезлар кузатилмаслиги, атаксия кузатилиши билан ифодаланади.
Паренхиматоз-вентрикуляр кон куйилишида тез орада яккол ривожланган хушнинг йуколиши ривожланиб бориши, хаетий зарур аъзолар фаолиятини емонлаши, икки тарафлама пирамид, хамоя рефлексларининг мусбат булиши, горметония, вегетатив белгиларни чукурлашиб бориши (жунжикишсимон титраш, совук тер коплаши, гипертермия) кузатилиди.
Кечиши. Бош мия шиши, куйилган коннинг мия коринчаларига ерилиши, мия узагининг кисилиши ва силжиши геморрогик инсультларнинг бирмунча огир асоратларидан хиссобланади. Купинча бош мия ката ярим шарларидаги катта хажмли гематомаларни мия коринчаларига ерилиш билан асоратланиши натижасида бирдан коматоз холат, учокли белгилар юзага келади ва тез орада, баъзан, бир неча соатлардан сунг бемор нобут булиши кузатилади. Шунингдек миячага, мия узагига кон куйилиши ва унинг IV-коринчага ерилиши билан асоратланишида хам беморларни тез орада нобут булиши кузатилади. Мияга кон куйилишида улим курсаткичи анча юкори булиб, у уртача 60-90% ни: ташкил этади.
Мия ярим шарларининг чегараланган латерал гематомаларида одатда хушнинг йукотилиши унча чукур булмайди.
Беморнинг умумий ахволи аста-секин яхшиланиб боради ва тикланади: хуши тиниклашади, вегетатив узгаришлар камайиб боради, иккиламчи мия узаги белгилари йуколади, учокли белгилар аста-секин камайиб боради. Эрта мушаклар гапертонияси ва гипотонияси давридан сунг (купрок касалликнинг 3-хафтасидан бошлаб), Вернике-Манна холати (билакни букилиши, кул бармокларини, кул кафтини букилиши ва пронацияси, сон ва болдирни езилиши) Билан ифодаланувчи спастик турдаги кечки гемиплегик гипертония шаклланади.
Субарахноидал кон куйилиш. Субарохноидал кон куйилиши аксарият холларда бош мия кон томирлари аневризмалари ерилиши натижасида, айрим холдарда эса, гипертония касаллиги, мия кон томирлари атеросклерози еки турли кон томир касалликлари натижасида юзага келади. Айрим беморларда кон куйилиши ривожлангунга кадар, куз косаси ва пешона сохасидаги огрикларни, кузни харакатлантирувчи нерв парези белгилари билан бирга кечувчи мигрен хуружлари кузатилади. Баъзи холларда субарахноидал кон куйилишларидан олдин куз олдида "юлдузчалар пайло булиши", бошда шовкин кузатилиши мумкин. Одатда субарохноидал кон куйилишлари уткир равишда бошланади. Бирдан кучли бош огриги пайдо булади ("энсага каттик ургандек", "бошга иссик суюклккни тарккаши"), бу огриклар аввал махаллий (энса, пешона еки чакка сохасида) куринишига эга булиб, аста-секкн бутун бошга таркалади. Айрим холларда буйинда, кураклар орасида огриклар кузатилиши мумкин. Бош огриши билан бир каторда кунгил айниб кайт килиш, киска муддатли еки узок муддатли хушнинг йуколиши, психомотор кузгалишлар кузатилади. Айрим холларда тутканок хуружи хам кузатилиши мумкин. Тез орада менингеал белгилар (буйин мушакларининг таранглашиши, Керниге, Брудзинский белгилари), еругликка карай олмаслик ривожланади. Кон куйилишининг эрта боскичларида, одатда, учокли белгилар аникланмайди, бирок, базал артериал аневризмалар ерилганда курув нерви, курув нерви кесишмаси ва кузни харакатлантирувчи нервлар зарарланиши куринишидаги бош мия нервлари зарарланиш белгалари кузатилади. Тана хароратининг кутарилиши кузатилади. Нафас ва юрак кон-томир узгаришлари кузатилиши мумкин.
Cy6apахноидал кон куйилишларига шубха тугилган вактда, ташхисни тасдиклаш максадида, орадан бир нача соат утказиб люмбал пуккция килиш мумкин. Цереброспинал суюклик (3-10 мл) мандрен остидан аста-секин чикарилади. Калла суяги ичи кон куйилишларида, жумладан, субарохноидал кон куйилишларида хам, цереброспинал суюклик кон аралаш, босим билан ажралиб чикади. Пункция натижасида шикастланган кон томирдан кетаетган конни инкор килиш максадида йуналиш бироз узгартирилиб, бир неча пробиркага суюклик олинади. Олинган суюклик албатта центрифуга килиниши керак, шунда, калла ичи кон куйилишларида конни шаклли элементларидан хосил булган чукма устида ксантохром суюклик аникланади. Унда 3-5-суткадан бошлаб нейтрофил плеоцитоз, 5-6-суткадан бошлаб мононуклеарлар ва лимфоцитлар микдори ортиб боради. Бош мия кон томирлари аневризмаси натижасидаги кон куйилишлари кайталаниши мумкин.
Лаборатор ва инструментал текшириш натижалари. Геморрагик инсультларда офтальмоскопик текшириш ердамида тур пардага кон куйилиши, куз тубида гипертоник ангиопатия белгилари аникланиши .мумкин. Цереброспинал суюклик текширишлганда коп куйилиши аникланади. Ангиография ердамида эса интрацеребрал кон томирларнинг силжиши еки бош миянинг кон томирсиз сохаси еки кон томир аневризмаси аникланади. Комьпютер ва магнит резонанс томографик текшириш эса калла суяги ичидаги, зичлиги юкори булган геморрагик учокни куриш имконини беради. Уларнинг ердамида геморрагик учок улчамлари, жойлашган урни хакида тулик маълумотга эга булишимиз мумкин.
Геморрагик инсультларда хирургик даво усуллари. Геморрагик инсультлар учун хос булган пустлок ости марказларида, ички капсула сохасида жойлашган медиал гематомаларни олиб ташлаш хар доим хам беморнинг умумий ахволини яхшиланишига, шунингдек, касаллик прогнозини яхшиланишига олиб келавермяйди. Геморрагик инсульт утказган урта ешдаги беморларда, умумий ахволи исбатан стабллашгандан сунг кузатилувчи учокли ва умуммия белгиларини кучайиб бориши операция йули билан даволашга курсатма булиб хиссобланади. Бош мия ярим шарлари ок моддасида, ички апсулага нисбатан латерал жойлашган гематомалар операция йули билан даволашга тугридан тугри курсатма булиб хиссобланади ва уларни олиб ташлаш одатда дислокация белгиларини тез орада тикланишига, беморнинг умумий ахволини тез яхшиланишига олиб келади.
Мия ичи гематомаларини олиб ташлашдаги асосий усул бу краниотомия хиссобланади. Мия чакка булаги оролчаси сохасигача таркалган латерал жойлашган гематомалар учун миянинг латерал эгати (сильвиев эгати) оркали бориш энг кулай йул хиисоблалади ва бунинг учун пешона-чакка сохаси трепанацияси килинади. Курув думбоги сохасида жойлашган гематомаларни кадоксимон танани кесиш йули бллан олиш мумкин. Гематомаларни атипик жойлашишида хирургик йул гематомани миянинг кайси сохасида жойлашганлигига караб аникланади.
Миянинг чукур кисимларида жойлашган гематомаларни олиб ташлашда стереотоксик аспирация усули кулланилиши мумкин. Гематомаларни жойлашагн урни КТ текшиши ердамида аникланади. Бу усулнинг кулайлик томонлари мия жуда кам даражада шикастланади.
Миячага кон куйилиши хает учун хавфли булган мия узагини касилишига олиб келади, шунинг учун бундай холларда зудлик билан операция килиш керак булади. Бунинг учун гематома жойлашган сохада мия орка чукурчаси резекцион трепанацияси килинади, мия каттик пардаси кесилади, мияча тукимаси очилиб, тупланган кон аспирация йули билан олиб ташланади ва жарохат яхшилаб ювилади.
Бош мия кон томир нуксонлари.
Мия кон томир патологиясининг бу гурухига мия кон томирлари тугма нуксонлари, артериал, айрим холларда артериовеноз аневризмалар, шунингдек, артериовеноз ташламалар киради. Бундай аномал кон томир деворининг ерилиши калла суяги ичи гематомоларини ривожланишига олиб келади.
Артериал аневризмалар.
Бош мия артериялари аневризмалари бу артерия деворининг махаллий буртиб чикиши булиб, купинча улар копча куринишига эга булади, шу сабабли уларни копсимон аневризмалар номи билан аталади. Аневризмаларни учта кисми, буйни, танаси ва туби тафовут этилади. Одатда артериал аневризмалар ички уйку артериясининг мия кисмида, хусусан, ички уйку артериясидан ортки бириктирувчи артерия еки куз артерияси ажралиш кисмида; олдинги мия артериясида, унинг олдинги бриктирувчи артерия ажралиш кисмида; урта мия артерияснинг бифуркацияси кисмида, базилляр артерияда, унинг ортки мия артериясига ажралиш кисмида жойлашади. 20% холларда бир неча аневризмалар кузатилади. Куп холларда аневризмалар этиологияси
А. Артериал аневризма юзага келишида бир неча сабаблар мавжуд:
Купчилик олимлар тугри деб хисоблаб, бу назарияга кура аневризма юзага келишида мия артерияси мушак каватининг дефекти, эмбрионал кон тамирларнинг тулик йуколиб кетмаслиги аневризма хосил булишига олиб келади. Аневризма ривожланишига олиб келувчи мия артериал системаси тугма етишловчилик нуксони купинча бошка ривожланиш нуксоклари
- Вилизиев халкаси аномалияси, каротид – базилляр анастомоз, аорта коарктацияси, юрак ангиоматози, ички органлар аневризмалари, буйрак артериал фибромускуляр гиперплазияси, гиполитиутризм, буйрак поликистози билан кушилиб келади. Баъзал аневризмалар бир оша аъзоларида кузатилиши иш.
Баъзи олимлар купинча атеросклеротик аневризмалар юзага келади деб хисоблайдилар. Чунки аневризм юзага келишида артерия даворидаги дегенератив узгаришлар мухим роль уйнайди. (бу атеросклероз билан боглик)
Шунингдек микотик аневризмалар хам аникланган. Бунда эмбол хасил булган жойда кучсиз верулентликка эга булган микроблар аникланган.
Травматик аневризмалар – травма вактида мия артерияларида кан босмини кескин ошиши билан боглик. Бунда кучли зарб томир даворини шикастлайди ва кейингалик аневризма ривожланади.
ПАТОЛОГИК АНАТОМИЯСИ
А. Артериал аневризма артерия бушлигини чегараланган еки диффуз кенгайиши еки артерия деворининг буртиб чикишидир. Купчилик аневризмалар якка деворли копчани эслатиб унда буйин танаси ва туби фаркланади.
Б. Атеросклеротик аневризмалар купинча мия ичидаги йирик кон томир ички уйку ва базилляр артерияда учраб урчиксимон шаклга эга булади. Баъзан артериал аневризмалар йирик сферик шаклга эга булади.
В. Аневризма девори микроскопик курилганида мушак кавати йуклиги ва ички эластик мембрана ривожланмаганлиги, интима уйиши хисобига ва охакланиш хисобига калинлашиб девор уч каватли куринади. Аневризма девори чандикдан, бириктируви тукимадан иборат хар хил бириктирувчи тукимали пластинкадан ташкил топган. Аневризма девори туби сохаси жуда юпка булиб хаттоки дефект хам булиши мумкин. Аневризма ерилиши купинча тубида еки танасининг ен томонида булади.
Г. Аневризма булишига шароит яратиб булишда хар хил улчамдага тромблар, богдан бушликни бутунлат эгаллани тромблар аникланади.
Д. Паренхиматоз ва субарахноидал кон куйилиш билан артериал аневризма ерилганда купинча мия хак тамири спазм билан боглик булса ишемик инфаркт аникланади.
АРТЕРИАЛ АНЕВРИЗМАЛАР ДАВОСИ
А. Давоси купинча хирургик усулда булади.
Операциялар 2-хил булади:
а) аневризманинг узига тугридан-тугри бориб уни беркитиладиган интракраниал операциялар;
б) баллон катетер ердамидаги эндоваскуляр операциялар.
Аневризма ерилган беморларининг ярми купинча дастлабки 2 хафта ичида халок булади. Кайта кон куйилишида 4-10 марта куп холатларда улим содир булиши мумкин. Шунинг учун дастлабки хафтада беморнинг ахволи кутарса операция килиш керак. Аневризмани доим ерилиш хавфи борлиги сабабли операция килиш максадга мувофик.
Б. Операцияни яхши чикиши учун анестезиологлар билан бирга бир канча мухим муаммоларни хал килиш лозим. Булар:
а) Калла ичи босимини камайтириш ва мия хажмини кичрайтириш.
б) аневризмани ерилишини олдини олиш учун артериал кон босимни камайтириш.
в) мияни ишемияга сезгирлигини камайтириш.
Калла ичи босимини камайтириш диуритеклар ердамида ва люмбал ликвор дренажи ердамида бажарилади.
Бошкариладиган артериал гипотония вена ичига арфонад, пентамин ва нитроглицерин юбориш оркали бажарилади.
В. Артерия аневрищмаларини жойланишига караб, уларга оператив йуллар турлича булади. Олдинги бирлаштирувчи артерия аневризмаларида пешона сохаси трепанация килинади; ички уйку ва урта мия аритерияларида пешона чакка сохаси, базилляр артерия аневризмаларида мияча чодирини кесиб, энса сохаси трепанация килинади.
Операциясни интракраниал кисмини операцион оптика (микроскоп еки лупа) ердамида ва микрохирургия асбоблари ердамида бажарилади.
Операциядан максад аневризмани узини (буйинчасини) топиб ва уни кон айланишидан ажратишдан иборат бу аневризмани боглаш еки клипса куйиш билан амалга оширилади. Агар буни иложиси булмаса аневризма клей композицияси шимдирилган хирургик дока парчаси билан ураб куйилади.
Г. Куп сонли артериал аневризмаларни хирургик даволаш асосий прениципи, уларни хаммасини бир вактида беркитишдан иборат. Биринчи навбатда копсимон аневризма, кейин бошкалари беркитилади. Адекват хирургик бориш йуллари куланилганда хамма аневризмаларни беркитиш имкони булади.
Д. Хозирги вактда артериал аневризмаларни хирургик даволашда Сербиненко таклиф килган эндоваскуляр операциялар кенг кулланилади. Бу операциялар ангиографик приставкаси ва электрон оптик кайта тасвирлагичи булган рентгенологик курилмалар остида олиб борилади.
Операциянинг максади аневризма бушлигига эмбол еки баллон-катетер юборилади ва кон айланиш тизимидан ажратилади.
Присоединяйтесь к ОК, чтобы подписаться на группу и комментировать публикации.
Комментарии 5