ЖАЗО

Тўртинчи синфда ўқийдиган бола отасининг чўнтагидан пул ўғирлади, минг сўм!
Ғаффор ака кеча ишдан келганида чўнтагида икки минг сўмгина пул қол­ганди. Эрталаб уйдан чиқишдан олдин у «уй жам­ғарма ғазнаси»дан яна пул олди ва чўнтагига солаётиб, кечаги қолган иккита минг сўмликнинг биттаси йўқолганини сезиб қолди.
«Ё бирор жойга тушиб қолдимикин? – деди ўзи­га-ўзи. – Йўқ, тушса, эгизакдек иккаласи ҳам тушиши керак. Демак, ўғирланган!» У хаёлига келган ўйдан сесканиб кетди: Наҳотки?! Яккаю ягона ўғли-я?!
Шу вақт ошхона томондан хотинининг овози эшитилди.
- Дадаси, келинг, чой дамладим!
Ғаффор ака тирикчилик ғамига ботган, орзу-ҳавасга берилган одам. Шу йил машина олиш учун жонини жабборга бергудек юрибди. Лицейдаги ўз иши етмагандек, дарсдан кейин абитуриентларни тайёрлаб, уйга жуда кеч келади, бу ҳам етмагандек тунда алламаҳалгача ўқиб ёки ишлаб ўтиради-да, эрталабга ухлаб қолади. Сўнг туриб, шоша-пиша нонушта қилади-да, ўғли билан бирга чиқиб кетади. Ўғли мактабга, ўзи ишга йўл олади.
У ошхонага кириб бориши билан ўғли унга бир қаради-ю, кўзлар тўқнашиши билан қизариб кетди. Сўнгра «Омин», деди-ю, ўрнидан турди.
- Ҳа, бўлдингми? – сў­ради онаси.
- Бўлдим! – Нурали бошқа гапирмади, югуриб нариги уйга ўтиб кетди. Орадан бир пиёла чой ичгулик вақт ўтмади, унинг овози эшитилди. – Ая, мен кетдим.
- Нурали! - деди ота. Ўғил ҳовли ўртасида таққа тўхтади. — Бу ёққа кел!
Ошхона эшигидан ўғилнинг оқариб кетган юзи кўринди.
- Яқинроқ кел!
Нуралининг баттар ранги учди. Эшик олдида бошини эгиб, туриб қол­ди. Она эса ҳеч нарсага тушунмаётганди.
- Нима қилдинг? – сў­ради Ғаффор ака.
- Ҳеч нарса…
- Тўғрисини айт!
- Дадаси, нима гап ўзи? – суҳбатга она ҳам қўшилди. — Нурали бирор нима қиптими?
- Ўзи айтади ҳозир. Ке­ча, мен ишдан келгандан кейин нима қилдинг?
Нурали жавоб беролмади, кўзлари пир-пир қи­лар, юзи докадек оқа­риб кетганди.
- Менга қара, — деди ота ўрнидан туриб, унинг ёнига келгач. — Кўлингни синдирайми? Нега пул ўғирладинг?
Нурали баттар елкасини қисиб олди — отанинг гумони тасдиқланди.
- Нурали пул ўғирлабдими? – Она ўрнидан туриб кетди. – Качон?
- Ўғлинг кеча чўнтагимдан пул ўғирлабди. Ҳозир тан олса олсин, бўлмаса, мендан кўради!
Она келиб, ўғлининг елкасидан қучди.
- Шу гап ростми?
Нурали жавоб ўрнига ҳиқиллаб йиғлаб юборди.
- Ўғлим, — деди она. – Агар олган бўлсанг, дадангдан кечирим сўра, ўғирлаганингни тан ол!
Нурали ҳиқ-ҳиқ йиғлаганча бошини хам қи­либ тураверди.
- Индама, — деди Ғаффор ака, — айтмаса, ўзидан кўрсин! Ўғирлик қиптими, жазосини ҳам олади! Бугундан бошлаб, уни уйга киритмайсан, мен ҳозир мактабига бораман-да, муаллимасига айтаман. «Нур­али ўғ­ирлик қилган, доскага чиқариб, буни ҳамма синф­дошларига айтинг, Нуралининг бетига тупурсин!», дейман. Сен ҳамсояларга ҳам айт, «Нурали дадасининг чўнтагидан пул ўғирлабди», де! Энди ҳеч ким бу ўғри билан гаплашмасин ҳам, ўй­намасин ҳам! Бир ўзи яккамохов бўлиб юрсин!
Ғаффор ака шундай дея чиқиб кетди ва нариги уйга кириб, кийимларини алмаштиргач, ишига йўл олди. Нурали эса ҳамон ошхона эшиги ёни­да қотиб турар, ичкарига киришни ҳам, мактабига кетишни ҳам билмасди.
- Мактабга бормайсанми? — деди уйдан кийиниб чиққан ота атайлаб.
Ўғил жавоб бермади.
– Ўзингдан кўр. Мана шу ишинг учун барибир, синфдошларингга айтиб, бетингга тупуртираман!
Ота ҳовлидан чиқиб кетаётиб, хотинига бир кўз қисиб қўйди…
Ғаффор ака бугунги ишнинг тагига етиш учун пешинда ишдан келса, Нурали ошхона деворига орқасини берганча чўнқайиб ўтирибди. Савр қуёшнинг тик тушаётган нурларидан бўғриқиб, икки чаккаси қип-қизил бўлиб кетган.
- Эрталабдан бери шу аҳволда ўтирибсанми? – сўради ота унинг ёнидан ўтиб кетаётиб.
Нурали миқ этмади.
- Мактабга ҳам бормабсанми дейман? — ота ўғлининг орқаси терлаб, мактаб кўйлаги баданига ёпишгани ва деворга ишқалиб, гард юққанидан ҳамон эрталабки аҳволда ўтирганини сезди.
- Аянг қаерда?
Нурали яна жавоб бермади. Ота «Бир виждони қийналсин», дегандек ўғ­рига ёвқараш қилди-да, уйга томон юрди. Ўз хонасига кирса, стол устида ғижимланган минг сўмлик турибди. У пулни қўлига олди-ю, ўйланиб қолди… Кейин шахд билан ташқарига чиқиб келди.
- Нурали! — деди ўғлининг бошига келиб. – Бу пулни сен қўйдингми?
Нурали бош ирғади.
- Энди айт, нима учун олгандинг?
- …
- Сендан сўраяпман?
Нурали бошини кўтарди, аммо кўзларини ердан олмасдан деди:
- Эртага аямнинг туғилган куни-ку?! Бугун «открытка» олиб, кечқурун ёстиғининг тагига қўйиб қўй­моқчи эдим…
Ўз ташвишлари билан бўлиб, бу кун хаёлига ҳам келмаган отанинг пешанасидан совуқ тер чиқиб кетди…
ХОЛИЁР САФАРОВ