Кизамик (корь, morbile) - уткир,
ута юкумли вирусли, хаво-
томчи йули билан таркалувчи,
циклик кечиши, интоксикация
ва катарал яллигланиш
синдроми, экзантемалар билан
характерланувчи касаллик
Кизамикни урганиш тарихи
3 асосий даврни ажратиш
мумкин:
Антибактериал терапии
кулланилмасдан олдинги давр
Антибактериал воситалар
кулланилгандан сунги давр
Актив иммунизация
кулланилгандан сунги давр
Этиологияси
Кизамик вируси - Рolyinosa
morbiliorum- катта
миксовируслар оиласига
мансуб, вирус геноми
бирзанжирли РНКдан иборат,
мураккаб антигенли структура,
инфекцион,
комплементбогловчи,
гемагглютин ва гемолиз
килувчи хусусиятларга эга.
Вирус мустахкам антиген
структурага эга, организмда
антиген таъсирига жавобан
(хасталанган ёки вакцинация
олганларда) махсус
антителолар ишлаб чиказади.
Уларни серологик реакциялар
оркали аниклаш мумкин.
Кузгатувчи ташки мухитда
чидамсиз, ультрабинафша ва
тик куеш нурларига сезувчан.
Антибиотикларга чидамли.
Вирус лимфоид,
ретикулоэндотелиал
тукималарга, нафас йуллари
эпителия хужайралари ва
нерв тизимига зараланишига
моиллрок.
Эпидемиология
Инфекция манбаи - бемор
Касаллик хаво-томчи оркали
таркалади (хаво окими билан
узок масофаларга таркалиши
мумкин).
Вирусни кондан, томок-бурун
ювиндилардан касалликнинг
катарал ва тошмали даврнинг
дастлабки кунларда ажратиш
мумкин. Бу муддат зарарли
даврга тугри келади
Кизамик билан 6 ойдан 70
ешгача касалланиш мумкин
Контагиозлик индекси 0,95
тенг.
Болага онадан тугма
иммунитет утиши мумкин,
агар она касаланган ёки
эмланган булса. Бу иммунитет
3 ойгача сакланиши мумкин.
Патогенези
Кизамик умумий
генерализациялашган
жараенли, танлаб МНС ва нафас
аъзоларнинг зарарловчи
касалликдир.
Инфекция кириш йуллари –
нафас йулларнинг шиллик
каватлари.
Патогенези 5 фазадан иборат:
1-фаза зарарлантириш,
вируснинг лимфоид
тукималарга мосланиши,
регионар лимфа тугунларида
купайиши.
2 – фаза вируснинг конга
утиши ( бирламчи вирусемия)
ва лимфоцитар тизимни
умумий зарарланиши.
3 - фаза иккиламчи вирусемия
ва аллергик реакциялар.
Иммуноцитлар ва специфик
таначалар таъсирида вирус
сакловчи хужайралар
цитолизга учрайди. Эркин
холдаги вирус якин
жойлашган эпителиалькиради
ва уларни кайтадан
зарарлайди.
4- фаза Паралел равищда
организмда вируснинг оксил
компоненти, гистамин ва
гистаминсимон моддалар
таъсири хисобига аллергик
жараёенлар ривожланади, бу
тукималарнинг
сенсибилизациясига олиб
келади. Бунда кон томир
деворларининг шикастланиши,
уларнинг утказувчанлигини
ошиши,шиш ва
экссудациянинг ривожланиши,
айникса яккол юкори нафас
йуллари тукималарида, бу
катарал -некротик
яллигланишга олиб келади.
Хар бир тошма элементи – бу
кон майда томирлар
атрофидагида яллигланиш
учоги, инфильтратив
характерда. Тошманинг
мальпигий ва терининг
донадор каватига таркалиши
натижасида деструкция учоги
келиб чикади, бу тошмалар
куп булган жойда
кипикланишга пайдо булиши
билан кечади.
Бельский-Филатов- Коплик
доги – бу огиз бушлиги
шиллик кавати
эпителийсининг юзаки
некрози.
Кизамикда тошманинг этапли
тошиши- инфекция кириш
дарвозасида вируснинг
максимал концентрация, бу
сохада кон томираларининг
куп жойлашиши билан боглик.
Бу тошманинг дасталаб юзда,
огиз бушлиги шиллик
каватида, кейинчалик танада
ва оек-кулларда тошиши
билан намоен булади.
5 - фаза тургун иммунитет
шаклланиши – конга махсус
антитаначалар
концентрацияси ошишади ва
вирус нейтраланади.
^ Эмлаш жараёни патогенизи
Тирик кизамик вакцинасини
билан эмланганда вирус
организмга парентерал йул
билан киради ва нафас
йуллари эпителиясида эмас,
балки лимфоид тукималарда
купаяди.
Эмлашдан кейинги кизамик
суст намоён булган катарал
белгилар, нафас ва асаб
тизимининг зарарланмаслиги,
кизамик анергияси
ривожланишисиз
иммунокомпетент хужайралар
тизимининг суст намоен
булган узгаришлари.
Эмлашдан кейинги кизамик
юкумли эмас.
Клиникаси
Кизамикнинг клиник
манзарасида 4 касаллик даври
кузатилади:
Инкубацион давр- 8-10 кундан
иборат, эмланган ёки
кизамикка карши
иммуноглобулин олгагларда
21 кунгача чузилиши мумкин.
Катарал давр 3-4 кун давом
этади, 5-7 кунгача
чузилишимумкин
Тошмали давр- 3-4 кун давом
этади
Пигментация даври 1-2
хафтагача давом этади.
Катарал даврининг тавсифи
Касаллик тана харорати
кутарилиши 38°С гача , катарал
симптомлар ва коньюнктивит
пайдо булиши билан
бошланади.
Нурдан куркиш ( куз
ачишиши), куздан еш келиши,
куз томирлар ва
коньюнктивани кизариши,
ковокларни шишиши
кузатилади.
Кизамикка хос симптом – бу
огиз бушлиги шиллик
каватини ва милкларнинг
юмшаши ва кизариши.
Бельский-Филатов-Коплик
доглари – бу лунжнинг
шиллик каватида пайдо
булган ок- кул рангли,
атрофлари кизарган майда
нуктачалар.
Тошмали даврнинг тавсифи
Тошмали давр касалликнинг
4-5 кунидан бошланади.
Тошмалар тез купая
бошлайди, бир бирига
кушилиб кетади ва биринчи
куни бутун юзига таркалади
куни тошма баданига ва
кулларининг тепа кисмига
таркалади
3-куни тошма кулларнинг
пастки кисмига ва оекларга
таркалади.
Тошманинг боскичма боскич
тошиши кизамик учун хос.
Тошмали даврда тана
харорати юкори 39-40•Сгача
кутарилади, катарал
симптомлар кучаяди.
Беморнинг умумий ахволи
огирлашади, безовталаниш,
алахлаш, уйкучанлик,
бурундан кон кетиш
кузатилади.
Присоединяйтесь к ОК, чтобы подписаться на группу и комментировать публикации.
Комментарии 6