Namoz o‘qiyotgan kishi namozini qachon buzadi, qachon buzmaydi?

1. Kishi farz namozini yolg‘iz o‘zi o‘qiyotgaiida aynan farz namozini jamoat o‘qib boshlasa-yu, u kishi hali sa qilmagan bo‘lsa yoki namoz to‘rt rakatli bo‘lmaganida sajda qilgan bo‘lsa ham, namozini buzib. imomga iqtido qplad
2. To‘rt rakatli namoz o‘qiyotgan bo‘lib, birinchi rakatiga sajda qilgan bo‘lsa, yana bir rakat qo‘shib, tashahuddan so‘ng salom beradi va farz niyati bilan imomga iqtido qiladi.
3. Agar uch rakat o‘qigan bo‘lsa, namozini tamomlaydi. So‘ngra xohlasa, nafl niyatida imomga iqtido qiladi. Faqat bu holda asr namozini ado qilgach, (nafl o‘qishdan qa' tarilgani uchun) imomga iqtido qilmaydi.
4. Namoz o‘qiyotgan kishi (to‘rt rakatli farzning) uchinchi rakatiga turgach, sajda qilmasdan avval, jamoat fa! namoziga tursa, qiyomda salom berib, namozini buzg va nmomga iqtido qiladi.
5. Imom farz o‘qiyotganida masjidga kelgan kishi s; nat o‘qish o‘rniga darhol imomga iqtido qiladi. Bomdod namozining sunnati bundan mustasno. Bomdod namozida a imomga yeta olishga ko‘zi yetsa, avval sunnatni o‘qiydi, avval sunnatni qo‘yib, imomga iqtido qiladi. Zero, jamoat savobi bomdod sunnatining savobidan ulug‘roqdir.
Sunnatning qazosi
Bomdod namozining sunnati, faqatgina farz bilan birga qazo qolsa, o‘sha kuni peshin vaqti kirishiga biroz fursat qolgungacha o‘qiladi. Peshin namozining ilk sunnati (farzdan avval o‘qilmagan taqdirda) vaqti ichida farzdan so‘nggi ikki rakat sunnatdan avval o‘qiladi.
Jamoat va uning fazilati
Jamoat bilan o‘qilgan farz namozning bir rakatiga yetishgan kishi jamoat fazilatiga erishgan bo‘lsa-da, namozni jamoat bilan o‘qigan hisoblanmaydi. Uch rakatiga yetishgan kishi haqida ixtilof mavjud.
Turli masalalar
1. Farz namozining vaqti chiqmasligiga ishongan kishi xohlaganicha sunnat (yoki nafl) o‘qishi mumkin. Aks holda sunnat o‘qimaydi.
2. Imom rukuda bo‘lganida qiyom holda takbiri tahrima aytib, imomning rukusiga qo‘shilgan kishi o‘sha rakatga ulgurgan hisoblanadi. Ammo u takbiri tahrima aytib bo‘lguncha imom rukudan boshini ko‘tarsa, o‘sha rakatga yetishgan hisoblanmaydi.
3. Imo.m yetarli miqdorda qiroat qilganidan so‘ng, ja-moatdan bir kishi imomdan avval rukuga borganida, imom unga rukuda yetishsa, u kishining rukusi sahih, ayni paytda makruhbo‘ladi (rukuning bir qismini imom bilan birga qilgani uchun ruku sahih bo‘lsa, imomdan avval rukuga borgani uchun makruhdir).
Agar imom o‘zicha (o‘sha kishiga) yetisha olmasa yoki yetarli miqdorda qiroat qilmasdan ruku qilgan bo‘lsa, u kishining rukusi durust emas (namozi fosid bo‘ladi).
4. Azon aytilgach, namoz o‘qimay masjiddan chiqish makruhdir. Agar (boshqa bir masjidning imomi yoki muazzini kabi) boshqa bir jamoatni to‘playdigan kishi bo‘lsa, joizdir. O’sha vaqt namozini yolg‘iz o‘qib kelgan kishiga makruh emas. Faqat peshin va xufton namozlarida yolg‘iz o‘zi o‘qigan bo‘lsa ham, masjiddan chiqmay turib, jamoat namozni boshlasa, nafl niyatida imomga iqtido qilishi lozim, masjiddan chiqishi makruh bo‘ladi.
5. Bir farz namoz takroran o‘qilmaydi.
Izoh: Farz namozni bir marta o‘qigach, qayta farz niyatida o‘qimaslik haqidagi hukmga turlicha ma’nolar berilgan. Ba’zilar buni jamoat bilan o‘qilgan bir namoz takror azon va takbir aytib, aynan avvalgisidek, jamoat bilan o‘qilmaydi, deb sharhlaganlar. Ba’zilar esa hech qanday sababsiz, namozim buzildimikin, degan shubha bilan kishi o‘qigan farz namozini takroran o‘qiy olmaydi, deb bayon qilganlar.
Sahv sajdasining hukmi
Namozda adashib vojibni tark qilgan kishiga ikki sajda, bir tashahhud va salom vojib bo‘ladi. Sahv sajdasini lozim qilgan sabab takrorlanishi bilan yana takror sahv sajdasi qilinmaydi.
Vojibni bila turib, tark qilish
Bilgan holda vojibni tark qilgan kishi gunohkor bo‘ladi va bu nuqsonni tuzatish uchun sahv sajdasi kifoya qilmaganidan, namozini takror o‘qishi zarur.
Bilgan holda vojibni tark qilgan kishi sahv sajdasi qilmaydi. Faqat quyidaga uch holat bundan mustasnodir, ya’ni, bularni bila turib, tark qilgan kishi ham sahv sajdasi qiladi:
1. Ilk qa’dani tark qilish;
2. Bir rakatning ikki sajdasidan birini namoz oxirigacha kechiktirish;
3. Bir ruknni bajarish mikdoricha qasdan xayol surish.
Sahv sajdasining o‘rni
Sahv sajdasini salom berganidan so‘ng ado etish sunnatdir. Imom o‘ng tomonga bergan salomi bilan kifoyalanib, sahv sajdasi qiladi. Salom bermasdan avval sahv sajdasi qilish tanzihan makruhdir.
Sahv sajdasi qachon soqit bo‘ladi?
1. Bomdod namozida salomidan so‘ng quyosh chiqishi tufayli.
2. Asr namozida quyoshning rangi o‘zgarib, qizarsa.
3. Salomdan so‘ngra (bir joydan qon chiqishi kabi) namozga zid uzrli sabab namozni davom ettirishga to‘siq bo‘lsa.
Kimlar sahv sajdasi qilishi lozim?
1. Imomga iqtido qilgan kishi xatosi tufayli sahv sajdasi qilmaydi. Faqat tshomning xatosi tufayli (imom bilan birga) sahv sajdasi qiladi.
2. Masbuq imom bilan birga sahv sajdasi qiladi, so‘ngra namozning qolgan qismini davom ettirish uchun o‘rnidan turadi.
3. Masbuq (namozning qolgan qismini o‘qiyotganida) xato qilsa, buning uchun ham sahv sajdasi qiladi. Ammo lohiq (namozni imom bilan birga boshlagan kishi, namoz asnosida mudrash va boshqa uzrli sabablar tufayli o‘tkazib yuborgan qismlarni o‘qiyotganida xatoga yo‘l qo‘ysa, sahv
sajdasi qilmaydi.
Imom juma va hayit namozlarida jamoat ko‘p bo‘lgani bois ularga qiyinchilik bo‘lishidan qochish va fitna chiqarmaslik uchun sahv sajdasi qilmaydi.
Namozdagi ba’zi xatolar
1. Imom yoki yolg‘iz o‘zi o‘qiyotgan kishi farz namozlarning ilk qa’dasini unutgan holda tark etib, uchinchi rakatga turayotganida, to‘liq qad rostlamasdan avval, eslasa tashahhudga qaytib o‘tiradi.
2. Imomga iqtido qilgan kishi esa, nafl namoz o‘qiyotgan kishi kabi, to‘liq qad rostlagan bo‘lsa ham, tashahhudga qaytadi.
3. Imom yoki yolg‘iz o‘zi namoz o‘qiyotgan kishi ilk qa’dani tark etib, qiyomga yaqin bo‘laturib, tashahhudga qaytsa, sahv sajdasi qilishi lozim.
4. Qa’daga yaqinroq Turgan holatda orqaga qaytsa, sahv sajdasi qilmaydi.
5. Imom yoki yolg‘iz namoz o‘qiyotgan kishi oxirgi qa’dani unutib, ortiqcha rakatga turib ketsayu, sajda qilmagan bo‘lsa, qaytib o‘tiradi va farz bo‘lgan qa’dani kechiktirgani uchun sahv sajdasi qiladi.
6. Agar sajda qilgan bo‘lsa, namozi butunlay naflga aylanadi. Bunday hollarda, xohlasa, asr namozida bo‘lsa ham, ushbu qo‘shimcha beshinchi rakatga yana bir rakat qo‘shadi. Bomdod namozida esa uchinchi rakatga qo‘shimcha yana bir rakat qo‘shadi.
Ammo sajdai sahv qilmaydi. Ushbu farz namozi qayta o‘qiladi.
7. Oxirgi qa’dani ado etgach (salom bermasdan), o‘rnidan turib ketsa va (qo‘shimcha rakatda sajda qilmagan bo‘lsa) o‘tiradi va takror tashahhud o‘qimasdan salom beradi va sahv sajdasi qiladi.
10. Qo‘shimcha rakatga sajda qilgach, salom bermasdan turib ketganligini eslasa, qaytib o‘tirmaydi va yana qo‘shimcha bir rakat qo‘shadi, bu ikki rakat nafl namoz bo‘ladi, so‘ng vojib bo‘lgan salomni tark qilgani uchun sahv sajdasi qiladi.
11. To‘rt rakatli sunnat (nafl) namoziii o‘qishni niyat qilib, dastlabki ikki rakatida sahv sajdasi qiladigaya bo‘lsa, so‘nggi ikki rakatni unga qo‘shmay gugatish mustahabdir. Shunga qaramasdan keyingi ikki rakatni turib o‘qigan taqdirda, sahv sajdasini taqror qilishi kerak.
12. Sahv sajdasi qiladigan imomga salom berayotganida' iqtido qilgan kishining namozi, agar imom sahv sajdasi| qilsa, sahih bo‘ladi. Aks holda, sahih emas.
13. Zimmasida sahv sajdasi bor bo‘lgan kishi, namozdan chiqish maqsadida salom bergap bo‘lsa ham, yuzini qibladan o‘girmagai yoki gapirmagan bo‘lsa, sahv sajdasini ado etilish kerak.
14. Agar namoz o‘qiyotgan kishi uch yo to‘rt rakat o‘qiganiga; shubhalanib, salomdan so‘ng, boshqa ishga mashg‘ul bo‘lmay ikki rakat o‘qiganini anglasa, darhol qolgan qismini ham o‘qib, sahv sajdasi qiladi.
15. Shuningdek, kishi namozini to‘liq o‘qigani yo to‘la o‘qimagani xususida ruku yoki sajda qila olarlik miqdoricha o‘ylaiib qolsa-yu, bir qarorga kelguiicha salom bermasdan, kutib tursa, sahv sajdasi vojib bo‘ladi. Aks holda: sahv sajdasi shart emas.
A Namoz shubha bilan qachon buziladi?
Kishi bir namozni tamomlamasdan avval necha rakat o‘qigani haqida shubha qilsa, hamda bu shubha ilk marotaba yuz berayotgan bo‘lsa yoki odatiy hol bo‘lmasa, bu namoz buziladi. U namozni takror o‘qishi lozim. Salom bergach, yuzaga chiqqan shubhaga e’tibor berilmaydi. Bu holda biror ruknni tark qilganini aniq bilsa, namozini takroran o‘qiydi.
Shubhaning ko‘p bo‘lishi
Bunday holat kishida juda ko‘p sodir bo‘lsa, qalbi ko‘proq moyil bo‘lgan tomonga qarab harakat qiladi.
Izoh: Agar kishi namozni to‘liq o‘qiganiga qanoat hosil qilsa-yu, salom berganidan so‘ng ishonchli bir kishi bir rakat kam o‘qiganini aytsa, u holda kishi o‘z shaxsiy qanoatini asos qilib oladi va boshqaning ogohlantirishiga e’tibor qilmaydi. Ammo bu kamchilik ikki ishonchli kishi tomonidan xabar berilsa, kishi o‘zining to‘g‘ri o‘qiganiga qanoat hosil qilsa ham, ikki kishining so‘zi bo‘yicha amal qiladi. Imom bilan jamoat necha rakat o‘qiganlari haqida ixtilof qilib qolsa-yu, imom o‘z shaxsiy qanoatiga ishonch hosil qilsa, unga ko‘ra, aks holda jamoat nuqtai-nazariga ko‘ra, agar jamoatning bir qismi imomning qanoatini quvvatlasa, unda ham o‘z qanoatiga ko‘ra amal qiladi.
Agar qalbi bir tomonga moyillik qilmasa, (ikki rakag o‘qidimi, to‘rt rakat o‘qidimi, qat’iy qaror bera olmasa) bu ikki ehtimoldan oz bo‘lganini tanlaydi. Faqat (vojib) bo‘lgan) qa’dani tark qilmaslik uchun oxirgi rakat deb o‘ylagan har rakatdan so‘ng o‘tiradi va sahv sajdasi qiladi.
Izoh: Kishi tahorati bor-yo‘qligi haqida shubhalansa-yu, uylab ko‘rgach, tahorati borligiga ishonch hossh qilsa, u kishi fiqh nuqtai nazariga ko‘ra tahoratli hisoblanadi. Agar kishi tahorat a’zolaridan bir qismini yuvgan-yuvmaganligi xususida shubhalanib qolsa hamda bu hol ilk marotaba yuz berayotgan bo‘lsa, o‘sha joylarini qayta yuvadi. Agar bu odatiy holat bo‘lsa, unga e’tibor qilmaydi. Shuningdek, namoz asnosida ham kishining aqliga turli xil shubhalar kelsa, bu xoh namoz to‘g‘risida, xoh tahorat xususida bo‘lsin, agar ilk shrotaba yuz berayotgan bo‘lsa, shubhaga tushgan joyini takror bajarishga kirishadi. Agar bu ham odatiy hol bo‘lsa, bu shaytondandir, bunga e’tibor qilmaydi va namozini davom ettiradi.