2-китоб
УЛИМГА МАХКУМ КИЛИНГАНЛАР ёхуд
ШЕР ЙИГИТ
1-кисм
Шунча вакт куркув, хавф-хатар
исканжасида яшадим. Бир дакика
булмадики, бирон нимадан хавфсирамаган
булсам. "Хайрият, - деб уйладим, ярим
тунда ёлгиз колганимдан сунг, - хаммаси
ортда колди. Энди, шояд, одамларга
ухшаб яшай бошласам... Бирок нима иш
киламан? Менга иш бераман, деб кимнинг
кузи учиб турибди?.. Эгамкул аканинг
ёнига борсам-чи, бирга чупонлик
килардим. Хар калай, бегона кузлардан
нарирокда, бир-икки йилга, атрофимдаги
шов-шувлар босилса, кайтиб келардим...
Лекин Эгамкул ака Саидага
уйланмокчийди, менинг боришим унга
нокулай булмасмикан?.. Яхшиси, шошмай
турай, аввал у уйлансин, кейин бир гап
булар",
Шундай уйлар огушида ухлаб колибман.
Тонг отмай, хар доимгидан эртарок
турдим. Анчадан бери бадантарбияни
унутиб куйгандим. Отам билан Саида
уйгонгунча ховлида айланиб югурдим, хар
хил машкларни бажардим. Атроф ёриша
бошлади, бировнинг кузи тушса бошкача
тушунмасин, деган уйда машгулотни
тугатиб, уйга кирдим.
-Бошимиз бирикиб бир дастурхонга
утирмаганимизга хам анча булди, - деди
отам нонушта пайти. - Энанг билан Ботир
булганида турт куз тугал буларди...
Ютган лукмам бугзимда колди. Саиданинг
кузидан ёш сизиб чикди, боши эгилди.
Отам каловланди, афтидан, онам билан
Ботирни эслатиб, дардимизни
янгилаганидан узи нокулай холга тушди.
Аслида, учаламиз бехавотир жам
булганимизни айтмокчийди, чамамда.
Уртага огир сукут чукди.
-Хай, шунисига хам шукур. Колганларнинг
боши омон булсин, - деди отам бошка гап
тополмаганиданми ёки биз болаларининг
кунглини кутариш учунми. - Айтганча,
Собир, нима килмокчисан энди? Бирор
институтга кириб укисанг яхши булармиди?
-Билмадим, - дедим мен чукур хурсиниш
билан, - бир-икки кун уйда юрай-чи, кейин
уйлаб курарман.
-Тугри киласан. Уйимизам анча
ремонталаб буп колган. Яхшилаб бир
сувокдан чикариб, охаклаш керак, - деди
отам хонанинг деворига куз югуртириб.
-Кейин янгаям олаверсак буларди, - деди
Саида менга караб сирли жилмаяркан.
-Тугри, уйни сал эпакага келтирсак, дарров
акангнинг бошини иккита килиб куямиз, -
деди отам кулиб.
-Унда уйнинг сувоги хам икки-уч йилга
чузиларкан-да.
-Нега? - дейишди отам билан синглим
бараварига.
-Дарров олахуржунни ортманглар, менам
бир-икки йил бемалол юрай. Уйланиш
булса кочмас.
-Хо-о-о, - деди Саида чузиб, - унгача
менинг дугонамни опкетиб колишади.
-Опкетса опкетар. Киз зоти куриб
коптими? Менга аталганиям топилиб
колар.
-Бекор айтибсиз. Агар Барнодан бошкаси
уйимизга келса, олдимга солиб куваман.
Синглимнинг ростакамига жахли чикди,
кизариб, калтираб кетди. Менинг кулгим
кистади, сездирмаслик учун эгилиб
дастурхондаги нонни узалиб олиб синдириб
огзимга солдим ва эринмай аста-аста
чайнай бошладим. Синглимнинг эса баттар
жахли чикаётганини ич-ичимдан сезиб
турардим.
-Хазиллашди аканг, - деди отам Саидага, -
сен анави Абдукаримнинг кизини
айтаяпсан, чогимда... Ойдай киз... Бир
рузгорни эплайдиган киз.
Кунгил хиралиги билан бошланган нонушта
шу зайл хазил-хузул билан нихояланиб,
дастурхонга фотиха укилди.
Тушгача уйимиздан одам аримади.
Келганларнинг купчилиги кариндошлар.
Очиги, кариндош эканликларини хам мен
билан сурашаётиб айтган гапларидан
билдим. Нега хеш-уругларимни шу
пайтгача танимаганман? Ахир, курмаган
булсам каёкдан таний? Уларнинг мени
багрига каттик босиши, эркак боши билан
кузига ёш олиши таажжубга соларди.
Аёлларни эса куяверасиз. Аввал онамни
эслашади: "Энанг бечора тирик булганида,
сени куриб боши осмонга етарди..." -
дейишади. Гуё бу гаплари менга ёкади, деб
уйлашадими, узларича кунглимни
кутаргандай булишади. Аслида,
хамдардликлари менинг юрагимга
наштардай ботишини билишмайди. Балки
билишар, эхтимол, таомил узи шунакадир.
Хартугул, тушдан кейин келувчилар
сийраклашди. Энди озгина чузиламан,
деган умидда уйга кирмокчи булиб
турувдим, дарвозахонада синфдошларим
куриниш берди. Ораларида кеча
келганлари хам бор. Бир жойга жам булиб
келишган чоги.
Саида шурлик елиб-югуриб, алохида хонага
жой хозирлади.
Хар кандай шароитда хам болаликдаги
дустларнинг урни булакча буларкан.
Жунгина хол-ахвол сурашдан бошланган
гурунг аста-секин кизиб, мактабни
битирган кезлардагидай беозор хазил-
хузулларга, мазах килиш, ора-сира
сукиниб куйишларга уланиб кетди. Бариси
самимий, бегубор гаплар. Очиги, шундай
давраларни согинган эканман. Чарчогимни
хам унутиб юбордим. Нурали исмли
синфдошимиз ёнидан икки шиша арок
чикарганда йигитларнинг кузлари чакнаб
кетди.
-Кайси гурдан топдинг? - деди халитдан
муйлов куйиб олган йук-ку, хозир!
-Сенга йук, лекин аканг карагайга
ухшаганлар йулини килади-да. Юрибсан-да
сенам эркакман деб, - Нурали ошкора
гудайиб, шишалардан бирини очди-да,
"култ-култ"латиб пиёлаларга куя бошлади.
Зимдан йигитларга карадим: кизик, улар
ютиниб-ютиниб куйишарди. Хайрон
булдим, чунки мактабни битиргач,
хайрлашув окшомида бир шиша арок
олганлигимиз ёдимга тушди. Уша хам
очилмасдан колиб кетган, хеч ким
ичмаганди. Кечагина булганди бу?! Качон
улар шайтон сувига бунчалик уч булишга
улгуришди?..
Хеч ким кадах сузини айтмади. "Олинглар,
олинглар", деган гаплар орасида
кимнингдир: "Сафимиз бузилмасин",
дегани кулогимга чалинди, бу тилак
кимдан чикди, билолмай колдим.
Синфдошлар алламахалгача утиришди.
Шишалар бушагач, Нурали яна каердандир
икки шиша арок топиб келди.
Уларни кузатиб, хонага кирсам, Саида
бошини эгганча кунишиб утирибди.
-Тинчликми, сенга нима булди? - деб
суради.
У бошини кутарди, икки юзи анордай
кизариб кетган.
-Бирон жойинг огрияптими? - дедим
ташвишланиб.
-Ака, билмайман нима булаётганини.
Бошим айланиб, калтираб кетаяпман.
Суякларим какшаяпти.
Миямга келган: "Нахотки яна бошланган
булса!" - деган фикрдан куркиб кетдим.
-Духтир чакирайми?
-Йук, духтир келса... хамма билиб колади,
- деди Саида кузлари жикка ёшга тулиб.
Унинг шу биргина "билиб колади" деган
хавотири остида: "Тузалмас дардга дучор
булганимни, бокира эмаслигимни..." - деган
аччик, лекин очик юз билан айтиб
булмайдиган фожеа ётганини юрагим
уртаниб англаб турардим. Бу кургиликни
кутариб юргандан кура узини улдириб
куяколгани афзал эмасми?.. Мен унинг
ахволини билиб, тушуниб турибман. Кани
энди, гапининг тагида харсанг тошдай зил-
замбил хасрат чукиб ётганига фаросатим
етмаса...
Бошим котиб колди. Нима килишга хам
хайронман. Туйкусдан хаёлимга Нурали
келди. "Балки, озгина арок ичирсам,
босилиб колар", деган уйда энди эшикка
йуналган эдим:
-Ак-а-а, - деди Саида инграган овозда, -
каерга кетаяпсиз?
-Озгина арок ичсанг, балки...
-Булмайди, ака, ушанинг узи керак.
Олдинги сафар хам арок ичгандим,
барибир босилмади. Тишимни-тишимга
босиб зурга чидагандим. Улиб колай
дедим. Улимимгаям рози булдим...
-Узингни махкам тут, утиб кетади.
-Ака, чидолмайман!.. Булмай кетаяпти!..
Топиб беринг, илтимос, аклдан озиб
коламан! Сизнинг кулингиздан келади-ку!
"Йук, синглим, - дедим ичимда, - энди
бундай булмайди. Мен сени бутунлай
даволатаман, нашани курганингда кунглинг
айнийдиган булади!"
-Хозир озгина чидаб тур. Топаман. Топиб
келаман! - дея ташкарига укдай отилдим.
Ниятим Нуралидан арок олиш, кейин
синглимга ичириш. Ичим ут булиб ёнар,
аламимдан кузимга хеч нарса куринмасди:
Ахир узим, уз кулим билан синглимнинг
огзига захри котилни тутаман. Ё Худо
бошка иложим йук!,.
Нурали хали уйига кирмаган, кучада икки-
учта журалар билан эзмаланишиб турган
экан. Мени куриб хайрон булди:
-Нима гап, жура?!
-Жура, арок керак булиб колди, - дедим
шошиб.
-Шунга шунчами, нечта керак?
-Битта булса етади.
-Мехмон келдими?
-Ха.
-Битта нима булади? - дея Нурали уйига
кириб, зум утмай кулида иккита арок
билан кайтиб чикди.
Шишаларни унинг кулидан ола солиб,
югуриб кетмокчи булдим-у, бирдан тухтаб,
ортимга бурилдим:
-Канча туради?
-Кизикмисан? Бир тийининг хам керакмас.
Мехмонингни хурсанд килсанг, менинг рози
булганим шу, - деди Нурали.
Мен уйга кириб борганимда Саида деворга
елкасини тираб утирганча, юзини
бекититиб тинимсиз калтирарди. Унинг
хатто менга караб куйишга мадори етмади.
Шошганча арок шишаларидан бирини
очдим-да, дастурхон устидаги пиёлани
тулатиб куйдим.
-Манавини ичиб юбор, босилади, - дедим
Саиданинг кулидан ушлаб. У кафтини
юзидан олди. Кизариб кетган кузидан ёш
сел булиб окмокдайди. юзи пуштиранг
булиб кетганди. Уни бундай ахволда
кургандан кура, кур булиб колсам яхши
эди. Мен ахмокнинг гунохи шунчалик
купмидики, жабрини узим тортганим
камлик килгандай, бутун оилам азоб
исканжасида коврилса!..
-Ака-ж-о-н, булмайди, дедим-ку! Менга
анавидан топиб беринг! Хозир улиб
коламан! - деди Саида калтираган,
титраган йигили овозда, кулимдаги
матохга ишора килиб.
-Улмайсан. Улишингга йул куймайман! Ич!
- дедим мен хам кузимдаги ёшни тийиб
туролмай. - Отам сезмасин, бул тез!
Синглим амал-такал килиб, пиёланинг
кирраси бир неча марта тишига такиллаб
урилиб шайтон сувини симирди. "Яхшики,
жураларимнинг келгани. Яхшики, ярим тун.
Яхшики, куни билан мехмон кутавериб
чарчаган отам узининг хонасида ухлаб
ётибди. Агар у кизининг хозирги ахволини
курганида, ажалини кутишгаям сабри
етмаган буларди", - дея хаёлимдан
утказдим.
Саида пиёладан бир томчи хам колдирмай
арок ичганидан кейин бир оз титроги
босилгандай булди.
-Яхшимисан энди? - дея сурадим ундан.
У "йук" дегандай бош чайкади.
-Хечкиси йук. Хозир бир оз вакт утсин.
Бирдан таъсир килмайди-да.
-Ака, урнини босолмайди...
-Булди кил! - дея бакириб юборганимни
узим хам сезмай колдим. Аммо гапим
синглимга таъсир килмади. Калтираган
кулларини шиша томонга узатди.
-Яна беринг, - деди.
Мен ундан-да баттар титрар эдим.
Вужудим олов булиб ёнар, пешонамдан тер,
кузимдан ёш окмокда эди. Пиёлани яна
уша падарингга лаънат сувга тулдирдим.
Саида ичди. Ичиб булгач, кулидан пиёла
тушиб кетди. Сунг кула бошлади. Мен уни
тентак булиб колдими деб уйлаб куркиб
кетдим.
-Ака, - деди у бирдан кулишдан тухтаб, -
биласизми, наша одамни бошкача маст
килади. Атрофингиз турли рангга
чулганади. Худди жаннатга тушиб
колгандай буласиз. Рухингиз енгил, истаган
томонингизга учиб кетишингиз мумкин.
Сиз бутун дунёни, ташвишларни
эсингиздан чикарасиз. Хаммаёк шунака
гузаллашиб кетадики, у маскандан умуман
чиккингиз келмайди... Вужудингиз эмас,
онгингиз маст булади... Арок босолмайди
наша урнини... Тушунинг!..
-Булди, бас кил! - дедим унинг гапларини
эшитишга сабрим чидамай, - яна битта ич.
Бу сафар, Саида ичишни истамади. Лекин
мен мажбурладим. Узимдан нафратланиб,
узимга эртарок улим тилаб ичирдим.
Орадан бир оз утиб синглим бошини
кутаролмайдиган даражада маст булди.
Ташкарига чикдим. Атроф зулмат.
Фалакда ой хам. юлдуз хам йукдай эди.
Ёки менинг кузим кур булиб колиб, уларни
курмаётгандай эдим. Хаво салкиндай эди.
Этим жунжикарди. Эхтиол, шунинг учун
менга салкин туйилгандир. "Саида узига
келганидан кейин унинг тагин дарди
кузгайди. Хар доим арок ичириб маст
килиб куяверсам, одамгарчиликдан чикиб
кетади. Шунинг учун уни Эгамкул аканинг
олдига олиб боришим зарур. Шугина унинг
дардига даво тополади", дея уй сурдим.
Яна уйга кайтиб кирдим. Синглимнинг
устига курпа ёпиб куйиб узим деворга
суяниб, кузимни юмдим. Тезда уйкуга
кетиб колибман...
Эгамкул аканинг уйи каердалигини
билмасдим. Куй бокадиган жойини, утовини
билардим. Лекин узининг уйини сурамаган
эканман. Абдукарим аканикига боришга
тугри келди. Умуман, шу одамни эслашим
билан хаёлимга Барно келади.
Курмаганимга икки кун булди-ю, согиниб
колдим. Лекин мени недир уларникига
боришимга тускинлик килар эди. Балки бу
Абдукарим аканинг юзига карашдан уялиш
булса керак. Янаям билмадим.
Отамга Саиданинг ахволи хакида айтишга
мажбур булдим. Агар айтмайдиган булсам,
отам бир жойга чикиб кетса, бечора
синглим узини бир бало килиб куйиши хеч
гап эмасди. Отам кайгурганини
билдирмасликка харакат килди. Лекин
унинг юз-кузидан изтироб чекаётганлиги
шундоккина билиниб турарди.
-Ота, Эгамкул ака бунака касалликнинг
давосини билади. Шунинг учун куп
куйинмасангиз хам булади, - дедим унинг
кунглини кутариш максадида.
-Майли, опке, кейин бошка нарсаларниям
гаплашамиз, - деди отам паст овозда.
...Мени Барно кутиб олди. Чиройли
табассум килди. Юзи бир озгина кизарди.
Аммо унинг кузи кувончдан чакнаб
кетмади. Авваллари чакнар эди. Мени
куриши билан бутун вужуди олдинга
интилгандай туйиларди менга. Лекин бу
сафар бунака булмади. Унинг табассуми,
кизариши ортида кандайдир гина
яширингандай эди.
-Уйга киринг, - деди у уша майин, нозик
овозида.
Мен унинг узгарганини илгаб олганлигим
боис, таклифни бирдан кабул килолмай
тараддудланиб колдим.
-Абдукарим акага иш билан келгандим, -
дедим.
-Уйда йугиди, шунинг учун истамасангиз
хам уйга кириб утиришга мажбурсиз, -
деди Барно нигохини ерга кадаб.
"Нима булдийкин? Бу ердаям канакангидир
кунгилсизлик борми дейман?.." дея
хаёлимдан утказдим.
-Уйда, синглим икковимиз бормиз. Дадам
билан аям иккита укамни олиб бозорга
кетди. Шунинг учун бемалол киришингиз
мумкин.
Очиги, унинг гаплари мени таажжубга сола
бошлади. Унинг бояги нигохидаги гина
энди тилига хам кучганди.
-Ёки мен билан бирга утиришни
истамайсизми? - деди энди Барно очик-
ошкора менинг жойимдан
кимирламаётганимни курганидан кейин.
-Кайтанга яхши, - дедим мен ва Барнонинг
олдига тушиб олдим.
Тезда курпача тушалиб, дастурхон ёзилди.
Чой дамлаб келишни эса Барно рупарамга
утираётиб синглисига буюрди.
Мен гапни нимадан бошлашни билмай бир
оз кийналдим. Хар-хар замон Барно менга
кулиб караб куяр эди. Бу кулги ортида
нималар яширинганини билмай
азобланардим.
-Анча булдими дадангнинг бозорга
кетганига? - дея сурадим бошка гап
тополмай.
-Хали замон келиб колса керак, - деди
Барно, - шошаяпсизми?
-Нима десамикин... Тугриси, сенинг уйда
ёлгизлигинг мени хурсанд килди. Даданг
булганида бемалол гаплошолмасдим сен
билан.
-Факат шуми?
Очиги, каловланиб колдим. Нима дейишга
хам хайрон эдим. Барнонинг бунака
узгариб колганлиги мени таажжубга
солаётган эди.
-Майли, кийналманг, - деди у мендан
кузини олиб, - Саида яхши юрибдими?
-Муаммо шунда, - дедим мен очигига
кучиб.
-Тинчликми?
-Сендан яширадиган хеч нарсам йук.
-Тезрок гапирсангиз-чи!
Барнонинг афт-ангори бирпасда бутунлай
бошка томонга узгариб кетди. Бояги гина,
хафаконлик урнини хадик, куркув
эгаллади.
-Яна уша касали, - дедим мен кискагина
килиб, - Эгамкул аканинг уйини сурагани
келгандим.
-Бечора... Шуни эртарок айтсангиз
булмасмиди? У кийналиб кетгандир...
Сизни каранг-у... Дадамлар хали-бери
келмайди, узи якингинада кетишди. Мен у
кишининг уйини биламан. Туртдара
кишлогида туради.
Мен умримда бунаканги кишлокни
эшитмаган эдим. Лекин шундай булса-да,
хотирамни титкилай бошладим.
-Мен сизни обораман. Кушни районга
боришга тугри келади, - деди менинг
уйланиб колганлигимни курган Барно.
-Ташвишга куймайманми?
Барно менга галати караш килди, сунг:
-Сиздан бунаканги гап кутмагандим, -
деди ва урнидан туриб ташкарига йуналди.
Орадан бир оз утиб уйга кайтиб келган
Барно менга машина калитини тутказди.
-Отам машинасини ташлаб кетди.
Чарчаганмиш, машина хайдаб юравериш
жонига текканмиш... Янаям аникроги, хозир
машина угрилари купайиб колибди.
Шундан куркди.
-Бесурок миниб кетсак, кандай буларкан? -
дедим таажжубланиб.
-Бошка одам минганида хафа булиши
мумкин эди. Лекин сизни узининг углидай
куриб колган-ку.
-Барибир нокулай-да...
-Машина гаражда, мен тезда кийиниб
чикаман, - деди Барно гапни киска килиб.
Биз хали катта йулга етмасимиздан беш-
олти йигит олдимизни тусди. Мен
машинани тухтатиб, "Булар ким булди?"
мазмунида орка уриндикда утирган
Барнога карадим. Унинг афти бужмайди,
кошлари чимирилди. Кейин:
-Жонимга тегиб кетди шуям! - деди.
Кунглим алланималарни сезгандай булди.
Шу пайтгача Барнонинг телба-тескари
гапираётганлигининг сабабини хам
англагандай булдим. Ва секин машинадан
тушдим. Шунда йултусарларнинг иккитаси
кулларига хукиз богланадиган занжирни
ураб олганлигини курдим.
-Кимсан? - деди улардан бири менга
украйиб.
-Одамман, - дедим мен иложи борича
жилмайишга харакат килиб.
-Буни айтмасангам куриб турибмиз.
Барнони каёкка опкетаяпсан? дея суради у
яна.
-Менимча, узингизга мутлако алокаси
булмаган нарсани сураяпсиз, - дедим мен
кулиб.
-Барнога мен уйланаман! Кеча совчилар
ишни пишириб кетишган. Сени Абдукарим
аканинг машинасини хайдаб
кетаётганлигинг учун уларнинг кариндоши
булсанг керак, деб уйлагандик... Лекин
кариндоши булсангам Барнонинг бир узини
машинага миндиришга хаккинг йук. У
меники булган, тамом-вассалом! Менинг
рухсатимсиз хеч каерга бормайди. Хозир
иссигинг борида машинадан тушир!..
-Шунака денг, ошна, менинг бунака
гаплардан умуман хабарим йук. Хозир
узидан сурайман, агар сизнинг
айтганингиз...
-Мен сенга сура деётганим йук.
Машинадан тушир деяпман, иссигингни
борида.
Миямга кон куйилди. Вужудимда енгил
титрок пайдо булди. Лекин тишимни-
тишимга босиб, чидадим. Чунки узимга-
узим касам ичгандим: "Энди бировнинг
бурнини конатмайман", деб.
-Ошна, биринчидан, мен шошиб турибман.
Иккинчидан, сизнинг айтганингизни
бажаролмайман. Агар гапларингиз рост
булса, узингиз туширинг... Лекин
гапларингиз нотугри булса, менинг
вактимни олманг-да, йулни бушатиб
куйинг, - дедим унинг кузига тикилиб.
-Ним-ма? Сен хали менинг кимлигимни
билмайдиганга ухшайсан! Мен шу
кишлокнинг королиман! - деди йултусар
кузлари олайиб.
-Хов "корол"! - дедим мен газабим
тилимга кучиб. - Тез йулни бушат,
шошилиб турибман!
У "мана" деб бир кадам ёнига утди-да,
кулидаги занжирни ишга солиб колди.
Осонлик билан унинг зарбасига чап
бердим-да, кулидан ушлаб кайирдим. У
бирдан укириб юборди. Энди хамлага
шайланган шериклари жойида котишди.
-Агар! - дедим деярли бакириб, - хозир
хамманг туёгингни шикиллатмасанг, майиб
киламан!
Йигитлар аввал бир-бирларига карашди.
Сунг аста-секин оркага тисарилишди.
Бунга сайин мен "корол"нинг кулини баттар
кайира бошладим. У эса додлайверди.
Шериклари эса тобора ортларига
чекинаверишди.
-Мен сенга, - дедим "корол"нинг кулогига
шивирлаб, - факат исмимни айтаман,
колганини узинг суриштириб билиб
оласан... Агар яна бир марта йулимни
тусиб чикадиган булсанг, узингдан кур.
Исмим Собир. Икки кулогингаям куйиб ол!..
Оркасига битта тепки еган "корол" олди-
оркасига карамай кулини укалаб кочишга
тушди. Сал нарига борганидан кейин эса,
тухтаб ортига угирилди-да, "кашталаб"
шунаканги сукдики, ортидан кувиб бориб
бир ёкли килиб куйишимга оз колди.
Асабий холда машинага газ бердим...
Катта йулга чиккунимизгача Барно чурк
этмади. Факат унинг кузидан тинмай ёш
окар эди.
-Сенга уйланмокчи экан... Кеча совчилари
келиб даданг билан ишни пишитиб
кетганмиш... - дедим мен бир оз узимга
келганимдан кейин Барнога.
-Ёлгон, - деди Барно йигили овозда, - уч
йилдан бери ортимдан югуради. Улай агар,
менга заррача хам ёкмайди. Неча марта
каргаб юбордим. Барибир таъсир
килмайди. Кеча юборган совчиларини
дадам: "Бермайман, эгаси бор", деб узил-
кесил кайтариб юборганди... Сизга бир дуч
келсин, деб Худодан сураб юрувдим.
Присоединяйтесь — мы покажем вам много интересного
Присоединяйтесь к ОК, чтобы подписаться на группу и комментировать публикации.
Нет комментариев