Предыдущая публикация
Secdenin Ehemiyyeti
SECDENIN EHEMIYYETI Hormetli din qardasim! Secde - namazin muhum hisselerindendir. Hemcinin, namazda olan bes rukunden biridir. Bildiyiniz kimi, namazin her reketinde iki secde etmek vacibdir. Bu iki secdeni bilerekden ve ya sehv uzunden, yaxudyaddan cixararaq terk etmek namazi batil eder. Tarixde qeyd edilir ki, bir qovm Peygemberin (s) yanina gelerek Islama daxil olmaq isteyini o hezrete bildirirler. Bele bir sert de ireli sururler ki, namazda ruku ve secdeni yerine yetirmek istemirler. Peygember (s) onlarinbu formada qebul etmek istediyi `islami` inkar etmis ve demisdir: `Namazinda ruku ve secde olmayan bir dinde xeyir yoxdur.` Hedisden gorunduyu kimi, namazda olan secdenin sehv, batil olmasi namazin batil olmasi demekdir. Secde mezhebler arasinda ixtilafa sebeb olan meselelerdendir. Aydin meseledir ki, bu mezheblerin `secde` barede verdiyi re`ylerden yalniz biri duzdur, cunki Allahin nazil etdiyi hokm birdir. Gelin gorek qeyd olunan bu ixtilaf neden ibaretdir? Bildirmek isterdik ki, secdenin hansi qaydada yerine yetirilmesi meseleminde fikir ayriligi yoxdur. Butun mezhebler bedenin yeddi uzvunun - alin, ellerin ici, dizler, ayagin bas barmagi - secde halinda yere qoyulmasinibildirmisler. Ixtilaf ise, `secde neyin uzerine edilmelidir?` - sualina cavab etrafindadir. Hamini dusunduren de, ele mehz bu sualin duzgun cavabidir: Goresen, torpaq, cinqil, das, qaya ve yer uzerindeki bitkiler (yeyilmeyenve geyilmeyen) uzerine secde edilse duzgun sayilar, yoxsa xalca, paltar, yun, ketan, neylon ve bu kimi diger xam mallardan hazirlanmis seyler uzerine secde etmek daha munasibdir? Biz bu suali Qur`an ve Peygemberin (s) qoydugu qayda-qanunu rehber tutaraq, cavablandirmaga calisaq. Qeyd etmek lazimdir ki, Qur`ani- kerimde secde meselesine aciq- askar sekilde toxunulmayib. Ona gore de, bu mesele haqda Biz bu suali Qur`an ve Peygemberin (s) qoydugu qayda-qanunu rehber tutaraq, cavablandirmaga calisaq. Qeyd etmek lazimdir ki, Qur`ani- kerimde secde meselesine aciq- askar sekilde toxunulmayib. Ona gore de, bu mesele haqdaPeygember (s) hedislerine muraciet etmeyimiz gerekli ve onemlidir. Secde neyin uzerine etmek barede neql olunan Peygember (s) hedisleri olduqca coxdur. Biz bu hedislerden be`zisini burada qeyd edecek ve onlarin qisa serhini vermekle netice cixarmaga calisacagiq. Peygember (s) buyurub: `Yermenim ucun secdegah ve pak qerar verildi.` Bu hedisi bir cox alimler, hedis hafizleri oz mo`teber kitablarinda qeyd etmis ve onun `mutevatir hedis` oldugunu bildirmisler. Ona gore de, hemin hedisin duzgun ve hami terefinden qebul olunmasinda hec bir sekk- subheyoxdur. Hedisin qisa serhi beledir: Allah- taala yeri Peygember (s), sehabeler ve onun yolu ile geden her bir kes ucun qiyametedek `mescid` qerar vermisdir. `Mescid` ereb sozu olub secde edilen yere, mekana deyilir. Hedisden gorunduyu kimi, secde yalniz yer uzerine edilmelidir. Diger terefden de, basa dusulur ki, Islam serietine gore toxunma seyler uzerine secde duzgun deyil. Cunki bu cur seyler `yer` adlanmir. Demeli, `yer` adlanmayanesyalar uzerine edilen secdeye Islam serieti icaze vermir. Adi bir misal: Eger bir neferden sorussalar ki, xalca ve ya parca `yer` hesab olunurmu? Sozsuz ki, bu sexsin verdiyi cavab `yox` olacaqdir. Basqa sozle desek, birsexsin xalca ve ya parca uzerine etdiyi secdeye hec bir vechle demek olmaz ki, bu sexs `yer` uzerine secde edir. Qayidaq yuxarida qeyd etdiyimiz hedise. Burada deyilir ki, yer menim ucun mescid qerar verildi. Hedisin zahirinden gorunur ki, secde ucun nezerde tutulan mehz yerin ozudur, yer uzerine dosenen esyalar deyil. Hemcinin, lugetebaxsaq gorerik ki, `yer` kelmesine yalniz torpaq, das, cinqil ve bu qebilden olan diger esyalar aiddir. Daha bir misal cekek: Eger bir nefer `ayagim ilisdi, yere yixildim` ve ya `filan qiymete yer aldim` - dese, meger bu sozlerden basa dusulermi ki, `yer` dedikde hemin sexs yer uzerine dosenecek esyalari nezerde tutur? Elbetteki, yox! Bir sozle, Peygember (s) hedisinde bize emr olunur ki, secde `yer` uzerine olmalidir ve `yer` mefhumunu ozunde ehtiva etmeyen diger esyalar uzerine secde duzgun hesab edilmir. PEYGEMBER (S) VE YER UZERINE SECDE Peygemberin (s) heyat terzine diqqet yetirsek gorerik ki, o hezret ibadetlerinde yer uzerine secde etmis ve hamiya mehz bu cur secdeni emr etmisdir. `Sehih Buxari`de qeyd edilmis bir hedisde Ebu Seid el-Xidri bele deyir: ` (Namazdan sonra) gozlerim Peygembere (s) satasdi onun burnunda su ile torpaq izleri gorunurdu.` Beli, bu Allah resulunun secdesidir. Bizlere `menim yerine yetirdiyim namazi ne cur gormusunuzse, siz de namazinizi mehz o cur yerine yetirin` - kelmelerini xitab eden Peygemberin (s) secdesi! Qur`ani- kerimde de bizler ucunbele bir emr ve tovsiye vardir: `Heqiqeten Allahin resulu (Allaha, qiyamet gunune umid besleyenler ve Allahi cox zikr edenler ucun`) gozel numunedir.` Diger ayede ise bele buyurulur: `Peygember size ne vererse, onu goturun, neyi qadagan ederse, ondan cekinin.` Aiseden neql olunan revayetde bele deyilir: `Secde halinda Peygemberin bir vasite ile uzunu qorudugunu gormemisem.` Bu hedis de ona delalet edir ki, Peygemberin butun secdeleri `yer` uzerine olmus ve hezret hec vaxt uzunu secde halinda bir vasite ile ortmemisdir. Vailin neql etdiyi revayetde deyilir: `Peygember (s) secde ederken alnini ve burnunu yer uzerine qoydugunu gordum.` Peygember (s) de, oz novbesinde `yer` hesab edilmeyen esyalar uzerine secdeni qadagan etmisdir. Bir hedisde bele neql edilir: `Peygember (s) gorur ki, bir nefer (qumun istiliyi alnini yandirmasin deye, emmamesini alnininustune cekerek) emmamesinin uzerine secde edir. Peygember (s) eli ile hemin sexse emmamesini qaldirmagi isare edir ve emr edir ki, alnini yer uzerine qoysun.` HESIR UZERINE SECDE Bir sira revayetlerde neql olunur ki, be`zi hallarda Peygember (s) xurma agacinin qabigindan hazirlanmis hesir uzerine de secde etmisdir. Bu qebilden olan hedisler ona delalet edir ki. Peygember (s) bitkiler uzerine edilensecdeye de icaze vermisdir. Bir sertle ki, bu bitkiler yeyinti ve geyinmek ucun yararli bitkiler olmasin. Peygember (s) oz emeli ile bildirmisdir ki, yeyilmeyen ve geyim esyalari ucun yararli olmayan bitkiler uzerine secde,yer uzerine edilen secde kimidir. Qeyd etmek lazimdir ki. yer uzerine edilen secde ile hec bir ziddiyyet teskil etmeyen bu nov secde muselmanlarin isini asanlasdirmaq ucundur. Lakin yeyinti ve geyim esyalari hazirlamaq ucunyararli, toxunma islerinde istifade edilen pambiq ve diger bitkiler uzerine secdeye muqeddes Islam serieti icaze vermir. Agac yarpaqlari ve yeyilmeyen bitkiler uzerine secdeye icaze verilse de, revayetlerde qeyd edildiyi kimi, en kamil ve en yaxsi secde torpaq uzerine edilen secdedir.
Следующая публикация
Нет комментариев