Жазықсыз жапа шеккен ұрпақтың үнсіз жан айқайы...

(31 мамырға арналған еске алу жазбасы)
Кейде тарихты еске алу — жай сөздер емес, жүрекпен сезіну. Кейде бір ғана сан — миллиондаған қасіреттің, аш құрсағында шейіт болған сәбилердің, көз алдында баласы шөл мен аштықтан жан тапсырған аналардың, қолына бір түйір талқан тимеген ақсақалдардың үнсіз жан айқайын жеткізеді.
1921–1922. 1931–1933. Екі бірдей ашаршылық. Екі рет жұт. Бірақ бұл — табиғат апаты емес. Бұл – қолдан жасалған қасірет.
1921–1922 жылдары, Кеңес өкіметі орнаған соң, қазақ даласы алғашқы аштыққа ұрынды. Ресейдегі аштықты "құтқару" үшін қазақтың аман қалған азын-аулақ астығы мен малын тартып алып, өз халқына көмек берілмеді.
Нәтижесінде, 1 миллионға жуық қазақ аштық пен аурудан көз жұмды. Бұл зұлмат әсіресе Батыс өңірінде қатты сезілді. Жетім қалған балалар, сүйегін арқалап жылаған аналар, көше жағалап, бір түйір нан сұраған халық – бұл тарихи фотосуреттер мен естеліктерде емес, қазақтың жүрегінде жазылып қалды.
Алайда қазақ халқын одан да ауыр сынақ күтіп тұрды...
1931–1933 жылдары Сталиннің қасақана жүргізген "ұжымдастыру" саясаты қазақ халқын қырып салды. Кеңес билігі көшпенді халықты отырықшылыққа күшпен көшіруді қолға алды. Мал – қазақтың жалғыз тіршілігі еді. Сол малды түгел тартып алып, халықты жалаң қолмен далаға қалдырды. Аштықтан әлсірегендер шөп, жантақ, ағаш қабығын жеп күнелтті. Кейде тіпті адам етін жеген сұмдық оқиғалар да тіркелді...
1,5 миллионнан астам қазақ сол жылдары аштықтан қаза тапты.
Бұл – қазақ халқының тең жартысына жуығы.
Кей деректер бойынша бұл көрсеткіш 42%-дан асады.
Көз алдыңа елестет:
Ауыл бос. Қаңыраған үйлер. Кеберсіген ерін. Қос жанары үмітпен анасына қараған, бірақ әлсіз шекесін төсіне тыққан нәресте. Қимылсыз дене. Жан даусы шықпай, үнсіз жан тапсырған қазақ баласы...
Бұл – геноцид. Бұл – ұлтты жою саясаты.
Осы зұлматты ұйымдастырған — Кеңес өкіметі. Басында – Иосиф Сталин.
Қазақстандағы тікелей орындаушы — Филипп Голощекин. Оның "Кіші Қазан" саясаты қазақты бір күнде отырықшы етуге тырысты. Бірақ ол қазақты жерінен, дәстүрінен, өмір сүру салтынан ғана емес — жанынан айырды.
Жетімдер үйі қазақ баласына толды. Ана құшағы бос қалды. Аталар шаңырағын көре алмай кетті.
Сол жылдары қазақтың рухани және саяси элитасы да қуғын-сүргінге ұшырады.
Алаш арыстары – халқына шын жанашыр болған зиялылар – бірінен соң бірі атылды, абақтыларға қамалды, Сібірге айдалды.
Олар өлмесе де, қазақты ойлайтын сана жойылды.
Біз осының бәрін білуіміз керек.
Өйткені бұл – біздің әжелеріміздің, аталарымыздың көз жасымен суарылған тарих.
Олар ұлтым аман болсын деп жанын қиды.
Ал біз кейде ұмытып барамыз...
Ұмытпа, қазақ.
Сенің ұлы далаң – сүйектің үстінде тұр.
Сенің тәуелсіздігің – миллион шейіттің соңғы демімен келген.
31 мамыр — тек қаралы күн емес. Бұл — естелік. Сабақ. Ұлт ретінде ұйысып, рухты оятатын күн.
Сол үшін де:
Тағзым етеміз. Жанымызбен сезінеміз. Ұмытпаймыз. Ұрпаққа жеткіземіз.