Предыдущая публикация
ЖАШ БАЛАГА АРНАЛГАН БАТАЛАР,
КЫСКА АК ТИЛЕКТЕР.
Балдар үчүн батанын түрүн жатап алсаңыздар болот.
Көз жарган аялга:
Бешик боо бек болсун,
Эсен-аман көз жарып алдыңызбы?
(Жандырмагы: кудайга жалгасын)
Тын-аман жеңилип алдыңызбы?
(Жандырмагы: аман-эсен)
Ымыркайдын атасына:
Бешик бооң бек болсун.
Чүрпөңдүн жанын таштан кылсын,
Ата-энеси менен ырысын берсин.
Ырыс-кешиктүү болсун!
(Жандырмагы: айтканыңыз келсин)
Бешикке саларда: ыйман-ынсабыңы берсин.
Эл сүйгөн эрен бол.
Менин колум эмес,
Умай эне колу,
Ыйлаба, жоош бол.
Кийим кийгизгенде:
Өмүрүң узун болсун,
Ылайым киймиң бат жыртылсын.
Кийимиңдин жаны морт болсун,
Өзүңдүн жаның бек болсун.
Эртеңден калбай жыртылып калсын.
Атанын алтын казык изи бол,
Ак шамшардын курч мизи бол.
Азамат бол, эр бол,
Ааламдагы шер бол.
Жалынганда: өпкө-бооруму чабайын, айланайын, айланып кетейин, кагылайын, алдыңа кетейин, кубатым, кубарым.
Өз мүчөсүнө бирге көрүү: жаным, кара жаным, өпкөм, боорум, жүрөгүм, карегим, кара чечекейим, медерим, ырысым, кешигим, туягым, Теңирим бергеним.
Жакшы көргөн жаныбарларга: кулунум.
Асыл таштан: алтыным, күмүшүм, дарым, берметим.
Даам: таттуум, набатым, балым, токочум.
Асман заттарына: күнүм, айым, жылдызым, жөлөнгөн тоом.
КИНДИГИН КЕСКЕНДЕГИ БАТ
Менин колум эмес,
Умай эненин колу.
Улуунун жашын берсин,
Жакшынын башын берсин.
Күчүнүн малын берсин.
Бакайдын өмүрүн берсин.
Эр Агыштын көңүлүн берсин.
Манастай билектүү бол.
Каныкейдей тилектүү бол.
Алманбеттей улуу бол.
Аруукедей сулуу бол.
Билектүүдөн күчтүү бол,
Жалтырактан түстүү бол.
Аталуудан улуу бол,
Акылдуудан кундуу бол.
Энелүүдөн эрке бол,
Эл алдында серке бол.
Кызыл тилден таңдайлуу бол,
Ырыскыдан маңдайлуу бол.
Оомийин!
ООЗАНТУУ БАТАЛАРЫ
Оозуңа май салып турган Умайым.
Алты куйрук ашагын,
Алтымыш аша жашагын.
Жети куйрук ашагын,
Жетимиш аша жашагын.
Кызыл тилден таңдайлуу бол,
Ырыскыдан маңдайлуу бол!
Оомийин!
2
Аркардын этин ашагын,
Алты мүчел жашагын.
Жейрендин этин ашагын,
Жети мүчөл жашагын.
Токтунун куйругун ашагын,
Токсонго чыга жашагын.
Бактылуу бол, карагым,
Кара көзүм, баралым.
Алтындан болсун тарагың,
Күмүштөн болсун жарагың.
Кубаныч, күлкүң тыйылбай,
Ачык болсун кабагың.
Мактанчы боло бер,
Ата менен апаңын.
Оңунан согуп шамалың,
Орооң болсун оң,
Жолдошуң Кыдыр болсун зор.
Оомийин!
АТ КОЮУ БАТАСЫ
Теңирим киши берди,
Ааламга алып келди.
Айыл, калаа сүйүнчү!
Арыштаар кадам келди.
Кең пейилге ымыркай берди,
Касиети бассын жерди.
Берекени баксын элди,
Көлөкөсү тапсын шерди.
Тилек айтып, атын коем,
Теңир берген затын коем.
Уул болсо жоодон сактаар,
Эне эмизген сүтүн актаар.
Атаандашпай малын багаар,
Жерин айдап, нанын табаар.
Атасынын мээнети кайтаар,
Алдына дулдул тартаар.
Кыз болсо кырк жылкы,
Кийин жасап, үйүн жабаар.
Энесинин ишин алаар,
Гүлдөй гүлдөп сайма саяар.
Уул бекен, кыз бекен,
Ким болду экен?
Уул экен, уул экен!
Ааламга киши келди,
Айыл, калаа сүйүнчү!
Арыштаар кадам келди,
Ким дейбиз атын?
Көрүнчү бачым,
Анекей отун келди!
Эмесе атын коем:
Отун алып баксын элди.
Жарыя айтам Отунчу,
Айыл, калаа сүйүнчү!
Оо, Отунчу, Отунчу!
Аты болду Отунчу!
Калк сабына кошулчу!
Оомийин!
ЖЕНТЕК ТОЙГО БАТАЛАР
1
Ага тууган чогулуп келдиң,
Наркизде бөбөккө бата бердиң:
Алтын башы аман болсун,
Ар балаадан алыс болсун.
Бак дөөлөтү тоодой болсун,
Алтын сандыкка жык толсун.
Байтеректей бийик болсун,
Жоолошконго коргон болсун.
Жол баштаган көсөм болсун,
Үшүгөнгө күн болсун.
Душманына кылыч болсун.
Туушунун тушун сактап,
Чыккан күндөй жарык болсун.
Доско жумшак, касына катуу болсун,
Баскан жери аян болсун,
Арстандай аяр болсун,
Жолуна куту даяр болсун.
Кыдыр ата колдосун.
Оомийин!
2
О, жаратканым,
Бөбөк жанга ыйман берген,
Ылдыйда жөлөк, өйдөөдө өбөк болсун.
Ымыркай ырыстуу болсун.
Кесепеттүүнүн сөзүнөн,
Ичи тардын көзүнөн сакта.
Жакшыга жанаштыр.
Жамандан адаштыр.
Ата-энеге кайрымдуу,
Эл ичинде кепке алымдуу.
Өмүрү узун болсун,
Өрүшү кенен болсун.
Кудайым тилекти берсин.
Оомийин!
3
О, Умай эне,
Наркистеге күлкү бер.
Күндүн жарыгын бер.
Эненин тилегин бер.
Данышмандын батасын бер.
Суунун тазалыгын бер.
Булбулдун үнүн бер.
Гүлдүн назигин бер.
Эрдин билегин бер.
Элинин тилегин бер.
Жолборстун жүрөгүн бер.
Тоонун бийигин бер.
Узак өмүр бер.
Өмүрүн узак колдой көр.
Оомийин!
О, Кудурет Теңирим,
Дүнүйөгө келген береги жаш бөбөктүн,
Өмүрүн узак, бактылуу кыл,
Ата-энесин, эл-журтун эсен кыл.
Акыл-эстүү, элине керек уул кыл.
Кең пейил, акылман кыл,
Кедейге кайрымдуу, тууганга сүйкүмдүү кыл.
Бак-дөөлөт, ырыскысын бекем кыл,
Даражасын бийик, мингенин тулпар кыл.
Колунда кондурган шумкар кыл.
Колдогонун кырк чилтен кыл.
Келген Кыдырды кетпес кыл.
Оомийин!
5
Наристенин боосу бек болсун,
Ата-энесине шерик болсун.
Азамат болуп эр жетсин,
Аксакал болуп төргө өтсүн.
Азамат болсун көрктүү,
Өмүрү болсун бөрктүү,
Кана-бутагы жайылып,
Арты болсун шериктүү.
Азамат болсун ардактуу,
Мүнөзү болсун салмактуу.
Өмүрү болсун жанжактуу,
Ушул айткандын баары келип,
Теңирим берсин зор бакты.
Оомийин!
6
Ушул бала,
Төрөлөр менен тең болсун,
Пейли кенен, кең болсун.
Чөбү чүйгүн бал болсун,
Соолбогон көл болсун.
Элине аскар бел болсун,
Белдин белин майыштырып,
Өрүшүнө мал толсун.
Өзүнөн туулган балдары,
Жеке-жеке эл болсун.
Оомийин!
БЕШИККЕ САЛУУ БАТАЛАРЫ
1
Бешик бооң бек болсун,
Ата-энең аман болсун.
Жаман көздөн сактасын,
Балам, эне сүтүн актасын.
Менин колум эмес,
Умай энеңдин колу, оң, оң,
Киндик кескен энеңди сыйла,
Каның тамган жериңди сыйла,
Ак сүтүн берген энеңди сыйла.
Менин колум эмес,
Умай энеңдин колу, оң, оң,
Өмүрүң узун болсун.
Көкө Теңир колдосун,
Жаның бек болсун,
Жардыгым кеп болсун.
Теңир атаң колдосун,
Менин колум эмес,
Умай энеңдин колу!
2
Өөмай, өөмай, ак бала,
Ак бешикке жат бала.
Бешигиң кептүү болсун,
Ата-энең эптүү болсун.
Энелүүдөн эрке бол,
Өмүрүң узун болсун.
Тукумуң журттан ашып,
Тууганың канат болсун.
Жети мүчөл жашагын,
Тартпа жоктун азабын.
Билектүүдөн күчтүү бол,
Баатыр болсоң жөлөк бол,
Баарыбызга өбөк бол.
Өөмай, өөмай, ак бала,
Ак бешикке жат бала.
6
Көкө Теңир жар болсун,
Күлдүр ата колдосун.
Камбар ата ун чачсын,
Күндүн ээси Күн теңир,
Жарык менен нур берсин.
Умай эне ак чачсын,
Үркөр ата тогошсун,
Кызыр ата даарысын.
Жалпы ээлери колдосун,
Оомийин,
Олдооакпар!
КЫРКЫН ЧЫГАРУУ БАТАСЫ
«Кырк» атаңдын жөрөлгөсү,
Ата-энеңдин өбөлгөсү.
Кырк уруу кыргыз ичкен суу,
Кырк атабыз кечкен суу.
Кырк ашууну ашкан суу,
Кырк томолонуп келген суу.
Кыр таштарды кырккан суу,
Кызыр атам таткан суу.
Суудай таза бол,
Нурдай сулуу бол.
Оомийин!
ТУШОО КЕСКЕНДЕГИ БАТАЛАР
1
Тушамышың кесилди, жыгылба,
Тизеңди айрып ыйлаба.
Кулундай туйлап жүгүрчү,
Канекей өзүңдү сына да,
Жүгүрсөң түздөн сүрүнбө,
Бийикке чыксаң бүгүлбө,
Кабыргаң катып болоттой,
От ойносун түбүңдө.
Шаттыктан ташып көңүлүң,
Жаркырап өскүн күн санап.
Жаркылдап шамшар тебингиң,
Жар болсун көктө Теңирим!
Оомийин!
2
Тушооңду кестик, балам,
Эми кара жерге жыгылба,
Балдардан калбай чуркап жүр.
Кулундай оюн салып жүгүр.
Элим — эр,
Досум — шер деп,
Бүгүлбөй өмүр сүр.
Өзүңдү эрдиктен сына,
Жамандан жардам суранба,
Ичиңе кек сактаба.
Билегиңди талдырба,
Жүрөгүңдү алдырба.
Нээтиңди жандырба,
Багыңды сындырба.
Жигит, керге жетип эрте,
Намысты колдон кетирбе.
Жаман тукум дедирбе.
Дайыма алдыга озун,
Үмүтүң узак болсун.
Досуңду сүйүнт,
Касыңды күйүнт.
Теңирим сага тилекти берсин,
Тилеген бата кабыл келсин.
Оомийин!
3
Кесилди балам, тушооң,
Жалтактабай аяк бас.
Бийик болуп учарың,
Аскарларга канатташ.
Душманың казган оруна,
Түшүп кетпей анык бас.
Оомийин!
4
Каз-каз, каз-каз, карагым,
Куттуу болсун кадамын.
Өмүргө аяк баса бер,
Өркөчү бийик ашуудан,
Тайгылбастан аша бер.
Оомийин!
5
Тай-тай балам, тай балам,
Талпына гой, баса гой,
Шилте дагы бир кадам,
Бир кадамды аша гой.
Тай-тай балам, тай балам,
Тартынбагын жүрө бер.
Бешигиң калды коштошуп,
Чырпыктан атты мине бер.
Көтөрүп улам бутуңду,
Татынакай баскының,
Баскан жолуң оң болсун.
Жараткан сени колдосун.
Оомийин!
6
Тай-тай-тай балам,
Жыгылбастан тур, балам.
Тай, тай, тай балам,
Таятаңа бар, балам.
Тору атыңды мин балам.
Тай, тай, тай балам,
Чоң атаңа бар, балам,
Аргымагын мин, балам.
Чочубастан бек туруп,
Чуркап кеткин, тай, балам.
7
Тай-тай бөбөк, тай бөбөк,
Алды-артыңа май бөбөк.
Каз-каз бөбөк, каз бөбөк,
Жалкоолонбой бас, бөбөк.
Оомат бизде бек болсо,
Оң бутуңду көтөргүн.
Олорго оосо ак сүйлөп,
Сол бутуңду көтөргүн.
Оомат бизде турбайбы,
Оң жак бутун көтөрдү.
8
Жакшы жүрүм болсун,
Жанга жеткирбес,
Күлүк болсун.
Жаактууга айттырбас,
Чечен болсун.
Жүз жаш жаша,
Күлүк ат мин.
Жакшы жүрүм-туруму болсун,
Алдууга алдырбас күчтүү болсун.
Жаактууга жеңдирбес чечен болсун.
Жүз жаш жаша,
Арыбас күлүк ат мин!
9
Тай-тай, тай балам,
Тайыба катуу жер бассаң.
Мүдүрүлбө таш бассаң,
Жыгылба күлүк ат чапсаң.
Жигиттин пири колдосун,
Ууру-бөрү тоспосун.
Умай энең колдосун,
Баскан кадам шыр болсун.
10
Атка минерман бол,
Эрөөлдө билерман бол.
Касыңа ок бол,
Досуңа от бол.
Үйүңө көл бол,
Жериңе сөз бол.
Душманга жут бол,
Элиңе кут бол!
Кийимиң кептүү болсун,
Элиң эптүү болсун.
Өмүрүң узун болсун,
Өрүшүң жайык болсун.
Тукумуң журттан ашып,
Тууганың канат болсун!
БАЛАНЫ ТАЙГА МИНГИЗГЕНДЕГИ БАТА
Мобул ээр бабалардыкы,
Нечен доор, заман баскан.
Бек отур, балам.
Элиңе бул караан.
Сапарың узак болсун,
Бабалардын аруубагы колдосун.
Атагың Алтайга жетсин,
Даңкың далайга кетсин,
Атың алыстан кетпесин.
Чылбырың уулуң жетелесин,
Зыйнатың элге жетсин.
Кабарың Кырымга жетсин,
Даңкың Урумду жарсын,
Даңканың кылымга калсын.
Ата наркы өчпөсүн,
Өмүрлүү бол, уулум.
Бекем болсун тууруң,
Теңир болсун улугуң.
Оомийин!
ЧҮЧКҮРҮККӨ ЫРЫМ
Ак чүч,
Айран ич.
Кырга чык,
Кымыз ич.
Следующая публикация
Комментарии 6